Άγιον Όρος: μεταξύ ουρανού και γης

[toula]

Άγιον Όρος: μεταξύ ουρανού και γης


Σπύρος Β. Μπαζίνας στην Romfea.gr
Επισκέπτης Καθηγητής, Νομική Σχολή Παν/μιου Βιέννης
τ. Ανώτερο Στέλεχος, Νομική Υπηρεσία, Γραμματεία, Ο.Η.Ε.

Τα πρόσφατα δημοσιεύματα στον ελληνικό και τον ξένο τύπο για το Άγιον Όρος (που είναι τόσο χαμηλού επιπέδου ώστε δεν αξίζουν να αναπαραχθούν) θέτουν μια σειρά από ερωτήματα.

Δεν δίνουν όμως και τις εύλογες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, όπως αυτές προκύπτουν από το Σύνταγμα και την σχετική νομοθεσία, ιδίως δε τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, αλλά και την υπερχιλιετή ζωή και μαρτυρία της Μοναχικής Πολιτείας.

Το Άγιον Όρος είναι «σύμφωνα με το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του, αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, … όσοι μονάζουν σ' αυτό αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση», «διοικείται … από τις είκοσι Ιερές Μονές του, … και το έδαφος του είναι αναπαλλοτρίωτο. H διοίκησή του ασκείται από αντιπροσώπους των Ιερών Μονών, οι οποίοι αποτελούν την Ιερή Κοινότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Μονών του Αγίου Όρους, ούτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τους προς τα υποτελή τους εξαρτήματα. Απαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο 'Άγιον Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί». (Σύνταγμα, άρθρο 105, παρ. 1 και 2).

«H ακριβής τήρηση των αγιορειτικών καθεστώτων τελεί ως προς το πνευματικό μέρος υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ως προς το διοικητικό μέρος υπό την εποπτεία του Κράτους, στο οποίο ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας».

Οι δε εξουσίες του Κράτους «ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώματα και καθήκοντα καθορίζονται με νόμο. Mε νόμο επίσης καθορίζονται η δικαστική εξουσία που ασκούν οι μοναστηριακές αρχές και η Iερή Kοινότητα …» (άρθρο 105, παρ. 4 και 5).

Συνεπώς, ούτε το Ελληνικό Κράτος, ούτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο επιτρέπεται να παραβιάσουν το παλαίφατο και συνταγματικά αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένο αυτοδιοίκητο καθεστώς του Αγίου Όρους, να παρέμβουν στην διοίκηση των Μονών, να απελάσουν Μοναχούς (χωρίς να τηρήσουν την προβλεπόμενη διαδικασία), να απαλλοτριώσουν την περιουσία των Μονών η να απαγορεύσουν την είσοδο σε νομοταγείς προσκυνητές, ιδίως δε ομόδοξους, δεδομένου του πανορθόδοξου χαρακτήρα του Αγίου Όρους και του γεγονότος ότι οι Μονές του Αγίου Όρους έχουν μετόχια ανά τον ορθόδοξο κόσμο …

Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι μονάζουν στο Άγιον Όρος δεν υπόκεινται στους νόμους του Ελληνικού Κράτους και τους κανόνες της Εκκλησίας.

Αλλά σημαίνει ότι η οποιαδήποτε σε βάρος τους κατηγορία πρέπει να εξετάζεται από τις αρμόδιες αρχές, δηλαδή για μεν τις ποινικές παραβάσεις από τα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης, για δε τις πνευματικές παραβάσεις από τον Ηγούμενο, την Ιερά Κοινότητα η τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Και αυτό πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις βασικές αρχές της προδικασίας και της δίκης, που συμπεριλαμβάνουν το απόρρητο της προδικασίας, το τεκμήριο της αθωότητας και την απουσία ενοχής χωρίς δικαστική απόφαση.

Πάντως, δεν επιτρέπεται η οποιαδήποτε προδικασία να θεατροποιείται για την εξυπηρέτηση πολιτικών η οικονομικών συμφερόντων, όπως γίνεται με τα πρόσφατα δημοσιεύματα.

