Πως μπορούμε να κάνουμε προσευχή

[Domna]

Λιβανίζουμε λέγοντας την ευχή: "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον ημάς".

Μπροστά στα εικονίσματα με σκυμμένο το κεφάλι διαβάζουμε με όσο πιο χαμηλή και συντετριμμένη φωνή τα παρακάτω :
Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς(3).
Πάτερ ημών.
Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου .... (142 ψαλμός).
Ελέησον με ο Θεός ... (50 ψαλμός).
(μπορείς κάθε φορά να διαβάζεις 2 διαφορετικούς ψαλμούς)
Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον ημάς.
Υπεραγία Θεοτόκε πρέσβευε υπέρ ημών.
-Άγιε Ιωάννη Προφήτα και Άγιοι Απόστολοι πρεσβεύσατε υπέρ ημών.
-Άγιοι Ιεράρχες πρεσβεύσατε υπέρ ημών.
-Άγιοι Μάρτυρες πρεσβεύσατε υπέρ ημών.
-Άγιοι Πάντες πρεσβεύσατε υπέρ ημών.
Μνήσθητι Κύριε υπέρ υγείας & φωτίσεως των δούλων Σου
(αναφέρεις όσα ονόματα θέλεις και έχεις υπ' όψιν σου).
Μνήσθητι Κύριε υπέρ αναπαύσεως των δούλων Σου
(αναφέρεις όσα ονόματα θέλεις και έχεις υπ' όψιν σου).
-Μνήσθητι Κύριε και εμού του αμαρτωλού.

-Δι' ευχών των Αγίων Πατέρων ημών Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον ημάς.


http://www.gonia.gr/gonia.php?article=368

[Domna]

Μόνο προσευχή μπορούμε να κάνουμε

Πόσες φορές το έχουμε ακούσει αυτό από άλλους ή το έχουμε πει και οι ίδιοι; Είναι αλήθεια: ΜΟΝΟ προσευχή μπορούμε να κάνουμε… αλλά συνήθως δεν το λέμε μ’ αυτή την έννοια.

Συνήθως, υπάρχει ένας στεναγμός, ένα ανασήκωμα των ώμων και μετά λέμε “καλά, μόνο προσευχή μπορώ να κάνω πλέον”. Α φού πρώτα έχουμε ψάξει κάθε κοσμική και ανθρώπινη λύση για το κάθε πρόβλημα: προβληματικές σχέσεις, ασθένειες, μοναξιά, προβλήματα στη σχολή, παρανοήσεις μεταξύ των φίλων ή της οικογένειας, κ.λπ. Αν και ίσως να μην είναι αυτή η πρόθεση εκείνου που το λέει, αυτό συχνά μεταφράζεται ως εξής: “Κοίτα, εγώ, με την πανσοφία μου, τις απέραντες ικανότητες και δεξιότητές μου, έκανα ό,τι ήταν δυνατόν για να το λύσω αυτό το πρόβλημα και τίποτα δεν πέτυχε. Οπότε, Κύριε, ίσως, λέω ίσως, Εσύ μπορείς να κάνεις κάτι. Έχω εξαντλήσει όλες μου τις δυνάμεις και δεν έχω πια πού αλλού να καταφύγω”.

Η αλήθεια είναι ότι ΜΟΝΟ προσευχή μπορούμε να κάνουμε. Είναι το ισχυρότερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας, για τους αγαπημένους μας και για τον κόσμο. Αν έχουμε συνεχώς το Θεό ενώπιον μας και στρεφόμαστε σ’ αυτόν για τα πάντα, τότε ακολουθούμε τη σωστή σειρά. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι θα κάτσουμε κάτω και δε θα κάνουμε τίποτα. Όχι. Πρέπει να έρθουμε σε τέτοια συνεργασία με το Θεό: ο άνθρωπος τεντώνει το χέρι του από τη γη και ο Θεός κλίνει από τον ουρανό. Πρέπει, βέβαια, να κάνουμε αυτό που μας αντιστοιχεί, αλλά πρέπει να αντιστρέψουμε το σύστημα με το οποίο χειριζόμαστε τις καταστάσεις: πρώτα στρεφόμαστε στο Θεό και έπειτα με Αυτόν πάντα στην καρδιά μας και τα χείλη μας, ψάχνουμε τη βοήθεια στα μέσα που Εκείνος μάς έχει δώσει. Το δύσκολο κομμάτι είναι να τα αφήσουμε όλα στα χέρια του Θεού πρώτα και έπειτα να δουλέψουμε μαζί Του.

Ένα τέτοιο παράδειγμα βλέπουμε στις ορθόδοξες χώρες, ιδιαίτερα στις εκκλησίες που έχουν ολόσωμα λείψανα Αγίων. Οι φοιτητές έρχονται στο ναό από πολύ νωρίς το πρωί πριν το μάθημα για να προσκυνήσουν τα λείψανα και προσεύχονται σε αυτά, ειδικά τις μέρες μιας δύσκολης εξέτασης. Σίγουρα, ο φοιτητής έχει μελετήσει σκληρά για τις εξετάσεις, αλλά ξέρει ότι χωρίς τη βοήθεια του Κυρίου, αυτό είναι μάταιο. “ Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες, εάν μη Κύριος φυλάξη πόλιν, εις μάτην ηγρύπνησεν ο φυλάσσων (Ψαλμ. 128, 1) .

