Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΑΒΙΔ
Όταν βασίλευε ο Δαβίδ, μετέφερε την Κιβωτό της Διαθήκης στην Ιερουσαλήμ, θέλησε να χτίσει ένα Ναό για τον Κύριο και για να βάλει την Κιβωτό μέσα, όμως ο Θεός μέσω του Νάθαν του προφήτη του είπε ότι θα την χτίσει ο γιος του ο Σολομώντας.
«…συ θέλεις οικοδομήσει εις εμέ οίκον, διά να κατοικώ;Διότι δεν κατώκησα εν οίκω, αφ” ης ημέρας ανεβίβασα τους υιούς Ισραήλ εξ Αιγύπτου μέχρι της ημέρας ταύτης, αλλά περιηρχόμην εντός σκηνής και παραπετασμάτων. Πανταχού όπου περιεπάτησα μετά πάντων των υιών Ισραήλ, ελάλησα ποτέ προς τινά εκ των φυλών του Ισραήλ, εις τον οποίον προσέταξα να ποιμαίνη τον λαόν μου τον Ισραήλ, λέγων, Διά τι δεν ωκοδομήσατε εις εμέ οίκον κέδρινον;…Αφού πληρωθώσιν αι ημέραι σου και κοιμηθής μετά των πατέρων σου, θέλω αναστήσει μετά σε το σπέρμα σου, το οποίον θέλει εξέλθει εκ των σπλάγχνων σου, και θέλω στερεώσει την βασιλείαν αυτού,αυτός θέλει οικοδομήσει οίκον εις το όνομα μου» (Βασιλειών Β” 7, 5-7. 12-13).
Ο Δαβίδ δεν άφησε όλο το έργο στον γιο του, αλλά προετοίμασε το έδαφος για την οικοδομή του Ναού. Αγόρασε την έκταση από τον Ορνά, χώρος στον οποίο χτίστηκε ο Ναός (Α” Παραλειπομένων 21,21-22), κατέστησε λιθοτόμους, μάζεψε χρήματα, σίδηρο και ξύλα κέδρινα, και έδωσε συμβουλές στον Σολομώντα πώς να χειριστεί το έργο (Α” Παραλειπομένων 28,1-21).
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ
Ο Ναός του Κυρίου άρχισε να οικοδομείται τον 2ο μήνα (Ζιφ) του τέταρτου έτους της βασιλείας του Σολομώντα (960 π.Χ), και τέλειωσε ύστερα από 7 χρόνια (Βασιλέων Γ” 6,37-38, Παραλειπομένων Β” 8,1). Ο οίκος του Θεού (Ιώσηπος, Ιουδαϊκή αρχαιολογία, VII) επεκτείνονταν σε μήκος 27 μ (60 πήχεις), ενώ το πλάτος του ήταν 9 μ. και το συνολικό ύψος 54 μ. Για την κατασκευή του εργάστηκαν 80.000 υλοτόμοι, 70.000 αχθοφόροι, και 30.000 Ισραηλίτες χρησιμοποιήθηκαν για την μεταφορά κέδρων από τον Λίβανο, ενώ όλες οι πέτρες είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα και μεταφέρονταν έτοιμες στον Ναό, με αποτέλεσμα κατά την οικοδομή να μην ακουστεί ούτε ένα χτύπημα από εργαλείο (Βασιλέων Γ” 27-32. 6,7).
Οικοδομήθηκε ολόκληρος από λευκές πέτρες, που λαξεύτηκαν στον τόπο εξόρυξης και όχι στον χώρο του ναού. Εκτός από πέτρα χρησιμοποιήθηκε ξύλο και χρυσός ενώ οι τεχνίτες ήσαν κατά βάση Φοίνικες.
Όταν ολοκληρώθηκε ο Ναός, η ιερείς μετέφεραν την Κιβωτό της Διαθήκης εκεί δοξάζοντας και ψάλλοντας στον Θεό, και τότε κατέβηκε η νεφέλη της παρουσίας του Θεού, με αποτέλεσμα οι ιερείς να μην μπορούν να λειτουργήσουν καθώς ο Ναός είχε γεμίσει με την δόξα του Θεού (Παραλειπομένων Β” 5,7-14).
