Θρασύβουλος Στανίτσας

[stanitsas]

ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ

ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

1910 – 1987

Από τον Πρωτοπρεσβύτερο Σ. Φαράσογλου

Ο Θρασύβουλος Στανίτσας γεννήθηκε στα Ψωμαθειά της Πόλης, το έτος 1910. Την πρώτη μουσική του κατάρτιση την πήρε από τον θείο του Δημήτριο Θεραπειανό. Στη συνέχεια μαθήτευσε κοντά στους Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, Δημήτριο Βουτσινά, Γιάγγο Βασιλειάδη και Ιωάννη Παλάση.

Έψαλλε σε διάφορους ναούς της Πόλης: Στα Ψωμαθειά, στον Αγιο Μηνά, στη Θεία Ανάληψη, στον Αγιο Κωνσταντίνο, και στο Γαλατά, στον Αγ. Νικόλαο, αριστερός, με δεξιό τον Παλάση.

Κατά το έτος 1939, όταν ο Λαμπαδάριος Κων. Πρίγγος διεδέχθη τον λόγω γήρατος αποχωρήσαντα Πρωτοψάλτη Ιάκωβο Ναυπλιώτη, εκλήθη έξωθεν o Στανίτσας ως ο καταλληλότερος να αναλάβη από 1ης Μαρτίου του ιδίου έτους την θέση του Αρχοντος Λαμπαδαρίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Εδώ θα πρέπει να σημειωθή ότι ο Θρασύβουλος Στανίτσας πολλές δυσκολίες συνήντησε, όπως ομολογεί και ο ίδιος, και πολλές προσπάθειες κατέβαλε μέχρις ότου γνωρίσει τα μαθήματα που ψάλλονται κατά την παράδοση μέσα στον Πατριαρχικό Ναό, ως έξωδεν κληθείς απ' ευθείας στη θέση του Λαμπαδαρίου. Λέγεται μάλιστα ότι ο αείμνηστος Αναστάσιος Μιχαηλίδης, γνωστός με το χαρακτηριστικό «o σόμπατζης», εκ του επαγγέλματος του, που ήταν Α΄ Δομέστικος επί Ιακώβου Ναυπλιώτου, τον προετοίμαζε κάθε εβδομάδα στα μαθήματα που επρόκειτο να ψάλλει.

Ετσι φαίνεται συνέβαινε και παλαιότερα με τους έξωθεν κληθέντας στον Πατρ. Ναό. Σχετικά ο Αγγελος Βουδούρης (Καθηγητής των Θρησκευτικών και Α΄ Δομέστιχος του Πατρ. Ναού γράφει σε άρθρο του στην Ορθοδοξία, το έτος 1937, τα εξής: «Οι δια την θέσιν του Πρωτοψάλτου (και Λαμπαδαρίου) του Πατριαρχικού Ναού έξωθεν προσληφθέντες συνήντων μεγάλην δυσχέρειαν εις την πατριαρχικήν ψαλμωδίαν, δυσχέρειαν, ην δυσκόλως παρέκαμπτον, όντες υποχρεωμένοι κατά τον χρόνον της Πρωτοψαλτίας αυτών να διευθύνωνται και να ρυμουλκώνται εν τω ψάλλειν υπό των Λαμπαδαρίων και των Δομεστίχων του Ναού, όπως τούτο συνέβαινεν εις τους αμέσως γενομένους Πρωτοψάλτας Σταυράκην Γρηγοριάδην (1866) και Γεώργιον Βιολάκην (1876)».

Ομως, ο Στανίτσας πολύ σύντομα ανεδείχθη αντάξιος διάδοχος της θέσεως των προκατόχων του. Με την επιμέλειά του, με την διακρίνουσα αυτόν ικανότητα και με την καλλιφωνία του, η φήμη του διαδόθηκε σε όλη την Πόλη, ιδιαίτερα με τις επιτυχίες του στο «Σε υμνούμεν», στα «Κοινωνικά» και προ πάντων στο «Τροπάριο της Κασσιανής», που εκαλείτο να ψάλλει μετά το Πατριαρχείο και σε άλλους Ναούς της Πόλης «σεπτή πατριαρχική κελεύσει». Ο Στανίτσας διετέλεσε Λαμπαδάριος επί μια εικοσαετία απέναντι στον Κων. Πρίγγο και έτσι απερρόφησε όλη την τέχνη και την μαεστρία εκείνου.