Ο Γέρων Κλεόπας συμβούλευε πάντα τους ανθρώπους: όταν η μητέρα σας, το παιδί σας, ο σύζυγός σας, οποιοσδήποτε είναι άρρωστος, καλέστε πρώτα τον ιερέα, όχι το γιατρό! Η εκκλησία έχει προσευχές για ό,τι μπορείτε να φανταστείτε και αυτές οι προσευχές είναι πολύ αποτελεσματικές. Στραφείτε, πρώτα, σ’ αυτές τις προσευχές και έπειτα προχωρήστε. Εάν χτίζετε σπίτι υπάρχει ευχή για την έναρξη αυτής της απόπειρας, για τα ταξίδια υπάρχουν ευχές, για τη μελέτη υπάρχουν ευχές… Κάτι που βεβαιώνει το όφελος αυτών των προσευχών εδώ στο μοναστήρι σχετίζεται με τα κοτόπουλα ελευθέρας βοσκής που έχουμε. Πολλοί μάς ρωτάνε πώς και τα κοτόπουλα δεν έχουν γίνει θήραμα για τα πολλά αρπακτικά ζώα που περιπλανώνται στο κοντινό δάσος. Η απάντηση: κάθε χρόνο, στη γιορτή του αγίου Βλασίου, προστάτη των οικόσιτων ζώων, γυρνάμε το κοτέτσι με τον ιερέα, τραγουδώντας το τροπάρι του ιερομάρτυρος και έτσι τα κοτόπουλα παίρνουν ευλογία. Αν, κάποια στιγμή, μια-δυο κότες εξαφανίστούν (πράγμα που στα έξι χρόνια έχει συμβεί περίπου τρεις φορές), κλειδώνουμε τις υπόλοιπες στο μαντρί για μερικές εβδομάδες, ενώ συνεχίζουμε να προσευχόμαστε στον άγιο Βλάσιο να μας προστατέψει ξανά.

Προσευχηθείτε πρώτα και μετά πάρτε τα άλλα μέτρα, αλλά κρατήστε το βλέμμα σας στο Θεό.

Στην πραγματικότητα, η προσευχή είναι ένα μόνο μέρος μιας μικρής τριάδας: δεν περιορίζεται μόνο στο να ζητάμε από το Θεό να εκπληρωθεί το αίτημά μας. Τα άλλα δύο μέρη αυτής της μικρής τριάδας είναι η ελεημοσύνη και η νηστεία. Στις παραδοσιακά ορθόδοξες χώρες, είναι πολύ κοινό να συναντήσεις κάποιον που, είτε κάνει μια προσφορά σε μια εκκλησία, είτε σε κάποιον που έχει ανάγκη, ακόμη και κάποιον άγνωστο στο δρόμο και λέει “σε παρακαλώ, δέξου αυτό εδώ. Ο αδελφός μου είναι άρρωστος και χρειάζεται το έλεός Του”. Το ενδιαφέρον είναι ότι η απάντηση από τον παραλήπτη δεν είναι “ευχαριστώ”, αλλά “ας το πάρει ο Θεός”. Βέβαια, αυτό αποτελεί μέρος της προσευχής των ανθρώπων για να ελεηθεί ο αγαπημένος τους. Αυτή η προσφορά είναι μια θυσία και είναι το δεύτερο μέρος της τριάδας.

Η προσφορά μιας θυσίας ως ικεσία στην προσευχή είναι, βεβαίως, βιβλική συνήθεια. Στην Παλαιά Διαθήκη, το σφάγιο ήταν πάντα ένα νεαρό ζώο που ήταν πεντακάθαρο. Αλλά μήπως υπάρχει πολυτιμότερη θυσία σε όλη την Ιστορία από όταν ο ίδιος ο Κύριός μας θυσίασε τον εαυτό Του επάνω στο σταυρό για τη σωτηρία μας; Όταν προσευχόμαστε με την καρδιά μας στο Θεό και του ζητάμε να μας βοηθήσει, πρέπει επίσης να προσφέρουμε ό,τι θυσία μπορούμε. Αυτό είναι ένας καθαρισμός του εαυτού μας, τον οποίο βεβαίως τον δέχεται ο Κύριος. Όποια κι αν είναι η ελεημοσύνη μας (οικονομική, υλική, εργασίας, κ.λπ.), πρέπει να είναι πραγματικά μια θυσία, και όχι απλά από το πλεόνασμά μας.

Το τρίτο μέρος αυτής της μικρής τριάδας είναι η νηστεία. Όταν έχουμε μεγάλη ανάγκη του θείου ελέους, προσευχόμαστε, θυσιάζουμε, και πέρα από τις ορισμένες ημέρες και περιόδους, προσθέτουμε κι άλλη νηστεία. Πολλοί γέροντες συμβουλεύουν τους ανθρώπους που βρίσκονται σε τέτοια ανάγκη να προσθέσουν τη Δευτέρα σαν ημέρα νηστείας, ή να μην τρώνε τίποτα κάθε μέρα μέχρι το μεσημέρι.