Η επιλογή του λόφου του Μορία έγινε με βάση κριτήρια, που τον καθιστούσαν ιερό για τον λαό του Ισραήλ. Το βασικότερο ήταν αυτό της Θεοφανείας, δηλαδή της εμφάνισης του Θεού σε αυτόν τον τόπο. Συγκεκριμένα στον Μορία ήταν ο χώρος της αποτραπείσας θυσίας του υιού του Αβραάμ καθώς και η αποστολή του Αγγέλου εξολοθρευτή επί της βασιλείας του Δαυίδ (Βασιλέων Β” 24,18).
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΥΣ
Ο Κύριος μίλησε στον Σολομώντα μετά την κατασκευή του Ναού, και του υποσχέθηκε ότι η παρουσία Του θα κατοικεί εκεί διαπαντός. Τον προειδοποίησε όμως ότι εάν ο Ισραήλ αποστραφεί από τον Θεό και λατρεύσει τα είδωλα, τότε και ο Θεός θα απορρίψει και τον λαό Του, και τον ναό στον οποίο επέλεξε να κατοικεί, (Βασιλέων Γ” 9, 1-9).
Η αποστασία δεν άργησε να έρθει, αμέσως μετά την βασιλεία του Σολομώντα. Ο Ροβοάμ που έγινε βασιλιάς του Ιούδα και βασίλευσε στην Ιερουσαλήμ για 17 χρόνια, έπραξε πονηρά ενώπιον του Θεού, χτίζοντας αγάλματα και άλση αφιερωμένα σε ξένους θεούς. Έτσι η πρώτη λεηλασία του Ναού πραγματοποιήθηκε τον πέμπτο χρόνο της βασιλείας του Ροβοάμ, όταν ο βασιλιάς της Αιγύπτου Σισάκ, επιτέθηκε στην Ιερουσαλήμ και αφαίρεσε τους θησαυρούς από τον Ναό, (Βασιλέων Γ” 14, 22-28).
Λίγα χρόνια αργότερα, ο βασιλιάς Ασά θα αφαιρέσει όλο το αργύριο και το χρυσάφι που είχε απομείνει στον Ναό, και θα το δώσει στον βασιλιά της Συρίας για να κάνουν συνθήκη. Ο Ναός επίσης λεηλατήθηκε από τους Άραβες και τους Φιλισταίους επί του Ιωράμ. Εξήντα χρόνια αργότερα ο Ιωάς, βασιλέας του Ισραήλ, νίκησε τον Αμασία , βασιλιά του Ιούδα και εισήλθε στην Ιερουσαλήμ και στο Ναό (Βασιλέων Γ” 15,18, Βασιλέων Δ” 12,17). Ο υιός του Αμάσιου επανέφερε την ευτυχία στην πόλη αλλά μεγάλος σεισμός έφερε μεγάλες καταστροφές. Έτσι άρχισε η παραμέληση του Ναού, ακόμα και από τους ίδιους του ιερείς, οι οποίοι κατά την βασιλεία του Ιωάς πήραν εντολή για να επισκευάσουν τον Ναό, κάτι που αμέλησαν να κάνουν (Βασιλέων Δ” 12).
