Πρόσφορο - Συμβολισμοί και χρήση - Συνταγές - Βίντεο

[smarti]

Το Πρόσφορο είναι το ψωμί που προσφέρουμε στον Ναό, για να τελεσθεί η Θεία Ευχαριστία. Μαζί με το κρασί, ως Τίμια Δώρα (άρτος και οίνος), προτού μεταφερθούν με τη Μεγάλη Είσοδο στην Αγία Τράπεζα, τοποθετούνται στην Πρόθεση (προ + τίθημι = προθέτω), όπου με την τελετή της Προσκομιδής θα προετοιμασθούν για τη Θεία Λειτουργία. Στην Προσκομιδή τμήματα του Προσφόρου θα τοποθετηθούν τελετουργικά στο Δισκάριο και λίγο κρασί στο Άγιο Ποτήριο.

Το στρογγυλό σχέδιο του Προσφόρου συμβολίζει την κοιλιά της Παρθένου Μαρίας, απ' όπου προήλθε (γεννήθηκε) ο μονογενής Υιος της. Πάνω στο Πρόσφορο υπάρχει ανάγλυφο σχέδιο, που σχηματίζεται από σφραγίδα. Από το κέντρο του Προσφόρου βγαίνει ο Αμνός, δηλ. το κεντρικό τετράγωνο του σχεδίου με τα γράμματα: ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ (Ιησούς Χριστός νικά). Τα γράμματα αυτά πρέπει να είναι ευδιάκριτα και να φαίνονται καθαρά. Λέγεται Αμνός (αρνάκι), γιατί ο προφήτης Ησαϊας προφήτευσε ότι ο Μεσσίας σαν ένα άκακο αρνάκι θα οδηγηθεί στη θυσία. Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος επιβεβαίωσε αυτή την προφητεία, όταν έδειξε στους μαθητές του τον Μεσσία και είπε: "Να ο αμνός του Θεού" (Ιωάν.1/α', 29). Επίσης ο Απόστολος Πέτρος στην Α' Επιστολή (1/α', 18-19) γράφει: "Ελυτρώθητε εκ της ματαίας υμών αναστροφής... τιμίω αίματι ως αμνού αμώμου και ασπίλου Χριστού".

Το σχέδιο του Προσφόρου περιέχει επίσης τη μερίδα της Παναγίας με τα γράμματα Μ και Θ, δηλ. Μήτηρ Θεού. Η τριγωνική μερίδα της Παναγίας τοποθετείται δεξιά του Αμνού στο Δισκάριο με τα λόγια: "Εις τιμήν και μνήμην της υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, και αειπαρθένου Μαρίας, ης ταις πρεσβείαις πρόσδεξαι, Κύριε, την Θυσίαν ταύτην εις το υπερουράνιόν σου Θυσιαστήριον. (Συνεχίζει με τον 10 στίχο του 44 ψαλμού) Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη". (Δηλαδή: Προσφέρουμε τη μερίδα αυτή προς τιμή και μνήμη της υπερευλογημένης ένδοξης Κυρίας μας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, με τις πρεσβείες της οποίας δέξου, Κύριε, τη Θυσία αυτή στο υπερουράνιό σου Θυσιαστήριο. Τιμητικά στάθηκε η Βασίλισσα στα δεξιά σου με ιματισμό χρυσό ντυμένη, στολισμένη). Η Παναγία στη Βασιλεία του Θεού έχει το πρωτείο τιμής.

Από τα εννέα τριγωνάκια, που βρίσκονται στο δεξί μέρος του προσφόρου, εξάγονται οι μερίδες των αγγέλων και όλων των αγίων και τοποθετούνται αριστερά του Αμνού. Οι άγιοι που μνημονεύονται είναι οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Ιεράρχες, οι Μάρτυρες, οι Όσιοι, οι Ανάργυροι, οι Θεοπάτορες μαζί με τον άγιο της ημέρας και τελευταίος ο Πατέρας της Εκκλησίας που συνέγραψε την τελούμενη Θεία Λειτουργία. Οι άγιοι, επειδή δεν έχει γίνει η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και δεν έχουν εισέλθει ακόμα στον Παράδεισο, ωφελούνται κι αυτοί από τη μνημόνευση στις Θείες Λειτουργίες. Εξάλλου και στον Παράδεισο θα προχωρούν από "δόξης εις δόξαν", δηλ. θα βελτιώνεται η κατάστασή τους και θα απολαμβάνουν σταδιακά μεγαλύτερες θείες ευλογίες. Επίσης, κατά τον Καβάσιλα προσφέρεται η αναίμακτη θυσία ως ευχαριστία στον Θεό, που μας έδωσε τους αγίους. Αυτοί αποτελούν τα πρότυπα όλων των χριστιανών, αυτοί τους καθοδηγούν και μεσιτεύουν γι' αυτούς με τις προσευχές τους.