Αυτή η νηστεία και η ελεημοσύνη, μαζί με την προσευχή, μας βοηθούν επίσης να γνωρίσουμε τις αμαρτίες μας. Οι άγιοι Πατέρες μάς λένε ότι τα δεινά, οι δοκιμασίες και οι ασθένειες μάς συμβαίνουν για έναν από τους εξής τρεις λόγους: είτε από το διάβολο για να μας οδηγήσει μακριά από το Θεό, είτε από τον ίδιο το Θεό για να μας ξυπνήσει και να μας επαναπροσανατολίσει εκεί όπου ανήκουμε, είτε από τις αμαρτίες μας. Στη σύγχρονη κοινωνία, έχουμε χάσει τη διάθεση να παραδεχτούμε ότι κάτι μας συμβαίνει εξαιτίας των δικών μας πράξεων ή λαθών. Πάντα πρόκειται για το σφάλμα κάποιου άλλου, ποτέ το δικό μας. Η αλήθεια είναι ότι αμαρτάνοντας όχι μόνο φέρνουμε δοκιμασίες στον εαυτό μας, αλλά μπορεί να κάνουμε και τους άλλους να υποφέρουν. Η σύμπασα κτίση έπεσε και υπέφερε, και συνεχίζει να υποφέρει, εξαιτίας των δικών μας αμαρτιών. Οι αμαρτίες μας έχουν και αιώνιες και πρόσκαιρες συνέπειες, αλλά ξέρουμε επίσης ότι με την αληθινή μετάνοια και εξομολόγηση αυτές οι συνέπειες μειώνονται και συχνά εξαλείφονται.

Έτσι, εν μέσω δοκιμασιών, αναγκών και ταραχών, ας προσευχηθούμε πρώτα, ας δώσουμε ελεημοσύνες θυσίας και ας νηστέψουμε, εξετάζοντας τις δικές μας αμαρτίες, καθώς ικετεύουμε το Θεό να μας δώσει ό,τι είναι καλό και αναγκαίο για τις ψυχές μας, για τους αγαπημένους μας, για τον κόσμο. Ο Θεός πράγματι απαντά σε αυτές τις προσευχές… αλλά όχι πάντα με τον τρόπο που θέλουμε. Οι τρόποι Του σίγουρα δεν είναι σαν τους δικούς μας, και το μυαλό μας δεν μπορεί να κατανοήσει ή να εξιχνιάσει την κρίση Του. Όταν η απάντησή Του στις ικεσίες μας δεν είναι αυτή που θέλουμε, πρέπει και πάλι με ευχαριστία να εμπιστευθούμε το έλεος και την κρίση Του. Γιατί, αν ξανακοιτάξουμε τη ζωή μας και δούμε εκείνες τις φορές που φαινόταν ότι ο Θεός δεν απάντησε την προσευχή μας όπως θέλαμε, σχεδόν πάντα θα δούμε ότι την απάντησε όπως χρειαζόταν για τη σωτηρία μας.

Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει. Όταν στρεφόμαστε πρώτα στο Θεό και τον έχουμε ενώπιον μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, ειδικά σε περιόδους δοκιμασίας, και αναγνωρίζουμε ταπεινά ότι χωρίς Αυτόν δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, τότε στ’ αλήθεια, δε μας εγκαταλείπει. Πράγματι, θυμηθείτε ότι ΜΟΝΟ προσευχή μπορούμε να κάνουμε: πριν, κατά και μετά από ένα καθήκον, πριν, κατά και μετά από μια δοκιμασία, σ’ όλη μας τη ζωή, εμπιστευόμενοι πλήρως το Θεό.

Ας συνεχίσουμε, λοιπόν, με τέτοια συνεργασία, τείνοντας το χέρι στο Θεό, ικετεύοντας το έλεός, τη βοήθεια και την καθοδήγησή Του, καθώς εκείνος κλίνει προς το μέρος μας για να πιάσει το τεντωμένο μας χέρι και να μας οδηγήσει στο μονοπάτι της ειρήνης.

Πηγή: περιοδικό “Το Πέπλο” της Ι.Μ. Παναγίας Φοβεράς Προστασίας Lake George :: Προσαρμογή από τον εξαίρετο ιστοχώρο http://www.orthodoxinfo.com

http://www.xfd.gr/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE ... E%BC%CE%B5

[Domna]

ΓΙΑΤΙ ΦΕΥΓΕΙ Ο ΝΟΥΣ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ;

Αγαπώ τήν προσευχή. Γνωρίζω ότι είναι μεγάλη δυνατότητα νά μπορεί νά στέκεται ό άνθρωπος ενώπιον του Θεού, νά αναφέρει τά προβλήματα του και νά ζητεί βοήθεια-ότι είναι μεγίστη τιμή νά μπορεί νά συνομιλεί μέ τόν άπειρο και παντοδύναμο Θεό ό μικρός καί αδύναμος άνθρωπος- ότι είναι πολύ μεγάλο καί αποτελεσματικό όπλο στον αγώνα μας, πού χαρίζει παρηγοριά, ελπίδα καί ανάπαυση στήν κουρασμένη ψυχή μας ή προσευχή. Γιά όλους αυτούς τούς λόγους μου αρέσει ή προσευχή, θέλω νά προσεύχομαι- καί νά προσεύχομαι σωστά, μέ καθαρή τήν ψυχή μου, μέ πίστη στήν καρδιά, μέ συγκεντρωμένο τό νου.

