ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Στις 24 Αυγούστου η αγία μας Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του Νεομάρτυρος, Εθνομάρτυρος και Ισαποστόλου αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Μιας μεγάλης προσωπικότητας, η οποία σημάδεψε με την παρουσία της και τη δράση της την πορεία της Εκκλησίας και του Γένους μας, σε μια από τις δυσκολότερες φάσεις της ιστορικής τους πορείας. Αλλά στις δύστηνες μέρες που περνάμε, πάψαμε να ατενίζουμε ψηλά και να βλέπουμε τα φωτεινά ορόσημα, που μας οδήγησαν και που μας οδηγούν στην εκκλησιαστική και εθνική μας πορεία. Ένα τέτοιο φωτεινό ορόσημο, υπήρξε και ο άγιος Κοσμάς, τον οποίο θέσαμε (και αυτόν) στο περιθώριο, με αποτέλεσμα να απολέσουμε τελικά τον προορισμό μας και να περιπλανόμαστε σε αδιέξοδους ατραπούς. Πηγαίνοντας, όμως, κόντρα στη «λογική» αυτής της εξωφρενικής περιθωριοποίησης, εμείς θέλουμε να τους τιμούμε, και η μικρή αυτή εργασία μας, αυτό το σκοπό θέλει να εξυπηρετήσει. Η μικρή μας αυτή αναφορά στον άγιο Κοσμά, είναι ένα ελάχιστο δείγμα, ότι υπάρχουν και εκείνοι που τον τιμούν!
Έζησε, όπως είναι γνωστό, στον 18ο αιώνα (1714-1779), στην πιο κρίσιμη, για τους ιστορικούς, περίοδο της τουρκοκρατίας για το γένος μας και όλους τους άλλους υπόδουλους λαούς στους βάρβαρους ασιάτες Οθωμανούς. Ήταν η εποχή που άρχιζε η παρακμή της απάνθρωπης οθωμανικής αυτοκρατορίας, και για τούτο υπήρξε η πιο επικίνδυνη εποχή. Βλέποντας οι δυνάστες ότι κατέρρεαν, στήριξαν τις ελπίδες τους στην «αναγέννηση» του κράτους διά της κρατούσας θρησκείας. Πίστεψαν πως η θρησκευτική ομογενοποίηση θα αναγεννούσε το κράτος. Θεώρησαν ότι το Ισλάμ ήταν εκείνο που θα ένωνε τους υπηκόους και θα στερέωνε την «Υψηλή Πύλη», δηλαδή την οθωμανική εξουσία. Γι’ αυτό άρχισαν μεγάλης έκτασης εξισλαμισμοί, είτε άμεσα αναγκαστικοί, δια της βίας, είτε έμμεσα αναγκαστικοί, με τη χορήγηση προνομίων, στους μη μουσουλμάνους υπηκόους. Όσοι παρέμειναν στις θρησκευτικές τους πίστεις και δεν εξισλαμίζονταν υπέφεραν τα πάνδεινα, ακόμη και το μαρτύριο!
Χιλιάδες έτσι ορθόδοξοι χριστιανοί αρνούνταν την ορθόδοξη πίστη και ασπάζονταν το Ισλάμ. Ολόκληρες περιοχές εξισλαμίζονταν, όπως λ.χ. στη Βόρεια Ήπειρο (ολόκληρη τη σημερινή Αλβανία). Από αυτόν τον εξισλαμισμό προέκυψαν οι μουσουλμάνοι της σημερινής Αλβανίας και των άλλων βαλκανικών κρατών. Όλοι τους είναι εξισλαμισμένοι Χριστιανοί. Περιττό να αναφέρουμε, πως όσοι έλληνες εξισλαμίζονταν, έχαναν πάραυτα την εθνική τους συνείδηση, τούρκευαν, παρ’ όλο ότι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, αν την μιλούσαν! Το σχέδιο του σαδιστή σουλτάνου Μουσταφά Δ΄ προέβλεπε τον βίαιο καθολικό εκπατρισμό των ελληνικών πληθυσμών και την μεταφορά τους στα βάθη της Ασίας και την εποίκηση της Ελλάδος με ασιάτες, αλλά ευτυχώς βοήθησε ο Θεός και το έργο του αγίου Κοσμά, και δεν εφαρμόστηκε, διότι θα χάνονταν για πάντα ο Ελληνισμός!
Αλλά ας δούμε επιγραμματικά το έργο του αγίου Κοσμά. Αφού έλαβε την πιο μεγάλη δυνατή μόρφωση για την εποχή του, αποσύρθηκε στην αρχή στο Άγιον Όρος για να μονάσει, στην Ιερά Μονή Φιλοθέου. Έμεινε εκεί ασκούμενος δεκαεπτά χρόνια. Αλλά δε μπορούσε να βρει ησυχία, διότι τον βασάνιζε ο πόνος και τα βάσανα των ορθοδόξων Ρωμιών, οι οποίοι στέναζαν κάτω από την τουρκική τυραννία. Ο εφιάλτης του εξισλαμισμού των αδελφών του, του τάραζε τον ύπνο. Γι’ αυτό πήρε τη μεγάλη απόφαση να παραμερίσει τη δική του μοναχική ησυχία και να σπεύσει σε βοήθεια των υπόδουλων ορθοδόξων. Είπε ο ίδιος σε μια διδαχή του: «Σιμά εις τα άλλα εύρον και τούτον τον λόγον οπού λέγει ο Χριστός μας, πως δεν πρέπει κανένας χριστιανός, άνδρας η γυναίκα, να φροντίζη δια τος εαυτόν του μόνον πως να σωθή, αλλά να φροντίζη και δια τούς αδελφούς του να μη κολασθούν.
Ακούωντας και εγώ, αδελφοί μου τούτον τον γλυκύτατον λόγον οπού λέγει ο Χριστός μας, να φροντίζωμεν και δια τούς αδελφούς μας, μ’ έτρωγεν εκείνος ο λόγος μέσα εις την καρδίαν τόσους χρόνους, ωσάν το σκουλήκι οπού τρώγει το ξύλον. Εσυμβουλεύθηκα τους πνευματικούς πατέρας και άφησα την ιδικήν μου προκοπήν κι εβγήκα να περιπατώ από τόπον εις τόπον και να διδάσκω τους αδελφούς μου.» (Διδαχή Α΄).
Πήρε λοιπόν τη μεγάλη απόφαση να αφήσει τη δική του ησυχία και να κατέβει στον κόσμο για να βοηθήσει τους αδελφούς του ορθοδόξους. Για να είναι νόμιμη η δράση του ζήτησε την ευλογία και την άδεια του τότε οικουμενικού πατριάρχη Σεραφείμ Β΄. Ως άλλος απόστολος Παύλος έκαμε τέσσερις μεγάλες περιοδείες σε όλη την Ελλάδα. Με την έγγραφη άδεια του πατριάρχη στον κόρφο του, ένα σκαμνάκι, το οποίο χρησιμοποιούσε ως άμβωνα και χωρίς άλλα εφόδια, γύριζε από πόλη σε πόλη, από χωριό σε χωριό, σε στεριές και νησιά για να κηρύξει το λόγο του Θεού, να εμψυχώσει τους υπόδουλους ραγιάδες και να δώσει ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά, προφητεύοντας στους απελπισμένους ραγιάδες πως «αυτός ο τόπος μια μέρα θα γίνει ρωμαίικο»!
Δεν είναι εύκολο ένα σύντομο άρθρο, σαν και τούτο, να εξαντλήσει το πολυσχιδές έργο του αγίου Κοσμά του Αιτωλού και να παρουσιάσει πλήρως την πολύπλευρη προσωπικότητά του. Όμως θα προσπαθήσουμε επιγραμματικά να δώσουμε μια μικρή εικόνα, ικανή όμως να αποδείξει ότι ο άγιος και χαρισματικός αυτός άνδρας είναι όντως μια σπάνια φυσιογνωμία και το έργο του υπήρξε πρωτοπόρο και μοναδικό για την Εκκλησία και το Έθνος μας.
Ο άγιος Κοσμάς ήταν πρωτίστως ιεροκήρυκας. Κήρυττε την Ορθόδοξη διδασκαλία με ακρίβεια, όπως τη διδάσκει η Εκκλησία μας. Υπήρξε πατερική μορφή, εφάμιλλος των αγίων πατέρων της Εκκλησίας μας. Είχε απέραντη αγάπη για το Χριστό και μια μεγάλη φλόγα στην ψυχή του να Τον βάλει στις καρδιές των ακροατών του: «Ανίσως, αδελφοί μου, έλεγε, και ήτο δυνατόν να ανεβώ εις τον ουρανόν, να φωνάξω μίαν φωνήν μεγάλην, να κηρύξω εις όλον τον κόσμον , πως μόνος ο Χριστός μας είνε Υιός και Λόγος του Θεού, και Θεός αληθινός, και ζωή των πάντων, ήθελα να το κάμω τούτο το μικρόν, και περιπατώ από τόπον εις τόπον, και διδάσκω τούς αδελφούς μου το κατά δύναμιν, όχι ως διδάσκαλος, αλλ’ ως αδελφός· διδάσκαλος μόνον ο Χριστός μας είναι» (Διδαχή Α΄). Πιστεύει απόλυτα ότι ο Χριστός ίδρυσε μία Εκκλησία, και πως αυτή η Εκκλησία είναι η Ορθοδοξία, και πως έξω από αυτή βρίσκεται η πλάνη, το ψεύδος και η απώλεια της σωτηρίας. Το λέει ξεκάθαρα σε μία από τις σωζόμενες «Διδαχές» του: «Αυτήν την Παναγίαν Τριάδα ημείς οι ευσεβείς και ορθόδοξοι χριστιανοί δοξάζομεν και προσκυνούμεν· αυτός είναι ο αληθινός Θεός, και έξω από την Αγίαν Τριάδα όσοι λέγονται θεοί είναι δαίμονες…Εγώ εδιάβασα και περί ιερέων, και περί ασεβών, αιρετικών και αθέων· τα βάθη της σοφίας ηρεύνησα· όλαι αι πίστεις είναι ψεύτικες· τούτο εκατάλαβα αληθινόν, ότι μόνη η πίστις των ορθοδόξων χριστιανών είναι καλή και αγία, το να πιστεύωμεν και να βαπτιζώμεθα εις το όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Τούτο σας λέγω τώρα εις το τέλος· να ευφραίνεσθε οπού είσθε ορθόδοξοι χριστιανοί, και να κλαίετε δια τους ασεβείς και αιρετικούς οπού περιπατούν εις το σκότος» (Διδαχή Α΄). Έβλεπε με πόνο ψυχής οι ορθόδοξοι Έλληνες να έχει νοθευθεί η πίστη τους από άλλες πίστεις και προλήψεις και μάτωνε η ψυχή του. Έβλεπε να μην υπάρχουν τα χρειαζούμενα για την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων και ανησυχούσε. Κυρίως δεν υπήρχαν κολυμβήθρες και τα παιδιά δε βαπτίζονταν κανονικά και γι’ αυτό ζητούσε από τους πλούσιους να αγοράσουν κολυμβήθρες. Έτσι προμήθευσε πάνω από 4.000 κομμάτια σε εκκλησίες που δεν είχαν και άρχισαν να βαπτίζονται τα παιδία όπως έπρεπε.
Ο άγιος Κοσμάς ήταν φλογερός έλληνας πατριώτης. Η ανησυχία του για την τύχη του Γένους είναι έκδηλη στις «Διδαχές» του. Ως γνήσιος Ρωμιός, δηλαδή Ορθόδοξος Έλληνας, πίστευε στην άρρηκτη ενότητα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, ως δύο μεγέθη, που ένωσε η ιστορία, κατά θεία πρόνοια, για να πορεύονται στο χρόνο και να υπηρετούν τον άνθρωπο και τον πολιτισμό του. Ο πύρινος λόγος του αφύπνιζε την κοιμισμένη εθνική συνείδηση των υποδούλων Ελλήνων. Τους θύμιζε το λαμπρό παρελθόν, αλλά και τους υποδείκνυε τη μακραίωνη σκλαβιά τους, την οποία απόδιδε στις αμαρτίες μας. Φυσικά δεν είχε κατά νου του την φράγκικη εθνικιστική αντίληψη περί του Έθνους, που έμελλε να ελευθερωθεί, αλλά στην Ρωμαίικη αυτοκρατορική του υπόσταση, όπως ήταν πριν την άλωση. Πρόσβλεπε σε ομοσπονδία των Ορθοδόξων λαών, όπως φυσικά είχε οραματισθεί και ο σύγχρονός του Ρήγας Φεραίος. Τα σύνορα του ελεύθερου Ρωμαίικου έπρεπε κατά τον άγιο Κοσμά να είναι αυτά του ένδοξου βασιλείου των Ρωμαίων, δηλαδή του Βυζαντίου. Δεν είναι τυχαία η προφητεία του, και η καταπληκτική επαλήθευσή της, περί της δημιουργίας του «ψευτορωμαίικου», δηλαδή του μικρού και αναιμικού εθνικιστικού κρατιδίου, εντελώς αντίθετου με τους οραματισμούς του μεγάλου άνδρα!
Ο άγιος Κοσμάς ήταν φωτισμένος νους ο ίδιος και φωτισμένους ήθελε τους ανθρώπους. Ήταν δάσκαλος και φωτιστής. Θεωρούσε ότι η φώτιση, η γνώση, η παιδεία και τα γράμματα είναι απαραίτητα εφόδια για την πνευματική προκοπή του ανθρώπου και για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Έβλεπε την απίστευτη αμάθεια των υποδούλων Ελλήνων, οι οποίοι είχαν γίνει σαν άγρια θηρία, και μάτωνε η ψυχή του. Γι’ αυτό και ενέταξε στις περιοδείες του την ίδρυση σχολείων. «Έχετε σχολείον εδώ εις την χώραν σας να διαβάζουν τα παιδιά; -Δεν έχομεν, άγιε του Θεού. -Να μαζευθήτε όλοι να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και πτωχά. Διότι από το σχολείον μανθάνομεν τι είναι Θεός, τι είναι Αγία Τριάς, τι είναι Άγγελοι, δαίμονες, παράδεισος, κόλασις, αρετή, κακία· τι είναι ψυχή, σώμα κ.λ.π. Διότι χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος· από το σχολείον ανοίγει το μοναστήριον. Αν δεν ήτο το σχολείον, που ήθελα μάθει εγώ να σας διδάσκω;» (Διδαχή Α΄). Θεωρούσε την αμορφωσιά ως ένα από τα χειρότερα κακά και γι’ αυτό προέτρεπε να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, πλούσια και φτωχά, αγόρια και κορίτσια, χωρίς καμιά διάκριση. Έπειθε τους προύχοντες να χτίζουν σχολεία και να πληρώνουν τους δασκάλους. Έπειθε τις γυναίκες να δωρίζουν τα ακριβά στολίδια τους και με αυτά να κτίζονται σχολεία. Παρότρυνε τους ιερείς να λειτουργούν τους ναούς και σαν σχολεία. Έτσι ως το τέλος των περιοδειών του είχε ιδρύσει περισσότερα από χίλια στοιχειώδη σχολεία, περισσότερα από διακόσια μέσα και δέκα ανώτερα! Μόνος του κατορθώνει τα ακατόρθωτα. Έγραψε στον αδελφό του Χρύσανθο λίγο πριν το μαρτυρικό του θάνατο: «Έως τριάκοντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, διακόσια διά κοινά γράμματα». Μια πραγματιστική πνευματική και εκπαιδευτική αναγέννηση συντελέστηκε στις μέρες του!
Ως χρήσιμο παιδευτικό εργαλείο και υπέρτατο εθνικό στοιχείο θεωρούσε την ελληνική γλώσσα, την ωραιότερη και ανώτερη γλώσσα του κόσμου. Έβλεπε με πόνο ψυχής χιλιάδες υπόδουλους Έλληνες να εγκαταλείπουν την ελληνική γλώσσα και μιλούν άλλες γλώσσες και ξένους προς αυτή, ιδιωματισμούς όπως τούρκικα, αρβανίτικα, βλάχικα κλπ. Θεωρούσε την ελληνική γλώσσα ως βασικό στοιχείο της εθνικής μας ιδιαιτερότητας και γι’ αυτό παρακινούσε να σπουδάζουν και να ομιλούν την ελληνική: «Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια· και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας· το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια» (Διδαχή Ε΄). Βρήκε έναν πολύ πρόσφορο τρόπο να εδραιώσει την ελληνική γλώσσα στους ελληνικούς πληθυσμούς, όρκιζε τους ακροατές των κηρυγμάτων του δημόσια να εγκαταλείψουν τις άλλες γλώσσες και να μιλούν στα σπίτια τους πλέον ελληνικά!
Το κήρυγμά του είχε έντονο και το κοινωνικό στοιχείο. Οι υπόδουλοι Έλληνες είχαν εξαχρειωθεί και ως προς τα ήθη τους. Έγιναν σαν τα άγρια θηρία. Ζώντας αιώνες με τους βαρβάρους και αλλοθρήσκους έγιναν μιμητές τους στην κακία, την ανηθικότητα και την αδικία. Ρωτούσε όπου πήγαινε: «Εδώ, χριστιανοί μου, πως πηγαίνετε; Έχετε την αγάπην ανάμεσόν σας; Ανίσως και θέλετε να σωθήτε, κανένα άλλο πράγμα να μη ζητήσετε εδώ εις τον κόσμον από την αγάπην… Καλότυχος εκείνος ο άνθρωπος οπού αξιώθηκε και έλαβεν εις την καρδίαν του αυτάς τας δύο αγάπας, εις τον Θεόν, και εις τούς αδελφούς του» (Διδαχή Α΄). Ήταν κήρυκας της γνήσιας χριστιανικής αγάπης προς όλους, ακόμα και τους εχθρούς: «ημείς ευσεβείς χριστιανοί πρέπει να αγαπώμεν τούς εχθρούς μας και να τούς συγχωρώμεν· να τούς τρέφωμεν, να τούς ποτίζωμεν, να παρακαλούμεν τον Θεόν δια την ψυχήν των, και τότε να λέγωμεν εις τον Θεόν: Θεέ μου, σε παρακαλώ να με συγχωρήσης καθώς και εγώ συγχωρώ τούς εχθρούς μου. Ει δε και δεν συγχωρήσωμεν τούς εχθρούς μας, και το αίμά μας να χύσωμεν δια την αγάπην του Χριστού, εις την κόλασιν πηγαίνομεν… αδελφοί μου, όσοι αδικήσατε Χριστιανούς η Εβραίους η Τούρκους, να δώσητε το άδικον οπίσω , διότι είναι κατηραμένον και δεν βλέπετε καμμίαν προκοπήν. Εκείνα τα άδικα τα τρώγετε δια να ζήτε· και εκείνα σας θανατώνουν, και ο Θεός σας βάνει εις την κόλασιν» (Διδαχή Δ΄).