Ο Στανίτσας, ύστερα από μακροχρόνια ασθένεια του προκατόχου του Κωνσταντίνου Πρίγγου, κατά το έτος 1960, προήχθη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα τον Α', σε Αρχοντα Πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Η δε χειροθεσία του έγινε την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως του έτους 1961. Δυστυχώς όμως δεν αξιώθηκε για πολύ να παραμείνει στον Πατριαρχικό Ναό, ως Πρωτοψάλτης, απελαθείς το έτος 1964, λόγω της γνωστής πολιτικής της Τουρκικής Κυβερνήσεως για το Κυπριακό, που απέλασε τότε τριάντα χιλιάδες Ελληνες υπηκόους εγκατεστημένους στην Κωνσταντινούπολη.

Στη συνέχεια ήλθε ο Στανίτσας στην Ελλάδα και εγκατεστάθηκε για ένα χρόνο στη Χίο, όπου έψαλλε σχεδόν σε όλο το νησί. Επειτα φεύγει για δύο μήνες στη Βηρυττό, και από το έτος 1966 διορίζεται πλέον μόνιμα στον Άγιο Δημήτριο Αμπελοκήπων, στην Αθήνα, και δημιουργεί παράδοση μέχρι της συνταξιοδοτήσεώς του, το έτος 1981, ενώ εν τω μεταξύ, το έτος 1967, πηγαίνει για τρισήμισυ μήνες στην Αμερική. Γενικά δε, έψαλλε περιοδικά σε όλη την Ελληνική Επικράτεια.

Το εκδοτικό, έργο του Στανίτσα:

Ο Στανίτσας συνέχισε το έργο του Πρίγγου και στον συγγραφικό τομέα και εξέδωκε, το έτος 1969, το έργο του «Μουσικόν Τριώδιον». Ετσι, μας παρέδωσε ό,τι παρέλαβε από την Πατριαρχική Παράδοση, συμπληρώνοντας το Αναστασιματάριο, την Μεγάλη Εβδομάδα και την «Μουσική Κυψέλη» του Πρίγγου, που είχαν ήδη εκδοθεί.

Από τις μουσικές συνθέσεις του Στανίτσα διακρίνονται τα δύο Δύναμις «Αγιος ο Θεός» και «Tον Σταυρόν Σου», Χερουβικά, Κοινωνικά, τα Λειτουργικά σε δευτερόπρωτο, τα «Χαίρε Νύμφη» και «Αλληλούϊα» των Χαιρετισμών σε πλ.α', ο Κανόνας του Ακαθίστου, και άλλα.

Από δίσκους του Στανίτσα έχουμε:

*

Μια παλαιά εγγραφή στην Πόλη με το «Σε υμνούμεν» του πλ.α΄, και το «Αξιον εστί», το Πατριαρχικό.
*

Μικρό δίσκο, των 33ών στροφών, με τη Χορωδία των Μουσικοφίλων Κωνσταντινουπόλεως, υπό την διεύθυνσή του και με μονωδίες του, στο «Σε υμνούμεν» σε ήχο πλ.δ΄, και το «Κολληθείη», που συνοδεύει το λεύκωμα του Αγίου Ορους «Αθως» του Χρυσοστόμου Νταμ.
*

Τρεις σειρές δίσκων του «Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας της Εκκλησίας της Ελλάδος», που διευθύνει την Χορωδία Ιεροψαλτών Ελλάδος, με ορισμένες μονωδίες, όπου παρουσιάζονται ο Πέτρος Πελοποννήσιος, ο Γρηγόριος Πρωτοψάλτης και ο Πέτρος Μπερεκέτης, πρωτοτυπώντας στις εισαγωγές τραγουδιών του Γρηγορίου με παραλλαγή.
*

Δύο κασσέτες απο την Συναυλία των Βρυξελλών.
*

Και τέλος, δίσκος, που συνοδεύει το βιβλίο του Μανώλη Χατζηγιακουμή «Μουσικά χειρόγραφα Τουρκοκρατίας 1453 – 1820, Αθήναι 1980», που εξέδωκε η Εθνική Τράπεζα Ελλάδος.

Από χορωδίες έχουμε:

Από χορωδίες ο Στανίτσας έχει παρουσιάσει, υπό την διεύθυνσή του, τη Χορωδία των Μουσικοφίλων Κωνσταντινουπόλεως για το Ιωβηλαίο του Πρίγγου στην Αίθουσα του Αθλητικού Συλλόγου Πέραν, το έτος 1962, και στη Γαλλική Aίθουσα Union Francais, το έτος 1963. Επίσης, στην Ελλάδα, παρουσίασε και διηύθυνε τη Χορωδία Ιεροψαλτών Ελλάδος σε συναυλίες στη Λυρική Σκηνή (26.1.1970), στο Hilton (17.4.1970), στον «Παρνασσό» (20.10.1971 και 2.4.1972), στο Θέατρο «Ρεξ» (9.6.1972), στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς (15.4.1973). Ακόμη δε και σε άλλες εμφανίσεις, όπως στην Παλαιά Βουλή, στο Μνημόσυνο του Αυτοκράτορα Παλαιολόγου (29.5.1970), στην Αρχαιολική Εταιρεία (27.1.1971), και σε διάφορες άλλες τελετές του Συλλόγου «Νέος Κύκλος Κωνσταντινουπολιτών».