Από άλλα τμήματα του Προσφόρου εξάγονται οι μερίδες υπέρ των ζώντων και των κεκοιμημένων, οι οποίοι ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτές τοποθετούνται εμπρός από τον Αμνό και, όταν πριν τη Θεία Κοινωνία κατά τη συστολή (ένωση) Σώματος και Αίματος ο Λειτουργός τις ρίχνει στο Δισκοπότηρο, λέει συγχρόνως τα ακόλουθα αξιοπρόσεκτα λόγια: "Απόπλυνον, Κύριε,τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων σου τω Αίματί σου τω Αγίω· πρεσβείαις της Θεοτόκου και πάντων σου των αγίων. Αμήν". (Δηλαδή: Σβήσε εντελώς, Κύριε, τις αμαρτίες όσων εδώ μνημονεύθηκαν δούλων Σου με το Αίμα Σου το Άγιο· με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων Σου των αγίων. Αμήν). Στήν αρχή της Προσκομιδής ο Ιερουργός υψώνει (σηκώνει ψηλά) το Πρόσφορο μέχρι το μέτωπο και μ' αυτή την κίνηση συμβολίζει την ύψωση του Χριστού στον Σταυρό, όπου έχυσε το τίμιο Αίμα Του για τη σωτηρία των ανθρώπων.

Ιερά Μονή Παναγίας Παραμυθίας Ρόδου

http://www.gonia.gr/gonia.php?article=2940

[smarti]

Συνταγή για πρόσφορο

Υλικά για 2 πρόσφορα

1 1/2 κιλό αλεύρι (1 κιλό σκληρό σιμιγδαλένιο, 1/2 κιλό άσπρο μαλακό) κοσκινισμένο προζύμι στο μέγεθος μικρού μήλου, σε θερμοκρασία δωματίου
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
χλιαρό νερό όσο πάρει
σφραγίδα ξυλόγλυπτη
2 ταψάκια Νο 20


Ετοιμασία

Ρίχνουμε σε μία λεκάνη 2 φλιτζάνια του τσαγιού χλιαρό νερό και λιώνουμε το προζύμι εντελώς. Στη συνέχεια ρίχνουμε 2 φλιτζάνια του τσαγιού αλεύρι κίτρινο και ανακατεύουμε καλά το μίγμα.

Το σταυρώνουμε, το σκεπάζουμε με μια καθαρή πετσέτα και το αφήνουμε για 10 ώρες περίπου, ώστε να δημιουργηθούν στην επιφάνεια του μίγματος φυσαλίδες. Έπειτα ρίχνουμε 2 φλιτζάνια του τσαγιού χλιαρό νερό, το αλάτι και λίγο- λίγο όλο το αλεύρι. Το ζυμώνουμε 20 λεπτά περίπου. Η ζύμη πρέπει να είναι σφιχτή και να μην κολλάει στα χέρια μας και στη λεκάνη. Εάν κατά το ζύμωμα χρειαστεί η ζύμη λίγο νερό ακόμα, βρέχουμε τα χέρια μας με χλιαρό νερό και συνεχίζουμε το ζύμωμα μέχρι το νερό να απορροφηθεί εντελώς.

Όταν η ζύμη ζυμωθεί καλά, αφαιρούμε ένα κομμάτι όσο το μέγεθος του προζυμιού που χρησιμοποιήσαμε, το οποίο θα είναι το προζύμι μας στο επόμενο ζύμωμα και το τοποθετούμε σε ένα κεσεδάκι με σκέπασμα, το οποίο αφήνουμε εκτός ψυγείου για 12 ώρες περίπου ώστε να φουσκώσει και στη συνέχεια το τοποθετούμε στο ψυγείο. Την υπόλοιπη ζύμη τη χωρίζουμε στα δύο. Ρίχνουμε λίγο αλεύρι πάνω στον πάγκο και πάνω σ' αυτό πλάθουμε κάθε πρόσφορο σε σχήμα στρογγυλό και τοποθετούμε το καθένα στο κέντρο του ταψιού. Στο κάθε ταψί έχουμε ρίξει από πριν λίγο αλεύρι (στον πάτο και έχουμε περάσει και τα τοιχώματα με αλεύρι), ώστε να μην κολλήσει το πρόσφορο.