Δυστυχώς όμως τόσο συχνά διαπιστώνω ότι δέν τά καταφέρνω. Δέν μπορώ νά συγκεντρώσω τό νου, έστω καί γιά λίγη ώρα, στήν προσευχή. Κάνω τό σταυρό μου καί ξεκινώ. Λέω λίγα λόγια καί χαίρομαι γι' αυτό. Άρχισε ή συνομιλία μου μέ τόν Θεό. Τί όμορφα πού είναι! Πόση χαρά νιώθω, όταν σκέπτομαι ότι μ' ακούει ό Θεός, ό πανάγαθος Πατέρας, πού όλα τά γνωρίζει, όλα τά μπορεί καί μόνο τό καλό μου θέλει! Σύντομα όμως φεύγει ό νούς! Μόλις τό καταλάβω, τόν συμμαζεύω στήν προσευχή. Όμως ξανά σέ λίγο διαπιστώνω ότι βρίσκομαι άλλου καί αρχίζω πάλι νά προσπαθώ νά συγκεντρωθώ στά λόγια της προσευχής καί νά μιλήσω στον άγιο Θεό. Δέν περνά λίγη ώρα καί κάτι άπ' όσα μέ απασχολούν έρχεται καί πάλι νά κερδίσει τό νου. Τό συνειδητοποιώ σύντομα καί διερωτώμαι μέ λύπη: Τί προσευχή είναι αυτή;

'Αχ, αυτός ό νους! Ταχύτατος, ασυγκράτητος! Καλπάζει, φεύγει, μετατίθεται άπό τό ένα στο άλλο, άπό τή γη στόν ουρανό, άπό τήν Αμερική στήν Αυστραλία, άπό τόν ήλιο μας μέχρι τήν άκρη του σύμπαντος, άπό τό παρόν στό μέλλον, καί μέ τήν ίση ευκολία στό παρελθόν, στά χρόνια του Χριστού, καί άπό έκεί ακόμη πιό πίσω, μέχρι τήν άρχή της δημιουργίας. Καί όλα αυτά περνούν μπροστά μου πολύ γρήγορα καί μετακινούμαι άπό τό ένα στό άλλο σέ μιά μόνο στιγμή. Όσο ν' άνοιγοκλείσω τά μάτια μου καλύπτω τεράστιες αποστάσεις στό χώρο καί στό χρόνο, στά παλιά καί στά σύγχρονα, στά πλησιέστερα καί στά πιό μακρινά. Μέ τό νού. Τό ταχύτερο μέσο μεταφοράς! Πώς νά τόν συμμαζέψεις,πώς νά τόν συγκρατήσεις; Πώς νά δαμάσεις τόν ατίθασο νου;

Και τό χειρότερο είναι ότι δέν κινείται μόνο ταχύτατα ό νους. Κινείται και επικίνδυνα, πάει και έκεί πού δέν πρέπει, έκεί πού κινδυνεύει ή καθαρότητα του, έκεί όπου είναι ή αμαρτία! Και αυτό μπορεί νά τό κάνει και στις πιό ιερές ώρες, και στόν πιό άγιο τόπο. Νά βρίσκεσαι στήν ιερότατη ώρα της θείας Λειτουργίας, μέσα στόν άγιο τόπο του ναού, και νά σκέφτεσαι αυτά πού δέν πρέπει! Νά πνίγεται ό νους άπό σκέψεις μνησικακίας, έκδικητικότητος, κενοδοξίας, φιλοπρωτίας, σαρκικότητος και κάθε άλλης βρωμερής αμαρτίας! Είναι, όπως λένε οί άγιοι Πατέρες, «ταχυπετές όρνεον και άναιδέστατον», κινείται γρήγορα και πηγαίνει άναιδώς και έκεί πού δέν είναι επιτρεπτό. Είναι ένα βρώμικο χασαπόσκυλο, «φιλομάκελλος κύων και φιλόβρωμος».

Έχει ό νους μας τήν τάση νά κινείται στά χαμηλά, σ' αυτά πού δέν μάς ταιριάζουν, στά αμαρτωλά. «Έγκειται ή διάνοια του άνθρωπου επιμελώς επί τά πονηρά έκ νεότητος αύτού», λέγει ό Θεός (Γεν. η' 21). «Έγκειται», στρέφεται ή διάνοια του άνθρωπου «έπί τά πονηρά», μάλιστα «επιμελώς», και επιπλέον «έκ νεότητος αυτού». Μέ τήν πτώση τού άνθρωπου στήν αμαρτία διεστράφη τό εσωτερικό του. Γι' αυτό και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια πηγαίνει ό νους μας στά αμαρτωλά, ένώ μέ πολύ κόπο μπορεί κανείς νά τόν οδηγήσει στά ανώτερα και πνευματικά. Κάτι χάλασε μέσα μας και αναπτύχθηκε στήν ψυχή μας ή ροπή πρός τό κακό. Αυτή ή ροπή είναι πού επηρεάζει συχνά και σκοτίζει τό νου. Γι' αυτό και δέν αντέχει ό νους πολύ στήν προσευχή και φεύγει.