Η κοινωνική αδικία και η εκμετάλλευση ήταν συνηθισμένα φαινόμενα σε όλη την Ελλάδα. Ο άγιος Κοσμάς δεν παρέλειπε να κατακεραυνώνει την κοινωνική αδικία. Τόνιζε συχνά: «Εκείνο, το οποίον δεν θέλεις να σου κάμη άλλος, μη το κάμνεις και συ εις άλλον. Καθώς δεν θέλεις να σε κλέψουν οι άλλοι, έτσι και συ να μη κλέπτης, να μη φονεύης τούς άλλους» (Διδαχή Γ΄). Συμβούλευε με έμφαση: «Οι προεστοί οπού είσθε εις χωρία, αν θέλετε να σωθήτε, πρέπει να αγαπάτε όλους τούς χριστιανούς καθώς και τα παιδιά σας, και να ρίχνετε τα χρέη κατά δύναμιν εκάστου, και να μη κάμνετε φιλοπροσωπείαν. Ομοίως και σεις οι κατώτεροι να τιμάτε τούς μεγαλυτέρους σας. Οι άνδρες ν’ αγαπάτε τας γυναίκας σας· και αν η γυναίκα σου είναι κακή και την υπομένης και την συμβουλεύης, έχεις μισθόν από τον Θεόν. Ομοίως και αι γυναίκες να αγαπάτε και να υποτάσσεσθε εις τούς άνδρας, διότι με την υπομονήν και υπακοήν εις το καλόν έχετε μισθόν εις την ψυχήν σας. Και αν έχη και κανένα σφάλμα, να το παραβλέπετε, διότι ο άνδρας έχεις περισσοτέρας φροντίδας από την γυναίκα. Λοιπόν πρέπει αμφότεροι ν’ αγαπάτε αλλήλους. Ομοίως και τα τέκνα να τιμάτε και να σέβεσθε τούς γονείς σας, διότι όστις δεν τιμά και δεν υπακούει τούς γονείς του εις το καλόν, κολάζεται» (Διδαχή Γ΄). Πήγαινε μέχρι τα λημέρια των ληστών και έκανε διάλογο μαζί τους και συχνά τους έπειθε να εγκαταλείψουν τη ληστεία. Ζητούσε από τους πλούσιους να υιοθετούν από ένα ή δύο ορφανά παιδιά, να τα κάνουν ψυχοπαίδια τους και έτσι έσωσε χιλιάδες ορφανά παιδιά από τον αφανισμό. Κατάφερνε και αποσπούσε από τα χαρέμια των τούρκων τα αρπαγμένα κορίτσια, αλλά απέτρεπε και χριστιανούς να τα δίνουν με τη θέλησή τους πολλές φορές. Συμβούλευε τους ιερείς να κάνουν στο ακέραιο το ποιμαντικό τους καθήκον: «σας παρακαλώ, άγιοι ιερείς, και σας παραγγέλλω να φροντίσητε δια τούς κοσμικούς όπως να σωθώσι και εκείνοι και σεις. Ομοίως πάλιν οι κοσμικοί να τιμάτε τούς ιερείς σας» (Διδαχή Γ΄).
Στηλίτευε με ιδιαίτερα έντονο τρόπο τους εμπόρους της εποχής εκείνης, οι οποίοι, όπως σε κάθε εποχή, ήταν ο εφιάλτης των φτωχών. Συμβούλευε να είναι τίμιοι και να ζυγίζουν τα αγαθά σωστά. Αντιτάχτηκε κατά των κυριακάτικων παζαριών, τα οποία εμπόδιζαν τους χριστιανούς να εκκλησιάζονται και καταλύουν την αγία Κυριακή. Αλλά, όμως, το εμπόριο ήταν στα χέρια κυρίως των Εβραίων, οι οποίοι έβαλαν ως στόχο τους τον άγιο Κοσμά. Προέτρεπε τους χριστιανούς να κάνουν τα παζάρια τους το Σάββατο, που ήταν ημέρα αυστηρής αργίας για τους Εβραίους. Έλεγε συχνά: «Και η ευγενία σας πως σας βαστά η καρδία να κάνετε πραγματείας με τούς Εβραίους;
Εκείνος οπού συναναστρέφεται με τούς Εβραίους, αγοράζει και πωλεί, τι φανερώνει; Φανερώνει και λέγει, πως καλά έκαμαν οι Εβραίοι και εθανάτωσαν τούς προφήτας και όλους τούς διδασκάλους και όλους τούς καλούς» (Διδαχή Δ΄).
Ο άγιος Κοσμάς υπήρξε συν τοις άλλοις και προφήτης. Στις διάφορες περιοδείες του έδινε προβλέψεις για πολλά πράγματα, τα οποία έχουν πραγματοποιηθεί με καταπληκτική ακρίβεια. Εντύπωση προκαλούν οι προφητείες του για την τμηματική απελευθέρωση της Ελλάδος, για τις σύγχρονες τεχνολογικές ανακαλύψεις και για την ηθική κατάπτωση των έσχατων καιρών.
Ο άγιος Κοσμάς ήταν για τους υπόδουλος Έλληνες, ο αγιασμένος και αποσταλμένος από το Θεό άνθρωπος να τους στηρίξει και να τους σώσει στις δύσκολες εκείνες ημέρες. Αλλά σεβαστός υπήρξε και για πολλούς μουσουλμάνους, όπως τον διαβόητο κατόπιν Αλή Πασά των Ιωαννίνων, του οποίου είχε προφητέψει ο άγιος με ακρίβεια την κατοπινή του πορεία. Ο ίδιος ο άγιος έλεγε: «Χίλιοι Τούρκοι μ’ αγαπούν, κι ένας όχι και τόσο. Χίλιοι Εβραίοι με μισούν κι ένας όχι και τόσο». Έτσι δεν είχε μόνο φίλους, αλλά και ορκισμένους εχθρούς. Τους μουσουλμάνους, αφ’ ενός, διότι είχε ανακόψει το κίνημα του εξισλαμισμού. Στα μέρη που είχε κηρύξει, έπαψαν ολωσδιόλου οι εξισλαμισμοί. Αφ’ ετέρου τους αδίστακτους εμπόρους, οι οποίοι θίγονταν από το κήρυγμά του περί δικαιοσύνης και για την απαγόρευση των κυριακάτικων παζαριών. Αυτοί ήθελαν τον θάνατό του. Γράφει ο αείμνηστος Κώστας Σαρδελής: «Οι κατάσκοποι των Βενετών, των Ρώσων, των Τούρκων τον παρακολουθούν. Οι Εβραίοι ενεργούν με πάθος για την εξόντωσή του στον Κουρτ – πασά του Μπερατιού. Ο λόγος; Με τη δράση του σταμάτησε την ανθελληνική δραστηριότητα, περιόρισε την άγρια οικονομική εκμετάλλευση, επανέφερε την αργία της Κυριακής. 20.000 γρόσια πρόσφεραν στον πασά, που τον σέβονταν και τον εκτιμούσε, να φονεύσει τον Πατροκοσμά». Η τελευταία του περιοδεία ήταν στη μαρτυρική Βόρειο Ήπειρο. Ως προφήτης γνώριζε ότι αυτή ήταν και η τελευταία του. «Διήλθομεν διά πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν» ψιθύριζε καθώς βάδιζε το δρόμο του μαρτυρίου. Ο πασάς του Βερατίου Κούρτ, έδωσε την άδεια να θανατωθεί δια αγχόνης στις 24 Αυγούστου του 1779 κοντά το χωριό Κολικόντασι. Το σώμα του το έριξαν οι δήμιοι στον ποταμό Άψο για να χαθεί και να μην το βρουν οι Χριστιανοί. Όμως ένας τολμηρός ιερέας της περιοχής, ονόματι Μάρκος, ερεύνησε το ποτάμι και βρήκε το τίμιο λείψανο και το έθαψε με μεγάλες τιμές. Σήμερα τα ιερά του λείψανα αναπαύονται σε μοναστήρι στη μαρτυρική και αλύτρωτη Βόρειο Ήπειρο.
Αλλά και με το θάνατό του ο άγιος Κοσμάς προσέφερε υπηρεσία στο Γένος μας. Ο μαρτυρικός του θάνατος επισφράγισε και επιβεβαίωσε την ορθότητα της διδασκαλίας του και την ανεκτίμητη σημασία του έργου του. Προστέθηκε στη χωρία των μυριάδων Μαρτύρων της Εκκλησίας μας, οι οποίοι επιβεβαίωσαν και επισφράγισαν το έργο τους με το αίμα τους. Ο Κώστας Σαρδελής αυτό ακριβώς θέλει να τονίσει για το μαρτύριο του αγίου Κοσμά: «Ο θάνατός του σφράγισε το λόγο όπου έσπειρε στις αποκαμωμένες ψυχές των σκλάβων. Κι ο σπόρος έπιασε τόπο και φύτρωσε κι έδωσε καρπούς. Και θέρισε το γένος την ελευθερία του και την αναγέννηση των αιώνιων αξιών του ανθρώπου». Ο μαρτυρικός του θάνατος έγινε σύμβολο ελπίδας και νίκης για τους υπόδουλους Έλληνες. Οι κατοπινοί αγωνιστές ορμούσαν στη μάχη τραγουδώντας το γνωστό δίστιχο: «βοήθα μας Αη -Γιώργη και συ Άγιε Κοσμά, να πάρουμε την Πόλη και την Αγιά-Σοφιά», ως πολεμικό εφαλτήριο σάλπισμα! Δεν είναι λίγοι άλλωστε οι σοβαροί μελετητές, οι οποίοι διερωτούνται για το ποια θα ήταν η ροή των γεγονότων και ποια πορεία και εξέλιξη θα είχε η εθνική μας υπόθεση, αν η Θεία Πρόνοια δεν εμφάνιζε τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό στη συγκεκριμένη κρίσιμη εκείνη περίοδο, να δράσει στην πατρίδα μας και να προσφέρει αυτές τις ανεκτίμητες υπηρεσίες του στο υπόδουλο Γένος μας!
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ανήκει αναμφίβολα στις μεγάλες διαχρονικές μορφές του Έθνους και της Εκκλησίας μας. Η μεν Εκκλησία μας τον τιμά δεόντως, αν και Καθυστερημένα, τον ανακήρυξε άγιο, ύστερα από διακόσια χρόνια, όταν ο λαός τον τιμούσε ως άγιο ενώ ακόμη ζούσε. Το Έθνος μας όμως ελάχιστη, έως μηδαμινή τιμή του αποδίδει. Ελάχιστοι ανδριάντες του έχουν στηθεί και αυτοί από την Εκκλησία, ή από ευσεβείς ιδιώτες. Τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα απαξιούν να τους στήσουν ανδριάντες, ως όφειλαν, στις εισόδους τους για να θυμίζουν τους τιτάνιους αγώνες του για την παιδεία στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας. Δυστυχώς, δεν υπάρχει σχολείο που να υπάρχει προτομή του. Προτομές στήνουν μόνο στους «άκαπνους» «διαφωτιστές», τύπου Κοραή, όπου παρακολουθούσαν από τις εφημερίδες της Ευρώπης τον Ιερό Αγώνα του Έθνους, και μετά την απελευθέρωση «κόπιασαν» για να μας μεταφέρουν τα πνευματικά σκουπίδια της Ευρώπης! Αλλά υπάρχουν και χειρότερα: τα σχολικά βιβλία περιδιαβαίνουν τον άγιο Κοσμά με επιγραμματικές αναφορές, σαν να ήταν ένας τυχαίος. Απαξιούν να του προσδώσουν την ύψιστη ιδιότητα του αγίου και τον αποκαλούν απλώς «Κοσμά»! Αλλά υπάρχουν και αθλιότερα: κάποιοι «διαβασμένοι», όπως έλεγε και ο ίδιος, συχνά κρατικοδίαιτοι, τον βρίζουν, ως δήθεν σκοταδιστή και ανθέλληνα! Και ξέρετε γιατί; Επειδή ήταν ορθόδοξος. Επειδή μιλούσε για Ορθόδοξη Ελλάδα και για ορθόδοξους Έλληνες! Επειδή είχε στο νουν του το όραμα της Ρωμηοσύνης, δηλαδή του παγκόσμιου και πανανθρώπινου ελληνορθόδοξου ιδεώδους και όχι της μιοκροεθνικιστικής κρατικής οντότητας της Ελλάδος, που επιθυμούσαν και μας επέβαλαν οι δυτικοί! Επειδή ήθελε την Ελλάδα και τους Έλληνες να διαπνέονται από την ανόθευτη Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και όχι από τα άθεα γράμματα των αθέων, εμπαθών και μικρόψυχων ευρωπαίων «διαφωτιστών». Επειδή τόνιζε με σθένος όπου πήγαινε: «Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. Αυτά τα δύο όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σας τα πάρη, εκτός και τα δώσετε με το θέλημά σας. Αυτά τα δύο να τα φυλάγετε, να μη τα χάσετε» (Διδαχή Δ΄)! Γι’ αυτούς τους λόγους ο μεγάλος αυτός άνδρας δεν τιμάται, βρίσκεται στο περιθώριο και υβρίζεται! Αλλά ας γνωρίζουν όλοι αυτοί πως μπορούν να λερώνουν εξωτερικά το χρυσό, αλλά δεν μπορούν να προσβάλλουν την αξία του! Μπορούν να βρίζουν αυτόν τον πνευματικό γίγαντα, αλλά δε μπορούν να τον αποκαθηλώσουν από την εθνική μας συνείδηση!
Όπως γράψαμε στην αρχή του άρθρου, θέσαμε στο περιθώριο τους πνευματικούς μας οδοδείκτες, και γι’ αυτό βαδίζουμε χωρίς προσανατολισμό την προσωπική και κοινωνική μας πορεία. Γι’ αυτό βιώνουμε την χειρότερη πολύπλευρη κρίση της ιστορικής μας ύπαρξης και δεν έχουμε τουλάχιστον την στοιχειώδη αυτοσυνειδησία να αναλογισθούμε τις αιτίες που μας οδήγησαν στο ναδίρ της κατάπτωσής μας. Ο απίστευτος ατομικός και κοινωνικός μας αμοραλισμός δε μας αφήνει να δούμε και να συνειδητοποιήσουμε την αιτία όλων των σύγχρονων κακοδαιμονιών μας, που είναι η αποκοπή μας από τις ζωογόνες αρτηρίες της φυλής μας, από τη βίωση των προαιώνιων και διαχρονικών αξιών μας. Μας χρειάζεται, αναμφίβολα, ένας σύγχρονος άγιος Κοσμάς, για να μας συνεφέρει από την πνευματική μας αφασία, να μας ξαναενώσει με τις αξίες της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας και να μας δείξει και πάλι το δρόμο, μέσω του οποίου θα βγούμε από το θανατερό μας τέλμα!
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού
Aktines
ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Ὁ Κοσμᾶς Αἰτωλὸς ὡς Ἱεραπόστολος
Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη
Ἀποστολή, Ἀπόστολος, Ἀποστέλλω! Τρεῖς λέξεις βασικὲς γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ποῦ κατ' ἐξοχὴν εἶναι 'Ἀποστολική. Καὶ λέγεται ἢ Ἐκκλησία Ἀποστολική, δχὶ μόνο διότι ἔχει τὴν ἀρχή της στὸν πρῶτο 'Ἀπόστολο, στὸν Ἰησοΰ Χριστό, «ν ἀπέστειλεν ὃ Πατήρ», ἄλλα καὶ διότι τὸ ἔργο τῆς κυρίως εἶναι ἀποστολικό.
• Θὰ ἔφθανε ὁ ὅρος «ἀποστολή», ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἀποστολὴ ἔχουν καὶ ἄλλοι ὀργανισμοὶ καὶ ἄλλες ὑπηρεσίες, προσθέτουμε τὴν ἱερότητα. Καὶ μιλᾶμε γιὰ «ἱεραποστολή». Καὶ βέβαια δακρίνουμε τὴν ἐξωτερικὴ ἀπὸ τὴν ἐσωτερική ἱεραποστολή. Ὡς ἐξωτερικὴ νοοῦμε τὴν ὀρθόδοξο ὁμολογία καὶ θεολογία σὲ ξένες χῶρες, ὅπως κυρίως εἶναι χῶρες τῆς Ἀφρικῆς καὶ τῆς Ἀσίας. Ἂν ὅμως λάβουμε ὑπ᾽ ὄψιν τὴ χαλάρωσι τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τὴν ἀποξένωσι τοῦ μεγίστου μέρους τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ μας ἀπό τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν ἄγνοια βασικῶν ἀρχῶν τῆς χριστιανικῆς μας Πίστεως, τότε δὲν θὰ πέφταμε ἔξω, ἂν καὶ τὴν προσπάθεια ἀναζωπυρώσεως τῆς ἐκλησιαστικῆς ζωῆς στὴν Πατρίδα μας, τὴν θεωρούσαμε καὶ αὐτὴν «ἐξωτερικὴ» ἱεραποστολή. Μιλᾶμε γιὰ Χριστὸ καὶ Εὐαγγέλιο, γιὰ Ἀλήθεια καὶ Ἁγιότητα σὲ ἕνα χῶρο, πού μόνο στατιστικὰ βαυκαλιζόμαστε ἐνίοτε νὰ τὸν θεωροῦμε 95% ὀρθόδοξο!
• Ἀπόλυτη ἀνάγκη ἱεραποστολῆς ἔχουμε ὅλοι, καὶ οἱ ἐντὸς καὶ οἱ ἐκτός, καὶ οἱ ἐν Ἑλλάδι καὶ οἱ ἐκτὸς Ἑλλάδος, καὶ οἱ θεωρούμενοι βαπτισμένοι ποί ὅμως ζοῦν ὡς ἀβάπιστοι, καὶ οἱ τύποις χριστιανοὶ καὶ οἱ τυπολάτρες ὀρθόδοξοι καὶ οἱ ἀθεΐζοντες θρησκευόμενοι!
• Ἂν ἡ Ἐκκλησία εἶναι στρατευομένη καὶ τὰ συνειδητά της μέλη εἶναι στρατιῶτες Ἰησοῦ Χριστοῦ, τότε ἡ ἀναγκαιότερη στολὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀποστολή. Ἂν ἢ Ἐκκλησία παλεύη μέσα σὲ θαλασσοταραχές, τὸν ἰσχυρότερο στόλο της τὸν κατευθύνει ὁ ἀπό-στολος. Ἂν ἡ Ἐκκλησία ἔχη τὶς ρίζες της στὸν Οὐρανό, τότε τὸ ρῆμα πού κάνει τὸ βῆμα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ, εἶναι τὸ «ἀποστέλλω».