Τοποθετούμε προσεχτικά την σφραγίδα στο κέντρο του πρόσφορου, την πιέζουμε με δύναμη και την στρίβουμε ελαφρά πολύ λίγο. Στη συνέχεια τη σηκώνουμε σιγά- σιγά και πλάγια.

Με ένα ξύλινο καλαμάκι τρυπάμε το πρόσφορο στον "αμνό" (στο μεσαίο τετράγωνο της σφραγίδας) στις 4 γωνίες και από το έξω μέρος του τετραγώνου, εκεί όπου υπάρχουν 4 μικρά μπαλάκια. Έπειτα κάνουμε 12 τρύπες γύρω-γύρω έξω από τη σφραγίδα.

Ψήνουμε για 2 1/2 ώρες και το ελέγχουμε .

Έξω από τη σφραγίδα πιέζουμε τη ζύμη με το δάχτυλό μας ελαφρά και εάν η ζύμη ξαναγυρίσει στη θέση της, θα πει ότι το πρόσφορο είναι έτοιμο για το φούρνο. Προθερμαίνουμε το φούρνο για 10 λεπτά σε δυνατή θερμοκρασία χωρίς αέρα και βάζουμε τα πρόσφορα να ψηθούν για μισή ώρα σε σχάρα που βρίσκεται προς το κάτω μέρος του φούρνου. Όταν πάρουν χρώμα από πάνω, τα σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο και τα ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 45 λεπτά ακόμα.

Άφου τα βγάλουμε απ' το φούρνο, τα αφήνουμε να κρυώσουν λίγο και στη συνέχεια τα αναποδογυρίζουμε, τα βγάζουμε από το ταψί και τα ακουμπάμε όρθια στον τοίχο για να στεγνώσουν.

Αφού κρυώσουν εντελώς τα πρόσφορα, τυλίγουμε το καθένα ξεχωριστά με μια καθαρή πετσέτα, τα κλείνουμε σε μια νάιλον σακούλα και τα βάζουμε στο ψυγείο. Εκεί μπορούμε να τα διατηρήσουμε ως και μια εβδομάδα.


Σημειώσεις:

1. Καλό θα ήταν τα σκεύη που χρησιμοποιούμε για τα πρόσφορα να είναι προορισμένα μόνο γι' αυτή τη χρήση.

2. Το πρόσφορο το πηγαίνουμε στην Εκκλησία τυλιγμένο σε μια καθαρή άσπρη πετσέτα. Σε ένα χαρτί μπορούμε να έχουμε γράψει τα ονόματα των ζώντων και σε ένα άλλο των κεκοιμημένων για να μνημονευτούν στη Θεία Λειτουργία.

[smarti]

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

(Μπορεί να λέγεται την ώρα της προετοιμασίας δια την ζύμωσιν της προσφοράς)

1) Αρχίζουμε με « Εις το Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν.

2) Στη συνέχεια το τρισάγιον « Άγιος ο Θεός... Άγιος Ισχυρός ... Άγιος Αθάνατος… Ελέησον ημάς
Παναγία Τριάς, ελέησον ημάς. Κύριε, ιλάσθητι ταις αμαρτίαις ημών. Δέσποτα, συγχώρησον τας ανομίας ημίν. Άγιε, επίσκεψαι και ίασαι τας ασθενείας ημών, ένεκεν του ονόματός σου....
Πάτερ Ημών, ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου? ελθέτω η βασιλεία σου? γενηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δός ημίν σήμερον και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών? καί μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού...»