Υπάρχει όμως και κάποια άλλη αιτία αυτού του κακού. Είναι ό πονηρός δαίμων, ό διάβολος. Αυτός είναι τελείως σκοτισμένο πνεύμα, ανεπανόρθωτα διεστραμμένος, σκέπτεται μόνο τό κακό, δέν μπορεί νά

σκεφθεί τό αγαθό. Και ή κακία του τόν ωθεί νά πολεμεί τον άνθρωπο γιά νά τόν παρασύρει στό κακό. Γι' αυτό και πολλές φορές οί σκέψεις οί αμαρτωλές και ή διάσπαση του νου στήν προσευχή έρχονται ώς αποτέλεσμα δικών του επιθέσεων. «'Εχθρού προσβολαίς του δυσμενούς» μετακινείται ό νους άπό τό αγαθό και πέφτει σέ ποικίλους λογισμούς πού τόν μολύνουν, πού τόν αποσπούν άπό τήν προσευχή και δέν τόν αφήνουν ν' άνεβεΐ ελεύθερος στόν Θεό. Μάλιστα μπορεί κάποτε ό διάβολος νά φέρει και καλές σκέψεις τήν ώρα της προσευχής, προκειμένου νά μάς αποσπάσει τήν προσοχή. Γιατί ή προσευχή τόν καίει και δέν αντέχει τή δύναμη της. Προκειμένου λοιπόν νά σταματήσει ή προσευχή, μπορεί νά χρησιμοποιήσει και καλούς λογισμούς. Και άφού μ' αυτό τόν τρόπο πάρει τόν νου άπό τήν προσευχή, στή συνέχεια θά επιχειρήσει και μέ κατά μέτωπον επίθεση, μέ πονηρούς λογισμούς, νά κάνει τή ζημιά.

Πώς λοιπόν θά αντιμετωπισθεί ή κατάσταση αυτή της αδύναμης ψυχής μας; Πώς πρέπει νά ενεργήσουμε ώστε νά ανεβάσουμε τήν ποιότητα της προσευχής, ώστε ή συνομιλία μας μέ τόν Θεό νά γίνεται χωρίς παρεμβολές, νά μήν καταντά μία ψυχρή, ράθυμη και τυπική εκπλήρωση ενός βασικού θρησκευτικού καθήκοντος; Πώς ή προσευχή μας θά γίνεται «μετ' έκτενείας, μετά όδυνωμένης ψυχής, μετά συντεταμένης διανοίας», δηλαδή μέ επίμονη και εκτενή προσπάθεια, μέ ψυχή πού πονάει, μέ τή διάνοια σταθερή και μέ έντονο αγώνα προσηλωμένη; «Αύτη εστίν ή πρός τόν ούρανόν άναβαίνουσα» προσευχή, λέγει ό άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος.

Είπαμε σέ προηγούμενο άρθρο για μία δυσκολία πού άντιμετωπίζουμε κατά τήν ώρα της προσευχής, για τό ότι δηλαδή πολλές φορές τήν ώρα πού λέμε τά λόγια τής προσευχής φεύγει ό νους μας και ασχολείται μέ άλλα θέματα ή και πολεμείται μέ σκέψεις αμαρτίας. Εξηγήσαμε και τούς λόγους για τούς οποίους συμβαίνει αυτό, πού έχει ώς αποτέλεσμα όχι μόνο νά μήν απολαμβάνουμε τήν ωφέλεια τής προσευχής άλλα και νά αισθανόμαστε ένοχοι ενώπιον του Θεού μ' αυτή τή διάσπαση. Και τό ερώτημα πού τίθεται είναι: τί πρέπει λοιπόν νά κάνουμε γιά νά κρατούμε συγκεντρωμένο τό νου μας στήν ιερή ώρα τής προσευχής; Πώς πρέπει νά αγωνιζόμαστε γιά νά πετύχουμε αυτό frou μας φαίνεται τόσο δύσκολο, ακατόρθωτο σχεδόν;

Ό Μέγας Βασίλειος γιά νά μάς βοηθήσει σ' αυτό τόν αγώνα, χρησιμοποιεί ένα παράδειγμα. Παρουσιάζει τόν άνθρωπο πού στέκεται μπροστά σέ κάποιον άρχοντα και συζητεί μαζί του, και μιλά γιά τήν προσοχή πού πρέπει νά δίνει σ' αυτή τή συζήτηση.

Πράγματι, άς σκεφθούμε τήν εικόνα. Ένας απλός άνθρωπος ασφαλώς στέκεται μέ πολύ σεβασμό και μέ φόβο ακόμη μπροστά σ' έναν επίγειο άρχοντα. Προσέχει βέβαια πολύ τήν εξωτερική του στάση, τόν τρόπο του, τή γενικότερη συμπεριφορά του. Προσέχει πολύ νά ακούει καλά και νά καταλαβαίνει όλα όσα ό άρχοντας του λέει. Rniμέ πολλή επίσης προσοχή διατυπώνει τις σκέψεις του, τις απορίες, τις προτάσεις, προπαντός τά αιτήματα του. Δέν στρέφει τό βλέμμα του έδώ και εκεί, δέν παρατηρεί τούς άλλους πού πιθανώς παρευρίσκονται εκεί. Πολύ περισσότερο δέν στρέφει τό βλέμμα του έξω άπό τόν χώρο τής συναντήσεως και τό νου του σέ άλλα ξένα πρός τό αντικείμενο τής συζητήσεως θέματα. Όλη του ή προσοχή, ή εξωτερική, του βλέμματος, και όλη ή εσωτερική προσοχή, ή προσήλωση τής ψυχής του, του νου, τής διαθέσεως, τής προσδοκίας κλπ., είναι στραμμένη στόν άρχοντα και στή συζήτηση πού γίνεται μαζί του.