Με το πέρασμα του χρόνου ο ναός συλήθηκε και άλλοτε επισκευάσθηκε. Έγιναν προσθήκες καινούργιων στοιχείων και αφαιρέσεις άλλων. Το τέλος της Ιερουσαλήμ και του Ναού δεν θα αργούσε να έρθει, και προαναγγέλθηκε από τον Θεό κατά την βασιλεία του Μανασσή, ο οποίος έχτισε θυσιαστήρια ξένων θεών μέσα στον Ναό (Βασιλέων Δ” 21, 10-15). Ο Ναβουχοδονόσορας ο βασιλιάς της Βαβυλώνας έμελε να είναι αυτός που θα εκπλήρωνε την οργή του Θεού. Το 597 π.Χ, αρχικά κατά την βασιλεία του Ιωακείμ, πολιόρκησε την Ιερουσαλήμ, αφαίρεσε όλους τους θυσαυρούς του Ναού και του βασιλείου και πήρε αιχμαλώτους στην Βαβυλώνα, αφήνοντας πίσω μόνο το φτωχότερο μέρος του πληθυσμού και τον Σεδεκία βασιλιά τους. Ο Σεδεκίας όμως επαναστάτησε ενάντια στην Βαβυλώνα, με αποτέλεσμα μετά από 9 χρόνια ο Ναβουχοδονόσορας να επιστρέψει και να ξαναπολιορκήσει την Ιερουσαλήμ. Η πολιορκία κράτησε για δύο χρόνια, οι Βαβυλώνιοι υπερίσχυσαν, σκότωσαν τους υιούς του Σεδεκία μπροστά στα μάτια του και έπειτα τύφλωσαν και τον ίδιο, έκαψαν την πόλη και τον Ναό, διέλυσαν τα πολύτιμα υλικά με τα οποία είχε κατασκευαστεί ο Ναός και τα μετέφεραν στην Βαβυλώνα (Βασιλέων Δ” 25, 1-17). Μόνο την Κιβωτό της Διαθήκης δεν επέτρεψε ο Κύριος να μεταφερθεί στην Βαβυλώνα. Εξαφανίστηκε, και από τότε δεν ξαναβρέθηκε ποτέ. Σήμερα δεν σώζεται τίποτα από τον άλλοτε περικαλλή αυτό ναό και όσα γνωρίζουμε δεν είναι αποτέλεσμα αρχαιολογικών ανασκαφών αλλά φιλολογικών μαρτυριών.
Η ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
Την πτώση της Βαβυλώνας, η οποία ξεπέρασε κάθε όριο ειδωλολατρίας και ανηθικότητας, και την επιστροφή των Ιουδαίων στην Ιερουσαλήμ είχε προφητεύσει και ο Ιερεμίας (Ιερεμίας 25,12. 29,10). Έπειτα από 70 χρόνια της αιχμαλωσίας των εβραίων από τους Βαβυλώνιους, το 538 ο βασιλιάς των Περσών Κύρος ο Μέγας χορήγησε με διάταγμα άδεια ανοικοδόμησης του ναού του Σολομώντα, πάνω στον χώρο, που αυτός προϋπήρχε. Μάλιστα έστειλε πίσω τους θησαυρούς και τα σκεύη που είχε αφαιρέσει από τον Ναό ο Ναβουχοδονόσορ, και το έργο ξεκίνησε με αρχηγό τον Ζοροβάβελ (Έσδρας 1 και 3, 1-2). Στο διάταγμα αυτό μάλιστα καθορίζονται και οι διαστάσεις του ως εξής: ύψος και πλάτος 27μ. τον επόμενο χρόνο, το 537 π.Χ. δηλαδή, άρχισε να ξανακτίζεται το θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων και μετά το εξωτερικό τείχος του ναού.
Όταν τέθηκαν τα θεμέλια, όσοι είχαν δει τον προηγούμενο Ναό έκλαιγαν με δυνατούς λυγμούς, ενώ άλλοι αλάλαζαν από χαρά, τόσο ώστε δεν μπορούσε να ξεχωρίσει κάποιος τις φωνές της χαράς από το κλάμα. Ωστόσο οι μακροχρόνιοι εχθροί των Ισραηλιτών, οι Σαμαρείτες, διέβαλαν το έργο στους Πέρσες, λέγονταν ότι οι Ισραηλίτες δεν κατασκεύαζαν ναό αλλά οχυρωματικά έργα και φρούριο με το πρόσχημα του ναού. Τότε εμφανίστηκαν οι προφήτες Αγγαίος και Ζαχαρίας οι οποίοι στήριξαν τον λαό ώστε να συνεχιστεί το έργο (Έσδρας 5,1). Η άδεια ανοικοδόμησης ανακλήθηκε 2 φορές και 2 φορές χορηγήθηκε, με συνέπεια ο Ναός να ολοκληρωθεί το 516 π.Χ., επί της βασιλείας του Δαρείου Α΄. Πριν όμως ξεκινήσει η ανοικοδόμηση του ναού, που κράτησε συνολικά συνόλικά 21 χρόνια, έγιναν εργασίες ισοπέδωσης και διεύρυνσης του λόφου της Σιών. Το τείχος έγινε από 3 σειρές πελεκητών λίθων και μια σειρά ξύλινων δοκών με 3 μεγάλες πύλες. Στις 4 άκρες του τείχους προστέθηκαν τώρα πύργοι.