• Δεκάδες φορὲς στὴν Καινὴ Διαθήκη ὁ σαρκωμένος Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἐμφανίζει τὴν παρουσία Του στὸν κόσμο ὡς ἀποστολὴ τοῦ Οὐρανίου Πατρός. «Ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον» (Ἰωάν. γ' 17). Ὁ διάδοχος τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ καὶ διάκονος τοῦ Εὐαγγελίου λέγεται «ἀπόστολος». «Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγώ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωἀν. κ' 21). Στὴν ἀρχιερατική Του προσευχὴ τονίζει: «Καθὼς ἐμὲ ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον, κἀγώ ἀπέστειλα αὐτοὺς εἰς τὸν κόσμον» (Ἰωαν. ιζ' 18). Τὸ κατ᾽ ἐξοχὴν δὲ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀποστολὴ στὸ κήρυγμα: «Οὐκ ἀπέστειλέ με Χριστὸς βαπτίζειν, ἀλλ' εὐαγγελίζεσθαι» (Α' Κορ. α' 17). Ἡ σπουδαιότερη ἐργασία τῶν ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀποστολή:
«Πῶς ἐπικαλέσονται εἰς ὅν οὐκ ἐπίστευσαν;
Πῶς δὲν πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν;
Πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;
Πῶς δὲ κηρύξουσιν ἐὰν μὴ ἀποσταλῶσιν;
Καθὼς γέγραπται: Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά!» (Ρωμ. ι'14-15).
• Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς διάλεξε τὸ σπουδαιότερο, ἀλλὰ καὶ δυσκολώτερο ἄργο: τὴν ἱεραποστολή. Ὅσα λέει ὁ ἀπόστολος Παΰλος γιὰ τὴν δική του περιπετειώδη ἱεραποστολή, ἰσχύουν καὶ γιὰ τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό: Μὲ ὅσα ἔπραττε καὶ ἀγωνιζόταν, συνιστοῦσε τὸν ἑαυτό τοῦ «ὡς Θεοῦ διάκονο». Γιὰ τὴν ἱεραποστολὴ ἐπέδειξε «ὑπομονην πολλήν», πέρασε τὴ ζωὴ του «ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις», διῆλθε τόσα μέρη κηρύττοντας «ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις», τὴν ἐπίγεια ζωή του τὴν διῆλθε «ἐν νηστείαις, ἐν ἁγνότητι, ἐν χρηστότητι, ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ». Ζοῦσε ὡς ἐπίγειος ἄγγελος «ὡς μηδὲν ἔχων καὶ πάντα κατέχων» (Β' Κορ. στ' 4-10). Τὴν κοπιώδη καὶ μαρτυρική του ἱεραποστολικὴ πορεία θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν συνοψίσουμε στὸν γνωστὸ Χρυσοστομικὸ λόγο: «Κήρυγμα ὁδεῦον διὰ πάσης ἀνέσεως οὐκ ἔστι κήρυγμα».
Ἄς παρουσιάσουμε μερικὲς ὄψεις τῆς ἀληθινῆς ἁγιοκοσμάτικης ἱεραποστολῆς:
1. • Ἂν ἀπόστολος σημαίνη αὐτὸς πού λέει «παρὼν» στὸν κάλεσμα τοῦ Οὐρανοῦ, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν ὁ ἀπόστολος, σὰν τὸν Ἠσαΐα τὸν προφήτη, πού στὸ ἐρώτημα τοῦ Θεοῦ «ποιὸν νὰ ἀποστείλη;» παραδόθηκε προσφέροντας τὸν ἑαυτό του: «Ἰδοὺ ἐγώ, Κύριε, ἀποστειλόν με» (Ἡσ. στ'
. Ὁ Κοσμᾶς ἦταν ἀπόστολος πού ἄφησε τὰ πάντα γιὰ ν᾽ ἀκολουθήση τὸν Χριστὸ τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς σωτηρίας, ὅπως οἱ πρῶτοι τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολοι. Τὸ κάλεσμά του ἦρθε ἀπὸ τὸν Οὐρανό, ἀφοῦ ὁ ἴδιος πάλαιψε μεταξὺ τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ καλύτερου. Καλό τό μοναστήρι. Μὰ πιὸ καλό, ἀπείρως καλύτερο, ἡ ἀγάπη γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Στὴ Μονὴ Φιλόθεου γονατιστὸς παρακαλοῦσε: «Γνώρισόν μοι, Κύριε, ὁδόν, ἐν ἧ πορεύσομαι» (Ψάλμ. 142,8).
Στὴν ἀγωνία του ἀπάντησι ἔδωσε ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ. Ἄνοιξε τὴ Γραφή. Τὸ βλέμμα του ἔπεσε στὸ ρητὸ τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Μηδεὶς τὸ ἐαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου ἕκαστος» (Α' Κορ. ι' 24).
Σὰν νὰ τοῦ ἔλεγε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον: «Κοσμᾶ! Μὴ σκέπτεσαι μόνο τό δικό σου πνευματικὸ συμφέρον. Σκέψου καὶ τοὺς ἄλλους. Οἱ ὀρθόδοξοι ἀδελφοί σου χάνονται. Τὸ ἔθνος ἐξισλαμίζεται. Τὰ παιδιὰ μένουν καὶ ἀγράμματα καὶ ἀκατήχητα. Πάρε τὸ ραβδὶ τῆς ἱεραποστολῆς καὶ βγαῖς! Θὰ σὲ ὁδηγῶ «εἰς εὐθεῖαν ὁδόν». Μόνο νὰ πῆς τὸ μεγάλο «Nαί!».
Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε μετὰ ἀπὸ πολλὲς προσευχές. Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε ὕστερα καὶ ἀπὸ τὴ συμβουλὴ πού ζήτησε ἀπὸ θεωμένους πατέρες. Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε κυρίως ὅτανν τὸν εὐλόγησε ὁ τότε Πατριάρχης Σωφρόνιος.
2. • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι αὐτὸς πού τρέχει μετ᾽ ἐμποδίων, γιὰ νὰ κερδίση ψυχές, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἦταν ἀληθινὸς ἱεραπόστολος. Στοὺς δώδεκα ἀποστόλους του ὁ Χριστὸς εἶχε πεῖ: «Σᾶς ἀποστέλλω ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων» (Ματθ. ι' 16). Ὁ Κοσμᾶς ὑπῆρξε τὸ ἐξαγνισμένο πρόβατο τῆς χάριτος, πού βάδισε ἀνάμεσά σε λύκους. Νίκησε. Τοὺς ἀγρίους τους μετέβαλε σὲ ἁγίους. Τοὺς λύκους τοὺς μετέτρεψε σὲ ἀρνία.
Ἐμπόδια; Πολλὰ συνάντησε. Μαζὶ μὲ τὸν ἴνδαλμά του, τὸν Παῦλο, θὰ μποροῦσε νὰ λέη: «Καθ' ἡμέραν ἀποθνήσκω» (Α' Κορ. ιε' 31). Ἐμπόδιο οἱ ἀλλόφυλοι καὶ οἱ ἀλλόθρησκοι. Ἐμπόδιο οἱ κατακτητὲς Ὀθωμανοὶ Τοῦρκοι. Ἐμπόδιο ἡ μανία γιὰ τὸν ἐξισλαμισμὸ τοὺ ὀρθοδόξου λαοῦ. Ἐμπόδιο οἱ Ἑβραῖοι, πού διαιωνίζεται τὸ μῖσος τους κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔλεγε χαρακτηριστικά: «Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαποῦν κι ἕνας ὄχι τόσο. Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸ θάνατό μου καὶ ἕνας ὄχι». Ἐμπόδια ἀκόμα εἶχε ὁ ἅγιος καὶ στὴν ἀρχὴ τῆς ἀποστολικῆς του ἀποφάσεως καὶ ἀπὸ μοναχούς, ἀπὸ συμμοναστὲς τοῦ Ὅρους. Δὲν ἔβλεπαν μὲ καλὸ βλέμμα τὸν ἀποστολικὸ πόθο, πού τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶχε ἀνάψει στὴν καρδιά του. Καὶ εὐτυχῶς, πού προεστῶτες Μονῶν τοὺ Ὅρους καὶ πρὸ παντὸς ὁ Πατριάρχης Σωφρόνιος ἔθεσαν στὴν ἁγία κεφαλή του τὴν εὐλογία τους, γιὰ ὅσα σκεπτόταν νὰ κάνη γιὰ τὴ δόξα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴ σωτηρία τοῦ λαοῦ.
3. • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι ὁ προσφερόμενος ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας καὶ διὰ τὴν Ἐκκλησία, τότε ὁ Κοσμᾶς εἶναι Ἱεραπόστολος μὲ τὸ γνήσιο ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα. Δὲν βρῆκε, ὅπως ἐλέχθη, τὸ ἀποστολικό του ὅραμα τὴ συμπάθεια συμμοναστῶν τῆς Μονῆς Φιλόθεου. Σφραγίστηκε ὅμως ἀπὸ τὴν ἔνθερμη ἔγκρισι ἁγίων πατέρων καὶ τὴν εὐλογία τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας. Ὁ προαναφερθείς Πατριάρχης συγκινήθηκε σὰν εἶδε τὸν ἱερομόναχο Κοσμᾶ γονατιστὸ μπροστά του νὰ τοῦ φιλάη τὸ χέρι. Μπροστά του ἔβλεπε ἕναν νέο ἀπόστολο Παῦλο, ποῦ μόνος αὐτὸς θὰ ἄναβε παντοῦ τὴν ἅγια φλόγα τῆς πίστης στὸν Χριστό.
Ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ καὶ τὸν κρυπτόμενο στὸ σπήλαιο τῆς μοναχικῆς ἀφιερώσεως, ἀλλ' ὑπερευλογεῖ τὸν ἀετό, πού σὰν ἄλλος Παῦλος ἀνοίγει τὰ φτερὰ τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ χριστοκεντρικοῦ του λόγου καὶ ὑπερίπταται ὁ ἱεραποστολικὸς ἀετὸς σ᾽ ὅλοὺς τοὺς τόπους, κηρύσσοντας «Χριστόν, καὶ τοῦτον Ἐστυρωμενον» (Α' Κορ. β' 2).
4 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι αὐτὸς πού ἀκούει τὴν ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα ἔθνη» (Ματθ. κη' 19) καὶ δικό του τόπο δὲν ἔχει, ἀλλὰ τόπος του εἶναι ἡ καρδιὰ κάθε ἀνθρώπου, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἦταν ΧρισταπόστολοςΙ
5 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι αὐτὸς ποῦ ζῆ παντελῶς ἀκτήμων, αὐτὸς πού ὅλα τὰ δίνει καὶ ὁ ἴδιος δὲν εἰσπράττει τίποτε, αὐτὸς πού χαράχτηκε μέσα του τὸ «Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν» (Πράξ. κ' 35), τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε ὑπερκόσμιος ἱεραπόστολος. Μιμητὴς τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ, πού «οὐκ εἶχε ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Ματθ. η' 20). Τηρητής τῆς ἐντολῆς τοῦ Χριστοῦ στοὺς ἀποστόλους, ὅταν γιὰ πρώτη φορὰ τοὺς ἀπέστειλε σὲ ἀποστολικὴ ἄσκησι. Τὰ λόγια Του ζωγραφίζουν τὴν ἁγία ἀκτημοσύνη: «Μηδὲν αἴρετε εἰς τὴν ὅδον, μήτε ράβδους μήτε πήραν μήτε ἄρτον μήτε ἀργύριον μήτε ἀνὰ δύο χιτώνας ἐχειν» (Λουκ. θ' 3. ι' 4. κβ' 35). Θαυμαστής ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καὶ τοῦ μεγάλου Παύλου, πού ἕνα δικαίωμα γνώρισε, τὸ νὰ θυσιάζη ὅλα τὰ προσωπικά του δικαιώματα. Ἀναγνωρίζει γιὰ τοὺς ἄλλους ἀποστόλους τὸ «ἄξιος ὁ ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ» (Λουκ. ι' 7). Γιὰ τὸν ἑαυτό του δὲν τὸ ἀναγνωρίζει. Ἀπόλυτα ἀφιλάργυρος ὁ Παῦλος. Θὰ λέη σὲ ὅλους ἐμᾶς, πού διεκδικοῦμε πολλὰ ὑλικὰ δικαιώματα: «Οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ» (Α' Κορ. θ´ 12).
Ἀπόλυτα ἀκολούθησε καὶ στὸ θέμα τῆς ἀκτημοσύνης ὁ ἅγιος Κοσμᾶς τὸν ἀπόστολο Παῦλο. Ἀπόστολος ἰσάγγελος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, οὔτε ἀράσθη ποτὲ ἀμοιβῆς καὶ χρημάτων, οὔτε δέχθηκε ποτὲ δώρημα ἢ φιλοδώρημα. Ἀφιλαργυρς πέρα γιὰ πέρα.
6 • Ἂν ὁ ἀπόστολος ἀφήνει τὸν ἑαυτό του στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ χαρίζει σὲ ὅλους τὸν πλοῦτο τῆς ψυχῆς του, τότε ὁ Κοσμᾶς εἶναι ἀπὸ τὰ σπάνια πρότυπα τῆς πλήρους ἀφιερώσεως καὶ τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης.
Φυσικὰ δὲν μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ εἰσπράκτορα τυχερῶν, νὰ τὸν φαντασθοῦμε διάγοντα πολυτελῆ βίο, νὰ τὸν φαντασθοῦμε μὲ χρυσοΰφαντες στολές, νὰ τὸν φαντασθοῦμε μὲ τραπεζικοὺς λογαριασμούς, νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ μὲ ἰδιοκτησίες καὶ περιουσίες, νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ χωρὶς Σταυρὸ θυσίας, ἕναν Κοσμᾶ χωρὶς ἀγάπη καὶ προσφορά, ἕναν Κοσμᾶ τοῦ κόσμου τούτου. Ἀδιανόητο! Τέτοιος δὲν μποροῦσε ποτέ νὰ εἶναι.
Ἀξίζει νὰ ἀκούσουμε τὸν ἴδιον, τὸν ἀκτήμονα ἱεραπόστολο, τὸν Κοσμᾶ:
«Μελετώντας τὸ ἅγιον καὶ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, εὗρον καί λόγον ὁπού λέγει ὁ Χριστός μας, πώς χάρισμα σοῦ ἔδωσα καὶ ἐγὼ τὴν χάριν μου, χάρισμα νὰ τὴν δώσης καὶ σὺ εἰς τοὺς ἀδελφούς σου, χάρισμα νὰ διδάσκης, χάρισμα νὰ συμβουλεύης, χάρισμα νὰ ἐξομολογῆς, καὶ ἀνίσως καὶ ζητήσης νὰ πάρης τίποτε πληρωμὴν διὰ τὴν διδαχήν, ἢ πολλὰ ἢ ὀλίγα, ἢ ἕνα ἄσπρο, ἐγὼ σὲ θανατώνω καὶ σὲ βάνω εἰς τὴν κόλασιν.
Ἀκούοντας καὶ ἐγώ, ἀδελφοί μου, αὐτὸν τὸν γλυκύτατον λόγον ὁπού λέγει ὁ Χριστός μας, χάρισμα νὰ ὑπηρετοῦμεν καὶ τοὺς ἀδελφούς μας, εἰς τὴν ἀρχὴν μοῦ ἐφάνη βαρὺς ὁ λόγος, ὕστερον ὅμως μοῦ ἐφάνη γλυκύτερος ὥσπερ μέλι καὶ κηρίον, καὶ ἐδόξασα καὶ δοξάζω χιλιάδες φορὲς τὸν Χριστόν μου ὁπού μ᾽ ἐφύλαξε ἀπό τοῦτο τὸ πάθος τῆς φιλαργυρίας, καὶ μὲ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἐσταυρωμένου καὶ Θεοῦ δὲν ἔχω μήτε σακκούλα, μήτε σπίτι, μήτε κασέλλα, μήτε ἄλλο ράσο ἀπό αὐτὸ ὁπού φορῶ, ἀλλά ἀκόμη παρακαλῶ τὸν Κύριόν μου μέχρι τέλους τῆς ζωῆς μου νά μέ ἀξιώση νά μήν ἀποκτήσω σακκούλα, διότι ὡσὰν κάμω ἀρχὴν νὰ παίρνω ἄσπρα, εὐθὺς ἔχασα τοὺς ἀδελφούς μου καὶ δὲν ἠμπορῶ καὶ τὰ δύο, ἤ τον Θεὸν ἢ τὸν διάβολον» (Αὐγ. Καντιώτου, ἔκδ. κβ', σελ. 108).
7 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν χρυσόστομος ἀπόστολος. Ἔχει λεχθῆ: Στόμα Χριστοῦ Παῦλος! Στόμα Παύλου Χρυσόστομος! Ἐμεῖς ἔχουμε δικαίωμα συμπληρωματικὰ νὰ ποῦμε: Στόμα καὶ Χριστοῦ καὶ Παύλου καὶ Χρυσοστόμου, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Τὸ στόμα τοῦ ἦταν τὸ μεγάφωνο τοῦ Θεοῦ. Τὸ στόμα του ἦταν ἡ ἔκφρασις τῆς καιομένης καὶ παλλομένης καρδιᾶς του. Γιὰ τὸ στόμα τοῦ ἀποστόλου Κοσμᾶ ἰσχύει πλήρως τὸ τοῦ Παύλου στὴν πρὸς Ρωμαίους: «Καρδίᾳ πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν» (Ρωμ. ι' 10).
Τὸ στόμα του ἦταν πάντοτε ἕτοιμο πρὸς ἀπολογία καί ὁμολογία. Εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ μεγάλου Παύλου, πού λέει στὴν Α' πρὸς Κορινθίους: «Οὐαί μοι ἐὰν μὴ εὐαγγελίζωμαι» (Α' θ' 16). Τὸ στόμα του ἦταν ἡ ἁγιώτερη καὶ ἡ πλέον ἐποικοδομητικὴ μετάφρασις τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Δὲν τὸ ἄνοιγε γιὰ ἄρρητο λόγο, γιὰ ἀκατονόητα ψαλσίματα, γιὰ περιττὰ διανθίσματα. Ὅταν ἄνοιγε τὸ στόμα του, λὲς καὶ τὸ κατηύθυνε τὸ 14ο κεφάλαιο τῆς Α' Κορινθίους: «Θέλω πέντε λόγους διὰ τοῦ νοός μου λαλῆσαι ἢ μύριους λόγους ἐν γλώσσῃ» (ιδ' 4).
Γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸν ἀκουγαν ὅλοι. Κρέμονταν ἀπὸ τὰ χείλη του. Κάθε λόγος καὶ ἕνα θαῦμα. Ὁ βιογράφος του περιγράφει: «Τὸ κήρυγμα του εἶχε τεραστίαν ἐπίδρασιν. Καί ληστας ἀκόμη ἀφώπλιζε. Συνήντησε κάποτε ληστοσυμμορίαν, τρομοκρατοῦσαν τὴν περιφέρειαν. Ἀλλ᾽ ὁ ἀρχηγὸς της τόσον συνεκινήθη ἀπό τὴν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου, ὥστε μετενόησε διὰ τὰ ἐγκλήματα, πού εἶχε διαπράξει εἰς βάρος ἀθώων πλασμάτων, ἐπέταξε τά ὅπλα του, διέλυσε τὴν συμμορίαν, καὶ ἐγένετο ἕνας ἀπό τούς κοινωφελέστερους χριστιανοὺς τοῦ τόπου του» (σελ. 22).
8 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι ὅποιος μεταδίδει τὸν αἰώνιο Χριστὸ μὲ κατανοητὴ γλῶσσα, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν ὁ γλωσσοπυρσόμορφος ἀπόστολος. Μιλοῦσε στὴ γλῶσσα τοῦ λαοῦ. Προέτρεπε τοὺς ἱερεῖς νὰ διαβάζουν «παστρικά» τό Εὐαγγέλιο. Χρησιμοποιοῦσε κάθε τοπικὴ διάλεκτο. Διέσωσε βεβαίως τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα, χωρὶς ὅμως νὰ κάνη τὴν γλώσσα σκοπό. Σκοπὸς του ἕνας ἦταν: Ὁ Γλυκύτατος Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ ἡ Ἀλήθειά Του. Ὅλες τὶς Διδαχὲς του τὶς ξεκινάει μὲ τὸ Πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού γιὰ τὸν Κοσμᾶ εἶναι γλυκύτατο Πρόσωπο: «Ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ Θεός, ἀδελφοί μου, ὁ γλυκύτατος αὐθέντης καὶ Δεσπότης, ὁ ποιητὴς τῶν Ἀγγέλων καὶ πάσης νοητῆς καὶ αἰσθητῆς κτίσεως,... ἐκαταδέχθη καὶ ἔγινε καὶ τέλειος ἄνθρωπος ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ ἀπό τά κα-θαρώτατα αἵματα τῆς Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας...» (σελ. 103).
9 • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι ὅποιος τὰ ματωμένα ἴχνη τοῦ Σταυροῦ ἀκολουθεῖ, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε ὁ μάρτυρας, ὁ ἱερομάρτυρας τῆς ἱεραποστολῆς. «Χριστὸς ἔπαθεν ὑπὲρ ἠμῶν, ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν, ἵνα τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ ἀκολουθήσωμεν (Α' Πέτρ. β' 21).
Τὸν ἱεραπόστολο δὲν τὸν περιμένει θρόνος. Τὸν ἀναμένει πόνος. Δὲν τὸν περιμένει ἡ ἐπίγεια δόξα. Τὸν ἀναμένει ὁ ἔνδοξος θάνατος. Δὲν τὸν περιμένει θέσις ὑψηλή. Τὸν ἀναμένει μετάθεσις στὸν Οὐρανό.
Εἴκοσι χρόνια βάδισε ὁ Κοσμᾶς τὸν τραχὺ δρόμο τοῦ ἱεραποστολικοῦ κηρύγματος. 45 ἐτῶν ἦταν ὅταν βγῆκε «τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ» (Μάθ. ιγ' 3). Τὸν σπόρο τοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ. Ὥριμος γιὰ φυτευτής. 65 ἐτῶν ἔφθασε, τότε πού ἦλθε ἡ ὥρα τῆς ἀμοιβῆς τῶν κόπων του. Ἑβραῖοι τὸν πρόδωσαν. Ὁ Κοὺρτ Πασὰς ἀνέλαβε τὸ ἔργο τοῆ σταυρωτοῦ. Καὶ ἡ γενναία ψυχὴ τοῦ μεγάλου ἱεραποστόλου ἑτοιμάστηκε. Εἶπε στοὺς τέσσερις καλογήρους πού τὸν συνώδευαν: «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγεν ἡμᾶς εἰς ἀναψυχὴν» (Ψαλμ. 65,12).
Ὁ Κύριος της ἀποστολῆς ἀνέμενε μὲ τὸ στεφάνι Του τὸν μάρτυρα ἀπόστολο, τὸν πρωταθλητή τοῦ παγκοσμίου πρωταθλήματος, πού λέγεται ἱεραποστολή. Τὸν περίμενε νὰ τὸν στεφανώση. Οἱ ἄγγελοι ἀπό τὶς οὐράνιες ἁψίδες παρακολουθοῦσαν τὴν τελευταία μάχη τοῦ ἱερομάρτυρα. Καὶ ἐκεῖνος, καρτερόψυχος, γονάτισε στὴ ρίζα τοῦ δένδρου πού θὰ γινόταν ὁ σταυρός του, στὶς ὄχθες τοῦ Ἀώου ποταμοῦ, πού κυλοῦσε ὅπως κυλοῦσε ἡ ζωὴ τοῦ ἐνδόξου ἱεραποστόλου γιὰ νὰ καταλήξη στὴν ἀπεραντωσύνη τῆς οὐράνιας βασιλείας. Εὐχαρίστησε τὸν Κύριο γιὰ τὴν τιμὴ πού τοῦ ἔκανε νὰ εἶναι ἀπόστολός Του. Σηκώθηκε, εὐλόγησε τὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα. Στήλωσε τὸ σῶμα του στὸ δέντρο καὶ ὁ δήμιος τοῦ πέρασε τὸ σχοινὶ τοῦ ἀπαγχονισμοῦ.
• Ἅγιε Κοσμᾶ, ἕνας ἐσὺ ἔσωσες τὸν τόπο μας. Ἕνας ἐσὺ κράτησες τὴν Ὀρθοδοξία στὶς καρδιὲς τῶν σκλαβωμένων Ἑλλήνων. Ἕνας ἐσὺ ἄνοιξες τὰ μάτια τῆς πίστεως σὲ χιλιάδες ἀδελφούς. Ἕνας ἐσὺ σήκωσες ἀταλάντευτα τό Σταυρὸ τῆς μαρτυρικῆς ἱεραποστολῆς. Ἡ ἐπὶ γῆς Ἐκκλησία ἄργησε νὰ σὲ τιμήση. Ἀπὸ τὸ 1779, ἔτος πού μαρτύρησες, μόλις τὸ 1961 ἔγινε ἡ πράξις ἁγιοκατατάξεώς σου. Καὶ τί μὲ τοῦτο; Ὁ Οὐρανὸς αὐτοστιγμεὶ σὲ δέχτηκε δίπλα στοὺς μεγάλους ἀποστόλους καὶ ἱεραποστόλους. Τὸ μαρτύριο εἶναι τὸ μόνο ἀπόλυτα βέβαιο εἰσιτήριο γιά τὴν κατάκτησι τῆς αἰώνιας ζωῆς.
• Ἅγιε Κοσμᾶ! Κάθε σπόρος σου κι ἕνα δάκρυ. Κάθε λόγος σου καὶ μιὰ προσευχή. Κάθε κήρυγμά σου κι ἕνα θαῦμα ἐπιστροφῆς ψυχῆς. Κάθε βῆμα σου καὶ ἕνα στήριγμα τοῦ κόσμου. Κάνε μὲ τὶς πρεσβεῖες σου, νέοι ἀπόστολοι καὶ ἱεραπόστολοι νὰ λάμψουν. Μὲ ὑψωμένες τὶς λαμπάδες τῆς ἐν Χριστῷ Ἀλήθειας καὶ Ἀγάπης, νὰ καλοῦν: «Δεῦτε λάβετε φώς ἀκ τού ἀνεσπέρου φωτός».
Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη
Ἀποστολή, Ἀπόστολος, Ἀποστέλλω! Τρεῖς λέξεις βασικὲς γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ποῦ κατ' ἐξοχὴν εἶναι 'Ἀποστολική. Καὶ λέγεται ἢ Ἐκκλησία Ἀποστολική, δχὶ μόνο διότι ἔχει τὴν ἀρχή της στὸν πρῶτο 'Ἀπόστολο, στὸν Ἰησοΰ Χριστό, «ν ἀπέστειλεν ὃ Πατήρ», ἄλλα καὶ διότι τὸ ἔργο τῆς κυρίως εἶναι ἀποστολικό.
• Θὰ ἔφθανε ὁ ὅρος «ἀποστολή», ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἀποστολὴ ἔχουν καὶ ἄλλοι ὀργανισμοὶ καὶ ἄλλες ὑπηρεσίες, προσθέτουμε τὴν ἱερότητα. Καὶ μιλᾶμε γιὰ «ἱεραποστολή». Καὶ βέβαια δακρίνουμε τὴν ἐξωτερικὴ ἀπὸ τὴν ἐσωτερική ἱεραποστολή. Ὡς ἐξωτερικὴ νοοῦμε τὴν ὀρθόδοξο ὁμολογία καὶ θεολογία σὲ ξένες χῶρες, ὅπως κυρίως εἶναι χῶρες τῆς Ἀφρικῆς καὶ τῆς Ἀσίας. Ἂν ὅμως λάβουμε ὑπ᾽ ὄψιν τὴ χαλάρωσι τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τὴν ἀποξένωσι τοῦ μεγίστου μέρους τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ μας ἀπό τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν ἄγνοια βασικῶν ἀρχῶν τῆς χριστιανικῆς μας Πίστεως, τότε δὲν θὰ πέφταμε ἔξω, ἂν καὶ τὴν προσπάθεια ἀναζωπυρώσεως τῆς ἐκλησιαστικῆς ζωῆς στὴν Πατρίδα μας, τὴν θεωρούσαμε καὶ αὐτὴν «ἐξωτερικὴ» ἱεραποστολή. Μιλᾶμε γιὰ Χριστὸ καὶ Εὐαγγέλιο, γιὰ Ἀλήθεια καὶ Ἁγιότητα σὲ ἕνα χῶρο, πού μόνο στατιστικὰ βαυκαλιζόμαστε ἐνίοτε νὰ τὸν θεωροῦμε 95% ὀρθόδοξο!
• Ἀπόλυτη ἀνάγκη ἱεραποστολῆς ἔχουμε ὅλοι, καὶ οἱ ἐντὸς καὶ οἱ ἐκτός, καὶ οἱ ἐν Ἑλλάδι καὶ οἱ ἐκτὸς Ἑλλάδος, καὶ οἱ θεωρούμενοι βαπτισμένοι ποί ὅμως ζοῦν ὡς ἀβάπιστοι, καὶ οἱ τύποις χριστιανοὶ καὶ οἱ τυπολάτρες ὀρθόδοξοι καὶ οἱ ἀθεΐζοντες θρησκευόμενοι!
• Ἂν ἡ Ἐκκλησία εἶναι στρατευομένη καὶ τὰ συνειδητά της μέλη εἶναι στρατιῶτες Ἰησοῦ Χριστοῦ, τότε ἡ ἀναγκαιότερη στολὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀποστολή. Ἂν ἢ Ἐκκλησία παλεύη μέσα σὲ θαλασσοταραχές, τὸν ἰσχυρότερο στόλο της τὸν κατευθύνει ὁ ἀπό-στολος. Ἂν ἡ Ἐκκλησία ἔχη τὶς ρίζες της στὸν Οὐρανό, τότε τὸ ρῆμα πού κάνει τὸ βῆμα τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ, εἶναι τὸ «ἀποστέλλω».
• Δεκάδες φορὲς στὴν Καινὴ Διαθήκη ὁ σαρκωμένος Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἐμφανίζει τὴν παρουσία Του στὸν κόσμο ὡς ἀποστολὴ τοῦ Οὐρανίου Πατρός. «Ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον» (Ἰωάν. γ' 17). Ὁ διάδοχος τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ καὶ διάκονος τοῦ Εὐαγγελίου λέγεται «ἀπόστολος». «Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ, κἀγώ πέμπω ὑμᾶς» (Ἰωἀν. κ' 21). Στὴν ἀρχιερατική Του προσευχὴ τονίζει: «Καθὼς ἐμὲ ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον, κἀγώ ἀπέστειλα αὐτοὺς εἰς τὸν κόσμον» (Ἰωαν. ιζ' 18). Τὸ κατ᾽ ἐξοχὴν δὲ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἀποστολὴ στὸ κήρυγμα: «Οὐκ ἀπέστειλέ με Χριστὸς βαπτίζειν, ἀλλ' εὐαγγελίζεσθαι» (Α' Κορ. α' 17). Ἡ σπουδαιότερη ἐργασία τῶν ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀποστολή:
«Πῶς ἐπικαλέσονται εἰς ὅν οὐκ ἐπίστευσαν;
Πῶς δὲν πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν;
Πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;
Πῶς δὲ κηρύξουσιν ἐὰν μὴ ἀποσταλῶσιν;
Καθὼς γέγραπται: Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά!» (Ρωμ. ι'14-15).
• Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς διάλεξε τὸ σπουδαιότερο, ἀλλὰ καὶ δυσκολώτερο ἄργο: τὴν ἱεραποστολή. Ὅσα λέει ὁ ἀπόστολος Παΰλος γιὰ τὴν δική του περιπετειώδη ἱεραποστολή, ἰσχύουν καὶ γιὰ τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό: Μὲ ὅσα ἔπραττε καὶ ἀγωνιζόταν, συνιστοῦσε τὸν ἑαυτό τοῦ «ὡς Θεοῦ διάκονο». Γιὰ τὴν ἱεραποστολὴ ἐπέδειξε «ὑπομονην πολλήν», πέρασε τὴ ζωὴ του «ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις», διῆλθε τόσα μέρη κηρύττοντας «ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις», τὴν ἐπίγεια ζωή του τὴν διῆλθε «ἐν νηστείαις, ἐν ἁγνότητι, ἐν χρηστότητι, ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ». Ζοῦσε ὡς ἐπίγειος ἄγγελος «ὡς μηδὲν ἔχων καὶ πάντα κατέχων» (Β' Κορ. στ' 4-10). Τὴν κοπιώδη καὶ μαρτυρική του ἱεραποστολικὴ πορεία θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν συνοψίσουμε στὸν γνωστὸ Χρυσοστομικὸ λόγο: «Κήρυγμα ὁδεῦον διὰ πάσης ἀνέσεως οὐκ ἔστι κήρυγμα».
Ἄς παρουσιάσουμε μερικὲς ὄψεις τῆς ἀληθινῆς ἁγιοκοσμάτικης ἱεραποστολῆς:
1. • Ἂν ἀπόστολος σημαίνη αὐτὸς πού λέει «παρὼν» στὸν κάλεσμα τοῦ Οὐρανοῦ, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν ὁ ἀπόστολος, σὰν τὸν Ἠσαΐα τὸν προφήτη, πού στὸ ἐρώτημα τοῦ Θεοῦ «ποιὸν νὰ ἀποστείλη;» παραδόθηκε προσφέροντας τὸν ἑαυτό του: «Ἰδοὺ ἐγώ, Κύριε, ἀποστειλόν με» (Ἡσ. στ'
. Ὁ Κοσμᾶς ἦταν ἀπόστολος πού ἄφησε τὰ πάντα γιὰ ν᾽ ἀκολουθήση τὸν Χριστὸ τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς σωτηρίας, ὅπως οἱ πρῶτοι τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολοι. Τὸ κάλεσμά του ἦρθε ἀπὸ τὸν Οὐρανό, ἀφοῦ ὁ ἴδιος πάλαιψε μεταξὺ τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ καλύτερου. Καλό τό μοναστήρι. Μὰ πιὸ καλό, ἀπείρως καλύτερο, ἡ ἀγάπη γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Στὴ Μονὴ Φιλόθεου γονατιστὸς παρακαλοῦσε: «Γνώρισόν μοι, Κύριε, ὁδόν, ἐν ἧ πορεύσομαι» (Ψάλμ. 142,8).Στὴν ἀγωνία του ἀπάντησι ἔδωσε ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ. Ἄνοιξε τὴ Γραφή. Τὸ βλέμμα του ἔπεσε στὸ ρητὸ τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Μηδεὶς τὸ ἐαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου ἕκαστος» (Α' Κορ. ι' 24).
Σὰν νὰ τοῦ ἔλεγε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον: «Κοσμᾶ! Μὴ σκέπτεσαι μόνο τό δικό σου πνευματικὸ συμφέρον. Σκέψου καὶ τοὺς ἄλλους. Οἱ ὀρθόδοξοι ἀδελφοί σου χάνονται. Τὸ ἔθνος ἐξισλαμίζεται. Τὰ παιδιὰ μένουν καὶ ἀγράμματα καὶ ἀκατήχητα. Πάρε τὸ ραβδὶ τῆς ἱεραποστολῆς καὶ βγαῖς! Θὰ σὲ ὁδηγῶ «εἰς εὐθεῖαν ὁδόν». Μόνο νὰ πῆς τὸ μεγάλο «Nαί!».
Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε μετὰ ἀπὸ πολλὲς προσευχές. Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε ὕστερα καὶ ἀπὸ τὴ συμβουλὴ πού ζήτησε ἀπὸ θεωμένους πατέρες. Τὸ «Ναὶ» τὸ εἶπε κυρίως ὅτανν τὸν εὐλόγησε ὁ τότε Πατριάρχης Σωφρόνιος.
2. • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι αὐτὸς πού τρέχει μετ᾽ ἐμποδίων, γιὰ νὰ κερδίση ψυχές, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἦταν ἀληθινὸς ἱεραπόστολος. Στοὺς δώδεκα ἀποστόλους του ὁ Χριστὸς εἶχε πεῖ: «Σᾶς ἀποστέλλω ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων» (Ματθ. ι' 16). Ὁ Κοσμᾶς ὑπῆρξε τὸ ἐξαγνισμένο πρόβατο τῆς χάριτος, πού βάδισε ἀνάμεσά σε λύκους. Νίκησε. Τοὺς ἀγρίους τους μετέβαλε σὲ ἁγίους. Τοὺς λύκους τοὺς μετέτρεψε σὲ ἀρνία.