Άν αυτός ό άνθρωπος, τήν ώρα πού ό άρχοντας τόν δέχεται γιά νά τόν ακούσει και νά ενδιαφερθεί γιά τά προβλήματα του, στρέφεται άλλου, πιάνει συζήτηση μέ τούς άλλους εκεί παρευρισκομένους, κοιτάζει έξω και σκέπτεται άλλα πράγματα, έτσι πού νά μήν μπορεί νά παρακολουθήσει τή συζήτηση, άν δείχνει ότι μόνο σωματικά βρίσκεται παρών στήν επίσημη εκείνη αίθουσα και μέ τό νου καί τήν ψυχή του είναι άλλου, τότε βέβαια φανερώνει απαράδεκτη περιφρόνηση καί αδιαφορία σέ ώρα επίσημη καί κρίσιμη γι' αυτόν καί προκαλεί δικαιολογημένα τήν όργή καί τήν αγανάκτηση του άρχοντα καί αποδεικνύεται άξιος πολλών τιμωριών.

Όταν λοιπόν κανείς σταθεί όχι μπροστά σ' έναν επίγειο άρχοντα αλλά ενώπιον του βασιλέως τών βασιλέων, ενώπιον του αιωνίου καί άπειρου καί παντοδυνάμου Θεού; Αυτό ακριβώς δέν είναι ή προσευχή; Δέν είναι παρουσία του μικρού καί αμαρτωλού ανθρώπου ενώπιον του Τρισάγιου Θεού καί συνομιλία μαζί του; Καί δέν είναι ασέβεια καί αμαρτία μεγάλη νά στέκεται κανείς ενώπιον του Θεού σέ προσευχή καί, αφήνοντας τή συνομιλία μαζί του, νά αρχίζει νά σκέπτεται άλλα πράγματα καί νά απασχολεί τό νου του μέ τελείως ξένες πρός τό αντικείμενο της προσευχής του υποθέσεις;

Γι' αυτό καί ό Μέγας Βασίλειος διδάσκει ότι πολύ περισσότερο άπ' όσο ενώπιον ενός απλού άρχοντα, πρέπει νά στέκεται κανείς μέ φόβο καί τρόμο ενώπιον του Θεού, καί όλο τό νου του νά τόν έχει προσηλωμένο σ' Αυτόν μόνο καί πουθενά αλλού. Διότι Αυτός δέν βλέπει μόνο τόν έξω άνθρωπο, όπως βλέπουν οί άνθρωποι, άλλά παρακολουθεί προσεκτικά καί τόν έσω άνθρωπο. Συμβουλεύει ό ιερός Πατήρ νά έπικαλούμεθα τήν βοήθεια του Θεού χωρίς ραθυμία, χωρίς νά μετεωρίζεται, νά περιπλανάται δηλαδή, ό νους μας έδώ καί έκεί. Διότι, λέγει, εκείνος πού προσεύχεται έτσι, όχι μόνο δέν θά πάρει αυτό πού ζητεί, άλλά καί πολύ θά εξοργίσει τόν Δεσπότη.

Πόσες φορές δυστυχώς στεκόμαστε ενώπιον του Θεού καί φεύγει ό νους μας δεξιά καί αριστερά καί δέν προσέχουμε τί λέμε στόν Θεό! Αλλά άν εμείς πού έχουμε ανάγκη καί παρακαλούμε τόν Θεό, δέν προσέχουμε τά λόγια μας, άν εμείς δέν ακούμε τήν προσευχή μας, πώς θά τήν

ακούσει ό Θεός; Άν «ημείς οί δεόμενοι καί παρακαλούντες ούκ άκούομεν, πώς τόν Θεόν άξιούμεν άκούειν;», έρωτα ό ιερός Χρυσόστομος.

Γι' αυτό συχνά οί προσευχές μας μένουν χωρίς αποτέλεσμα. Γιατί είναι προσευχές ψυχρές, άτονες, αναιμικές, χωρίς θέρμη, χωρίς πίστη, χωρίς προσοχή. Είναι φανερό ότι πρέπει νά σκεφθούμε σοβαρότερα τό θέμα της προσευχής καί νά εκμεταλλευθούμε αποτελεσματικότερα τήν ιδιαίτερη αυτή δυνατότητα πού μάς έχει δώσει ό πανάγαθος πατέρας Θεός, νά μιλούμε όποτε θέλουμε καί όσο θέλουμε μαζί του καί ό,τι θέλουμε νά Του ζητούμε. Ώστε μέ συγκεντρωμένο τό νου νά στεκόμαστε στήν προσευχή μας.