Ο νέος ναός είχε μια διαφορά με τον παλιό σημαντική εκτός των άλλων κατασκευαστικών. Το Άγιο των Αγίων τώρα ήταν άδειο και δεν ήταν τίποτα παραπάνω παρά οι πέτρες πάνω στις οποίες υπήρχε κάποτε η Κιβωτός της Διαθήκης. Σε αυτόν τον βράχο θυμιάτιζε ο ιερέας μια φορά τον χρόνο στην γιορτή του εξιλασμού. Ο νέος ναός όμως δεν μπορούσε να συγκριθεί σε μεγαλείο με τον ναό του Σολομώντα. Στην ουσία επρόκειτο για βιαστική αποκατάσταση του προηγούμενου ναού και συχνά χρειάζονταν επιδιορθώσεις.
Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΚΑΙ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ
Ο Αντίοχος ο Δ΄ ο Επιφανης, το 171 π.Χ. δολοφόνησε τον αρχιερέα Ιάσονα, και αποφάσισε να διορίζει ο ίδιος τους αρχιερείς. Το 168 π.Χ. εξαιτίας των αντιδράσεων των ευσεβών Ιουδαίων και απογοητευμένος από την αποτυχία του να εισβάλει στην Αίγυπτο, εξαπέστειλε βίαιη επίθεση κατά των ιουδαϊκών θρησκευτικών τελετών. Κατέλαβε την Ιερουσαλήμ, κατέστρεψε τα τείχη, λαφυραγώγησε και βεβήλωσε τον Ναό τελώντας θυσία στον Ολύμπιο Δία, και σταματώντας κάθε ιουδαϊκή θυσία. Ο ιερέας Ματταθίας οργάνωσε την εξέγερση εναντίων του Αντίοχου, η οποία και συνεχίστηκε από τους 7 γιούς του, και ιδιαίτερα από τον Ιούδα τον επονομαζόμενο Μακκαβαίο, ο οποίος κατάφερε να νικήσει τον Αντίοχο και να ανακαταλάβει την Ιερουσαλήμ, ενώ ο Ναός αποκαταστάθηκε και αφιερώθηκε ξανά το 164 π.Χ.
Η άνοδος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας έφτασε πολύ γρήγορα. Το 63 π.Χ. ο Πομπήιος μετά την κατάληψη της Συρίας πολιόρκησε την Ιερουσαλήμ, την οποία και κατέλαβε σχεδόν αναίμακτα, καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έφερε αντίσταση. Οι οπαδοί όμως του βασιλιά Αριστόβουλου Β΄ θέλησαν να αντισταθούν, και οχυρώθηκαν μέσα στον Ναό ο οποίος πολιορκήθηκε από τους Ρωμαίους. Η πολιορκία κράτησε τρείς μήνες, με τον Πομπήιο να κυριεύει και να καταστρέφει τον Ναό, φονεύοντας στην μάχη 12.000 Ιουδαίους.
Η ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΝΑΟΥ
Ο Ηρώδης ο Μέγας βασίλευσε στην Ιουδαία από το 37 π.Χ. εώς το 4 π.Χ. αφήνοντας μεγάλη αρχιτεκτονική κληρονομιά. Ο Ηρώδης αν και δεν ήταν Ιουδαίος στην καταγωγή, ξαναέκτισε όμως τον Ναό, για να κερδίσει έτσι την εύνοια των Ιουδαίων και να τους κρατήσει υποταγμένους. Ο Ναός του Ηρώδη, ήταν ο μεγαλύτερος και ο πιο λαμπρός από τους τρείς που κατασκευάστηκαν, ξεκίνησε να χτίζεται το 19 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 64 μ.Χ.. Ο κύριος ναός ωστόσο, οικοδομήθηκε μέσα σε 17 μήνες, ενώ την εποχή του Χριστού αριθμούσε ήδη 46 οικοδομές (Ιωάννης 2, 18-21). Το μεγαλοπρεπές αυτό οικοδόμημα κάλυπτε μία έκταση 150 στρεμάτων, με το τείχος που το περιέβαλε να έχει μήκος 300 μέτρα, ενώ το ύψος σε κάποια σημεία του Ναού έφτανε τα 50 μέτρα.