Ἐμπόδια; Πολλὰ συνάντησε. Μαζὶ μὲ τὸν ἴνδαλμά του, τὸν Παῦλο, θὰ μποροῦσε νὰ λέη: «Καθ' ἡμέραν ἀποθνήσκω» (Α' Κορ. ιε' 31). Ἐμπόδιο οἱ ἀλλόφυλοι καὶ οἱ ἀλλόθρησκοι. Ἐμπόδιο οἱ κατακτητὲς Ὀθωμανοὶ Τοῦρκοι. Ἐμπόδιο ἡ μανία γιὰ τὸν ἐξισλαμισμὸ τοὺ ὀρθοδόξου λαοῦ. Ἐμπόδιο οἱ Ἑβραῖοι, πού διαιωνίζεται τὸ μῖσος τους κατὰ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔλεγε χαρακτηριστικά: «Χίλιοι Τοῦρκοι μὲ ἀγαποῦν κι ἕνας ὄχι τόσο. Χιλιάδες Ἑβραῖοι θέλουν τὸ θάνατό μου καὶ ἕνας ὄχι». Ἐμπόδια ἀκόμα εἶχε ὁ ἅγιος καὶ στὴν ἀρχὴ τῆς ἀποστολικῆς του ἀποφάσεως καὶ ἀπὸ μοναχούς, ἀπὸ συμμοναστὲς τοῦ Ὅρους. Δὲν ἔβλεπαν μὲ καλὸ βλέμμα τὸν ἀποστολικὸ πόθο, πού τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶχε ἀνάψει στὴν καρδιά του. Καὶ εὐτυχῶς, πού προεστῶτες Μονῶν τοὺ Ὅρους καὶ πρὸ παντὸς ὁ Πατριάρχης Σωφρόνιος ἔθεσαν στὴν ἁγία κεφαλή του τὴν εὐλογία τους, γιὰ ὅσα σκεπτόταν νὰ κάνη γιὰ τὴ δόξα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴ σωτηρία τοῦ λαοῦ.
3. • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι ὁ προσφερόμενος ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας καὶ διὰ τὴν Ἐκκλησία, τότε ὁ Κοσμᾶς εἶναι Ἱεραπόστολος μὲ τὸ γνήσιο ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα. Δὲν βρῆκε, ὅπως ἐλέχθη, τὸ ἀποστολικό του ὅραμα τὴ συμπάθεια συμμοναστῶν τῆς Μονῆς Φιλόθεου. Σφραγίστηκε ὅμως ἀπὸ τὴν ἔνθερμη ἔγκρισι ἁγίων πατέρων καὶ τὴν εὐλογία τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας. Ὁ προαναφερθείς Πατριάρχης συγκινήθηκε σὰν εἶδε τὸν ἱερομόναχο Κοσμᾶ γονατιστὸ μπροστά του νὰ τοῦ φιλάη τὸ χέρι. Μπροστά του ἔβλεπε ἕναν νέο ἀπόστολο Παῦλο, ποῦ μόνος αὐτὸς θὰ ἄναβε παντοῦ τὴν ἅγια φλόγα τῆς πίστης στὸν Χριστό.
Ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ καὶ τὸν κρυπτόμενο στὸ σπήλαιο τῆς μοναχικῆς ἀφιερώσεως, ἀλλ' ὑπερευλογεῖ τὸν ἀετό, πού σὰν ἄλλος Παῦλος ἀνοίγει τὰ φτερὰ τῆς ἀγάπης καὶ τοῦ χριστοκεντρικοῦ του λόγου καὶ ὑπερίπταται ὁ ἱεραποστολικὸς ἀετὸς σ᾽ ὅλοὺς τοὺς τόπους, κηρύσσοντας «Χριστόν, καὶ τοῦτον Ἐστυρωμενον» (Α' Κορ. β' 2).
4 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι αὐτὸς πού ἀκούει τὴν ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα ἔθνη» (Ματθ. κη' 19) καὶ δικό του τόπο δὲν ἔχει, ἀλλὰ τόπος του εἶναι ἡ καρδιὰ κάθε ἀνθρώπου, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἦταν ΧρισταπόστολοςΙ
5 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι αὐτὸς ποῦ ζῆ παντελῶς ἀκτήμων, αὐτὸς πού ὅλα τὰ δίνει καὶ ὁ ἴδιος δὲν εἰσπράττει τίποτε, αὐτὸς πού χαράχτηκε μέσα του τὸ «Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν» (Πράξ. κ' 35), τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε ὑπερκόσμιος ἱεραπόστολος. Μιμητὴς τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ, πού «οὐκ εἶχε ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Ματθ. η' 20). Τηρητής τῆς ἐντολῆς τοῦ Χριστοῦ στοὺς ἀποστόλους, ὅταν γιὰ πρώτη φορὰ τοὺς ἀπέστειλε σὲ ἀποστολικὴ ἄσκησι. Τὰ λόγια Του ζωγραφίζουν τὴν ἁγία ἀκτημοσύνη: «Μηδὲν αἴρετε εἰς τὴν ὅδον, μήτε ράβδους μήτε πήραν μήτε ἄρτον μήτε ἀργύριον μήτε ἀνὰ δύο χιτώνας ἐχειν» (Λουκ. θ' 3. ι' 4. κβ' 35). Θαυμαστής ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καὶ τοῦ μεγάλου Παύλου, πού ἕνα δικαίωμα γνώρισε, τὸ νὰ θυσιάζη ὅλα τὰ προσωπικά του δικαιώματα. Ἀναγνωρίζει γιὰ τοὺς ἄλλους ἀποστόλους τὸ «ἄξιος ὁ ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ» (Λουκ. ι' 7). Γιὰ τὸν ἑαυτό του δὲν τὸ ἀναγνωρίζει. Ἀπόλυτα ἀφιλάργυρος ὁ Παῦλος. Θὰ λέη σὲ ὅλους ἐμᾶς, πού διεκδικοῦμε πολλὰ ὑλικὰ δικαιώματα: «Οὐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξουσίᾳ ταύτῃ» (Α' Κορ. θ´ 12).
Ἀπόλυτα ἀκολούθησε καὶ στὸ θέμα τῆς ἀκτημοσύνης ὁ ἅγιος Κοσμᾶς τὸν ἀπόστολο Παῦλο. Ἀπόστολος ἰσάγγελος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, οὔτε ἀράσθη ποτὲ ἀμοιβῆς καὶ χρημάτων, οὔτε δέχθηκε ποτὲ δώρημα ἢ φιλοδώρημα. Ἀφιλαργυρς πέρα γιὰ πέρα.
6 • Ἂν ὁ ἀπόστολος ἀφήνει τὸν ἑαυτό του στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ χαρίζει σὲ ὅλους τὸν πλοῦτο τῆς ψυχῆς του, τότε ὁ Κοσμᾶς εἶναι ἀπὸ τὰ σπάνια πρότυπα τῆς πλήρους ἀφιερώσεως καὶ τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης.
Φυσικὰ δὲν μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ εἰσπράκτορα τυχερῶν, νὰ τὸν φαντασθοῦμε διάγοντα πολυτελῆ βίο, νὰ τὸν φαντασθοῦμε μὲ χρυσοΰφαντες στολές, νὰ τὸν φαντασθοῦμε μὲ τραπεζικοὺς λογαριασμούς, νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ μὲ ἰδιοκτησίες καὶ περιουσίες, νὰ φαντασθοῦμε ἕναν Κοσμᾶ χωρὶς Σταυρὸ θυσίας, ἕναν Κοσμᾶ χωρὶς ἀγάπη καὶ προσφορά, ἕναν Κοσμᾶ τοῦ κόσμου τούτου. Ἀδιανόητο! Τέτοιος δὲν μποροῦσε ποτέ νὰ εἶναι.
Ἀξίζει νὰ ἀκούσουμε τὸν ἴδιον, τὸν ἀκτήμονα ἱεραπόστολο, τὸν Κοσμᾶ:
«Μελετώντας τὸ ἅγιον καὶ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, εὗρον καί λόγον ὁπού λέγει ὁ Χριστός μας, πώς χάρισμα σοῦ ἔδωσα καὶ ἐγὼ τὴν χάριν μου, χάρισμα νὰ τὴν δώσης καὶ σὺ εἰς τοὺς ἀδελφούς σου, χάρισμα νὰ διδάσκης, χάρισμα νὰ συμβουλεύης, χάρισμα νὰ ἐξομολογῆς, καὶ ἀνίσως καὶ ζητήσης νὰ πάρης τίποτε πληρωμὴν διὰ τὴν διδαχήν, ἢ πολλὰ ἢ ὀλίγα, ἢ ἕνα ἄσπρο, ἐγὼ σὲ θανατώνω καὶ σὲ βάνω εἰς τὴν κόλασιν.
Ἀκούοντας καὶ ἐγώ, ἀδελφοί μου, αὐτὸν τὸν γλυκύτατον λόγον ὁπού λέγει ὁ Χριστός μας, χάρισμα νὰ ὑπηρετοῦμεν καὶ τοὺς ἀδελφούς μας, εἰς τὴν ἀρχὴν μοῦ ἐφάνη βαρὺς ὁ λόγος, ὕστερον ὅμως μοῦ ἐφάνη γλυκύτερος ὥσπερ μέλι καὶ κηρίον, καὶ ἐδόξασα καὶ δοξάζω χιλιάδες φορὲς τὸν Χριστόν μου ὁπού μ᾽ ἐφύλαξε ἀπό τοῦτο τὸ πάθος τῆς φιλαργυρίας, καὶ μὲ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἐσταυρωμένου καὶ Θεοῦ δὲν ἔχω μήτε σακκούλα, μήτε σπίτι, μήτε κασέλλα, μήτε ἄλλο ράσο ἀπό αὐτὸ ὁπού φορῶ, ἀλλά ἀκόμη παρακαλῶ τὸν Κύριόν μου μέχρι τέλους τῆς ζωῆς μου νά μέ ἀξιώση νά μήν ἀποκτήσω σακκούλα, διότι ὡσὰν κάμω ἀρχὴν νὰ παίρνω ἄσπρα, εὐθὺς ἔχασα τοὺς ἀδελφούς μου καὶ δὲν ἠμπορῶ καὶ τὰ δύο, ἤ τον Θεὸν ἢ τὸν διάβολον» (Αὐγ. Καντιώτου, ἔκδ. κβ', σελ. 108).
7 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν χρυσόστομος ἀπόστολος. Ἔχει λεχθῆ: Στόμα Χριστοῦ Παῦλος! Στόμα Παύλου Χρυσόστομος! Ἐμεῖς ἔχουμε δικαίωμα συμπληρωματικὰ νὰ ποῦμε: Στόμα καὶ Χριστοῦ καὶ Παύλου καὶ Χρυσοστόμου, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Τὸ στόμα τοῦ ἦταν τὸ μεγάφωνο τοῦ Θεοῦ. Τὸ στόμα του ἦταν ἡ ἔκφρασις τῆς καιομένης καὶ παλλομένης καρδιᾶς του. Γιὰ τὸ στόμα τοῦ ἀποστόλου Κοσμᾶ ἰσχύει πλήρως τὸ τοῦ Παύλου στὴν πρὸς Ρωμαίους: «Καρδίᾳ πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν» (Ρωμ. ι' 10).
Τὸ στόμα του ἦταν πάντοτε ἕτοιμο πρὸς ἀπολογία καί ὁμολογία. Εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ μεγάλου Παύλου, πού λέει στὴν Α' πρὸς Κορινθίους: «Οὐαί μοι ἐὰν μὴ εὐαγγελίζωμαι» (Α' θ' 16). Τὸ στόμα του ἦταν ἡ ἁγιώτερη καὶ ἡ πλέον ἐποικοδομητικὴ μετάφρασις τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Δὲν τὸ ἄνοιγε γιὰ ἄρρητο λόγο, γιὰ ἀκατονόητα ψαλσίματα, γιὰ περιττὰ διανθίσματα. Ὅταν ἄνοιγε τὸ στόμα του, λὲς καὶ τὸ κατηύθυνε τὸ 14ο κεφάλαιο τῆς Α' Κορινθίους: «Θέλω πέντε λόγους διὰ τοῦ νοός μου λαλῆσαι ἢ μύριους λόγους ἐν γλώσσῃ» (ιδ' 4).
Γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸν ἀκουγαν ὅλοι. Κρέμονταν ἀπὸ τὰ χείλη του. Κάθε λόγος καὶ ἕνα θαῦμα. Ὁ βιογράφος του περιγράφει: «Τὸ κήρυγμα του εἶχε τεραστίαν ἐπίδρασιν. Καί ληστας ἀκόμη ἀφώπλιζε. Συνήντησε κάποτε ληστοσυμμορίαν, τρομοκρατοῦσαν τὴν περιφέρειαν. Ἀλλ᾽ ὁ ἀρχηγὸς της τόσον συνεκινήθη ἀπό τὴν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου, ὥστε μετενόησε διὰ τὰ ἐγκλήματα, πού εἶχε διαπράξει εἰς βάρος ἀθώων πλασμάτων, ἐπέταξε τά ὅπλα του, διέλυσε τὴν συμμορίαν, καὶ ἐγένετο ἕνας ἀπό τούς κοινωφελέστερους χριστιανοὺς τοῦ τόπου του» (σελ. 22).
8 • Ἂν ἀπόστολος εἶναι ὅποιος μεταδίδει τὸν αἰώνιο Χριστὸ μὲ κατανοητὴ γλῶσσα, τότε ὁ Κοσμᾶς ἦταν ὁ γλωσσοπυρσόμορφος ἀπόστολος. Μιλοῦσε στὴ γλῶσσα τοῦ λαοῦ. Προέτρεπε τοὺς ἱερεῖς νὰ διαβάζουν «παστρικά» τό Εὐαγγέλιο. Χρησιμοποιοῦσε κάθε τοπικὴ διάλεκτο. Διέσωσε βεβαίως τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα, χωρὶς ὅμως νὰ κάνη τὴν γλώσσα σκοπό. Σκοπὸς του ἕνας ἦταν: Ὁ Γλυκύτατος Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ ἡ Ἀλήθειά Του. Ὅλες τὶς Διδαχὲς του τὶς ξεκινάει μὲ τὸ Πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού γιὰ τὸν Κοσμᾶ εἶναι γλυκύτατο Πρόσωπο: «Ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ Θεός, ἀδελφοί μου, ὁ γλυκύτατος αὐθέντης καὶ Δεσπότης, ὁ ποιητὴς τῶν Ἀγγέλων καὶ πάσης νοητῆς καὶ αἰσθητῆς κτίσεως,... ἐκαταδέχθη καὶ ἔγινε καὶ τέλειος ἄνθρωπος ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ ἀπό τά κα-θαρώτατα αἵματα τῆς Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας...» (σελ. 103).
9 • Ἂν ἀπόστολος καὶ ἱεραπόστολος εἶναι ὅποιος τὰ ματωμένα ἴχνη τοῦ Σταυροῦ ἀκολουθεῖ, τότε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὑπῆρξε ὁ μάρτυρας, ὁ ἱερομάρτυρας τῆς ἱεραποστολῆς. «Χριστὸς ἔπαθεν ὑπὲρ ἠμῶν, ἡμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν, ἵνα τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ ἀκολουθήσωμεν (Α' Πέτρ. β' 21).
Τὸν ἱεραπόστολο δὲν τὸν περιμένει θρόνος. Τὸν ἀναμένει πόνος. Δὲν τὸν περιμένει ἡ ἐπίγεια δόξα. Τὸν ἀναμένει ὁ ἔνδοξος θάνατος. Δὲν τὸν περιμένει θέσις ὑψηλή. Τὸν ἀναμένει μετάθεσις στὸν Οὐρανό.
Εἴκοσι χρόνια βάδισε ὁ Κοσμᾶς τὸν τραχὺ δρόμο τοῦ ἱεραποστολικοῦ κηρύγματος. 45 ἐτῶν ἦταν ὅταν βγῆκε «τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ» (Μάθ. ιγ' 3). Τὸν σπόρο τοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ. Ὥριμος γιὰ φυτευτής. 65 ἐτῶν ἔφθασε, τότε πού ἦλθε ἡ ὥρα τῆς ἀμοιβῆς τῶν κόπων του. Ἑβραῖοι τὸν πρόδωσαν. Ὁ Κοὺρτ Πασὰς ἀνέλαβε τὸ ἔργο τοῆ σταυρωτοῦ. Καὶ ἡ γενναία ψυχὴ τοῦ μεγάλου ἱεραποστόλου ἑτοιμάστηκε. Εἶπε στοὺς τέσσερις καλογήρους πού τὸν συνώδευαν: «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγεν ἡμᾶς εἰς ἀναψυχὴν» (Ψαλμ. 65,12).
Ὁ Κύριος της ἀποστολῆς ἀνέμενε μὲ τὸ στεφάνι Του τὸν μάρτυρα ἀπόστολο, τὸν πρωταθλητή τοῦ παγκοσμίου πρωταθλήματος, πού λέγεται ἱεραποστολή. Τὸν περίμενε νὰ τὸν στεφανώση. Οἱ ἄγγελοι ἀπό τὶς οὐράνιες ἁψίδες παρακολουθοῦσαν τὴν τελευταία μάχη τοῦ ἱερομάρτυρα. Καὶ ἐκεῖνος, καρτερόψυχος, γονάτισε στὴ ρίζα τοῦ δένδρου πού θὰ γινόταν ὁ σταυρός του, στὶς ὄχθες τοῦ Ἀώου ποταμοῦ, πού κυλοῦσε ὅπως κυλοῦσε ἡ ζωὴ τοῦ ἐνδόξου ἱεραποστόλου γιὰ νὰ καταλήξη στὴν ἀπεραντωσύνη τῆς οὐράνιας βασιλείας. Εὐχαρίστησε τὸν Κύριο γιὰ τὴν τιμὴ πού τοῦ ἔκανε νὰ εἶναι ἀπόστολός Του. Σηκώθηκε, εὐλόγησε τὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα. Στήλωσε τὸ σῶμα του στὸ δέντρο καὶ ὁ δήμιος τοῦ πέρασε τὸ σχοινὶ τοῦ ἀπαγχονισμοῦ.
