Μια βραδυφλεγής «βόμβα»απειλεί το αρχαιότερο μνημείο του Αγίου Ορους
Του Σταύρου Tζίμα / Καθημερινή
Μια βραδυφλεγής «βόμβα», την οποία «φυλάσσει» στο εσωτερικό του, απειλεί το αρχαιότερο μνημείο του Αγίου Ορους, τον αφιερωμένο στην προστάτιδα της μοναστικής πολιτείας Ιερό Ναό του Πρωτάτου στο κέντρο των Καρυών.
Είναι οι βάρους εκατόν σαράντα τόνων σιδερένιες σκαλωσιές, για τις οποίες εκφράζονται ανησυχίες ότι μπορεί να υπονομεύσουν τη στατικότητα του ναού.
Τοποθετήθηκαν στις αρχές του 2000, για να υποστηρίξουν στο πλαίσιο γενικότερων επισκευαστικών εργασιών την επιχείρηση συντήρησης των ανεπανάληπτων τοιχογραφιών του Μανουήλ Πανσέληνου, αλλά και άλλων μοναδικών αγιογραφιών που κοσμούν το εσωτερικό του.
Καθώς όμως ο χρόνος κυλάει και η ολοκλήρωση του έργου καθυστερεί εξαιτίας ελλείψεως προσωπικού, κινδυνεύουν να καταστούν, από εργαλείο για τη διάσωση των έργων τέχνης, σοβαρή απειλή για τον περικαλλή αυτόν ναό που θεωρείται ένα από τα λαμπρότερα πνευματικά και πολιτισμικά μνημεία της, ανά την οικουμένη, Ορθοθοξίας.
Οι μοναχοί -αλλά και ξένοι επιστήμονες που βρέθηκαν στις Καρυές- προειδοποιούν πως λόγω της ισχυρής πίεσης που δέχεται το δάπεδο του ναού από το βαρύ φορτίο των σκαλωσιών, εκφράζονται φόβοι ότι μπορεί να υποχωρήσει και καθώς το έδαφος είναι σαθρό λόγω υπόγειων νερών να υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες η στατικότητα του κτίσματος, με συνέπεια ακόμη και ενδεχόμενη κατάρρευσή του σε περίπτωση ισχυρού σεισμού.
Πέραν τούτου, επισημαίνουν ότι η καύσιμη ύλη που έχει προστεθεί στον ναό (ξύλινο υπόστρωμα στύλων και δάπεδο κυκλοφορίας με τις επικαλύψεις του) σε συνδυασμό με τη συνεχή παρουσία ζωντανής φλόγας (καντήλια, κεριά) αυξάνει τους κινδύνους πυρκαγιάς.
Σύμβολο ενότητας
Αν για τους εκτός Αθω και τους φιλότεχνους το Πρωτάτο είναι ξακουστό για τις μοναδικές τοιχογραφίες του Πανσέληνου, για τους μοναχούς είναι το «αστέρι» που οδηγεί τη σκέψη και την ψυχή τους, το σύμβολο ενότητας, η «καρδιά» της κοινωνίας όπου σμιλεύεται η διαχρονική αθωνική συνείδηση καθ’ όλη την υπερχιλιόχρονη διαδρομή της μοναστικής πολιτείας.
Και πώς να μην αισθάνονται έτσι, όταν στο Ιερό βήμα φυλάσσονται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «Αξιον Εστί» και στο αρχειοφυλάκιο, το Α΄ τυπικό του Αγίου Ορους, του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Τσιμισκή, ο επονομαζόμενος «Τράγος» -είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου- που αποτελεί το ιστορικότερο κείμενο του Αγίου Ορους;
Στα μανουάλια του άναψαν κεριά και στα στασίδια του απόλαυσαν τις μοναδικές βυζαντινές μελωδίες, βασιλιάδες, πρόεδροι, πρωθυπουργοί, προσωπικότητες παγκόσμιας λάμψης, όπως ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Κόλιν Πάουελ, ο πρίγκιπας Κάρολος, ο Αγά Χαν κ.ά.
Με γλαφυρό τρόπο εκφράζουν την αγωνία τους σε επιστολή τους προς την Ιερά Κοινότητα δεκάδες απλοί κελιώτες μοναχοί. «...Ολοι εμείς εχάρημεν χαρά μεγάλη όταν είδαμε να αρχίζει το έργον συντηρήσεως και αποκαταστάσεως του Πρωτάτου εις το αρχαίον του κάλλος. Ομως έχουν παρέλθη χρόνια και όλοι μας βλέπουμε ότι το έργον όχι μόνο δεν ετελείωσε, αλλά στην ουσία γέμισε ο Ναός με σίδερα, σαν να φυλακίστηκε η Παναγία μας, τα οποία καταπλακώνουν και τις καρδιές όλων μας, μοναχών και λαϊκών προσκυνητών...».
«...Ολοι εμείς αντιμετωπίζουμε ανυπέρβλητες δυσκολίες χτυπώντας τα κεφάλια μας στα σίδερα και στις σκάλες. Είναι ανυπόφορον, αλλά κάνουμε υπομονή με καλούς λογισμούς, προσπαθώντας να δικαιολογήσουμε την όλη κατάσταση με την προσδοκία και την ελπίδα ότι γρήγορα θα τελειώσουν οι εργασίες και θα βγουν τα σίδερα από το Πρωτάτο...».
Κατά τα φαινόμενα οι μοναχοί θα χρειαστεί να κάνουν αρκετή υπομονή ακόμη, καθώς οι εργασίες συντήρησης συνεχίζονται με προβλήματα λόγω μειωμένου προσωπικού.
Εναλλακτική
Οι αγιορείτες από την πλευρά τους προτείνουν ως μια εφικτή λύση να αφαιρεθούν οι σημερινές βαριές σκαλωσιές και να τοποθετηθούν άλλες πιο ελαφρές, σε συγκεκριμένα σημεία του ναού όπου συντηρούνται αγιογραφίες.
Ο προϊστάμενος της 10ης εφορίας βυζαντινών αρχαιοτήτων κ. Γιάννης Κανονίδης, ερωτηθείς από την «Κ», είπε ότι το θέμα των κινδύνων στατικότητας έχει παραπεμφθεί στην Επιτροπή Πρωτάτου του υπουργείου Πολιτισμού για να εξεταστεί από ειδικούς επιστήμονες.
«Το έργο της συντήρησης των τοιχογραφιών βρίσκεται σε εξέλιξη. Μια διακοπή για να αφαιρεθούν οι συγκεκριμένες σκαλωσιές και να τοποθετηθούν άλλες θα σημάνει περαιτέρω καθυστερήσεις», πρόσθεσε.