Η βασική διαφορά του τείχους του ναού του Ηρώδη με τους προηγούμενους είναι ότι το κάθε τείχος είχε στοά με μια πύλη. Οι στοές πιθανόν να χρησίμευαν ως προφύλαξη από την βροχή για τους πιστούς. Η πιο μεγαλοπρεπής στοά, η νότια η λεγόμενη «Βασίλειος» στηρίζονταν σε 3 γραμμές κιόνων κορινθιακού τύπου. Από αυτή την στοά γίνονταν η είσοδος στην εξωτερική αυλή ή «αυλή των εθνών». Ένα δεύτερο τείχος χώριζε τον κυρίως ναό από την αυλή των εθνών. Λίγο πριν από αυτό το τείχος υπήρχε ένα κιγκλίδωμα πάνω στο οποίο βρίσκονταν πινακίδες στα ελληνικά και λατινικά και προειδοποιούσαν ότι ο θάνατος περίμενε όποιον μη Ιουδαίο μπει εντός του τείχους:
«ΜΗΘΕΝΑ ΑΛΛΟΓΕΝΗ ΕΙΣΠΟΡΕΥΕΣΘΑΙ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΤΡΥΦΡΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΟΛΟΥ ΩΣ Δ’ ΑΝ ΛΗΦΘΗ ΕΑΥΤΩ, ΑΙΤΙΟΣ ΕΣΤΑΙ ΔΙΑ ΤΟ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ ΘΑΝΑΤΟΝ».
Σε αυτόν τον ναό στα Άγια των Αγίων δεν υπήρχαν ιερά αντικείμενα. Ο ναός του Ηρώδη έμοιαζε πολύ με τον παλαιότερο του, ναό του Σολομώντα αλλά ήταν μεγαλύτερος, πλουσιότερος και περικαλλέστερος. Ο Ναός ολοκληρώθηκε το 64 μ.Χ. λίγο πριν την καταστροφή του. Ο περίβολος του ναού ήταν χώρος τόσο για Ιουδαίους όσο και για Εθνικούς. Με κόκκινο βέλος σημειώνεται το τείχος πέρα του οποίου απαγορεύονταν η είσοδος στους Εθνικούς. Απαγόρευση που δεν έγινε σεβαστή από τον Αντίοχο τον Επιφανή, με αντίκτυπο τα δυστυχή γεγονότα κατά των Ιουδαίων και την έναρξη των Μακκαβαϊκών πολέμων και την εκδίωξη των ελληνικών δυνάμεων από την Παλαιστίνη.
Η ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΤΟ 70 μ.Χ.
Το 66 μ.Χ. ξέσπασε η Ιουδαϊκή επανάσταση εναντίων των Ρωμαίων. Ο Νέρωνας έστειλε στην Ιουδαία τον Βεσπασιανό, ο οποίος συνοδευόμενος από τον γιο του Τίτο κινήθηκε κατά της Παλαιστίνης, κυριεύοντας τα επαναστατημένα κέντρα της Σαμάρειας και της Γαλιλαίας. Το 68 μ.Χ. που ήρθε η είδηση του θανάτου του Νέρωνα, είχε ήδη καταλάβει σχεδόν όλες τις περιοχές γύρω από την Ιερουσαλήμ, και επέστρεψε στην Ρώμη όπου ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Την συνέχιση του πολέμου στην Ιουδαία ανέλαβε ο Τίτος, ο οποίος πολιόρκησε την Ιερουσαλήμ και το 70 μ.Χ. κατάφερε να περάσει τα τείχη και να κυριεύσει όλη την πόλη εκτός από τον Ναό, μέσα στον οποίο οχυρώθηκαν πολλοί Ισραηλίτες. Αρχικά ο Τίτος προσπάθησε να βρει κάποια συμβιβαστική λύση ώστε να μην καταστραφεί ο Ναός, όμως η πολιορκημένοι αρνούνταν να παραδοθούν παρόλο που δεν είχαν καμία ελπίδα σωτηρίας.