• Ἅγιε Κοσμᾶ, ἕνας ἐσὺ ἔσωσες τὸν τόπο μας. Ἕνας ἐσὺ κράτησες τὴν Ὀρθοδοξία στὶς καρδιὲς τῶν σκλαβωμένων Ἑλλήνων. Ἕνας ἐσὺ ἄνοιξες τὰ μάτια τῆς πίστεως σὲ χιλιάδες ἀδελφούς. Ἕνας ἐσὺ σήκωσες ἀταλάντευτα τό Σταυρὸ τῆς μαρτυρικῆς ἱεραποστολῆς. Ἡ ἐπὶ γῆς Ἐκκλησία ἄργησε νὰ σὲ τιμήση. Ἀπὸ τὸ 1779, ἔτος πού μαρτύρησες, μόλις τὸ 1961 ἔγινε ἡ πράξις ἁγιοκατατάξεώς σου. Καὶ τί μὲ τοῦτο; Ὁ Οὐρανὸς αὐτοστιγμεὶ σὲ δέχτηκε δίπλα στοὺς μεγάλους ἀποστόλους καὶ ἱεραποστόλους. Τὸ μαρτύριο εἶναι τὸ μόνο ἀπόλυτα βέβαιο εἰσιτήριο γιά τὴν κατάκτησι τῆς αἰώνιας ζωῆς.
• Ἅγιε Κοσμᾶ! Κάθε σπόρος σου κι ἕνα δάκρυ. Κάθε λόγος σου καὶ μιὰ προσευχή. Κάθε κήρυγμά σου κι ἕνα θαῦμα ἐπιστροφῆς ψυχῆς. Κάθε βῆμα σου καὶ ἕνα στήριγμα τοῦ κόσμου. Κάνε μὲ τὶς πρεσβεῖες σου, νέοι ἀπόστολοι καὶ ἱεραπόστολοι νὰ λάμψουν. Μὲ ὑψωμένες τὶς λαμπάδες τῆς ἐν Χριστῷ Ἀλήθειας καὶ Ἀγάπης, νὰ καλοῦν: «Δεῦτε λάβετε φώς ἀκ τού ἀνεσπέρου φωτός».
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
΄΄Θανάσιμη είναι η αμαρτία,
όταν ο άνθρωπος δεν μετανοή γι' αυτήν...
Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή,
που έχει νεκρωθή από την αμαρτία
και είναι ανίκανη να ιδή την αιώνια μακαριότητα.΄΄
Στάρετς Βαρσανούφιου
όταν ο άνθρωπος δεν μετανοή γι' αυτήν...
Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή,
που έχει νεκρωθή από την αμαρτία
και είναι ανίκανη να ιδή την αιώνια μακαριότητα.΄΄
Στάρετς Βαρσανούφιου
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
~ Ὅσιος Ἄνθιμος τῆς Χίου_Δέν ὑπάρχει τίποτα τό ἀκατόρθωτο καί ἀδύνατον στόν ἄνθρωπο πού ἔχει τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ...
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Αυτή ειναι η Παναγία!
Πόσες φορές δεν στάθηκα μπροστά στην εικόνα Της, στο καντήλι της και δεν είχα τίποτε απολύτως να της πω. Κενό, τίποτα, όλος, μάτια, όλος δάκρυα..
Λέξη δεν έβγαινε από τα ξεραμένα χείλη μου. Λέξη από τα ταραγμένο μου μυαλό.
Είναι τότε που ο πόνος σε κλειδώνει, που σε παγώνει στον πιο βαρύ χειμώνα της καρδιάς σου.
Σιωπή, βλέμμα κενό, καρδιά παραλυμένη.
Όταν πονάς δεν μιλάς, σιωπάς και είναι τόσο δυνατές οι κραυγές σου που δεν ακούγονται.
Έχω δει χείλη να πάλλονται δίχως να μιλάνε.
Φωνές να βραχνιάζουν δίχως να λένε λέξη.
Όλος ο άνθρωπος γίνεται μάτια, όλο το σώμα μια κραυγή, μια φωνή δίχως ήχο.
Σιωπή, σώμα σε στάση προσευχής, σε κατάσταση αναμονής…
Πόσες φορές προσευχήθηκα σε αυτή την απόλυτη σιωπή.
Σε αυτά τα κρύα πατώματα της μοναξιάς σε νύχτες που έμοιαζαν αξημέρωτες.
Μόνη παρέα το εικόνισμα της Παναγίας, μια αγκαλιά, ένα χάδι Μάνας, μια ζεστή αγκαλιά και ένας ήχος στο αυτί «σσσσσσς, όλα θα πάνε καλά…….».
Αυτή είναι η Παναγία, που ακούει τις προσευχές των σιωπηλών, που ενώ δεν μιλάς ξέρει τι λες, που δίχως να εξηγείς ξέρει τι νιώθεις και σε καταλαβαίνει.
Σε αυτή την μάνα της σιωπής προσευχήθηκα και σήμερα, προσευχηθήκαμε όλοι, ακόμη και αυτοί που δεν πήγαν εκκλησία.
Άκουσε τις σιωπές μας, ένιωσε τα πένθη και τις απώλειες μας. Τις θλίψεις και τα άγχη μας, τους φόβους και πανικούς μας, τις ματαιώσεις και απογοητεύσεις μας.
Και να είστε για ένα σίγουροι, όσο οι άνθρωποι θα σας σταυρώνουν ο Θεός θα σας ανασταίνει.
Όσο οι άνθρωποι θα σας πληγώνουν ο Χριστός θα σας συντροφεύει, όσο οι άνθρωποι θα ματαιώνουν τα όνειρα σας, η Παναγία θα γίνεται η πλατυτέρα της καρδιάς σας, που μέσα στο πλάτεμα της αγκαλιά Της θα χωράμε όλοι, προδότες και προδομένοι…
Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής
Πόσες φορές δεν στάθηκα μπροστά στην εικόνα Της, στο καντήλι της και δεν είχα τίποτε απολύτως να της πω. Κενό, τίποτα, όλος, μάτια, όλος δάκρυα..
Λέξη δεν έβγαινε από τα ξεραμένα χείλη μου. Λέξη από τα ταραγμένο μου μυαλό.
Είναι τότε που ο πόνος σε κλειδώνει, που σε παγώνει στον πιο βαρύ χειμώνα της καρδιάς σου.
Σιωπή, βλέμμα κενό, καρδιά παραλυμένη.
Όταν πονάς δεν μιλάς, σιωπάς και είναι τόσο δυνατές οι κραυγές σου που δεν ακούγονται.
Έχω δει χείλη να πάλλονται δίχως να μιλάνε.
Φωνές να βραχνιάζουν δίχως να λένε λέξη.
Όλος ο άνθρωπος γίνεται μάτια, όλο το σώμα μια κραυγή, μια φωνή δίχως ήχο.
Σιωπή, σώμα σε στάση προσευχής, σε κατάσταση αναμονής…
Πόσες φορές προσευχήθηκα σε αυτή την απόλυτη σιωπή.
Σε αυτά τα κρύα πατώματα της μοναξιάς σε νύχτες που έμοιαζαν αξημέρωτες.
Μόνη παρέα το εικόνισμα της Παναγίας, μια αγκαλιά, ένα χάδι Μάνας, μια ζεστή αγκαλιά και ένας ήχος στο αυτί «σσσσσσς, όλα θα πάνε καλά…….».
Αυτή είναι η Παναγία, που ακούει τις προσευχές των σιωπηλών, που ενώ δεν μιλάς ξέρει τι λες, που δίχως να εξηγείς ξέρει τι νιώθεις και σε καταλαβαίνει.
Σε αυτή την μάνα της σιωπής προσευχήθηκα και σήμερα, προσευχηθήκαμε όλοι, ακόμη και αυτοί που δεν πήγαν εκκλησία.
Άκουσε τις σιωπές μας, ένιωσε τα πένθη και τις απώλειες μας. Τις θλίψεις και τα άγχη μας, τους φόβους και πανικούς μας, τις ματαιώσεις και απογοητεύσεις μας.
Και να είστε για ένα σίγουροι, όσο οι άνθρωποι θα σας σταυρώνουν ο Θεός θα σας ανασταίνει.
Όσο οι άνθρωποι θα σας πληγώνουν ο Χριστός θα σας συντροφεύει, όσο οι άνθρωποι θα ματαιώνουν τα όνειρα σας, η Παναγία θα γίνεται η πλατυτέρα της καρδιάς σας, που μέσα στο πλάτεμα της αγκαλιά Της θα χωράμε όλοι, προδότες και προδομένοι…
Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
IΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΡΟΥΣΣΙΩΤΙΣΣΑΣ.
Η Ιερά Μονή της Παναγίας στον Προυσσό της Ευρυτανίας, είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και πανηγυρίζει με κάθε θρησκευτική και εκκλησιαστική λαμπρότητα, στις 23 Αυγούστου, στην Απόδοση της Θεομητορικής εορτής.
Στο νομό Ευρυτανίας, συνέχεια της οροσειράς του Τυμφρηστού απ΄ όπου φαίνονται τα Άγραφα, υπάρχουν τα βουνά Χελιδόνα και Καλιακούδα. Στη μέση αυτών και σε συνέχεια του Καρπενησίου απ΄ όπου και η πρόσβαση-, και στο πιό βαθύ και απόμερο τόπο, ευρίσκεται το ιερό Μοναστήρι της Παναγίας της Προυσιώτισσας, αφιερωμένο στην Κοίμησή της.
Περικυκλωμένο από βουνά και βράχους, πάνω από το βραχώδη ποταμό, φωλιασμένο σε φυσική σπηλιά όπου και ο Ναός και τα τόσα πλέον κτίρια. Εκεί βρίσκεται και η ιστορική και θαυματουργή, θαυμάσια σε ωραιότητα και θέα, Εικόνα της Παναγίας.
Ποιά όμως είναι η ιστορία αυτής της τόσο γνωστής εικόνος σε χιλιάδες πιστούς και πώς βρέθηκε στο δύσβατο αυτό μέρος θα γίνει λόγος.
Πολύ παράδοξη η ιστορία της και η εμφάνισή της εκεί. Γνωστό ότι ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ο εικονομάχος περί το 830 εξαπέλυσε μεγάλο διωγμό εναντίον των Εικόνων, πού ήταν και ο τελευταίος. Κύριος δε στόχος εξαφανίσεως των Εικόνων εκείνων, τις όποιες οι πιστοί είχαν σε τιμή και ευλάβεια ως θαυματουργές.
Τότε, περί το 830 η Εικόνα αυτή της Θεοτόκου βρισκόταν στον κεντρικό Ναό της πόλεως Προύσας στη Μικρά Ασία, ήταν γνωστή και άκρως προσφιλής στους κατοίκους της πόλεως και της περιοχής για τα τελούμενα μέσω αυτής θαύματα της Παναγίας.
Όταν έφθασε και στην Προύσα η διαταγή του αυτοκράτορος, ένας Νέος της πόλεως πολύ ευσεβής και από επίσημη οικογένεια, μπρος στο ενδεχόμενο η πολύτιμη Εικόνα να καταστραφεί και στην οποία και ο ίδιος είχε μεγάλη ευλάβεια, από θείο ζήλο κινούμενος, θέλησε πάση θυσία να τη διασώσει.
Την πήρε κι έφυγε με σκοπό να έλθει στα μέρη της Ελλάδος. Ενώ είχε φθάσει στην Καλλίπολη (Εύξεινος Πόντος), κατά παράδοξο τρόπο έχασε την Εικόνα και δοκίμασε μεγάλη θλίψη. Μέσα στον ψυχικό του πόνο, αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει πίσω και αφού ως πλούσιος πού ήταν είχε πάρει μαζί του αρκετά χρήματα, από δάκτυλο Θεού κινούμενος, ήλθε και κατοίκησε στη Νέα Πάτρα, πού σήμερα ονομάζεται Υπάτη. Ενήργησε έτσι, έκανε την υπέρβαση, διότι μετά τη θλίψη του μεταστράφηκε επί το λογικότερο.
Είπε, απευθυνόμενος στην Παναγία:
«Αν η Θεοτόκος και Δέσποινα ηθέλησε να φυλάξει μόνη της αβλαβή την Εικόνα της, γενηθήτω το θέλημά της».
Το μέρος που τώρα είναι το Μοναστήρι της Προυσιώτισσας, πριν ήταν τελείως άγνωστο, δύσβατο, απρόσιτο και ανώνυμο. Μόνο κάποιες καλύβες βοσκών υπήρχαν αντίπερα. Συνέβη το εξής: Ένα παιδί βοσκού μια νύκτα απέναντι του άκουσε και είδε ότι από τον άβατο εκείνο τόπο της σπηλιάς προερχόταν ένα φως ωσάν φωτεινός στύλος και υψωνόταν προς τον ουρανό, άκουσε δε από το σπήλαιο γλυκούς και απαλούς ύμνους. Με δυσκολία έφυγε φοβισμένο και πήγε στον πατέρα του και του είπε όσα είδε κι άκουσε.
Ο πατέρας του νομίζοντας ότι το παιδί φοβάται και τον ίσκιο του, προσπάθησε να το καθησυχάσει, αλλά εκείνο επέμεινε ώσπου ήλθε ο ίδιος και είδε και άκουσε τα ίδια. Την άλλη ημέρα πήγε και έφερε δικούς του και όλοι μαζί πλησίασαν το μέρος και, ω των θαυμάτων σου, Πανάχραντε, βλέπουν την Ιερή Εικόνα στη σπηλιά να απαστράπτει, να φεγγοβολεί.
Με συγκίνηση και κατάνυξη την προσκύνησαν και γέμισαν από χαρά και αγαλλίαση για το θησαυρό πού ήλθε στην περιοχή τους. Τους έμεινε όμως απορία, ο εκεί ερχομός της. Στη συνέχεια τακτοποίησαν το μέρος στη σπηλιά και άναβαν κεριά, λιβάνι κ.τ.ο.
Πώς όμως το Μοναστήρι και Προσκύνημα πήρε την ονομασία του Προυσού, της Προυσιώτισσας, και έτσι πλέον είναι γνωστό; Το χαρμόσυνο γεγονός της ευρέσεως της Εικόνος από τους βοσκούς, διαδόθηκε στη γύρω περιοχή και όχι μόνο, οπότε πήγαιναν αρκετοί παρά το δύσβατο να δουν, να προσκυνήσουν.
Άκουσε για το γεγονός και ο νέος που αναφέραμε, που έμενε στη σημερινή Υπάτη. Πήρε κάποιους δικούς του και με κόπο πολύ έφθασε στη φυσική σπηλιά και όταν αντίκρισε τη γνωστή του Εικόνα έπεσε σε μια συνεχή προσκύνηση, δοκίμασε ανέκφραστη πνευματική αγαλλίαση, συγκλονισμό ψυχής.
Οι εκεί βοσκοί διαπίστωσαν, ότι ο άνθρωπος αυτός είχε πράγματι σχέση με την Εικόνα, και αφού τους διηγήθηκε το πώς και που την έχασε, τους έδωσε φιλοδώρημα, τους έπεισε και έλαβε την Εικόνα και με τους δικούς του έφυγε για την Υπάτη. Προκειμένου δε να την πάρει τους είπε ότι εκεί πρόκειται να κτίσει Ναό, και ότι το μέρος αυτό στο δύσβατο σημείο δεν προσφέρεται, και ότι αν έρχονται κάποιοι προσκυνητές κουράζονται τόσο
πολύ. Παρά ταύτα στο βάθος οι βοσκοί εκείνοι λυπήθηκαν πού στερήθηκαν ενός τέτοιου «θησαυρού».
Καθώς έφθασε ο νέος εκείνος άρχοντας με τους δικούς του σε ένα σημείο, κουρασμένοι εκάθησαν εκεί για ξεκούραση και για λίγο κοιμήθηκαν. Όταν όμως ξύπνησαν, διαπίστωσαν ότι έλειπε η Εικόνα. Τότε ο νέος εκείνος σκέφθηκε και είπε πώς οι βοσκοί τους παρακολουθούσαν και βρήκαν ευκαιρία και άρπαξαν την Εικόνα, και αμέσως γύρισαν πίσω προς συνάντηση τους. Καθώς όμως επέστρεφαν άκουσε υπερφυσική φωνή να του λέει:
«Ω νέε, σώζου, πήγαινε στο καλό και μην κουράζεσαι, γιατί εγώ αναπαύομαι καλύτερα ανάμεσα στους άγριους αυτούς τόπους με ανθρώπους χωρικούς και βοσκούς παρά με πολιτισμένους και αιρεσιάρχες. Αν θέλεις να μείνεις μαζί μου, έλα εκεί που με ευρήκες και θα είναι για το καλό σου».
Συγκλονίσθηκε, δέχθηκε απόλυτα, ότι θαυματουργικά έφυγε η Εικόνα και ότι θέλημα της Παρθένου είναι να μείνει εκεί στη σπηλιά. Άφησε τους δικούς του να επιστρέψουν στη βάση τους, έκτος από ένα πολύ πιστό που δέχθηκε να τον ακολουθήσει, οπότε μαζί γύρισαν στη σπηλιά και βρέθηκαν μπροστά στην Εικόνα.
Εκεί, αφού ο νέος προσευχήθηκε επί μακρόν, ισχυροποιήθηκε η θέλησή του να μείνει ισόβια εκεί. Περιττό να τονισθεί το πόσο χάρηκαν οι εκεί βοσκοί. Στη συνέχεια Ιερομόναχος της ευρύτερης περιοχής τους έκειρε μοναχούς «και ο μεν άρχων επωνομάσθη Διονύσιος, ο δε βοηθός του Τιμόθεος», έζησαν ασκητικά στο χώρο, αφού διαμόρφωσαν τη σπηλιά σε ναΰδριο.
Επειδή λοιπόν η Εικόνα ήλθε από την Προύσα της Μικράς Ασίας. Αυτή και το Προσκύνημα -Μονή- ονομάστηκε και είναι γνωστή πλέον στους αιώνες ως «Παναγία η Προυσιώτισσα». Στο όλο δε εδώ θέμα δεν χωρά λογική, το όλο γεγονός κινείται στη σφαίρα του πνεύματος της χριστιανικής πίστεως του μεταφυσικού στοιχείου.
Άρτια ήδη οργανωμένο το μεγάλο Προσκύνημα, διαθέτει και δωρεάν δεκάδες κρεβάτια για διανυκτέρευση των προσκυνητών κατόπιν συνεννοήσεως. Εκεί προσφέρεται ο χώρος στο να φθάσει ο πιστός στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, κάτι πού άμεσα συνδέει με το Θεό και «ξεφορτώνει» την ύπαρξη από τα κακώς πεπραγμένα της ζωής.
Η ιερά Μονή Προυσού έχει εκδώσει σχετικά βιβλία, πού εκτός των άλλων, αναφέρει και πλήθος θαυμάτων. Συνοπτικά εδώ αναφέρουμε.
Πλησίον και εμπρός του Ναού υπάρχει ένα φοβερό χάος, που καταλήγει σε βαθύ ρέμα. Μόνο να κοιτάξει κανείς φεύγει πίσω τρομαγμένος. Σήμερα βέβαια υπάρχουν προστατευτικά μέσα, παλαιά όχι. Μια φορά, ημέρα εορτής στη Μονή, μια γυναίκα έτυχε να στέκεται εκεί κρατώντας το παιδί στην αγκαλιά της. Λόγω της πολυκοσμίας σπρώχθηκε, παραπάτησε και γκρεμίστηκε μαζί με το μικρό της στο θανατηφόρο γκρεμό.