Συνήθως προσευχόμαστε μπροστά στό εικονοστάσι του σπιτιού μας. Βλέπουμε τις άγιες εικόνες γιά νά εμπνεόμαστε. Τί νά εμπνεόμαστε; Τί νά σκεπτόμαστε καί νά νιώθουμε τήν ιερή ώρα της προσευχής; Νά νιώθουμε τήν αόρατη πραγματική παρουσία του Θεού. Δέν προσευχόμαστε στις εικόνες. Στόν άοράτως παρόντα Θεό προσευχόμαστε. 'Όταν αυτό τό καταλάβει καλά ή ψυχή μας, συγκλονίζεται καί συγκεντρώνεται. Εμείς είμαστε έδώ. Καί έκεί είναι ό Θεός, ό ζωντανός, ό αληθινός καί προσωπικός Θεός. Έναν άνθρωπο νά βλέπω μπροστά μου καί νά συνομιλώ μαζί του, δέν μπορώ νά μήν προσέχω τί του λέω. Όταν αισθάνομαι ότι συνομιλώ μέ τόν Θεό; Πώς είναι δυνατόν νά αφαιρούμαι καί νά μήν μπορώ νά μαζέψω τό νου μου;

Νά πιστεύω λοιπόν, νά σκέπτομαι καί αισθάνομαι τήν πραγματική παρουσία του Κυρίου στήν ώρα της προσευχής. Καί τότε πιό εύκολα θά συγκεντρώνεται ό νους μου καί πιό θερμή θά γίνεται ή προσευχή.

Υπάρχει όμως καί κάτι ακόμη πού μπορεί νά μάς βοηθήσει στή συγκέντρωση του νου στήν προσευχή. Θά τά αναφέρουμε σέ επόμενο άρθρο.

Γιά νά συγκεντρώνουμε πιό εύκολα τό νου μας στήν προσευχή, μπορούμε νά κάνουμε μία κατάλληλη προεργασία. Πολλές φορές, αφού τελειώσουμε κάποια άπό τις εγκόσμιες απασχολήσεις μας, ξεκινούμε αμέσως τήν προσευχή χωρίς νά μεσολαβήσει κάποιο διάστημα κατά τό όποιο ή ψυχή μας θά προετοιμαστεί γιά τήν ιερή και άγια αυτή ώρα. Ένώ είμαστε ακόμη απορροφημένοι από τά καθημερινά ζητήματα, από τά προβλήματα της δουλειάς, της οικογενείας, των κοινωνικών σχέσεων κλπ., ενώ ίσως ή ψυχή μας είναι ακόμη ταραγμένη από γεγονότα πού μάς δυσκόλεψαν και ταλαιπώρησαν, ξεκινούμε τήν προσπάθεια της προσευχής. Φυσικό είναι τότε νά διασπάται εύκολα ό νους μας. Αρχίζουμε τήν προσευχή και σύντομα έρχονται μπροστά μας πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις πού ζήσαμε τή μέρα μας. Σταματά βέβαια τότε ή προσευχή.

Γι' αυτό πολύ βοηθητικό είναι νά ηρεμήσουμε πρώτα πριν ξεκινήσουμε. Νά σταθούμε σ' έναν ήσυχο τόπο, στό δωμάτιο μας, και νά τ' αφήσουμε όλα αυτά πού απασχόλησαν τό νου και κούρασαν τήν ψυχή μας. Είναι ή ώρα του Θεού τώρα. Είναι ή ώρα τής ψυχής μας. 'Ας σβήσουν οί εντυπώσεις του μάταιου κόσμου. Τώρα θά εισέλθουμε στον αληθινό κόσμο του Θεού.

Μπορούμε νά διαβάσουμε λίγα λεπτά κάτι άπό τήν Αγία Γραφή, άπό τόν αθάνατο λόγο του Θεού. Μπορούμε νά ανοίξουμε κάποιο πνευματικό βιβλίο, άπό τά πολλά πού κυκλοφορούν στις μέρες μας και ενισχύουν πολύ τήν ψυχή στόν αγώνα της. Ή μελέτη αυτή βοηθεί νά ξεχάσουμε τά καθημερινά και τετριμμένα, νά στραφούμε σιγά - σιγά καί τελικά νά αφοσιωθούμε στά αιώνια καί αληθινά.

Τότε μπορούμε νά κλείσουμε τό βιβλίο μας καί ν'αφήσουμε τή σκέψη μας ν' ασχοληθεί καί νά εμβαθύνει σέ κάτι όπ' όσα διαβάσαμε. Μπορούμε νά τήν κατευθύνουμε καί σέ κάποιο άλλο νόημα πνευματικό. Νά σκεφθούμε τόν Θεό καί τή Βασιλεία του, τήν ατελεύτητη μακαριότητα τής ζωής του Παραδείσου ή τήν αφόρητη πικρία, τήν οδύνη καί τις αιώνιες ποινές τής Κολάσεως.

Όλα αυτά είναι καλό νά συνδυασθούν καί μέ μιά αυτοκριτική. Νά σταθούμε δηλαδή λίγο καί νά ανακρίνουμε τόν εαυτό μας: Πώς πέρασε ή μέρα; Πώς φερθήκαμε στους συνανθρώπους μας; Πώς αντιμετωπίσαμε τις διάφορες καταστάσεις; Ήμασταν σ' όλα σύμφωνοι μέ τό θέλημα του Θεού ή σέ κάποιες περιπτώσεις ξεφύγαμε; Ασφαλώς θά βρούμε και περιστατικά στα όποια πληγώθηκε ή ψυχή μας και θά πονέσουμε τότε. Κάποιο αίσθημα μετανοίας θά γεννηθεί μέσα μας και ή ψυχή μας θά κατανυγεί. Θά αισθανθεί τήν ανάγκη νά καταφύγει στο έλεος τού Θεού, νά ζητήσει τή συγχώρηση γιά όσα λάθη έγιναν, και τή βοήθεια του νά μήν επαναλάβει αυτά πού λυπούν τον πανάγαθο πατέρα Θεό, γιατί ρίχνουν χαμηλά και βασανίζουν τήν ψυχή μας.