Αυτό το μεγάλο έργο καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά που άναψε δαυλός ριπτόμενος από Ρωμαίο στρατιώτη έστω και αν το ρωμαϊκό στράτευμα είχε σαφείς εντολές ώστε ο ναός να μην πειραχτεί. Δεν έμεινε τίποτα από το λαμπρό οικοδόμημα, παρά μόνο το οικόπεδο πάνω στο οποίο είχε χτιστεί, το οποίο και μετατράπηκε σε Ρωμαϊκό στρατόπεδο.
Η προφητεΙα του ΙησοΥ για την καταστρφΗ του τρΙτου ΝαοΥ
Ματθαίος 24,1-2 «1 Καὶ ἐξελθὼν ὁ Ἰησοῦς ἐπορεύετο ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ· καὶ προσῆλθον οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐπιδεῖξαι αὐτῷ τὰς οἰκοδομὰς τοῦ ἱεροῦ. 2 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Οὐ βλέπετε ταῦτα πάντα; ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ ἀφεθῇ ὧδε λίθος ἐπὶ λίθον ὃς οὐ καταλυθήσεται.»
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΟΜΑΡ
Από την βασιλεία του Ηρώδη και για 600 χρόνια αργότερα ο Ιερός Λόφος αγνοήθηκε και από τους Ρωμαίους όσο και από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι ανέγειραν κτίσματα χωρίς σημασία. Εκεί όμως που έστεκε ο ναός του Ηρώδη, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός ανέγειρε Ναό του Καπιτωλίου Διός και ένα βωμό. Οι Ιουδαίοι θεώρησαν αυτή την ενέργεια ως αμέριστη ασέβεια και γι’ αυτό εξεγέρθηκαν σε άγρια αντίσταση που κράτησε 3 ή 4 χρόνια (132 – 135), κατά την οποία οι Ρωμαίοι αναγκάσθηκαν να καταλάβουν την Ιουδαία βήμα προς βήμα. Λέγεται ότι οι Ρωμαίοι κατέλαβαν 50 κάστρα, 985 πόλεις και εξολόθρευσαν 580.000 Ιουδαίους. Όσοι απέμειναν πουλήθηκαν ως δούλοι και η πόλη έγινε στρατιωτική αποικία με το όνομα Αίλια Καπιτωλίνα. Η είσοδος στους Ιουδαίους απαγορεύονταν αυστηρά στην Αίλια και γι’ αυτό ο Αδριανός λέγεται ότι έκοψε νομίσματα με χοίρους επ’ αυτών αλλά και από πάνω από την κεντρική πύλη έστησε μεγάλο άγαλμα χοίρου. Με αυτό τον τρόπο συντελέστηκε η διασπορά των Ιουδαίων σε όλο τον κόσμο και η οποία είχε αρχίσει επί Βεσπασιανού (70 μ.Χ.). Στους Ιουδαίους απαγορεύθηκε η είσοδος στην Ιερουσαλήμ, και μόνο μια φορά το χρόνο τους επιτρέπονταν να κλαίνε στα πόδια του περιτειχίσματος την δυστυχία του λαού και της ιερής πόλης τους.
Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ
«17 υἱὲ ἀνθρώπου, οἶκος Ἰσραὴλ κατῴκησεν ἐπὶ τῆς γῆς αὐτῶν καὶ ἐμίαναν αὐτὴν ἐν τῇ ὁδῷ αὐτῶν καὶ ἐν τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν καὶ ἐν ταῖς ἀκαθαρσίαις αὐτῶν· κατὰ τὴν ἀκαθαρσίαν τῆς ἀποκαθημένης ἐγενήθη ἡ ὁδὸς αὐτῶν πρὸ προσώπου μου. 18 καὶ ἐξέχεα τὸν θυμόν μου ἐπ” αὐτοὺς 19 καὶ διέσπειρα αὐτοὺς εἰς τὰ ἔθνη καὶ ἐλίκμησα αὐτοὺς εἰς τὰς χώρας· κατὰ τὴν ὁδὸν αὐτῶν καὶ κατὰ τὴν ἁμαρτίαν αὐτῶν ἔκρινα αὐτούς.