Διεθνείς εμφανήσεις του:

Ακόμη ο Στανίτσας πέραν από τις εμφανίσεις του αυτές στην Ελλάδα παίρνει και οικουμενικό χαρακτήρα και παρουσιάζει και στο εξωτερικό σπουδαίες εμφανίσεις χορωδίας και προβολής της γνήσιας Βυζαντινής μουσικής. Ετσι, επισκέπτεται δυο φορές το Λονδίνο, τον δε Μάϊο του 1971, για τρίτη φορά, κατόπιν προσκλήσεως, και λαμβάνει μέρος στο «Φεστιβάλ Μπαχ». Το έτος 1975, πηγαίνει στη Ρωσία. Στο Βέλγιο πηγαίνει τρεις φορές, και τον Νοέμβριο του 1979 παρουσιάζεται στις πόλεις Βρυξέλλες, Γάνδη και Λουβαίν. Περιοδεύει ακόμη στην Ελβετία. Και τέλος ψάλλει στο ιστορικό γεγονός της επιδόσεως του «Τόμου αγάπης» προς τον Πάπα, μέσα στον ναό του Αγίου Ιωάννου Λατερανό στη Ρώμη, παρουσία του Πάπα και των Αντιπροσώπων του Οικ. Πατριαρχείου, το έτος 1972.

Φωνοληψίες του Στανίτσα έχουμε:

Φωνοληψίες του Στανίτσα βρίσκονται στο Σύνδεσμο Φίλων Βυζαντινής Μουσικής, προς διάδοση του γνήσιου Πατριαρχικού Ύφους, αλλά και από ζωντανές ηχογραφήσεις, στα χέρια πολλών φιλομούσων, καθώς σε κάθε Θεία Λειτουργία ή Ακολουθία συγκεντρώνονταν 5-10 μαγνητόφωνα γύρω από το Αναλόγιο του όλα τα έτη.

Ανέδειξε σε κορυφαίους πρωτοψάλτας τους:

Ο Στανίτσας ανέδειξε πολλούς μαθητάς. Αναφέρουμε από όσους είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, τον Βασίλειο Εμμανουηλίδη, π. Αρχοντα Λαμπαδάριο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, τον Χρήστο Δήμου, τον Μέγα Πρωτοπρεσβύτερο του Οικ. Θρόνου Γεώριο Τσέτση, Μόνιμο Αντιπρόσωπο του Πατριαρχείου στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών στη Γενεύη, τον Οικονόμο π. Ιωάννη Καμαλακίδη, τον Πρωτοπρεσβύτερο π. Γρηγόριο Νάκο, τον Ανδρέα Πετρόχειλο και τον Δημοσθένη Παϊκόπουλο, Δομεστίκους του και διακεκριμένους Πρωτοψάλτας, τον Γεώργιο Τσαούση, ιδρυτή και χοράρχη του Συλλόγου μας, με τον οποίο συνεργάσθηκε ο Στανίτσας επί μακρόν πάνω στα μαθήματα των εκδόσεών του, τον Λυκούργο Πετρίδη, τον Δημ. Ιωαννίδη, τον Διονύσιο Γούτσε, τον Κων. Ζαρακοβίτη, τον Παύλο Φορτωμα, τον Ν. Γιάννου και τέλος τον Λαμπαδάριο και διάδο
χό του Ευάγγελο Μένεγγα.

Ακόμη μαθητές και θαυμαστές του ίδρυσαν μουσικό σύλλογο στην Αττική με το όνομα «Θρασύβουλος Στανίτσας», καθώς επίσης και στη Σπάρτη, όπου λειτουργεί Σχολή Βυζαντινής Μονσιχής με το όνομά του.

Ο Στανίτσας απεβίωσε στις 18 Αυγούστου του 1987. Κατά την ημέρα της κηδείας του στον Άγιο Δημήτριο Αμπελοκήπων (24.8.1987, η σορός του ήταν σε παλλάϊκό προσκήνυμα ιεροψαλτών, κληρικών και κόσμου πιστών. Στον επικήδειο που εξεφώνησε ο Εκπρόσωπος της Α. Θ. Π. του Οικ. Πατριάρχου Δημητρίου Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Μάξιμος, Σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής Χάλκης, ανέφερε ότι «μία κέδρος της παρ΄ ημίν μουσικής εξηράνθη, ο μύστης της πατρώας ημών Βυζ. Μουσικής εξεμέτρησε το ζην, η πολύφθογγος λύρα εσίγησε, εκάμφθη υπό το βάρος της επαράτου νόσου, άδων και ψάλλων σχεδόν μέχρι της τελευταίας του αναπνοής ....».