Αμέσως έτρεξαν ορισμένοι από το άλλο γύρω μέρος να μαζέψουν τα λείψανα της μητέρας και του παιδιού της. Μόλις έφθασαν στο βάραθρο, ω των θαυμασίων σου, Δέσποινα του κόσμου, είδαν τη γυναίκα σώα και αβλαβή να κάθεται σ΄ ένα λιθάρι και να κρατά στην αγκαλιά της το παιδί. Τη ρώτησαν πώς συνέβη και σώθηκε, και εκείνη απάντησε:
«Καθώς έπεσα στο γκρεμό πρόφθασα να πω: Παναγιά μου Προυσιώτισσα, βοήθα με. Και έτσι η Δέσποινα Θεοτόκος με εφύλαξε, καθώς βλέπετε, κι εμένα και το παιδάκι μου…».
Το 1918, στη μεγάλη γρίπη στο Μεσολόγγι πέθαιναν κάποιες δεκάδες άνθρωποι κάθε μέρα. Ζήτησαν να μεταφερθεί στην πόλη η Ιερά Εικόνα. Την προϋπάντησαν πάμπολλοι προ της πόλεως. Όμως οι ολιγόπιστοι ή και άπιστοι λόγω της επαφής των ανθρώπων ως προς τη μετάδοση της γρίπης, άρχισαν να λένε ότι οι θάνατοι θα πολλαπλασιασθούν. Τούτο έστεκε μόνο ιατρικά, όχι χριστιανικά. Διαψεύσθηκαν παταγωδώς.
Το βράδυ εκείνο τελέσθηκε παράκληση και δέηση προς την Παναγία. Ο λαός με θέρμη πίστεως προσευχήθηκε. Πάντα προ του κινδύνου οι ψυχές «ανοίγονται» προς τον Ουρανό. Άμεσο και ορατό το αποτέλεσμα. Την επομένη δεν υπήρξε ούτε ένας θάνατος, αλλ΄ ούτε και στη συνέχεια. Έμεινε ημέρες στην πόλη η Εικόνα και την προσκύνησαν με δέος και ευγνωμοσύνη. Φυσικά ευεργετήθηκαν και οι ολιγόπιστοι, οι οποίοι και σίγησαν. Οι πιστοί της πόλεως αφιέρωσαν ασημένια επτάφωτη κανδήλα μεγάλης αξίας και τέχνης, όπου υπάρχει με στοιχεία των δωρητών και θυμίζει το πολλαπλό θαύμα.
Μια γυναίκα πού διαμένει στη Βοστώνη της Αμερικής, μητέρα 3 μικρών παιδιών τότε, καταγόμενη από τα μέρη του Αγρινίου, προσεβλήθηκε από καρκίνο. Μετά πίστεως παρακάλεσε την Προυσιώτισσα, την οποία είδε και στον ύπνο της και την διαβεβαίωσε ότι είναι πλέον υγιής. Όταν το 1980 ήλθε στην Ελλάδα πήγε και στη Μονή για να ευχαριστήσει την Παναγία. Εκεί άφησε γραμμένους και τους εξής στίχους:
«Δεν ξέρω, Παναγία μου, πώς να σ΄ ευχαριστήσω, / πώς να σου πλέξω στέφανα, να σε δοξολογήσω. / Σ΄ ευχαριστώ, σ΄ ευχαριστώ, σου στέλνω ευχαριστίες, / Ω! Παναγιά Προυσιώτισσα, ύμνους, δοξολογίες».
Η θαυματουργός Εικόνα παρά την τόση ηλικία της και το υγρό τοπίο της περιοχής το χειμώνα, διατηρείται τόσο θαυμάσια ωσάν να έγινε τώρα. Βλέποντας την εκεί δίπλα στον κυρίως Ναό, δηλαδή στη διαμορφωμένη σπηλιά, τα μέγιστα συγκινείσαι. Μεγάλη χάρη έχει στη Μονή Προυσού να διανυκτερεύσει ο προσκυνητής και «Όρθρου βαθέος» να ευρεθεί στον υπερβολικά κατανυκτικό Ναό. Βλέποντας την Εικόνα, παρακολουθώντας τη Θεία Λειτουργία, η σχέση του με την Εκκλησία του Χριστού δυναμώνει.Αφήνει τον ιερό χώρο αναπτερωμένος ηθικά. Η χάρη της Θεοτόκου, λίγο ή πολύ, τον έχει αγγίξει.
Τέλος, με τη Μονή Προυσού και την Παναγία είχε σχέση και μεγάλη ευλάβεια ο Γ. Καραϊσκάκης. Στο θαυμάσιο Μουσείο της Μονής υπάρχει σε ειδική προθήκη και η πανοπλία του γενναίου, προφανώς λόγω τάματος, μαζί με προσωπικά του χρήσιμα αντικείμενα, και τα πολεμικά του τσαπράζια. Όταν ο γράφων βρέθηκε στο χώρο με προσκυνητές από την Αθήνα, προ της προθήκης στο Μουσείο φώναξε ξαφνικά «γονατίστε, εδώ η ηρωική Ελλάδα», και βλέποντας, εξήγησε. Ήταν στιγμή εθνικής εξάρσεως, την έχουμε ανάγκη.
Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΠΡΩΗΝ ΧΑΣΑΝ) ΚΑΙ Η ΜΟΝΗ ΠΡΟΥΣΣΟΥ
Ο Ιωάννης εξ Αγαρηνών, ο Νεομάρτυρας στη μνήμη του οποίου (23 Σεπτεμβρίου) εορτάζει το μικρό παρεκκλήσι της Κρύπτης, έχει ξεχωριστή ιστορία. Γεννήθηκε στην Κόνιτσα από Οθωμανούς γονείς και βαπτίστηκε χριστιανός στην Ιθάκη. Επιστρέφοντας στην επαρχία του Ξηρόμερου, ζούσε ατάραχο και σεμνό βίο μέχρι που κάποιοι Τούρκοι περίοικοι έμαθαν για την καταγωγή του και τον κατήγγειλαν στον καδή του Αγρινίου. Ενώπιον του Τούρκου δικαστή ο Ιωάννης αρνήθηκε να απεμπολήσει τη νέα του πίστη και εκτελέστηκε.
Οι οθωμανικές Αρχές έριξαν τη σορό του σε έναν αγρό κοντά στον ναό του Αγίου Δημητρίου και απαγόρευσαν σε οποιονδήποτε να φροντίσει για την ταφή του. Με πρωτοβουλία του τότε ηγουμένου της Προυσιώτισσας, Κύριλλου Καστανοφύλλη, κάποιοι χριστιανοί τελικά παρέλαβαν το σκήνωμα του μάρτυρα και το έθαψαν προσωρινά σε κοντινή τοποθεσία. Μετά την εκταφή, φυγάδευσαν τα οστά στο Μοναστήρι του Προυσού, όπου ο Κύριλλος τα τοποθέτησε σε εσοχή της Κρυπτής, σφραγίζοντας το άνοιγμα και αποσιωπώντας το γεγονός.
Το 1974 ο τότε ηγούμενος της μονής Προυσού Γρηγόριος αποφάσισε να κινήσει τον λίθο που σκέπαζε το σκήνωμα και έφερε στο φως τα τίμια οστά του νεομάρτυρα. Παρέμειναν κρυμμένα επί 160 χρόνια, όπως εξηγούσε μια κατατοπιστική επιγραφή σε κεραμίδι που βρέθηκε μαζί τους.
Η Ιερά Μονή της Παναγίας στον Προυσσό της Ευρυτανίας, είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και πανηγυρίζει με κάθε θρησκευτική και εκκλησιαστική λαμπρότητα, στις 23 Αυγούστου, στην Απόδοση της Θεομητορικής εορτής.
Στο νομό Ευρυτανίας, συνέχεια της οροσειράς του Τυμφρηστού απ΄ όπου φαίνονται τα Άγραφα, υπάρχουν τα βουνά Χελιδόνα και Καλιακούδα. Στη μέση αυτών και σε συνέχεια του Καρπενησίου απ΄ όπου και η πρόσβαση-, και στο πιό βαθύ και απόμερο τόπο, ευρίσκεται το ιερό Μοναστήρι της Παναγίας της Προυσιώτισσας, αφιερωμένο στην Κοίμησή της.
Περικυκλωμένο από βουνά και βράχους, πάνω από το βραχώδη ποταμό, φωλιασμένο σε φυσική σπηλιά όπου και ο Ναός και τα τόσα πλέον κτίρια. Εκεί βρίσκεται και η ιστορική και θαυματουργή, θαυμάσια σε ωραιότητα και θέα, Εικόνα της Παναγίας.
Ποιά όμως είναι η ιστορία αυτής της τόσο γνωστής εικόνος σε χιλιάδες πιστούς και πώς βρέθηκε στο δύσβατο αυτό μέρος θα γίνει λόγος.
Πολύ παράδοξη η ιστορία της και η εμφάνισή της εκεί. Γνωστό ότι ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ο εικονομάχος περί το 830 εξαπέλυσε μεγάλο διωγμό εναντίον των Εικόνων, πού ήταν και ο τελευταίος. Κύριος δε στόχος εξαφανίσεως των Εικόνων εκείνων, τις όποιες οι πιστοί είχαν σε τιμή και ευλάβεια ως θαυματουργές.
Τότε, περί το 830 η Εικόνα αυτή της Θεοτόκου βρισκόταν στον κεντρικό Ναό της πόλεως Προύσας στη Μικρά Ασία, ήταν γνωστή και άκρως προσφιλής στους κατοίκους της πόλεως και της περιοχής για τα τελούμενα μέσω αυτής θαύματα της Παναγίας.
Όταν έφθασε και στην Προύσα η διαταγή του αυτοκράτορος, ένας Νέος της πόλεως πολύ ευσεβής και από επίσημη οικογένεια, μπρος στο ενδεχόμενο η πολύτιμη Εικόνα να καταστραφεί και στην οποία και ο ίδιος είχε μεγάλη ευλάβεια, από θείο ζήλο κινούμενος, θέλησε πάση θυσία να τη διασώσει.
Την πήρε κι έφυγε με σκοπό να έλθει στα μέρη της Ελλάδος. Ενώ είχε φθάσει στην Καλλίπολη (Εύξεινος Πόντος), κατά παράδοξο τρόπο έχασε την Εικόνα και δοκίμασε μεγάλη θλίψη. Μέσα στον ψυχικό του πόνο, αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει πίσω και αφού ως πλούσιος πού ήταν είχε πάρει μαζί του αρκετά χρήματα, από δάκτυλο Θεού κινούμενος, ήλθε και κατοίκησε στη Νέα Πάτρα, πού σήμερα ονομάζεται Υπάτη. Ενήργησε έτσι, έκανε την υπέρβαση, διότι μετά τη θλίψη του μεταστράφηκε επί το λογικότερο.
Είπε, απευθυνόμενος στην Παναγία:
«Αν η Θεοτόκος και Δέσποινα ηθέλησε να φυλάξει μόνη της αβλαβή την Εικόνα της, γενηθήτω το θέλημά της».
Το μέρος που τώρα είναι το Μοναστήρι της Προυσιώτισσας, πριν ήταν τελείως άγνωστο, δύσβατο, απρόσιτο και ανώνυμο. Μόνο κάποιες καλύβες βοσκών υπήρχαν αντίπερα. Συνέβη το εξής: Ένα παιδί βοσκού μια νύκτα απέναντι του άκουσε και είδε ότι από τον άβατο εκείνο τόπο της σπηλιάς προερχόταν ένα φως ωσάν φωτεινός στύλος και υψωνόταν προς τον ουρανό, άκουσε δε από το σπήλαιο γλυκούς και απαλούς ύμνους. Με δυσκολία έφυγε φοβισμένο και πήγε στον πατέρα του και του είπε όσα είδε κι άκουσε.
Ο πατέρας του νομίζοντας ότι το παιδί φοβάται και τον ίσκιο του, προσπάθησε να το καθησυχάσει, αλλά εκείνο επέμεινε ώσπου ήλθε ο ίδιος και είδε και άκουσε τα ίδια. Την άλλη ημέρα πήγε και έφερε δικούς του και όλοι μαζί πλησίασαν το μέρος και, ω των θαυμάτων σου, Πανάχραντε, βλέπουν την Ιερή Εικόνα στη σπηλιά να απαστράπτει, να φεγγοβολεί.
Με συγκίνηση και κατάνυξη την προσκύνησαν και γέμισαν από χαρά και αγαλλίαση για το θησαυρό πού ήλθε στην περιοχή τους. Τους έμεινε όμως απορία, ο εκεί ερχομός της. Στη συνέχεια τακτοποίησαν το μέρος στη σπηλιά και άναβαν κεριά, λιβάνι κ.τ.ο.
Πώς όμως το Μοναστήρι και Προσκύνημα πήρε την ονομασία του Προυσού, της Προυσιώτισσας, και έτσι πλέον είναι γνωστό; Το χαρμόσυνο γεγονός της ευρέσεως της Εικόνος από τους βοσκούς, διαδόθηκε στη γύρω περιοχή και όχι μόνο, οπότε πήγαιναν αρκετοί παρά το δύσβατο να δουν, να προσκυνήσουν.
Άκουσε για το γεγονός και ο νέος που αναφέραμε, που έμενε στη σημερινή Υπάτη. Πήρε κάποιους δικούς του και με κόπο πολύ έφθασε στη φυσική σπηλιά και όταν αντίκρισε τη γνωστή του Εικόνα έπεσε σε μια συνεχή προσκύνηση, δοκίμασε ανέκφραστη πνευματική αγαλλίαση, συγκλονισμό ψυχής.
Οι εκεί βοσκοί διαπίστωσαν, ότι ο άνθρωπος αυτός είχε πράγματι σχέση με την Εικόνα, και αφού τους διηγήθηκε το πώς και που την έχασε, τους έδωσε φιλοδώρημα, τους έπεισε και έλαβε την Εικόνα και με τους δικούς του έφυγε για την Υπάτη. Προκειμένου δε να την πάρει τους είπε ότι εκεί πρόκειται να κτίσει Ναό, και ότι το μέρος αυτό στο δύσβατο σημείο δεν προσφέρεται, και ότι αν έρχονται κάποιοι προσκυνητές κουράζονται τόσο
πολύ. Παρά ταύτα στο βάθος οι βοσκοί εκείνοι λυπήθηκαν πού στερήθηκαν ενός τέτοιου «θησαυρού».
Καθώς έφθασε ο νέος εκείνος άρχοντας με τους δικούς του σε ένα σημείο, κουρασμένοι εκάθησαν εκεί για ξεκούραση και για λίγο κοιμήθηκαν. Όταν όμως ξύπνησαν, διαπίστωσαν ότι έλειπε η Εικόνα. Τότε ο νέος εκείνος σκέφθηκε και είπε πώς οι βοσκοί τους παρακολουθούσαν και βρήκαν ευκαιρία και άρπαξαν την Εικόνα, και αμέσως γύρισαν πίσω προς συνάντηση τους. Καθώς όμως επέστρεφαν άκουσε υπερφυσική φωνή να του λέει:
«Ω νέε, σώζου, πήγαινε στο καλό και μην κουράζεσαι, γιατί εγώ αναπαύομαι καλύτερα ανάμεσα στους άγριους αυτούς τόπους με ανθρώπους χωρικούς και βοσκούς παρά με πολιτισμένους και αιρεσιάρχες. Αν θέλεις να μείνεις μαζί μου, έλα εκεί που με ευρήκες και θα είναι για το καλό σου».
Συγκλονίσθηκε, δέχθηκε απόλυτα, ότι θαυματουργικά έφυγε η Εικόνα και ότι θέλημα της Παρθένου είναι να μείνει εκεί στη σπηλιά. Άφησε τους δικούς του να επιστρέψουν στη βάση τους, έκτος από ένα πολύ πιστό που δέχθηκε να τον ακολουθήσει, οπότε μαζί γύρισαν στη σπηλιά και βρέθηκαν μπροστά στην Εικόνα.
Εκεί, αφού ο νέος προσευχήθηκε επί μακρόν, ισχυροποιήθηκε η θέλησή του να μείνει ισόβια εκεί. Περιττό να τονισθεί το πόσο χάρηκαν οι εκεί βοσκοί. Στη συνέχεια Ιερομόναχος της ευρύτερης περιοχής τους έκειρε μοναχούς «και ο μεν άρχων επωνομάσθη Διονύσιος, ο δε βοηθός του Τιμόθεος», έζησαν ασκητικά στο χώρο, αφού διαμόρφωσαν τη σπηλιά σε ναΰδριο.
Επειδή λοιπόν η Εικόνα ήλθε από την Προύσα της Μικράς Ασίας. Αυτή και το Προσκύνημα -Μονή- ονομάστηκε και είναι γνωστή πλέον στους αιώνες ως «Παναγία η Προυσιώτισσα». Στο όλο δε εδώ θέμα δεν χωρά λογική, το όλο γεγονός κινείται στη σφαίρα του πνεύματος της χριστιανικής πίστεως του μεταφυσικού στοιχείου.
Άρτια ήδη οργανωμένο το μεγάλο Προσκύνημα, διαθέτει και δωρεάν δεκάδες κρεβάτια για διανυκτέρευση των προσκυνητών κατόπιν συνεννοήσεως. Εκεί προσφέρεται ο χώρος στο να φθάσει ο πιστός στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, κάτι πού άμεσα συνδέει με το Θεό και «ξεφορτώνει» την ύπαρξη από τα κακώς πεπραγμένα της ζωής.
Η ιερά Μονή Προυσού έχει εκδώσει σχετικά βιβλία, πού εκτός των άλλων, αναφέρει και πλήθος θαυμάτων. Συνοπτικά εδώ αναφέρουμε.
Πλησίον και εμπρός του Ναού υπάρχει ένα φοβερό χάος, που καταλήγει σε βαθύ ρέμα. Μόνο να κοιτάξει κανείς φεύγει πίσω τρομαγμένος. Σήμερα βέβαια υπάρχουν προστατευτικά μέσα, παλαιά όχι. Μια φορά, ημέρα εορτής στη Μονή, μια γυναίκα έτυχε να στέκεται εκεί κρατώντας το παιδί στην αγκαλιά της. Λόγω της πολυκοσμίας σπρώχθηκε, παραπάτησε και γκρεμίστηκε μαζί με το μικρό της στο θανατηφόρο γκρεμό.