Τώρα, είναι γνωστό ότι υπάρχει ένα ζήτημα με τους Μοναχούς οι οποίοι εγκαταβιούν στην Μονή Εσφιγμένου, αφού σε βάρος τους εκκρεμούν δικαστικές αποφάσεις και εισαγγελικές παραγγελίες και έχουν κηρυχθεί από το Οικ. Πατριαρχείο διοικητικά σχισματικοί (όχι δογματικά σχισματικοί, δηλαδή αιρετικοί), αφού δεν μνημονεύουν τον Οικ. Πατριάρχη ως τον οικείο επίσκοπο.

Και το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), στο οποίο προσέφυγαν, αποφάσισε ότι αυτή είναι πνευματική (και όχι διοικητική) ποινή κι έτσι δεν ελέγχεται και δεν μπορεί να ακυρωθεί από το ΣτΕ.

Συνεπώς, φαίνεται ότι νόμιμα ζητεί ο Οικ. Πατριάρχης την εκτέλεση των σε βάρος τους δικαστικών αποφάσεων και την έξωση τους από την Μονή Εσφιγμένου ως σχισματικών που δεν επιτρέπεται να εγκαταβιούν στο Άγιον Όρος.

Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει Διοικητής (δηλαδή κυβέρνηση) που θα αγνοήσει τις συμβουλές της Ιεράς Κοινότητας για ειρηνική επίλυση της διαφοράς και θα αναλάβει να προσπαθήσει καταλάβει (με ΜΑΤ;) μια Αγιορείτικη Μονή που έχει κτισθεί για να αντέχει ακόμη και πολιορκία πειρατών, εκθέτοντας έτσι σε κίνδυνο την σωματική ακεραιότητα και την ζωή Μοναχών και Αστυνομικών και σε διεθνή γελοιοποίηση το Άγιον Όρος και την Ορθοδοξία στο σύνολο της (αποτέλεσμα με το οποίο δεν φαίνεται να έχουν πρόβλημα οι οπαδοί των απόψεων του σύγχρονου προφήτη των ΗΠΑ Σαμουήλ Χάντιγκτον που θεωρεί την Ορθοδοξία δύναμη εχθρική προς την Δύση).

Για αυτό και ο Διοικητής και η Ιερά Κοινότητα δικαίως αναγνωρίζουν μόνο την νέα αδελφότητα που εγκαταβιοί στις Καρυές και έχουν λάβει περιοριστικά μέτρα κατά των εγκαταβιούντων στην Μονή Εσφιγμένου (τους έχουν κόψει το ηλεκτρικό και το τηλέφωνο, και τους έχουν απαγορεύσει την έξοδο από την Μονή, καθώς και την πρόσβαση στα νοσοκομεία, τρόφιμα, καύσιμα, φάρμακα, κλπ.).

Βέβαια, οι τελευταίοι έχουν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταγγέλλοντας παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Και στο θέμα αυτό, για ανθρωπιστικούς αλλά και πνευματικούς λόγους, καλό θα ήταν να επιδειχθεί κάποια επιείκεια (οικονομία στην εκκλησιαστική μας παράδοση).

Εν όψει όλων των ανωτέρω, το πιο φρόνιμο συμπέρασμα είναι να αφεθεί το ζήτημα στην σοφία της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους και να αποφευχθεί μια βίαιη και πιθανόν αιματηρή παρέμβαση των οργάνων της τάξεως του Ελληνικού Κράτους, η οποία θα διατάρασσε την ειρήνη του Αγίου Όρους και θα εξέθετε διεθνώς και την Ελλάδα και το Άγιον Όρος και την Ορθοδοξία στο σύνολο της.

Και, βεβαίως, το Άγιον Όρος, που ίδρυσαν άγιοι με την βοήθεια αυτοκρατόρων, διασώζει τον τρόπο ζωής των Πατέρων της Ερήμου, εύχεται νυχθημερόν υπέρ του σύμπαντος κόσμου και είναι πραγματικά μεταξύ ουρανού και γης, δικαιούται λίγο σεβασμό!

www.romfea.gr