Αυτός λοιπόν ήταν ο Στανίτσας, ο επί εικοσαετίαν Λαμπαδάριος του Πρίγγου, και εν συνεχεία Άρχων Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, που οι αιώνες θα μιλούν και θα τραγουδούν το όνομά του μαζί με τους μεγάλους πρωτοψάλτες της ιστορίας της Βυζαντινής μουσικής.
Μήνυμα

[giannos]

Τίποτα ν'ακούσουμε;;;

[pappas]

http://www.ec-patr.net/Stanitsas.htm

[yiorgos31]

Έχω ζωντανές ηχογραφήσεις του Στανίτσα. Αν θέλει κάποιος να στείλω να μου πει ή αν έχει κάποιος Στανίτσα, Πρίγγο ή Ναυπλιώτη ας στείλει μήνυμα.

[babisgr]

Stanitsas.jpg

[faviola]

Λοιπόν ο καλύτερος μαθητής και συνεπής σε όσα διδἀχθηκε από τον μεγάλο Θρασύβουλο Στανίτσα είναι ο Αθανάσιος Παϊβανάς.
Ο Αθανάσιος Παϊβανάς γεννήθηκε στην Κορίνθο. Είναι μαθητής του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Θρασυβούλου Στανίτσα, από τον οποίο διδάχθηκε την ψαλτική τέχνη σε ιδιαίτερα μαθήματα κατά τα έτη 1974-1982. Υπήρξε ιδρυτικό στἐλεχος του βυζαντινού χορόυ " Μαϊστορες της Ψαλτικής Τέχνης " και εκ των πρώτων συνεργατών του καθηγητού Μουσικολογίας κ. Γρηγορίου Στάθη. Το 1983 στον διαγωνισμό της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, απέσπασε τη μοναδική υποτροφία για σπουδές στο Ωδείο Αθηνών όπου και φοίτησε. Είναι διπλωματούχος Βυζαντινής Μουσικής από το Ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου με βαθμό Άριστα παμψηφεί (τάξη κ. Γ. Μαλαφή). Σπούδασε ευρωπαϊκή μουσική στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και στο Ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου και επί σειρά ετών κλασσικό τραγούδι στον καθηγητή και τενόρο της Λυρικής Σκηνής Γιώργο Ζερβάνο. Για περισσότερο από 10 έτη υπήρξε χορωδός των χορωδιών ΟΤΕ και Κορίνθου (μαέστρος κ. Αλέκος Παπαγιανόπουλος). Με μέριμνα της χορωδίας ΟΤΕ παρακολούθησε σειρά σεμιναρίων διεύθυνσης χορωδίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Υπήρξε εισηγητής στο 3ο και στο 4ο Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο (Μέγαρο Μουσικής 2006, αίθουσα " Παρνασσός" 2009). Το καλοκαίρι του 2009, 2010, 2011 πραγματοποίησε master class " Βυζαντινή Μουσική - Ψαλτική Τέχνη" στο Διεθνές Φεστιβαλ " Ακαδημία Ορθόδοξης Μουσικής" (Αγία Πετρούπολη, Ρωσία). Είναι καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών και χοράρχης του βυζαντινού χορού " Εργαστήρι Ψαλτικής". Είναι πτυχιούχος Φυσικομαθηματικής Σχολής Αθηνών (τμήμα Μαθηματικό) με επιπλέον σπουδές στην Πληροοφορική. Είναι κάτοχος Masters στην Διοίκηση Επιχειρήσεων (M.B.A από το Πανεπιστήμιο Illinois, U.S.A.). Κατοικεί στην Αθήνα με την σύζυγό του και τα τρια παιδιά τους.

Υ.Γ.
Όσοι θέλετε παραπάνω πληροφορίες για τον κ. Αθανάσιο Παϊβανά μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: www. paivanas. gr. Για το Εργαστήρι Ψαλτικής (μια χορωδία με βραβεία και με μεγάλες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικο) πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: www.ergpsa.gr

[spetzouras]

Γ΄ Παγκόσμιο Συνέδριο του Βυζαντινού Μουσικού Πολιτισμού
υπό την αιγίδα του Αμερικανικού Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικής και Υμνολογίας (ASBMH) με τη συνεργασία του Προγράμματος Βυζαντινών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πίττσμπουργκ των Η.Π.Α. (29/10-2/11/2011, Αθήνα)

Εισήγηση με θέμα:
Θρασύβουλος Στανίτσας: ο κρίκος της δια μέσου των αιώνων αλυσίδας των Αρχόντων Πρωτοψαλτών της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας
Εισηγητής: Αθανάσιος Ι. Παϊβανάς