3) Κύριε Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτήν την Άγια ώρα, που με τα αμαρτωλά μου χέρια με αξιώνεις να ζυμώνω τα Πανάχραντα Δώρα της αγάπης Σου. Σε παρακαλώ κατάπεμψον το Πανάγιό Σου Πνεύμα που ευλογεί όλα τα Μυστήρια της Εκκλησίας, να ευλογήσει και τούτα τα Δώρα για να γίνουν καλά και ευπρόσδεκτα στο Άγιό Σου θυσιαστήριο. Και σε παρακαλώ να τα δεχθής όπως εδέχθης τη θυσία του Άβελ, τη δοξολογία των Ποιμένων, τα δώρα των Μάγων, τα δάκρυα του Πέτρου, και του Ληστού την μετάνοιαν. Και ας με αξιώνεις να σου τα προσφέρω πάντοτε ευσεινήδητα. Αμήν.

4) Δι΄ ευχών των Αγίων Πατέρων Ημών...

[evita_gr]

Καλημέρα smarti! Λες και με ειχες στο μυαλο σου οταν τα εγραφες αυτα!Μετα την πρωινή μου προσπάθεια να φτιαξω προσφορο ,εισαι σαν δωρο!Ολα καλα και ολα τα κανω ετσι οπως γραφεις -τουλάχιστον ετσι νομιζω...Κατι δεν πρεπει να κανω σωστα!Εχεις καμια ιδέα γιατι μπορει να μου σκαει γυρω-γυρω.Παντα κατι γινεται και μου χαλαει στο ψήσημο,το σχημα εννοώ.Αν μπορεις να με φωτίσεις λιγο ,θα σου ήμουν ευγνώμων!

[smarti]

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα! Δεν εχω κάνει ποτέ στη ζωή μου πρόσφορο, κάποτε που θέλησα να κάνω δεν έβρισκα προζύμι από κάποιον που έχει προζύμι και να βάλω μαγιά αυτές τις ξερές δεν ήθελα και το άφησα. Και σήμερα ψάχνοντας για το πρόσφορο και επειδή θέλω να αρχίσω να μαθαίνω πως το κάνουν συγκέντρωσα όλα τα στοιχεία σε μία σελίδα για να μπορω να τα βρω όταν τελικά κάνω πρόσφορο. Και σκέφτηκα πως θα υπάρχουν και άλλες κοπέλες που δεν ξέρουν να κάνουν πρόσφορο.. και έτσι είπα να τα συγκεντρώσω όλα! Τώρα με έπιασες στο σημείο που ψάχνω να βρώ πως ένας άνθρωπος πρέπει να είναι ψυχικά έτοιμος να κάνει πρόσφορο...δηλαδη..να κάνει εκγράτεια , πρέπει να εξομολογηθεί πρώτα, να νηστέψει....????? Ψαχνω ψάχνω αλλά δεν βρίσκω...μήπως ξέρεις να γράψεις κάτι εσύ πάνω στη ψυχική προετοιμασία για να κάνουμε σωστά το πρόσφορο? Όσο για την ερώτηση σου...ελπιζω να την δει την ερώτηση σου η Θεοδώρα, η οποία νομίζω μπορεί να σε βοηθήσει!

[evita_gr]

Μαλιστα!!Ειμαστε λοιπον και οι δυο στη προσπάθεια!Εχω προσπαθήσει κι αλλες φορες ,και παντα στο ψήσημο μου χαλάει το σχήμα.Οσο αναφορα την προετοιμασία,κανω τη προσπαθεια μου αλλα οπως καταλαβαίνεις δεν ειναι αυτη που πρέπει Αυτο το σαββατοκύριακο ειμαστε ετοιμοι -πρωτα ο Θεός- να κοινωνήσουμε.Ειπα λοιπόν να κανω και την προσφορά μου.Ειχα βασιλικο απο την ημέρα του Σταυρου και ξεκινησα να κανω το προζύμι μου χωρις μαγια με το βασιλικο!Και μεχρι εδω ολα καλα γιατι το προζύμι εγινε,δοξα τω Θεω Βεβαια η αναλογη προσευχη και η προετοιμασια εννοήτε.Ομως δεν μπορω να πω αν ειχα την καθαροτητα που επιβάλλεται.Ισως και γι αυτο στο τέλος κατι μου παει σραβα...Αν καποια αδελφη εχει μεγαλήτερη εμπειρία στο θεμα ας κανει αγαπη κιας μας βοηθήσει!