20 καὶ εἰσήλθοσαν εἰς τὰ ἔθνη, οὗ εἰσήλθοσαν ἐκεῖ, καὶ ἐβεβήλωσαν τὸ ὄνομά μου τὸ ἅγιον ἐν τῷ λέγεσθαι αὐτούς· λαὸς Κυρίου οὗτοι καὶ ἐκ τῆς γῆς αὐτοῦ ἐξεληλύθασι. 21 καὶ ἐφεισάμην αὐτῶν διὰ τὸ ὄνομά μου τὸ ἅγιον, ὃ ἐβεβήλωσαν οἶκος Ἰσραὴλ ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οὗ εἰσήλθοσαν ἐκεῖ. 22 διὰ τοῦτο εἰπὸν τῷ οἴκῳ Ἰσραήλ· τάδε λέγει Κύριος· οὐχ ὑμῖν ἐγὼ ποιῶ, οἶκος Ἰσραήλ, ἀλλ” ἢ διὰ τὸ ὄνομά μου τὸ ἅγιον, ὃ ἐβεβηλώσατε ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οὗ εἰσήλθετε ἐκεῖ. 23 καὶ ἁγιάσω τὸ ὄνομά μου τὸ μέγα τὸ βεβηλωθὲν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ὃ ἐβεβηλώσατε ἐν μέσῳ αὐτῶν, καὶ γνώσονται τὰ ἔθνη ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος ἐν τῷ ἁγιασθῆναί με ἐν ὑμῖν κατ” ὀφθαλμοὺς αὐτῶν. 24 καὶ λήψομαι ὑμᾶς ἐκ τῶν ἐθνῶν καὶ ἀθροίσω ὑμᾶς ἐκ πασῶν τῶν γαιῶν καὶ εἰσάξω ὑμᾶς εἰς τὴν γῆν ὑμῶν… 28 καὶ κατοικήσετε ἐπὶ τῆς γῆς, ἧς ἔδωκα τοῖς πατράσιν ὑμῶν, καὶ ἔσεσθέ μοι εἰς λαόν, καὶ ἐγὼ ἔσομαι ὑμῖν εἰς Θεόν.»
Προφήτης Ιεζεκιήλ 36, 17-28
Η ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΟΜΑΡ
Το 1970 ανακαλύφθηκαν πάνω στον λόφο τα απομεινάρια ενός ναού που είχε κτίσει η Αγία Ελένη, στο σημείο εύρεσης του Τίμιου Σταυρού. Αργότερα ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έστησε ένα μεγάλο σταυρό στο σημείο όπου βρίσκονταν πριν το Άγιο των Αγίων. Ο ίδιος οικοδόμησε πάνω στο λόφο μια Βασιλική προς τιμή της Θεοτόκου.
Το 638 μ.Χ. οι άραβες μουσουλμάνοι με τον χαλίφη Omar κατέλαβαν τον χώρο του λόφου μετατρέποντάς τον σε ιερό χώρο και για τους ίδιους. Ο λόφος Μορία ονομάστηκε Al Haram – Al Sharif, που σημαίνει ιερό άσυλο, αφού πρώτα εξαγνίστηκε με ροδόνερο και θυμίαμα. Το 691 ο σουλτάνος Abd Al- Malk Ibn Marwan έκτισε ένα οκταγωνικό θόλο, τον λεγόμενο Θόλο του Βράχου που βρίσκεται πάνω από τον ιερό βράχο es-Sakhra, όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Σολομώντας είχε κτίσει τον ναό του Θεού. Από αυτόν τον βράχο ανέβηκε σύμφωνα με την παράδοση ο Μωάμεθ στον ουρανό έπειτα από την ολονύκτια πορεία του από την Μέκκα.
Ο Κύριος εκπλήρωσε την προειδοποίησή προς τον λαό Του, ότι αν Τον εγκαταλείψουν τότε θα εγκαταλείψει κι Αυτός τον τόπο που εξέλεξε να κατοικεί.
«Εάν ποτέ στραφήτε απ” εμού, σεις ή τα τέκνα σας, και δεν φυλάξητε τας εντολάς μου, τα διατάγματά μου, τα οποία έθεσα έμπροσθέν σας, αλλά υπάγητε και λατρεύσητε άλλους θεούς και προσκυνήσητε αυτούς, τότε θέλω εκριζώσει τον Ισραήλ από προσώπου της γης, την οποίαν έδωκα εις αυτούς• και τον οίκον τούτον, τον οποίον ηγίασα διά το όνομά μου, θέλω απορρίψει από προσώπου μου• και ο Ισραήλ θέλει είσθαι εις παροιμίαν και εμπαιγμόν μεταξύ πάντων των λαών. Περί δε του οίκου τούτου, όστις έγεινε τόσον υψηλός, πας ο διαβαίνων πλησίον αυτού θέλει μένει έκθαμβος και θέλει κάμνει συριγμόν• και θέλουσι λέγει, Διά τι ο Κύριος έκαμεν ούτως εις την γην ταύτην και εις τον οίκον τούτον; Και θέλουσιν αποκρίνεσθαι, Επειδή εγκατέλιπον Κύριον τον Θεόν αυτών, όστις εξήγαγε τους πατέρας αυτών εκ γης Αιγύπτου, και προσεκολλήθησαν εις άλλους θεούς και προσεκύνησαν αυτούς και ελάτρευσαν αυτούς, διά τούτο ο Κύριος επέφερεν επ” αυτούς άπαν τούτο το κακόν» (Βασιλέων Γ” 9, 6-9).
Η χρυσή πύλη, από όπου λέγεται ότι ο Ιησούς εισήλθε στα Ιεροσόλυμα, κλείστηκε από τους Μουσουλμάνους. Ένα μικρό υπόγειο τζαμί χτίσθηκε στη νοτιανατολική γωνία του λόφου. Αυτό κατά την παράδοση περιελάμβανε απομεινάρια από την βρεφική ηλικία του Ιησού.
Το 1099 σταυροφόροι από την Ευρώπη σπάζουν την βόρεια Πύλη της Ιερουσαλήμ και καταλαμβάνουν τον Ιερό Λόφο Μορία, ο οποίος και από αυτούς θεωρείται ιερός τόπος. Η ιερότητα του τόπου σχετίζονταν με το ότι εκεί υποδέχτηκε τον Ιησού ο Συμεών κατά την Υπαπαντή του Κυρίου. Έτσι με την επίθεση των σταυροφόρων ο λόφος μετατρέπεται αν και ιερός χώρος σε χώρο σφαγής. Όλοι οι Μουσουλμάνοι κατέφυγαν στο Al-Aqsa για να σωθούν. Εκεί ωστόσο σφαγιάστηκαν το επόμενο πρωί από τους σταυροφόρους. Οι σταυροφόροι μετέτρεψαν ελαφρώς τον ναό των Αράβων και σκέπασαν με μάρμαρο τον Ιερό Βράχο ώστε να λειτουργούν επάνω του. Πριν από το 1170 ένας τεράστιος σιδερένιος σταυρός τοποθετήθηκε πάνω από τον θόλο. Το τζαμί Al-Aqsa χρησιμοποιήθηκε ως παλάτι των Λατίνων Βασιλέων. Έγιναν και άλλες εσωτερικές αλλαγές αλλά δεν υπάρχουν σημερινά υπολείμματα εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις.
Το 1187 ο Αιγύπτιος Σουλτάνος Saladin κατέλαβε την Ιερουσαλήμ και την έθεσε ξανά υπό αραβική κυριαρχία. Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες του λόφου Μορία μετατράπηκαν σε μεντρεσέδες (μουσουλμανικά σχολεία όπου διδάσκονταν ο νόμος του Ισλάμ). Τα μάρμαρα που κάλυπταν τον Ιερό Βράχο έσπασαν και ο σταυρός που έστεφε τον Θόλο του Βράχου σύρθηκε στους δρόμους μέχρι τον λεγόμενο Πύργο του Δαυίδ, όπου τον έλιωσαν. Ο Ιερός λόφος έμεινε υπό αραβική κατάκτηση έως το 1917, οπότε περιήλθε σε Αγγλική αρμοστεία για να δοθεί το 1967 μαζί με όλη την παλιά Ιερουσαλήμ στο κράτος του Ισραήλ.
users.sch.gr/aiasgr