Μέ τόν τρόπο αυτό ή ψυχή ξεφεύγει άπό τόν κόσμο και τά τού κόσμου. Στρέφει τήν προσοχή στο εσωτερικό της, βλέπει τήν κατάσταση και τις ανάγκες της και σκέπτεται πιο εύκολα τώρα και αναζητεί τόν Θεό. Είναι έτοιμη νά αρχίσει τήν προσευχή της. Καταλαβαίνει πιά ότι ή προσευχή δέν είναι τόσο καθήκον, όσο είναι ανάγκη μεγάλη της ψυχής. Και τό καταλαβαίνει αυτό, διότι μέ τήν αυτοκριτική της διαπιστώνει τήν αδυναμία της και ταπεινώνεται. Φυσικό επακόλουθο είναι τότε ή αναζήτηση τού Θεού. «Έως άν ούν μή ταπεινωθη ή καρδία, ού δύναται παύσασθαι τού μετεωρισμού. Ή γάρ ταπείνωσις συνάγει τήν καρδίαν», λέγει ό όσιος Ισαάκ ό Σύρος. Όσο δέν ταπεινώνεται ή καρδιά, δέν μπορεί νά απαλλαγεί άπό τόν μετεωρισμό, άπό τήν άτακτη μετακίνηση άπό τή μιά σκέψη στήν άλλη. Διότι ή ταπείνωση συμμαζεύει τήν καρδιά. Ό ταπεινός άνθρωπος προσεύχεται μέ μεγαλύτερη προσήλωση.

Όλα αυτά, πού πρέπει νά προηγηθούν τής προσευχής, δέν θέλουν πολύ χρόνο. Είναι όμως πολύ βοηθητικά γιά νά μπορέσει ή ψυχή πιό εύκολα και πιο συνειδητά νά εισέλθει στον κόσμο του Θεού και νά αρχίσει τή συνομιλία μαζί του.

Βέβαια μέ τήν προετοιμασία γιά τήν προσευχή, όπως τήν περιγράψαμε, δέν σημαίνει ότι τό πρόβλημα τής διασπάσεως του νου λύνεται οριστικά. Οπωσδήποτε μέ όλα αυτά διευκολύνεται ή ψυχή στόν αγώνα της γιά τή σωστή προσευχή. Ό αγώνας όμως πάντοτε θά υπάρχει, ιδίως στά πρώτα στάδια τής πνευματικής μας πορείας. Ό νους θά φεύγει. 'Εμείς θά τόν συμμαζεύουμε. Και αυτό πρέπει νά τό κάνουμε χωρίς νά κουραζόμαστε, χωρίς νά απογοητευόμαστε. Ό άγιος Ιωάννης της «Κλίμακος» μάς συμβουλεύει νά παλεύουμε μέ τή σκέψη μας συνεχώς και νά τή συμμαζεύουμε όταν αυτή σκορπίζεται έδώ και εκεί. «Μή άθύμει κλεπτόμενος- άλλ' εύθύμει, τόν νουν άεί ανακαλούμενος- αγγέλου γάρ μόνου τό άσυλον», παρατηρεί ό άγιος. Μήν αθυμείς, μή στενοχωρείσαι και δυσανασχετείς όταν «κλέβεται» ό νους, δηλαδή όταν απομακρύνεται άπό τά πρέποντα, αλλά νά έχεις ευχάριστη διάθεση καθώς τόν επαναφέρεις πάντοτε εκεί πού πρέπει. Τό «άσυλον», δηλαδή τό νά μένει ό νους ασύλητος, νά μή τόν κερδίζει κανείς, άλλά νά είναι προσηλωμένος σταθερά στόν Θεό, αυτό είναι γνώρισμα μόνο τών αγγέλων.

Γι' αυτό και ό Θεός συγκαταβαίνει στήν αδυναμία μας, πού παρουσιάζεται ιδίως στήν άρχή τών προσπαθειών μας, καί, όπως λέγει ό Μέγας Βασίλειος, μάς συγχωρεί όταν «ούκ άπό καταφρονήσεως, άλλά άπό ασθενείας», όχι άπό περιφρόνηση άλλά άπό αδυναμία, δέν μπορούμε νά σταθούμε όπως πρέπει ενώπιον του.

Νά αγαπήσουμε, αδελφοί, τήν προσευχή καί νά αγωνιζόμαστε νά βελτιώνουμε τήν ποιότητα της. Τότε ό Θεός θά μάς πλουτίζει μέ τή Χάρη του, θά αυξάνει μέσα μας τόν πόθο τής επικοινωνίας μας μαζί του καί ή προσευχή μας θά γίνεται χαρά καί απόλαυση καί σωτηρία ψυχής.

(Από τον "ΣΩΤΗΡΑ")