[Teri]

Ίσως βοηθήσει το θέμα
Πώς κάνουν πρόσφορο

[evita_gr]

Νασαι καλα βρε Teri μου!Η σελίδα που εχει η theodora ειναι αυτη που ακολουθω σαν συνταγή!Ομως οι πρακτικες συμβουλες του Harrys ειναι πολυτιμες νομίζω! Το οτι χαραζει γυρω-γυρω το προσφορο ,ισως ειναι αυτο που μου χρειάζεται!Θα δειξει !Ευχαριστω παρα πολύ!

[smarti]

Στο πακλιό ερώτημα που είχα θέσει...(ευχαριστώ πολύ Κατερίνα που το βρήκες )βρήκα αυτό για το πρόβλημα σου....το είδες?

Επίσης δεν πρέπει η ζύμη να γίνει πολύ σκληρή γιατί σκάει στο ψήσιμο και στο κόψιμο τρίβεται σε ψίχουλα.

Να σε ρωτησω και κάτι άλλο τώρα ή όποιος έχει την καλή διάθεση να απαντήσει..αν δεν έχουμε προζύμι ή βασιλιό απο΄τη μέρα του Σταυρού και δεν μπορούμε να βρούμε, τότε πως μπορούμε να κάνουμε πρόσφορο? Μπορεί να βοηθήσει κάποιος?
Άλλη ερώτηση αν βρούμε κάποια στιγμή βασιλικό..πως ακριβώς κάνουμε το προζύμι?

[smarti]

Μόλις βρήκα κάτι...

Α' Παρασκευή νέου προζυμιού

Εδώ πέραν της πράξεως χρειάζεται πίστις και καθαρότης βίου. Περνούμε ένα κλαδί βασιλικό από την ύψωσι του Τιμίου Σταυρού (εκ των χειρών του Ιερέως και όχι απ' τον δίσκο ή απ' τον επίτροπο). Πριν ξεραθή, ένα απόγευμα, ρίχνουμε στο δοχείο που «αναπιάνουμε» το προζύμι, λίγο χλιαρό νερό. Σ' αυτό εμβαπτίζουμε τον κλάδο του βασιλικού σταυρώνοντας μέσα στο νερό τρεις φορές και ψάλλοντας συγχρόνως το «Σώσον Κύριε, τον λαόν Σου» και το «Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ εκουσίως».
Αφαιρούμε τον βασιλικό και ρίχνουμε σκληρό αλεύρι λίγο-λίγο, ανακατεύοντας μ' ένα κουτάλι, ώσπου να γίνη ένας παχύρευστος χυλός. Τυλίγουμε το δοχείο με μια καθαρή πετσέτα και με το μάλλινο κάλυμμα καί τοποθετούμε σε μέρος ζεστό. Το πρωί αναπιάνουμε το προζύμι με λίγο χλιαρό νερό και λίγο αλεύρι ακόμη και το αφήνουμε και πάλι τυλιγμένο στο ίδιο ζεστό μέρος. Το βράδι κάνουμε πάλι το ίδιο με λίγο χλιαρό νερό και λίγο αλεύρι και το αφήνουμε τυλιγμένο στο ίδιο ζεστό μέρος έως το πρωί. Επαναλαμβάνουμε δηλ. το ίδιο πράγμα τρεις φορές. Το πρωί ζυμώνουμε το ή τα πρόσφορα με σκληρό αλεύρι, χλιαρό νερό και άλας όπως θα περιγράψουμε πιο κάτω. Υπ' όψιν ότι απ' το ζυμάρι του πρόσφορου θα κρατήσουμε ένα κομμάτι για προζύμι για το επόμενο ζύμωμα. Το αφήνουμε μέσα στο μικρό ειδικό δοχείο να φούσκωση καλά (αυτό πρέπει πάντοτε να γίνεται μετά από κάθε ζύμωμα) καί κατόπιν σκεπασμένο το τοποθετούμε στην συντήρησι του ψυγείου. Αν αυτά όλα μας φαίνονται δύσκολα (για τους λόγους πού προαναφέραμε) υπάρχει απλούστερος τρόπος: Δανειζόμαστε προζύμι απ' την γειτόνισσα ή από άλλη Χριστιανή και όταν ζυμώσουμε το επιστρέφουμε. Σημειώστε ότι σε πολλά χωριά οι Χριστιανές «αναπιάνουν» νέο προζύμι την στιγμή που θα χτυπήσουν οι καμπάνες για τον όρθρο των Χριστουγέννων (οι λόγοι είναι προφανείς).