Αμέσως έτρεξαν ορισμένοι από το άλλο γύρω μέρος να μαζέψουν τα λείψανα της μητέρας και του παιδιού της. Μόλις έφθασαν στο βάραθρο, ω των θαυμασίων σου, Δέσποινα του κόσμου, είδαν τη γυναίκα σώα και αβλαβή να κάθεται σ΄ ένα λιθάρι και να κρατά στην αγκαλιά της το παιδί. Τη ρώτησαν πώς συνέβη και σώθηκε, και εκείνη απάντησε:
«Καθώς έπεσα στο γκρεμό πρόφθασα να πω: Παναγιά μου Προυσιώτισσα, βοήθα με. Και έτσι η Δέσποινα Θεοτόκος με εφύλαξε, καθώς βλέπετε, κι εμένα και το παιδάκι μου…».
Το 1918, στη μεγάλη γρίπη στο Μεσολόγγι πέθαιναν κάποιες δεκάδες άνθρωποι κάθε μέρα. Ζήτησαν να μεταφερθεί στην πόλη η Ιερά Εικόνα. Την προϋπάντησαν πάμπολλοι προ της πόλεως. Όμως οι ολιγόπιστοι ή και άπιστοι λόγω της επαφής των ανθρώπων ως προς τη μετάδοση της γρίπης, άρχισαν να λένε ότι οι θάνατοι θα πολλαπλασιασθούν. Τούτο έστεκε μόνο ιατρικά, όχι χριστιανικά. Διαψεύσθηκαν παταγωδώς.
Το βράδυ εκείνο τελέσθηκε παράκληση και δέηση προς την Παναγία. Ο λαός με θέρμη πίστεως προσευχήθηκε. Πάντα προ του κινδύνου οι ψυχές «ανοίγονται» προς τον Ουρανό. Άμεσο και ορατό το αποτέλεσμα. Την επομένη δεν υπήρξε ούτε ένας θάνατος, αλλ΄ ούτε και στη συνέχεια. Έμεινε ημέρες στην πόλη η Εικόνα και την προσκύνησαν με δέος και ευγνωμοσύνη. Φυσικά ευεργετήθηκαν και οι ολιγόπιστοι, οι οποίοι και σίγησαν. Οι πιστοί της πόλεως αφιέρωσαν ασημένια επτάφωτη κανδήλα μεγάλης αξίας και τέχνης, όπου υπάρχει με στοιχεία των δωρητών και θυμίζει το πολλαπλό θαύμα.
Μια γυναίκα πού διαμένει στη Βοστώνη της Αμερικής, μητέρα 3 μικρών παιδιών τότε, καταγόμενη από τα μέρη του Αγρινίου, προσεβλήθηκε από καρκίνο. Μετά πίστεως παρακάλεσε την Προυσιώτισσα, την οποία είδε και στον ύπνο της και την διαβεβαίωσε ότι είναι πλέον υγιής. Όταν το 1980 ήλθε στην Ελλάδα πήγε και στη Μονή για να ευχαριστήσει την Παναγία. Εκεί άφησε γραμμένους και τους εξής στίχους:
«Δεν ξέρω, Παναγία μου, πώς να σ΄ ευχαριστήσω, / πώς να σου πλέξω στέφανα, να σε δοξολογήσω. / Σ΄ ευχαριστώ, σ΄ ευχαριστώ, σου στέλνω ευχαριστίες, / Ω! Παναγιά Προυσιώτισσα, ύμνους, δοξολογίες».
Η θαυματουργός Εικόνα παρά την τόση ηλικία της και το υγρό τοπίο της περιοχής το χειμώνα, διατηρείται τόσο θαυμάσια ωσάν να έγινε τώρα. Βλέποντας την εκεί δίπλα στον κυρίως Ναό, δηλαδή στη διαμορφωμένη σπηλιά, τα μέγιστα συγκινείσαι. Μεγάλη χάρη έχει στη Μονή Προυσού να διανυκτερεύσει ο προσκυνητής και «Όρθρου βαθέος» να ευρεθεί στον υπερβολικά κατανυκτικό Ναό. Βλέποντας την Εικόνα, παρακολουθώντας τη Θεία Λειτουργία, η σχέση του με την Εκκλησία του Χριστού δυναμώνει.Αφήνει τον ιερό χώρο αναπτερωμένος ηθικά. Η χάρη της Θεοτόκου, λίγο ή πολύ, τον έχει αγγίξει.
Τέλος, με τη Μονή Προυσού και την Παναγία είχε σχέση και μεγάλη ευλάβεια ο Γ. Καραϊσκάκης. Στο θαυμάσιο Μουσείο της Μονής υπάρχει σε ειδική προθήκη και η πανοπλία του γενναίου, προφανώς λόγω τάματος, μαζί με προσωπικά του χρήσιμα αντικείμενα, και τα πολεμικά του τσαπράζια. Όταν ο γράφων βρέθηκε στο χώρο με προσκυνητές από την Αθήνα, προ της προθήκης στο Μουσείο φώναξε ξαφνικά «γονατίστε, εδώ η ηρωική Ελλάδα», και βλέποντας, εξήγησε. Ήταν στιγμή εθνικής εξάρσεως, την έχουμε ανάγκη.
Ο ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΠΡΩΗΝ ΧΑΣΑΝ) ΚΑΙ Η ΜΟΝΗ ΠΡΟΥΣΣΟΥ
Ο Ιωάννης εξ Αγαρηνών, ο Νεομάρτυρας στη μνήμη του οποίου (23 Σεπτεμβρίου) εορτάζει το μικρό παρεκκλήσι της Κρύπτης, έχει ξεχωριστή ιστορία. Γεννήθηκε στην Κόνιτσα από Οθωμανούς γονείς και βαπτίστηκε χριστιανός στην Ιθάκη. Επιστρέφοντας στην επαρχία του Ξηρόμερου, ζούσε ατάραχο και σεμνό βίο μέχρι που κάποιοι Τούρκοι περίοικοι έμαθαν για την καταγωγή του και τον κατήγγειλαν στον καδή του Αγρινίου. Ενώπιον του Τούρκου δικαστή ο Ιωάννης αρνήθηκε να απεμπολήσει τη νέα του πίστη και εκτελέστηκε.
Οι οθωμανικές Αρχές έριξαν τη σορό του σε έναν αγρό κοντά στον ναό του Αγίου Δημητρίου και απαγόρευσαν σε οποιονδήποτε να φροντίσει για την ταφή του. Με πρωτοβουλία του τότε ηγουμένου της Προυσιώτισσας, Κύριλλου Καστανοφύλλη, κάποιοι χριστιανοί τελικά παρέλαβαν το σκήνωμα του μάρτυρα και το έθαψαν προσωρινά σε κοντινή τοποθεσία. Μετά την εκταφή, φυγάδευσαν τα οστά στο Μοναστήρι του Προυσού, όπου ο Κύριλλος τα τοποθέτησε σε εσοχή της Κρυπτής, σφραγίζοντας το άνοιγμα και αποσιωπώντας το γεγονός.
Το 1974 ο τότε ηγούμενος της μονής Προυσού Γρηγόριος αποφάσισε να κινήσει τον λίθο που σκέπαζε το σκήνωμα και έφερε στο φως τα τίμια οστά του νεομάρτυρα. Παρέμειναν κρυμμένα επί 160 χρόνια, όπως εξηγούσε μια κατατοπιστική επιγραφή σε κεραμίδι που βρέθηκε μαζί τους.
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
«Άνθρωπος ο οποίος επαινεί τον πλησίον του και κατακρίνει τον εαυτό του, φθάνει σε μέτρα αγιότητας!
Εάν όμως ζητάς εσύ από τον άλλο αδελφό, επειδή σε λύπησε, να σου βάλει μετάνοια,
δεν είσαι καλά,
δεν είσαι εντάξει,
δεν βαδίζεις σε σωστό δρόμο»!!
Άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης
Εάν όμως ζητάς εσύ από τον άλλο αδελφό, επειδή σε λύπησε, να σου βάλει μετάνοια,
δεν είσαι καλά,
δεν είσαι εντάξει,
δεν βαδίζεις σε σωστό δρόμο»!!
Άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
«Εμείς έχουμε ένα βαρόμετρο ακριβείας, το οποίο δείχνει την άνοδο ή τη πτώση της πνευματικής μας ζωής. Και αυτό είναι η καρδιά! Μπορούμε μάλιστα να την ονομάσουμε και πυξίδα»!
Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης
Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Προτεραιότητά μας είναι η επιμονή στα πνευματικά, στην άσκηση,
στην κάθαρση της καρδίας με το φλογερό πνεύμα της μετανοίας,
στην επιπόθηση και προσκόλληση στην αγάπη του Χριστού,
στην λατρεία του ζώντος προσωπικού Θεού.
Γέροντας Εφραίμ Βατοπαιδινός
στην κάθαρση της καρδίας με το φλογερό πνεύμα της μετανοίας,
στην επιπόθηση και προσκόλληση στην αγάπη του Χριστού,
στην λατρεία του ζώντος προσωπικού Θεού.
Γέροντας Εφραίμ Βατοπαιδινός
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39660
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΑΣ
Η ΕΓΓΥΗΣΗ.
Η Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, εορτή που όχι μόνο δεσπόζει, αλλά και ομορφαίνει το καλοκαίρι της χριστιανοσύνης, είναι μία υπόμνηση ότι έχουμε εγγύηση αιώνιας ζωής και αθανασίας.
Όσοι πιστεύουμε στην Ανάσταση του Χριστού και στην Ανάληψή Του στους ουρανούς, είμαστε βέβαιοι ότι κι εμείς θα αναστηθούμε, διότι η φύση μας έχει προσληφθεί και βρίσκεται πλήρης, δίχα αμαρτίας μόνο, στο Θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού, αγιασμένη, νικήτρια του θανάτου και προσδοκούσα την ανάσταση της σύνολης ύπαρξής μας, δηλαδή και του σώματος κατά την Δευτέρα Παρουσία.
Εγγύηση αυτής της βεβαιότητας είναι η Υπεραγία Θεοτόκος. Το σώμα της μετέστη στους ουρανούς, ως σημείο αιώνιας ζωής. Και ο θάνατός της καλείται κοίμηση, όπως ο θάνατος κάθε ανθρώπου, διότι, έστω και κατ’ ολίγον, βίωσε το σημείο αυτό της λύσης της ύπαρξης από τα δεσμά του χρόνου και της φθοράς, χωρίς όμως να χρειαστεί να περάσει από την διαδικασία που περνούν όλα τα σώματα, της επιστροφής στην γη, της αποσύνθεσης, της προσμονής της ανάστασης.
Η αξιοπιστία είναι ζητούμενο στις ανθρώπινες σχέσεις. Όσο κι αν εμπιστευόμαστε ένα πρόσωπο για ό,τι μας λέει και μας υπόσχεται, μάς χρειάζεται και μία έμπρακτη ένδειξη ότι όσα λέγονται, θα τηρηθούν. Και η Παναγία γίνεται η αφετηρία της πορείας προς την ανάσταση, με την μετάστασή της στους ουρανούς. Αποδεικνύει έτσι πρώτη ότι ο λόγος του Χριστού ότι «αυτός είναι η ανάσταση και η ζωή και όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν, κι αν πεθάνει, θα ζήσει» (Ιωάν. 11, 26), δεν είναι διδασκαλία μόνο, αλλά και εμπειρία.
Γι’ αυτό και σε κάθε δοκιμασία της ζωής μας, αλλά και σε κάθε προσδοκία μας, απευθυνόμαστε στην Υπεραγία Θεοτόκο ζητώντας την να αγκαλιάσει τον πόνο και τις αγωνίες μας και να γίνει για μας η ελπίδα των απελπισμένων.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος βρίσκεται σε σύγχυση όντας ανάμεσα στον ορθολογισμό όσον αφορά στον Θεό και στην εναπόθεση των ελπίδων στον εαυτό του και στα επιτεύγματά του, με ένα αίσθημα άτρωτου που γίνεται μεταθανάτιος μηδενισμός, δεν μπορεί να διανοηθεί την δύναμη της προσευχής στην Υπεραγία Θεοτόκο. Κάθε επιστροφή στην αγκαλιά της μάνας σήμερα, μολονότι κατά βάθος επιθυμητή, θεωρείται παλιμπαιδισμός.
Ζητούμε τον απογαλακτισμό μας από ό,τι μας έθρεψε πνευματικά, με την ειρωνεία ότι αυτό είναι του «χτες». Δεν βλέπουμε όμως ότι η Παναγία , ως η μητέρα της ζωής, παρακολουθεί την πορεία των παιδιών της, όχι παρεμβαίνοντας επιτακτικά, αλλά παραμένοντας διαθέσιμη διακριτικά, έτοιμη να ανοίξει την αγκαλιά της, να γίνει λιμάνι στο οποίο θα ξαποστάσουμε όχι για να αράξουμε για πάντα, μα για να εφοδιαστούμε με τα πολύτιμα: την πίστη, την αγάπη, την ελπίδα, το θάρρος για ένα νέο ξεκίνημα.
Κάποτε χρειαζόμαστε κι άλλο ένα δώρο: αυτό της γόνιμης υπομονής. Όχι της μαγικής προσδοκίας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν, αλλά της νοηματοδότησής τους, της γόνιμης αυτοκριτικής μας, της βεβαιότητας ότι δεν είμαστε μόνοι μας, ότι πίσω από κάθε σταυρό υπάρχει η ανάσταση. Κι αυτό το ζούνε όσοι νιώθουν ότι η Παναγία δείχνει τον Χριστό, επειδή η ίδια αφιέρωσε όλη της την ύπαρξη στον Υιό και Θεό της, νίκησε χάρις σ’ Αυτό και τον θάνατο. Η σχέση με τον Χριστό είναι το κλειδί. Αυτό που λείπει από την προσανατολισμένη αποκλειστικά στο τι μπορούμε να κάνουμε εμείς.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Η Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, εορτή που όχι μόνο δεσπόζει, αλλά και ομορφαίνει το καλοκαίρι της χριστιανοσύνης, είναι μία υπόμνηση ότι έχουμε εγγύηση αιώνιας ζωής και αθανασίας.
Όσοι πιστεύουμε στην Ανάσταση του Χριστού και στην Ανάληψή Του στους ουρανούς, είμαστε βέβαιοι ότι κι εμείς θα αναστηθούμε, διότι η φύση μας έχει προσληφθεί και βρίσκεται πλήρης, δίχα αμαρτίας μόνο, στο Θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού, αγιασμένη, νικήτρια του θανάτου και προσδοκούσα την ανάσταση της σύνολης ύπαρξής μας, δηλαδή και του σώματος κατά την Δευτέρα Παρουσία.
Εγγύηση αυτής της βεβαιότητας είναι η Υπεραγία Θεοτόκος. Το σώμα της μετέστη στους ουρανούς, ως σημείο αιώνιας ζωής. Και ο θάνατός της καλείται κοίμηση, όπως ο θάνατος κάθε ανθρώπου, διότι, έστω και κατ’ ολίγον, βίωσε το σημείο αυτό της λύσης της ύπαρξης από τα δεσμά του χρόνου και της φθοράς, χωρίς όμως να χρειαστεί να περάσει από την διαδικασία που περνούν όλα τα σώματα, της επιστροφής στην γη, της αποσύνθεσης, της προσμονής της ανάστασης.
Η αξιοπιστία είναι ζητούμενο στις ανθρώπινες σχέσεις. Όσο κι αν εμπιστευόμαστε ένα πρόσωπο για ό,τι μας λέει και μας υπόσχεται, μάς χρειάζεται και μία έμπρακτη ένδειξη ότι όσα λέγονται, θα τηρηθούν. Και η Παναγία γίνεται η αφετηρία της πορείας προς την ανάσταση, με την μετάστασή της στους ουρανούς. Αποδεικνύει έτσι πρώτη ότι ο λόγος του Χριστού ότι «αυτός είναι η ανάσταση και η ζωή και όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν, κι αν πεθάνει, θα ζήσει» (Ιωάν. 11, 26), δεν είναι διδασκαλία μόνο, αλλά και εμπειρία.
Γι’ αυτό και σε κάθε δοκιμασία της ζωής μας, αλλά και σε κάθε προσδοκία μας, απευθυνόμαστε στην Υπεραγία Θεοτόκο ζητώντας την να αγκαλιάσει τον πόνο και τις αγωνίες μας και να γίνει για μας η ελπίδα των απελπισμένων.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος βρίσκεται σε σύγχυση όντας ανάμεσα στον ορθολογισμό όσον αφορά στον Θεό και στην εναπόθεση των ελπίδων στον εαυτό του και στα επιτεύγματά του, με ένα αίσθημα άτρωτου που γίνεται μεταθανάτιος μηδενισμός, δεν μπορεί να διανοηθεί την δύναμη της προσευχής στην Υπεραγία Θεοτόκο. Κάθε επιστροφή στην αγκαλιά της μάνας σήμερα, μολονότι κατά βάθος επιθυμητή, θεωρείται παλιμπαιδισμός.
Ζητούμε τον απογαλακτισμό μας από ό,τι μας έθρεψε πνευματικά, με την ειρωνεία ότι αυτό είναι του «χτες». Δεν βλέπουμε όμως ότι η Παναγία , ως η μητέρα της ζωής, παρακολουθεί την πορεία των παιδιών της, όχι παρεμβαίνοντας επιτακτικά, αλλά παραμένοντας διαθέσιμη διακριτικά, έτοιμη να ανοίξει την αγκαλιά της, να γίνει λιμάνι στο οποίο θα ξαποστάσουμε όχι για να αράξουμε για πάντα, μα για να εφοδιαστούμε με τα πολύτιμα: την πίστη, την αγάπη, την ελπίδα, το θάρρος για ένα νέο ξεκίνημα.
Κάποτε χρειαζόμαστε κι άλλο ένα δώρο: αυτό της γόνιμης υπομονής. Όχι της μαγικής προσδοκίας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν, αλλά της νοηματοδότησής τους, της γόνιμης αυτοκριτικής μας, της βεβαιότητας ότι δεν είμαστε μόνοι μας, ότι πίσω από κάθε σταυρό υπάρχει η ανάσταση. Κι αυτό το ζούνε όσοι νιώθουν ότι η Παναγία δείχνει τον Χριστό, επειδή η ίδια αφιέρωσε όλη της την ύπαρξη στον Υιό και Θεό της, νίκησε χάρις σ’ Αυτό και τον θάνατο. Η σχέση με τον Χριστό είναι το κλειδί. Αυτό που λείπει από την προσανατολισμένη αποκλειστικά στο τι μπορούμε να κάνουμε εμείς.
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός