Ψυχοφελή μηνύματα...

[toula]

Η απλότητα που απουσιάζει από την καθημερινότητά μας

Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου

Όπου απλότητα, περισσότερη ειρήνη και γαλήνη στην καρδιά του ανθρώπου. Αφήσαμε την απλότητα και αποκτήσαμε απλοϊότητα σε όλα, ώστε όλα να γίνονται γρήγορα, απλοϊκά, ρηχά.

Λιγότερη γκρίνια στα χείλη, περισσότερη γαλήνη στην καρδιά του πιστού. Αυτό μάς εδίδαξαν οι Γεροντάδες μας, αυτό μάς επιτάσσει ορθόπρακτα η καθημερινά εμπειρία των Πατέρων.


Και, όπου υπάρχει γαλήνη, υπάρχει και πραότητα καρδιάς, μια τροπική και ουχί τοπική κατάσταση, που καυεβάζει τον Ουρανό στη γη και τον εσωκλείει στις καρδιές των ανθρώπων που πολή αγάπησαν!

Λιγότερη γκρίνια, μεγαλύτερη απλότητα στη ζωή μας. Να, αυτό μας λείπει!

[toula]

Γράφει ο π. Γεώργιος Δορμπαράκης

Έχει επαρκώς στις ημέρες μας κατανοηθεί το πνευματικό ύψος της εκκλησιαστικής ψαλμωδίας, και μάλιστα της πιο καθαρής μορφής της, της βυζαντινής. Είναι ό,τι ανώτερο έχει εμπνεύσει το Πνεύμα του Θεού για τις εκκλησιαστικές συνάξεις. Είναι η συνέχεια των ψαλμών της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι λειτουργούν απαρχής της Εκκλησίας ως το βασικό προσευχητάρι της.

Για τους ψαλμούς, συνεπώς και για τους εκκλησιαστικούς ύμνους πια, έχει ειπωθεί ότι είναι «τα λόγια που θέλει να ακούει ο ίδιος ο Θεός», «τα λόγια τα πεπυρωμένα σφόδρα» κατά τον ίδιο τον ψαλμωδό. Άλλωστε και ο Κύριος δεν προσευχόταν μέσω αυτών; Και η υμνολόγησή τους δεν ήταν κάτι που εξέφραζε και τη δική Του καθημερινότητα, όπως σημειώνει και το Ευαγγέλιο;


Λοιπόν, ας μάθουμε όσους ψαλμούς μπορούμε, ας αποστηθίσουμε όσες ψαλμωδίες θέλουμε, και να καλύπτουμε έτσι τα «κενά» του χρόνου μας και όποιες δραστηριότητές μας δεν απαιτούν απόλυτη συγκέντρωση του νου. Δεν είναι μόνο το «Κύριε ελέησον» που βοηθάει. Είναι και όλα τα άλλα όπλα που μας δίνει η Εκκλησία μας στον πνευματικό μας αγώνα, μεταξύ των οποίων και η ψαλμωδία.«Η προσευχή, οι ψαλμοί, η αγρυπνία, η ταπεινοφροσύνη, η υπηρεσία προς τον πλησίον και το έλεος, η ευχαριστία και η ακρόαση των θείων λόγων, γίνονται ενέδρα και παγίδα και λάκκος καί μάστιγες και αγχόνη καί δίχτυα για τον εχθρό διάβολο», μάς λέει ο όσιος Ιωάννης ο Καρπάθιος. Πόσες φορές,άλλωστε,δεν ακούσαμε και διαβάσαμε ότι και όλοι οι σύγχρονοί μας άγιοι σάν τους Πορφύριο, Παΐσιο, Ιάκωβο, Εφραίμ τον Κατουνακιώτη,χρησιμοποιούσαν σε κάθε ευκαιρία το όπλο αυτό!

Γι’ αυτό και πρέπει ιδιαιτέρως εκείνοι που έχουν τη συγκεκριμένη ευθύνη, κληρικοί και λαϊκοί, ιδίως οι ιεροψάλτες, να προσέχουν το πώς υμνολογούν τον Κύριο, την Παναγία μας, τους αγίους. Δεν είναι τυχαίο ότι όχι ένας αλλά πολλοί κανόνες της Εκκλησίας μας ασχολούνται με το κρίσιμο αυτό θέμα. Και ζητούν και προτρέπουν η ψαλμωδία να γίνεται με ήπιο τρόπο, χωρίς κραυγές και επιδείξεις, με συγκέντρωση του νου στα ψαλλόμενα, με κατάνυξη, ώστε να δημιουργείται και το ανάλογο αποτέλεσμα στο εκκλησίασμα. «Οι ψάλτες να μη χρησιμοποιούν άτακτες φωνές και να μην πιέζουν τον εαυτό τους για να κραυγάζουν» σημειώνει, για παράδειγμα, ο 75ος κανόνας της εν Τρούλλω Οικουμενικής Συνόδου, «αλλά με πολλή προσοχή και κατάνυξη να προσφέρουν τις ψαλμωδίες στον Θεό που βλέπει τα κρυπτά της καρδιάς»! Θυμόμαστε με φόβο την επέμβαση του αγίου Σπυρίδωνα στον διάκονο που έψελνε με κενοδοξία. Τον έλεγξε για ασέβεια και εκείνος έμεινε άφωνος!

Αξίζει να μνημονεύσουμε και τον λόγο του μεγάλου ασκητικού δασκάλου αγίου Ιωάννου της Κλίμακος. Μπορεί να ψέλνουμε, σημειώνει, να κάνουμε δηλαδή κάτι θεωρούμενο θεάρεστο, κι αυτό να μας βγαίνει σε… σατανική ενέργεια: να μας οδηγεί σε φιληδονία! Πότε; Όταν δεν έχουμε διάκριση. Ακόμη και στα πνευματικά δηλαδή χρειάζεται το σωστό μέτρο. Ό,τι είναι υπερβολή είναι του διαβόλου. Και ποια η αδιακρισία; Να ψέλνουμε «άμετρα και άκαιρα».«Μερικές φορές η ψαλμωδία, όταν είναι μέτρια, καταπραΰνει άριστα τον θυμό. Και μερικές φορές, όταν είναι άμετρη και άκαιρη, δημιουργεί φιληδονία. Γι’ αυτό ας την χρησιμοποιούμε διακριτικά ανάλογα με τις περιστάσεις» (λόγ. η΄ 19).Διακριτική ψαλμωδία είναι η με επίγνωση της κάθε στιγμής άσκησή της: το σιγοψιθύρισμά της ιδίως στις ατομικές μας ενέργειες, χωρίς να προκαλούμε τους άλλους, χωρίς να επιδεικνυόμαστε. Τότε και οργισμένοι να είμαστε, θα δούμετη χάρη του Θεού να μας σκεπάζει και να μας καταπραΰνει. Να μας δημιουργεί ειρήνη ψυχής.

[toula]

Η διαχρονικότητα της θείας λατρείας

Στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Toυ Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα

Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης


Παρακολουθώντας κάποιος σήμερα τη Θεία Λατρεία συνειρμικά κάνει ορισμένες συγκρίσεις με τα βιώματα και τις εικόνες που κουβαλάει από άλλες εποχές. Και διαπιστώνει πολλές αλλαγές. Δυστυχώς, προς το χειρότερο. Oχι στο τυπικό της Θείας Λατρείας, το οποίο έχει μείνει ασφαλώς αμετάλλαγο, αλλά στις συνθήκες, υπό τις οποίες τελείται σήμερα η Θεία Λατρεία.

Μπαίνοντας κατ’ αρχάς κάποιος σε μία Εκκλησία την Κυριακή, την ώρα της Θείας Λειτουργίας, διαπιστώνει μία αξιοσημείωτη βαθμιαία μείωση του πληθυσμού των πιστών που εκκλησιάζονται. Η διαπίστωση αυτή είναι εμφανέστερη στα χωριά. Και δεν οφείλεται βέβαια στη μείωση των κατοίκων του χωριού ή άλλων αστικών περιοχών, αλλά στην αύξηση ενός καταστροφικού «φαινομένου», που μοιάζει με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Μόνο που το «φαινόμενο» αυτό δεν «καίει» στη συγκεκριμένη περίπτωση το περιβάλλον, αλλά την πίστη των ανθρώπων στον Θεό. Δεν είναι η έγνοια για τα «καψαλισμένα» γέρικα «δένδρα» από το «φαινόμενο». Για τα νεαρά «δενδρύλια» είναι. Ψάχνεις σήμερα να βρεις τρυφερούς «βλαστούς» μέσα στην Εκκλησία και σε πιάνει αποκαρδίωση. Τόση πια ζημιά έχει κάνει ο «λίβας» του «φαινομένου»;

Παλιότερα οι «βλαστοί» αυτοί γέμιζαν ασφυκτικά τις Εκκλησίες. Και έφερναν μέσα στους Ναούς τη «δροσιά» των «χυμών» της άδολης καρδιάς τους. Αυτή ήταν η ανοιχτή «θύρα» εισόδου του Θεού στις ψυχές τους. Και κουβαλούσαν την «αύρα» της Ευλογίας Του στη ζωή τους. Το «άρωμα» της αγνότητάς τους έσμιγε τις ώρες της Θείας Λατρείας με την «οσμή» της ευωδίας του θυμιάματος. Και όλα μαζί πλαισίωναν το «Φως» το «ιλαρόν», που δεν φοβάται κανένα σκοτάδι. Και πρωτίστως βέβαια το σκοτάδι της αθεΐας.

Τι κάνει σήμερα η Εκκλησία για να ανακόψει την επέκταση αυτού του «φαινομένου του θερμοκηπίου» μέσα στους κόλπους της; Έχει ελέγξει τα «κλιματιστικά» της, για να δει αν οι «τουρμπίνες» τους φέρνουν το απαραίτητο «αντίβαρο» «δροσιάς» απέναντι στο σχετικό ενδημικό «φαινόμενο»; Δυστυχώς τα «κλιματιστικά» της Εκκλησίας είναι «χαλασμένα» εδώ και πολύ καιρό και δεν λειτουργούν σωστά. Όχι μόνο κατά την «Θεία Λατρεία», αλλά και γενικότερα μέσα στην ατμόσφαιρα του κοινωνικού μας περίγυρου. Έτσι, αντί να μειώσουν την ένταση της ζημιάς που προξενεί το «θερμοκήπιο», ασυναίσθητα την επιτείνουν.

Έχω κατ’ επανάληψη επισημάνει τον σημερινό «ξύλινο» και ακατανόητο λειτουργικό λόγο της Εκκλησίας, που αποτελεί αποτρεπτικό στοιχείο προσέλευσης των νέων στην Θεία Λειτουργία. Τουλάχιστον εκείνων που δεν έχουν πληγεί βαριά από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» και διατηρούν ακόμη τη διάθεση να συμμετάσχουν στην Θεία Λατρεία. Αναγνώσματα, Ευχές, Ψαλμοί, Υμνογραφία και συναφή λειτουργικά κείμενα ακούγονται στην «κινέζικη» γλώσσα, της οποίας την κατανόηση δυσκολεύουν περισσότερο ο «αμανεδισμός» των ιεροψαλτών και ο αναγνωστικός «ψευδισμός» των ιεροδιακόνων ή ιερέων που τα διαβάζουν. Γιατί εξακολουθεί να συμπεριφέρεται η Εκκλησία με τρόπο που μας θυμίζει την «πόρτα του κουφού»; Τι νομίζει ότι κερδίζει με την απραξία της στο ζήτημα αυτό; Γιατί δεν κάνει μία προσπάθεια να εναρμονίσει τα λειτουργικά της κείμενα με τη σημερινή γλωσσική πραγματικότητα, χωρίς βέβαια να απαλλοτριώνει τον γλωσσικό «θησαυρό» του πρωτοτύπου των κειμένων αυτών; Είναι δύσκολο αναμφίβολα το εγχείρημα. Όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, η προσπάθεια καταξιώνεται στα δύσκολα, όταν πρόκειται να διεκδικήσεις κάτι πολύ σπουδαίο. Προσωπικά έχω διατυπώσει με πολλά άρθρα από τις στήλες της «ΚτΟ» συγκεκριμένες προτάσεις για την επίλυση του δυσχερούς αυτού ζητήματος. Ερρίφθησαν προφανώς όλες στον «κάλαθο των αχρήστων». Κάποιοι θα παρατηρούσαν ίσως εδώ ότι αυτή είναι η παράδοση της Εκκλησίας. Έτσι γινόταν ανέκαθεν. Όχι μόνο την εποχή που η γλωσσική μας παιδεία διευκόλυνε τη νοηματική επικοινωνία με τα λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας, αλλά και σε άλλες μεταγενέστερες εποχές, όταν καθιερώθηκε η δημοτική γλώσσα και αποκόπηκε έτσι ο σχετικός «ομφάλιος λώρος» με τη νοηματική επικοινωνία των εν λόγω λειτουργικών κειμένων της Εκκλησίας. Το επιχείρημα αποδίδει ακριβώς την πραγματικότητα και ως εκ τούτου είναι πειστικό, κατά βάση, ως αντίλογος στις προαναφερθείσες σκέψεις. Παραβλέπει όμως κάτι πολύ σημαντικό. Ότι δηλ. εκείνο που έχαναν τότε σε γλωσσική επικοινωνία οι άνθρωποι των παλαιοτέρων εποχών, το «ισοφάριζαν» με την πλησμονή της πίστης τους στον Θεό. Μπορούμε όμως να το πούμε αυτό σήμερα, όταν μας λείπει το σχετικό «αντίβαρο» και προσπαθούμε να το δημιουργήσουμε;

Δίπλα σε όλες αυτές τις ανεπάρκειες του «κλιματιστικού» της Εκκλησίας μπορούμε, νομίζω, να προσθέσουμε και την εμφανή έλλειψη ιεροπρέπειας σε πολλούς λειτουργούς της κατά την επιτέλεση της Θείας Λατρείας· μία έλλειψη που δεν τη συναντούσες σε παλιότερες εποχές ή τουλάχιστον δεν την συναντούσες στην έκταση που παρατηρείται σήμερα. Βλέπεις π.χ. τον ιερέα να εξέρχεται κάποιες στιγμές της Θείας Λειτουργίας από την Ωραία Πύλη και να θυμιατίζει τις εικόνες και ύστερα τους πιστούς. Όλοι γνωρίζουμε ασφαλώς ότι η εικόνα συμβολίζει το πρωτότυπο. Σε αυτό αποδίδεται η τιμή, όχι στο χαρτί της εικόνας. Και τι κάνει λοιπόν, πολλές φορές ο λειτουργός ιερέας την ώρα που στρέφει το θυμιατό στο πρωτότυπο; Θυμιατίζει δεξιά και αριστερά τον Χριστό, την Παναγία και τους Αγίους χωρίς κανένα απολύτως ίχνος ευλάβειας προς το πρόσωπό τους! Ενώ θα έπρεπε να σκύψει ευλαβικά και τιμητικά την κεφαλή του προς αυτούς, κουνάει εντελώς ανέκφραστος δεξιά και αριστερά το χέρι του σαν κουρδισμένη μαριονέτα που διεκπεραιώνει απλά τον ρόλο της, υποδηλώνοντας έτσι έναν ενοχλητικό επαγγελματισμό, που δεν θα έπρεπε να παρατηρείται μέσα στην Εκκλησία, τουλάχιστον την ώρα της Θείας Λατρείας, η οποία είναι γεμάτη συμβολισμούς και υπαγορεύει ένα συγκεκριμένο εκκλησιαστικό ήθος που λείπει, δυστυχώς, σήμερα από πολλούς λειτουργούς. Η έλλειψη αυτής της ιεροπρέπειας είναι εμφανέστερη και ασφαλώς πολύ πιο ενοχλητική, όταν το θυμιατό το κρατάει στα χέρια του κάποιος αρχιερέας που χοροστατεί στη σχετική Θεία Λειτουργία. Σπάνια βλέπει κάποιος Αρχιερέα να σκύβει ευλαβικά την κεφαλή του προς το πρωτότυπο, εν ονόματι του οποίου λειτουργεί, αλλά και ασκεί τα εν γένει θρησκευτικά του καθήκοντα. Γιατί; Δεν είναι αλαζονικό να βλέπει κάποιος τέτοια συμπεριφορά από τους λειτουργούς κάθε βαθμίδος απέναντι στο πρωτότυπο, τον σεβασμό προς το οποίο προσπαθεί να εμφυτεύσει η Εκκλησία στους ανθρώπους και προπαντός στους νέους;

Το ίδιο συμβαίνει και με την επιτέλεση του σημείου του Σταυρού από τους λειτουργούς της Θείας Λατρείας. Όλοι γνωρίζουμε ότι το Σημείο του Σταυρού είναι σύμβολο και ομολογία μαζί, όπως επίσης γνωρίζουμε, πώς ακριβώς πρέπει να κάνουμε τον Σταυρό μας οι ορθόδοξοι Χριστιανοί. Γιατί λοιπόν οι λειτουργοί της Ορθοδοξίας επιμένουν να παραποιούν με το χέρι τους αυτό το Σύμβολο και να δίνουν τη σκανδαλιστική εντύπωση σε όσους τους βλέπουν ότι αυτό που ονομάζουμε Θεία Λατρεία δεν είναι τίποτε άλλο για αυτούς, παρά μόνο μία αγγαρεία;

Η τηλοψία πολλαπλασιάζει σήμερα τα φαινόμενα της λειτουργικής αλαζονείας κατά την Θεία Λατρεία, καθώς φέρνει πολύ συχνά την Εκκλησία στα σπίτια μας. Έτσι, αυτά που υπό άλλες συνθήκες θα γίνονταν ορατά από τους λίγους, υποπίπτουν σήμερα στην αντίληψη των πολλών. Δεν γνωρίζω, εάν ασχολήθηκε ποτέ η Εκκλησία με τις «διαρροές» που παρουσιάζει το «κλιματιστικό» της στα σημεία που ενδεικτικά αναφέρθηκαν πιο πάνω. Έχω όμως την αίσθηση ότι εάν έκανε κάποιες «μετρήσεις», θα έβγαζε χρήσιμα συμπεράσματα, που θα την βοηθούσαν να διορθώσει τη λειτουργία των μηχανισμών της, με τους οποίους προσεγγίζει τους πιστούς.

[toula]

»Μπροστά στον Κύριο συσσωρεύονται οι αμαρτίες των ανθρώπων σαν τα βότσαλα της θάλασσας.
Δεν υπάρχει όμως αμαρτία, που να υπερβαίνει τη μετάνοια. Αν συναντήσεις έναν φονιά ή μια πόρνη ή έναν μεθύστακα, μην τον κατηγορήσεις. Είναι πλάσματα του Θεού, των οποίων τα λουριά τα έχει αφήσει ο Κύριος. Έτσι, καλούνται να βρουν οι ίδιοι, μόνοι τους, τον σωστό δρόμο με τη μετάνοια. Το δικό σου το λουρί, όμως, το βαστάει ακόμη ο Κύριος και, αν το αφήσει, εσύ θα περιπέσεις σε χειρότερη κατάσταση και θα καταστραφείς.
Ο Κύριος ελέησε την πόρνη και τον ληστή. Η Μαρία η Αιγυπτία ήταν μια πόρνη –τι να κάνουμε; Αλλά, με τη Χάρη του Θεού, την ακραία άσκηση στην έρημο, τη νηστεία και την αδιάλειπτη προσευχή, νέκρωσε τα πάθη της και αξιώθηκε της Βασιλείας των Ουρανών. Ο Κύριος ταπεινώνει και ο Κύριος ανυψώνει. Όταν εγώ νιώθω πως είμαι “καλύτερος” και “ανώτερος” από κάποιον άλλον, τότε βάζω τη “χρυσή” κορώνα και βγαίνω στους δρόμους ξυπόλητος κάνοντας τους ανθρώπους να με περιφρονούν. Τότε ταπεινώνομαι και βλέπω τι σκουπίδι είμαι…».
Και αν ο Κύριος επιτρέπει την πτώση, εσύ, που κατηγορείς τον άνθρωπο, κατηγορείς τον Ίδιο τον Θεό, που επέτρεψε να περιέλθει αυτός ο άνθρωπος σε μια τέτοια κατάσταση.
Αν αυτός ο άνθρωπος, που αμάρτησε, κι εσύ τον κατέκρινες, το βράδυ έκλαψε και μετάνιωσε για το σφάλμα του, ο Κύριος θα πει:
«Εγώ, τον συγχώρεσα!
Εσύ, το είδες αυτό;».
–Πόσο φοβερό είναι που οι άνδρες μοιάζουν με τις γυναίκες! σχολίασε μια φορά, με λύπη, ο Γέροντας.
–Ναι, π. Γαβριήλ, τι φοβερό! σχολίασε, γελώντας, ένα πνευματικό του τέκνο. Και ακούγοντάς τον, εξοργίστηκε ο όσιος του Θεού.
–Ξέρεις, τώρα, πόσο θύμωσε ο Κύριος γι’ αυτό;
Τι νομίζεις;
Πως εσύ είσαι καλύτερος απ’ αυτούς;
Εγώ το είπα με πόνο και τους λυπήθηκα· εσύ, όμως, γέλασες!
Άλλη φορά μην το ξανακάνεις…
Άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν σαλός της Γεωργίας.

[toula]

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΟΥΣΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΖΑΡΟ
+μητρ.Ναυπάκτου Ιεροθέου
(εσχατολογική ανάλυση-η ζωή μετά τον θάνατο)
(Είναι αρκετά μεγάλο , ακόμα και για ανάρτηση σε ιστολόγιο, πόσο μάλλον στο fb.Kρατήστε το όμως για διάβασμα, εδώ ή στο ιστολόγιο ή στην αρχική του πηγή, γιατί απαντά και καλύπτει γλαφυρά και άμεσα πολλά θέματα και ΑΞΙΖΕΙ).
"Πολλά μπορεῖ κανείς νά παρατηρήσει μελετώντας τήν περίφημη αὐτή παραβολή τοῦ Χριστοῦ. Μπορεῖ νά ἀντιμετωπίσει τήν κοινωνική διάστασή της ἤ ἀκόμη νά βγάλει πολλά ἠθικά καί ἠθικολογικά συμπεράσματα. Ὅμως, θά ἐπιμείνουμε περισσότερο στά θέματα πού ἔχουν σχέση μέ τήν ζωή μετά τόν θάνατο, δηλαδή θά δοῦμε τήν ἐσχατολογική ἀνάλυση τῆς παραβολῆς.
Π ρ ῶ τ ο ν. Ὅπως φαίνεται στήν παραβολή δέν γίνεται λόγος γιά τήν ζωή μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά γιά τήν ζωή τῆς ψυχῆς πού παρεμβάλλεται μεταξύ τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή τῆς ἐξόδου τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, καί τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Πρόκειται γιά τό διάστημα ἐκεῖνο πού λέγεται μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν. Ἄλλοι λόγοι τοῦ Χριστοῦ ἀναφέρονται στήν Δευτέρα Παρουσία Του, ὅταν θά ἔλθει γιά νά κρίνει τούς ἀνθρώπους, ἀφοῦ προηγουμένως γίνει ἀνάσταση τῶν σωμάτων καί οἱ ψυχές εἰσέλθουν ἐκ νέου στά σώματα, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νά ἀπολαύσει ἐκεῖνα πού ἔπραξε στήν ζωή του.
Δ ε υ τ ε ρ ο ν. Ἀναφέρεται ὅτι ὑπάρχει ὁ θάνατος στήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Πλούσιος καί ὁ πτωχός Λάζαρος ἀπέθαναν. Θάνατος εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Αὐτή ἡ κατάσταση λέγεται καί ὕπνος, γιατί ὁ θάνατος καταργήθηκε μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστός μέ τά Πάθη, τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάστασή Του κατήργησε ὀντολογικά τόν θάνατο καί ἔδωσε τήν δυνατότητα στόν ἄνθρωπο νά τόν ὑπερβεῖ ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία. Τό ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ὕπνος, μία προσωρινή κατάσταση, φαίνεται ἀπό τόν τρόπο πού πεθαίνουν οἱ ἅγιοι, ἀφοῦ ἔχουν ὅλοι τους τήν ἐλπίδα στόν Χριστό, καθώς ἐπίσης φαίνεται καί στά ἄφθαρτα καί θαυματουργούντα λείψανα.
Δέν δημιούργησε ὁ Θεός τόν θάνατο, ἀλλά ὁ θάνατος εἶναι παρέμβλητος στήν φύση, γιατί εἶναι καρπός τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἀπομακρύνσεώς του ἀπό τόν Θεό. Ὑπάρχει σωματικός καί ψυχικός θάνατος. Ψυχικός εἶναι ἡ ἄρση τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν ψυχή, καί σωματικός εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα.
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γεύονται τό φοβερό μυστήριο τοῦ θανάτου, ἀφοῦ ὅλοι κληρονομοῦν τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα, δηλαδή, γεννιόμαστε γιά νά πεθάνουμε. Ὁ θάνατος εἶναι τό πιό σίγουρο καί βέβαιο γεγονός στήν ζωή μας. Ἀκόμη καί σύγχρονοι ὑπαρξιστές φιλόσοφοι λένε ὅτι τό πιό ἀληθινό γεγονός εἶναι "τό ὑπάρχειν πρός θάνατον".
Ἄν καί ὁ θάνατος εἶναι τό πιό βέβαιο γεγονός, ὅμως ἀβέβαιη εἶναι ἡ ὥρα καί ἡ ἡμέρα τοῦ θανάτου. Κανείς δέν ξέρει π ό τ ε θά πεθάνει. Τό θέμα εἶναι νά ζοῦμε σωστά, ὥστε τό π ῶ ς τοῦ θανάτου νά συνιστᾶ τήν αἰώνια ζωή.
Στό κείμενο τῆς παραβολῆς λέγεται: "ἐγένετο ἀποθανεῖν τόν πτωχόν...", καθώς ἐπίσης "ἀπέθανε καί ὁ πλούσιος καί ἐτάφη". Ἔτσι, ὁ θάνατος εἶναι ὁ μεγαλύτερος δημοκράτης, γιατί δέν κάνει καμμιά ἐξαίρεση.
Τ ρ ί τ ο ν. Ἡ ψυχή τοῦ Λαζάρου, μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα, παρελήφθη ἀπό τούς ἀγγέλους καί ὁδηγήθηκε στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπάρχουν ἄγγελοι, καί φυσικά ὁ φύλακας ἄγγελος κάθε ἀνθρώπου, ὁ προσωπικός του φρουρός, οἱ ὁποῖοι παραλαμβάνουν τίς ψυχές τῶν δικαίων ἀνθρώπων καί τίς ὁδηγοῦν στόν Θεό.
Ἀντίθετα, σέ ἄλλη παραβολή λέγεται ὅτι τήν ψυχή τῶν ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν τήν παραλαμβάνουν οἱ δαίμονες. Ὁ ἄφρων πλούσιος ἄκουσε φωνή ἀπό τόν Θεό: "Ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτὶ τήν ψυχήν ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ, ἅ δέ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;" (Λουκ. ιβ', 20). Τό ρῆμα "ἀπαιτοῦσιν" ὑποδηλώνει τούς δαίμονας, οἱ ὁποῖοι ἀπαιτοῦν τήν ψυχή τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου, γιά νά τήν κρατοῦν αἰωνίως.
Ἑπομένως, κατά τήν φρικτή ὥρα τοῦ θανάτου, κατά τήν ὁποία ἡ ψυχή βιαίως χωρίζεται ἀπό τήν ἁρμονία μέ τό σῶμα, γίνονται φοβερά πράγματα. Τίς ψυχές τῶν ἁγίων τίς παραλαμβάνουν οἱ ἄγγελοι, καί τίς ψυχές τῶν ἁμαρτωλῶν οἱ δαίμονες. Στήν διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας γίνεται λόγος γιά τά λεγόμενα τελώνια, πού εἶναι οἱ δαίμονες, τά ἐναέρια πνεύματα, τά ὁποῖα θέλουν καί ἐπιδιώκουν νά κρατήσουν αἰωνίως τίς ψυχές ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Φυσικά, οἱ ψυχές τῶν ἁγίων, πού ἑνώθηκαν μέ τόν Χριστό καί ἔχουν τήν σφραγίδα τοῦ Παναγίου Πνεύματος, δέν μποροῦν νά ἐξουσιαστοῦν ἀπό τούς δαίμονες.
Μέ τά τελώνια, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐννοοῦν τόσο τό μίσος καί τήν ἐπιθετική μανία τῶν δαιμόνων, ὅσο καί τήν ὕπαρξη τῶν παθῶν, πού ζητοῦν ἱκανοποίηση, ἀλλά δέν μποροῦν νά ἱκανοποιηθοῦν, λόγῳ τῆς μή ὑπάρξεως τοῦ σώματος. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ κατάσταση πνίγει τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία αἰσθάνεται τρομακτική δυσφορία. Τό βασανιστήριο αὐτό τῆς ψυχῆς ὁμοιάζει μέ τήν πλήρη ἀπομόνωση ἑνός ἀνθρώπου στήν φυλακή, χωρίς νά ἔχει τήν δυνατότητα, νά κοιμηθεῖ, νά τραφεῖ, νά συναντήσει ἄνθρωπο κ.λ.π. Τότε πραγματικά ἐξαγριώνονται τά πάθη καί ὅλη ἡ ὕπαρξή του.
Τό γεγονός ὅτι οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων παραλαμβάνονται τόσο ἀπό τούς ἀγγέλους ὅσο καί ἀπό τούς δαίμονες ἔχει σχέση μέ τήν κατάστασή τους. Ὅπως λέγεται ἀπό τούς Πατέρες, οἱ ἄγγελοι καί οἱ ψυχές εἶναι πνεύματα νοερά, ἐν σχέσει μέ τό ὑλικό σῶμα, ἀλλά ἐν σχέσει μέ τόν Θεό ἔχουν κάτι ὑλικό. Γι’ αὐτό οἱ ἄγγελοι λέγονται αἰθέρια ὄντα καί δέν εἶναι καθ’ ὁλοκληρίαν ἄϋλα. Ἄλλωστε, ἡ ψυχή εἶναι κτιστή, δηλαδή, δημιουργημένη ἀπό τόν Θεό. Εἶναι ἀθάνατη κατά Χάριν, ἀφοῦ ἡ ἀθανασία εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ σέ αὐτήν. Κάθε κτιστό ἔχει ἀρχή καί τέλος. Ἡ ψυχή, ὡς κτιστή, ἔχει μία συγκεκριμένη ἀρχή, ἀλλά δέν ἔχει τέλος, γιατί ἔτσι τό θέλησε ὁ Θεός.
Τ έ τ α ρ τ ο ν. Ἐνῶ ἡ ψυχή τοῦ Λαζάρου πῆγε στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ καί ἡ ψυχή τοῦ Πλουσίου στόν ἅδη, ἐν τούτοις ὁ Χριστός στήν παραβολή λέγει ὅτι ὁ Λάζαρος πῆγε στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ καί ὁ συγκεκριμένος Πλούσιος πῆγε στόν ἅδη. Στήν συνέχεια λέγεται ὅτι ὁ Πλούσιος "ὁρᾶ τόν Ἀβραάμ ἀπό μακρόθεν καί Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ".
Αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία, γιατί σημαίνει ὅτι παρά τόν χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, ἐν τούτοις δέν καταργεῖται ἡ ὑπόσταση - πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου. Βέβαια, ἡ ψυχή δέν προϋπῆρχε τοῦ σώματος, ἀλλά δημιουργήθηκε ταυτόχρονα μέ τό σῶμα, καί ἀκόμη, μόνη της ἡ ψυχή δέν συνιστᾶ τόν ἄνθρωπο, οὔτε τό σῶμα μόνο του συνιστᾶ τόν ἄνθρωπο. Ὅμως, παρά τόν προσωρινό χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, δέν διαλύεται ὁ ἄνθρωπος. Αὐτό φαίνεται ἀπό τό ὅτι ἡ ψυχή διατηρεῖ τήν συνείδηση, καί ἀκόμη, ὅπως ἐξηγοῦν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου γνωρίζει τά στοιχεῖα τοῦ δικοῦ της σώματος, πού παρέμειναν στήν γῆ, καί ἐνδεχομένως διεσκορπίστηκαν ἤ διαλύθηκαν στά στοιχεῖα ἀπό τά ὁποῖα ἀποτελέσθηκαν. Κατά τήν Δευτέρα Παρουσία ἡ ψυχή, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά ἐπανενώση τά στοιχεῖα τοῦ σώματος, θά ἀποτελεστεῖ ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος, καί, φυσικά, τότε τά σώματα τόσο τῶν δικαίων ὅσο καί τῶν ἀδίκων θά εἶναι πνευματικά, δηλαδή δέν θά ἔχουν ἀνάγκη τροφῆς, δέν θά περιορίζονται ἀπό ἀποστάσεις καί ἄλλους περιορισμούς. Ἡ ἀνάσταση εἶναι ἕνα δῶρο πού χορηγεῖται σέ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, δικαίους καί ἀδίκους.
Πρέπει νά παρατηρηθῆ ὅτι στήν παραβολή αὐτή ὁ Χριστός ἀναφέρει τό ὄνομα τοῦ πτωχοῦ, ἐνῶ τό ὄνομα τοῦ Πλουσίου τό ἀγνοεῖ. Αὐτό δείχνει ὅτι ὁ Λάζαρος, ἐπειδή ζοῦσε μέ τόν Θεό, ἦταν σωτηριολογικά πρόσωπο, ἀληθινή ὑπόσταση, ἐνῶ ὁ Πλούσιος, καίτοι ἦταν ἄνθρωπος, ἐν τούτοις δέν ἦταν ὑπόσταση σωτηριολογικά. Αὐτό σημαίνει ὅτι πραγματικός ἄνθρωπος εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει ψυχή, σῶμα, ἀλλά καί τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ψυχή καί τό σῶμα του. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει τό Ἅγιον Πνεῦμα, εἶναι ὀντολογικά πρόσωπο, ὅμως δέν εἶναι πρόσωπο ἐν σχέσει μέ τόν Θεό, γιά τόν ἁπλούστατο λόγο ὅτι ἔχει ὑποδουλωθεῖ στά πράγματα. Ὁ νοῦς του ἀντί νά στρέφεται στόν Θεό, στρέφεται στήν ὕλη καί ὑποδουλώνεται σέ αὐτήν.
Π έ μ π τ ο ν. Στήν παραβολή λέγεται ὅτι ὁ Πλούσιος εὑρισκόμενος στόν ἅδη εἶδε τόν Ἀβραάμ "καί Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ". Μέ τό πρόσωπο τοῦ Ἀβραάμ ἐννοεῖται ὁ Θεός. Τό νά βρίσκεται κανείς στούς κόλπους τοῦ Θεοῦ σημαίνει νά ἔχει κοινωνία μέ τόν Θεό.
Στούς κόλπους, πίσω ἀπό τό στῆθος, εὑρίσκεται ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ καρδιά, πού εἶναι ἡ πηγή τῆς βιολογικῆς ζωῆς, εἶναι σύμβολο τῆς ἀγάπης. Ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἀγάπη τόσο καί μεγαλύτερη εἶναι ἡ γνώση, ἀφοῦ συνδέεται στενά ἡ γνώση μέ τήν ἀγάπη. Καί, βέβαια, αὐτή ἡ ἀγάπη συνιστᾶ τήν κοινωνία καί ἕνωση. Ἔτσι, τό νά βρίσκεται κανείς στούς κόλπους δηλώνει ὅτι συνδέεται μέ τόν ἀγαπώμενο, ὑπάρχει ἑνότητα μεταξύ τους.
Ἡ ἔκφραση, λοιπόν, ὅτι ὁ Λάζαρος βρισκόταν στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ δείχνει παραστατικά τήν κοινωνία του μέ τόν Θεό, ἡ ὁποία συνδέεται μέ τήν γνώση καί τήν ἀγάπη. Κάνοντας λόγο γιά τήν γνώση τοῦ Θεοῦ, ἐννοοῦμε τήν "κοινωνία ἐν τῇ ὑπάρξει". Δέν πρόκειται γιά μία ἐγκεφαλική γνώση, ἀλλά γιά ἐκείνη πού συνδέεται μέ τήν ἀγάπη, μέ αὐτήν τήν ἴδια τήν ζωή.
Ὁ Λάζαρος δέν φαίνεται νά στενοχωρῆται γιά τήν φρικτή δοκιμασία τοῦ Πλουσίου, δέν βλέπει τήν Κόλαση, ἐνῶ ὁ Πλούσιος βλέπει τήν δόξα τοῦ Παραδείσου. Πραγματικά, ἐκεῖνος πού ζῆ μέσα στό ἄκτιστο Φῶς, στήν μεγάλη θεωρία τοῦ Θεοῦ, ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες μας, ξεχνᾶ τόν κόσμο. Τό Φῶς εἶναι τόσο μεγάλο, τόσο ἐκτυφλωτικό πού δέν ἀφήνει νά δῆ κανείς καί κάτι ἄλλο διαφορετικό. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἅγιοι δέν προσεύχονται γιά ὁλόκληρο τόν κόσμο. Προσεύχονται καί παρακαλοῦν τόν Θεό, ἔχοντας, μάλιστα, μεγαλύτερη κοινωνία μαζί Του. Βρίσκονται ὅμως σέ μία κατάσταση πού δέν μποροῦμε νά ἐννοήσουμε. Μόνο ἄν τήν ἐξετάσουμε μέσα ἀπό τίς θεῖες ἐμπειρίες τῶν ἁγίων, τότε μποροῦμε νά τήν καταλάβουμε.
Ἕ κ τ ο ν. Ἐνῶ ὁ Λάζαρος βρισκόταν στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ, ὁ Πλούσιος φλεγόταν στόν ἅδη. Μάλιστα, θά παρακαλέσει τόν Ἀβραάμ νά στείλει τόν Λάζαρο γιά νά καταψύξη τήν γλώσσα του, γιατί, ὅπως εἶπε χαρακτηριστικά, "ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ".
Ἐδῶ γίνεται λόγος γιά ἅδη καί ὄχι γιά Κόλαση. Γιατί ἡ Κόλαση θά ἀρχίσει μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ καί τό μελλοντικό δικαστήριο, ἐνῶ οἱ ψυχές τῶν ἁμαρτωλῶν, μετά τήν ἔξοδό τους ἀπό τό σῶμα, βιώνουν τόν ἅδη. Κατά τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, ὁ ἅδης εἶναι ἕνας νοητός τόπος, εἶναι ἡ πρόγευση τῆς Κολάσεως, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέχεται τήν καυστική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.
Ἔγινε μεγάλη συζήτηση γιά τά θέματα αὐτά στήν Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας καί διασώζονται οἱ ἀπόψεις καί ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ, πού εἶναι ἀποκαλυπτικές. Τό πῦρ στό ὁποῖο φλεγόταν ὁ Πλούσιος δέν ἦταν τό λεγόμενο καθαρτήριο πῦρ τῶν Λατίνων, ἀπό τό ὁποῖο περνοῦν ὅλες οἱ ψυχές τῶν ἀνθρώπων, δέν ἦταν κτιστό πῦρ ἀλλά ἄκτιστο. Δηλαδή καί οἱ ἁμαρτωλοί δέχονται τίς ἀκτίνες τοῦ θείου Φωτός, ἀλλά ἐπειδή πέθαναν χωρίς μετάνοια, χωρίς νά θεραπευθοῦν, βιώνουν τήν καυστική ἐνέργεια τοῦ Φωτός. Ἔτσι, κατά τόν βαθμό τῆς θεραπείας ἤ τῆς ἀσθενείας, οἱ ἄνθρωποι δέχονται τήν ἴδια Χάρη ἤ ὡς φῶς ἤ ὡς πῦρ.
Πρέπει ἀκόμη νά παρατηρηθεῖ ὅτι ὁ Πλούσιος ἔβλεπε τόν Ἀβραάμ καί τόν Λάζαρο στούς κόλπους του, ἔβλεπε τήν δόξα τοῦ Ἀβραάμ, ἀλλά δέν εἶχε μέθεξη αὐτῆς τῆς δόξης. Ἀντίθετα ὁ Λάζαρος καί ἔβλεπε καί εἶχε μέθεξη. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό σημεῖο, γιατί δείχνει ὅτι στήν ἄλλη ζωή ὅλοι θά δοῦν τόν Θεό, ἀλλά οἱ δίκαιοι θά ἔχουν κοινωνία, μέθεξη, ἐνῶ οἱ ἁμαρτωλοί δέν θά ἔχουν μέθεξη καί κοινωνία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εἶναι ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ γιά τήν μελλοντική δίκη. Ἐκεῖ ὅλοι θά δοῦν τόν Κριτή, ὅλοι θά συνομιλήσουν μαζί Του, ἀλλά ἄλλοι θά ἀπολαύσουν τήν δόξα Του, καί ἄλλοι θά βιώσουν τήν καυστική ἐνέργεια τῆς θείας Χάριτος.
Ἕ β δ ο μ ο ν. Ὁ Πλούσιος ἐνδιαφερόταν γιά τούς ζώντας στόν κόσμο ἀδελφούς του καί παρακαλοῦσε τόν Ἀβραάμ νά στείλει τόν Λάζαρο γιά νά τούς κηρύξει μετάνοια. Ἑπομένως, παρά τόν χωρισμό τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν παρόντα κόσμο, ὡστόσο ὑπάρχει γνώση καί κοινωνία, ἐκδηλώνεται ἕνα ἐνδιαφέρον.
Αὐτό τό γεγονός μαζί μέ ἄλλα στοιχεῖα δείχνει ὅ,τι λέγαμε προηγουμένως, ὅτι ἡ παραβολή τοῦ Πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου δέν ἀναφέρεται στήν μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ ζωή, ἀλλά στήν ζωή μετά θάνατο μέχρι τήν Δευτέρα Παρουσία. Σαφῶς πρόκειται γιά τήν λεγομένη μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν.
Οἱ ἅγιοι ἐνδιαφέρονται σωτηριολογικά γιά τόν κόσμο. Διὰ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ ἀκοῦν τίς προσευχές μας, καί τίς ἀναβιβάζουν στόν Θεό. Γι’ αὐτό καί ἐμεῖς προσευχόμαστε στούς ἁγίους μας. Μέ τίς ἑορτές πού ἔχουμε καθιερώσει στήν μνήμη τους δείχνουμε ὅτι εἶναι ἅγιοι, ἑνώθηκαν μέ τόν Θεό, ἀναμένουν καί τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων, τά ὁποῖα καί ἀπό τώρα δέχονται, μέ τήν ἀφθαρσία τους, τά προοίμια τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Καί ἐμεῖς ἐνδιαφερόμαστε γιά τούς κεκοιμημένους. Προσευχόμαστε στούς ἁγίους γιά νά προσεύχωνται γιά μᾶς στόν Θεό, ζητᾶμε τίς πρεσβεῖες τους, ἐνῶ προσευχόμαστε στόν Θεό γιά ὅλους τοὺς ἄλλους κεκοιμημένους γιά νά ἐλεηθοῦν. Αὐτό, ἐκτός τοῦ ὅτι εἶναι δεῖγμα κοινωνίας μεταξύ μας, συγχρόνως ἐκφράζει καί κάτι ἄλλο βαθύτερο.
Κατά τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἰσέλθει στήν μετάνοια, στό στάδιο τῆς καθάρσεως, συνεχῶς ἐξελίσσεται. Ὑπάρχει διαρκής τελείωση, τόσο στήν λεγομένη μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν, ὅσο καί στήν μετά τήν Δευτέρα Παρουσία ζωή. Οἱ βαθμοί τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση. Βέβαια, αὐτά δέν πρέπει νά νοηθοῦν ὡς στεγανοποιημένες καταστάσεις, ἀλλά ὡς μέθεξη τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Ἄν ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται νά καθαρθεῖ, τότε ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ πού τόν καθαρίζει λέγεται καθαρτική ἐνέργεια. Ὅταν ὁ νοῦς του εἶναι φωτισμένος, σημαίνει ὅτι δέχεται τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού τόν φωτίζει καί λέγεται φωτιστική ἐνέργεια. Καί ὅταν βρίσκεται στήν θέωση, αὐτό γίνεται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ πού λέγεται θεοποιός. Ἡ πορεία εἶναι διαρκής. Ἔτσι, ὅσοι μετανόησαν, πρίν ἐξέλθει ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα, αὐτοί ἐξελίσσονται καί γίνονται χωρητικότεροι στήν ἄκτιστη Χάρη. Γι’ αὐτό τελοῦμε τά μνημόσυνα καί προσευχόμαστε γιά τούς κεκοιμημένους.
Ὅσοι, ὅμως, κατά τήν ἔξοδο τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, δέν μετανόησαν, αὐτοί, ἐπειδή δέν ἔχουν πνευματική ὅραση, βιώνουν μόνο τήν καυστική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, καί, βέβαια, δέν πρόκειται ποτέ νά ἔχουν μέθεξη στό ἀγαθό. Προσευχόμαστε ὅμως γιά ὅλους, γιατί δέν ξέρουμε τήν ἐσωτερική τους πνευματική κατάσταση.
Ὄ γ δ ο ο ν. Στήν παραβολή λέγεται ὅτι μεταξύ τοῦ τόπου πού βρισκόταν ὁ Ἀβραάμ καί τοῦ ἅδου, ὅπου βρισκόταν ὁ Πλούσιος, ὑπῆρχε "χάσμα μέγα", καί δέν ἦταν δυνατόν νά γίνει μετάβαση τοῦ ἑνός πρός τόν ἄλλο.
Φυσικά, δέν πρόκειται περί ἰδιαιτέρου χώρου, ἀλλά, ὅπως ἀναφέραμε προηγουμένως, ἑνός ἰδιαιτέρου τρόπου ζωῆς. Ὑπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ Παραδείσου καί Κολάσεως, ὡς ἰδιαιτέρων τρόπων ζωῆς.
Ὁ Παράδεισος καί ἡ Κόλαση δέν ὑπάρχει ἐξ ἐπόψεως Θεοῦ, ἀλλά ἐξ ἐπόψεως ἀνθρώπου. Ὁ Θεός στέλλει τήν Χάρη Του πρός ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ἀφοῦ αὐτός "ἀνατέλλει τόν ἥλιον ἐπί δικαίους καί ἀδίκους καί βρέχει ἐπί πονηρούς καί ἀγαθούς". Ἄν ὁ Θεός μᾶς δίνη ἐντολή νά ἀγαποῦμε ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς μας, τό ἴδιο κάνει καί Ἐκεῖνος. Εἶναι ἀδύνατον νά μή ἀγαπᾶ καί τούς ἁμαρτωλούς. Ὅμως ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἀνάλογα μέ τήν πνευματική του κατάσταση, αἰσθάνεται διαφορετικά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Τό φῶς ἔχει δύο ἰδιότητες, ἤτοι τήν φωτιστική καί τήν καυστική. Ἐάν κάποιος ἄνθρωπος ἔχη καλή ὅραση εὐεργετεῖται ἀπό τήν φωτιστική ἰδιότητα τοῦ ἡλίου, τοῦ φωτός, καί χαίρεται ὅλη τήν δημιουργία. Ἄν ὅμως κάποιος ἄλλος στερῆται ὀφθαλμοῦ, δέν ἔχει ὅραση, τότε αἰσθάνεται τήν καυστική ἰδιότητα τοῦ φωτός. Αὐτό θά γίνει καί στήν μέλλουσα ζωή, καθώς ἐπίσης καί στήν ζωή τῆς ψυχῆς μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα. Ὁ Θεός θά ἀγαπᾶ καί τούς κολασμένους, ἀλλά αὐτοί θά ἀδυνατοῦν νά αἰσθανθοῦν αὐτήν τήν ἀγάπη ὡς φῶς. Θά τήν αἰσθάνωνται ὡς πῦρ, ἐπειδή δέν θά ἔχουν πνευματικό ὀφθαλμό καί πνευματική ὅραση.
Γίνεται κάτι ἀνάλογο μέ τήν θεία Κοινωνία. Ὅλοι μποροῦν νά κοινωνήσουν, ἀλλά γιά τούς προετοιμασμένους καί καταλλήλους γίνεται φῶς καί ζωή, γιά τούς ἀναξίως προσερχομένους γίνεται κρίμα καί κατακρίμα.
Αὐτό ἡ Ἐκκλησία τό παρουσιάζει στήν εἰκονογράφηση τῆς Δευτέρας Παρουσίας. Βλέπουμε ἐκεῖ ὅτι ἀπό τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ ἐξέρχεται τό φῶς, μέσα στό ὁποῖο βρίσκονται οἱ ἅγιοι, καί ἀπό τόν ἴδιο θρόνο πηγάζει ὁ πύρινος ποταμός, μέσα στόν ὁποῖο βρίσκονται οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί.
Γι’ αὐτό στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δίνουμε μεγάλη σημασία στήν θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνα πνευματικό Νοσοκομεῖο, θεραπευτήριο, πού θεραπεύει τόν πνευματικό ὀφθαλμό, πού εἶναι ὁ νοῦς. Αὐτός νοσεῖ καί αὐτός πρέπει νά θεραπευθεῖ. Αὐτό εἶναι ὅλο τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας.
Ἔ ν α τ ο ν. Στήν παράκληση τοῦ Πλουσίου νά στείλει ὁ Ἀβραάμ τόν Λάζαρο στήν γῆ καί νά κηρύξει στούς ἀδελφούς του μετάνοια, ὁ Ἀβραάμ δέν ἀνταποκρίθηκε καί δικαιολόγησε αὐτή τήν θέση του λέγοντας ὅτι ἐφ’ ὅσον οἱ ἄνθρωποι δέν ἀκοῦν τόν Μωϋσῆ καί τούς Προφήτας, τότε "οὐδέ ἐάν τίς ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται".
Ὁ σαρκικός ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μετανοήσει ὅσα θαύματα κι’ ἄν δῇ στήν ζωή του. Ζεῖ μέσα σέ θανατηφόρο ὕπνο. Αὐτή εἶναι μία πραγματικότητα. Ἄν δέν ἐνεργοποιηθεῖ ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, δέν ὑπάρχει μετάνοια. Τά πάντα γίνονται μέ τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί τήν συνέργεια τοῦ ἀνθρώπου.
Ἄλλωστε, τό μεγαλύτερο γεγονός μέσα στήν ἱστορία εἶναι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ἀνάστασή Του, καί ἡ ἵδρυση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι τό Σῶμα τοῦ ἀναστημένου Θεανθρώπου Χριστοῦ. Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἐμπνευσθεῖ ἀπό αὐτήν τήν συγκλονιστική πραγματικότητα, ἄν δέν μπορῆ νά πεισθεῖ ἀπό τήν ζωή τόσων ἁγίων, πού εἶναι μέλη τοῦ ἀναστημένου Σώματος τοῦ Χριστοῦ, δέν θά πεισθῆ μέ τό μεγαλύτερο θαῦμα.
Ἡ σωτηρία καί ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι ὑπόθεση ταχυδακτυλουργικῶν ἐνεργειῶν, ἀλλά καρπός ἐλευθέρας ἐκφράσεως τοῦ θελήματός του, καρπός πόνου, ἀγῶνος καί ἱδρώτων πολλῶν. Δυστυχῶς, πολλοί ἄνθρωποι στήν ἐποχή μας ἀρκοῦνται στά μαγικά, τά ἐξωτερικά γεγονότα. Τό νά πεισθεῖ κανείς γιά τήν ὕπαρξη τῆς ἄλλης ζωῆς εἶναι ὑπόθεση ἐσωτερικῆς πνευματικῆς εὐαισθησίας. Γιατί, κι’ ἄν ἀκόμη ἀναστηθεῖ ἕνας ἄνθρωπος, εἶναι ἐνδεχόμενο νά ἐκληφθεῖ ὡς φάντασμα.
Γίνεται πολύς λόγος σήμερα γιά τίς λεγόμενες ἐπιθανάτιες ἐμπειρίες. Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι βγῆκε ἡ ψυχή τους ἀπό τό σῶμα ἤ ἀκόμη πλησίασε πρός τήν ἔξοδό της καί στήν συνέχεια ἐπέστρεψε στό σῶμα. Διηγοῦνται τά ὅσα φοβερά εἶδαν καί ἀντιμετώπισαν.
Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία λέμε ὅτι ὑπῆρξαν περιπτώσεις πού ἐπανῆλθε ἡ ψυχή στό σῶμα, ἀναστήθηκαν, δηλαδή, μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Αὐτά, ὅμως, εἶναι ἔκτακτα γεγονότα, πού δέν συμβαίνουν στόν καθένα. Ὑπάρχουν ἅγιοι πού εἶχαν τέτοιες φοβερές ἐμπειρίες, ἀφοῦ ἔζησαν στήν προσωπική τους ζωή τί εἶναι Κόλαση καί Παράδεισος, βίωσαν τίς φλόγες τοῦ ἅδου, εἶδαν ἀγγέλους καί δαίμονες. Ὅταν ἐπανῆλθαν στόν ἑαυτό τους, ἔζησαν ζωή μετανοίας καί κήρυτταν σέ ἄλλους τήν μετάνοια. Ὅμως λέμε ὅτι οἱ περισσότερες ἀπό αὐτές τίς ἐμπειρίες ἤ εἶναι δαιμονικές ἤ εἶναι καρποί ἀπωθημένων βιωμάτων καί ἐπιθυμιῶν ἤ εἶναι φαντασίες ἤ ἀκόμη εἶναι ἀποτελέσματα τῶν ἠρεμιστικῶν καί ναρκωτικῶν φαρμάκων, πού δίνονται γιά νά μή πονοῦν στήν φρικτή δοκιμασία τῶν ἀσθενειῶν τους. Πραγματικά, χρειάζεται μεγάλη διάκριση γιά νά μπορεῖ κανείς νά διακρίνει αὐτές τίς καταστάσεις, ἐάν προέρχονται ἀπό τόν Θεό, ἀπό τόν διάβολο ἤ ἀπό ψυχολογικές καί σωματικές ἀνωμαλίες.
Ἐμεῖς στήν Ἐκκλησία δέν περιμένουμε ἀναστάσεις ἁγίων ἤ ἐμπειρίες τέτοιων καταστάσεων γιά νά πιστεύσουμε, ἀλλά ἔχουμε τήν Ἁγία Γραφή, τούς βίους τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων καί ἁγίων, ἔχουμε τούς λόγους τους καί τίς διδασκαλίες τους, καθώς ἐπίσης ἔχουμε καί τά ἅγια λείψανά τους καί πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχει αἰώνια ζωή. Μερικές δέ φορές ὁ καθένας μας ἀξιώνεται ἀπό τόν Θεό νά βιώσει μέσα στήν καρδιά του τί εἶναι Κόλαση καί τί εἶναι Παράδεισος.
Πέρα ἀπό αὐτά τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ γιά νά θεραπευθοῦμε, ὥστε νά λύσουμε πολλά ὑπαρξιακά, διαπροσωπικά, κοινωνικά καί οἰκολογικά προβλήματα. Ἡ ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ μᾶς καθιστᾶ ἰσορροπημένους ἀνθρώπους.
Δ έ κ α τ ο ν. Στήν παραβολή τοῦ Πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου ὑποδεικνύεται καί ὁ τρόπος πού πρέπει νά χρησιμοποιήσουμε γιά νά θεραπευθοῦμε, καί ἔτσι μετά τόν θάνατο καί μετά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ νά βιώσουμε τόν Θεό ὡς φῶς καί ὄχι ὡς πῦρ. Ὁ Ἀβραάμ εἶπε στόν Πλούσιο: "ἔχουσι Μωϋσέα καί προφήτας, ἀκουσάτωσαν αὐτῶν". Πρέπει νά τηροῦμε τόν νόμο καί νά ὑπακούουμε στούς Προφῆτες κάθε ἐποχῆς.
Προφήτης εἶναι αὐτός πού μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ βλέπει τά μυστήρια τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, γεύεται ἀπό τώρα τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τέτοιοι Προφῆτες ὑπῆρχαν τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη. Αὐτοί ἔλαβαν τήν Ἀποκάλυψη, αὐτοί ἔζησαν τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γνώρισαν τά μυστήριά της καί στήν συνέχεια τά ἀπεκάλυψαν στόν λαό.
Οἱ Προφῆτες, πού ταυτίζονται μέ τούς πραγματικούς θεολόγους καί τούς πνευματικούς πατέρες, ἀναγεννοῦν τούς ἀνθρώπους καί τούς ὁδηγοῦν πρός τήν ζωή. Ἡ πνευματική καθοδήγηση συνδέεται καί ταυτίζεται μέ τήν πνευματική ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου. Πραγματικά, δέν μπορεῖ κανείς νά ἀναγεννηθεῖ, ἄν δέν συνδεθεῖ μέ ἕναν θεούμενο ἄνθρωπο, ἕναν Προφήτη.
Καί στήν ἐποχή μας ὑπάρχουν Προφῆτες πού κηρύττουν μετάνοια, στρέφουν τόν νοῦ μας πρός τόν Θεό, μᾶς ὑποδεικνύουν ἕναν ἄλλο τρόπο σκέψεως καί ζωῆς. Κι’ ἄν δέν μπορέσαμε νά συναντήσουμε ἕναν τέτοιο Προφήτη, ὅμως ὑπάρχουν οἱ λόγοι τῶν Προφητῶν καί μποροῦμε διαβάζοντάς τους νά μάθουμε τί εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τί πρέπει νά κάνουμε γιά νά τήν ἀπολαύσουμε".
ΑΓΙΑ ΖΩΝΗ

[toula]

Οι πλούσιοι πεθαίνουν όπως κι οι φτωχοί. Κανένας δε γεννήθηκε στον κόσμο αυτόν για να ζήσει αιώνια. Ο κόσμος αυτός είναι φθαρτός και περιμένει το τέλος του. Οι πλούσιοι πεθαίνουν αφήνοντας έναν αναστεναγμό γι’ αυτόν τον κόσμο. Οι φτωχοί αφήνουν έναν αναστεναγμό για το μέλλοντα κόσμο. Αφήνοντας τον κόσμο αυτόν ο πλούσιος εγκατέλειψε τη λαμπρότητα, την πολυτέλεια και τις ηδονές του. Ο Λάζαρος άφησε τον κόσμο αυτό και μαζί του άφησε την πείνα, τις πληγές και τα σκυλιά.
Ας δούμε τώρα το θερισμό του Θεού. Όταν πέθανε ο Λάζαρος, άγγελοι παρέλαβαν την ψυχή του και την οδήγησαν στον παράδεισο. Όταν πέθανε ο πλούσιος, οι άγγελοι έφυγαν με άδεια χέρια από το νεκροκράβατό του. Από μια φανερά σάπια ρίζα, οι άγγελοι βρήκαν και έδρεψαν ένα υπέροχο και ώριμο φρούτο. Από το άλλο δέντρο, που ήταν καταπράσινο και ευσκιόφυλλο, δε βρήκαν κανένα καρπό. «Παν ουν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» (Λουκ. θ’ 9).
Τα προφητικά αυτά λόγια εκπληρώθηκαν απόλυτα στον άσπλαχνο πλούσιο. Ξεριζώθηκε τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Το σώμα του το έρριξαν στον τάφο, για να λιώσει εκεί. Η ψυχή του πήγε στην κόλαση, για να καίγεται εκεί. Οι άγγελοι δε μαζεύτηκαν γύρω από το νεκρικό του κρεβάτι, αφού ήξεραν πως εκεί δεν περίμεναν τίποτα. Τη θέση των αγγέλων πήραν οι δαίμονες κι οι άνθρωποι, για να τον θάψουν. Οι δαίμονες έθαψαν την ψυχή του στην κόλαση κι οι άνθρωποι το σώμα του στη γη.
Οι άνθρωποι, όπως ήταν φυσικό, αντέδρασαν διαφορετικά στο θάνατο του πλούσιου απ’ ό,τι σ’ εκείνον του φτωχού Λάζαρου, όπως γινόταν κι όταν ζούσαν. Ο θάνατος του πλούσιου έγινε αμέσως γνωστός παντού κι όλη η πόλη μαζεύτηκε στην κηδεία του. Το παγωμένο σώμα του το ξαναέντυσαν με πορφυρά και πολυτελή λινά ρούχα, το τοποθέτησαν σε φέρετρο φτιαγμένο από σπάνια ξύλα και μέταλλα και το περιέφεραν στην πόλη σε χρυσή άμαξα που έσυραν άλογα με μαύρες σέλες. Κατά κάποιο τρόπο απαιτούσαν έτσι την έκφραση λύπης για κάποιον που, με τη ζωή του, σκόρπισε τον οίκτο του ουρανού. Πίσω από τη νεκροφόρα ακολουθούσε το πλήθος των φίλων του, των συγγενών και των δούλων του, που όλοι τους ήταν ντυμένοι με πένθιμα μαύρα ρούχα. Ακολουθούσαν ποιόν; Έναν άνθρωπο που δεν έδινε ούτε τα περισσεύματα από το τραπέζι του σ’ έναν πεινασμένο ζητιάνο. Η πόλη ολόκληρη βγήκε για την κηδεία του, να εκφράσει το σεβασμό του σ’ αυτόν τον έξοχο συμπολίτη και ν’ ακούσει τις ομιλίες που εκθείαζαν τις αρετές του κι όλα όσα είχε κάνει για την πόλη, το έθνος και για την ανθρωπότητα γενικότερα. Άκουσαν όλοι λόγια όμορφα σαν τα πορφυρά ρούχα, απαλά σαν το εξαιρετικό λινό που φορούσε το νεκρό σώμα, που τώρα δεν είχε ανάγκη ούτε ένα ψίχουλο από το τραπέζι αυτού του κόσμου. Λόγια που ήταν τόσο ψεύτικα, όσο κι η ζωή του ανθρώπου αυτού. Λόγια τόσο κενά όσο η ψυχή του, που ήταν άμοιρη καλών έργων.
Τελικά έχωσαν στη γη το σώμα που ήταν ντυμένο στα πορφυρά και στα πολυτελή λινά. Κι εκεί δεν το έλειχαν τα σκυλιά, αλλά το καταβρόχθιζαν τα σκουλήκια. Πάνω στον τάφο, στον τάφο εκείνου που είχε χάσει το στεφάνι της αιώνιας δόξας, τοποθετήθηκαν στεφάνια με λουλούδια. Πάνω στον τάφο έβαλαν και μια ακριβή πέτρινη στήλη, όπου ήταν χαραγμένο το όνομα του ανθρώπου που δεν ήταν γραμμένο στο βιβλίο της ζωής. Κανένας από τις χιλιάδες ανθρώπους που έλαβαν μέρος στην τελετή αυτή όμως, δεν ήξερε ότι η ψυχή του ανθρώπου αυτού βρισκόταν ήδη στην κόλαση.
Από την άλλη πλευρά τώρα, τι είδους κηδεία να είχε ο φτωχός Λάζαρος; Θα έμοιαζε μάλλον με τον ενταφιασμό κάποιου σκύλου που βρέθηκε νεκρός στο δρόμο. Θα πρέπει να υπήρχε κάποια κρατική εξουσία για ν’ αναλάβει τους νεκρούς ζητιάνους που πέθαιναν στο δρόμο και να τους θάψει. Κι αυτό για διάφορους λόγους, αλλά κυρίως για τους εξής δύο: πρώτα για τον κίνδυνο να ξεσχίσουν τα σκυλιά το σώμα του και να το σκορπίσουν στην αγορά και δεύτερο, από το φόβο μη μυρίσει και μολύνει έτσι την πόλη. Όπως και νά ‘χαν τα πράγματα, το σώμα έπρεπε να μεταφερθεί το συντομότερο έξω από την πόλη και να ενταφιαστεί, γιατί το πτώμα αυτό, που ήταν γεμάτο πληγές και ντυμένο με ράκη, ενοχλούσε την όραση των περαστικών. Το μόνο που φρόντιζαν όλοι, ήταν η καλοπέραση των κατοίκων της πόλης. Η παρουσία του φτωχού ανθρώπου τους ενοχλούσε όλους, τόσο όσο ζούσε όσο κι όταν πέθανε. Οι αρχές δεν έχωναν τη μύτη τους σε τέτοια δυσάρεστα πράγματα, γι’ αυτό και δεν προσπαθούσαν να βρουν και να πληρώσουν ανθρώπους για να εκτελέσουν το δυσάρεστο αυτό καθήκον. Αυτό που περνούσε από στόμα σε στόμα, ήταν: Κάποιος ζητιάνος πέθανε· ποιος θα τον θάψει; Ποιος θα πληρώσει γι’ αυτό; Ποιος ήταν αυτός; Και μια ανόητη ερώτηση: Ποιος θα ήξερε και θα θυμόταν το όνομα του ζητιάνου;
Πόσο μεγάλη ήταν η διαφορά ανάμεσα στους δυο αυτούς ανθρώπους, από την αξία που είχαν στα μάτια των άλλων; Ο ουρανός όμως δε νοιάζεται πολύ για την κρίση των ανθρώπων. Δε νοιάζεται αν οι άνθρωποι επαινούν ή περιφρονούν, αν ανταμείβουν με μετάλλια ή αν καταδικάζουν. Η εκτίμηση των ανθρώπων φτάνει μόνο ως τον τάφο εκείνων που πέθαναν. Μετά την ψυχή την αναλαμβάνει ο ουρανός και κάνει τη δική του εκτίμηση. Γι’ αυτό κι ο πλούσιος άνθρωπος που ντυνόταν με πανάκριβα ρούχα πήγε κατευθείαν στην κόλαση, ενώ ο Λάζαρος με τα έλκη ανέβηκε στον παράδεισο.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

[toula]

Tη αυτή ημέρα εορτάζομεν τα εγκαίνια του Nαού του Aγίου Mεγαλομάρτυρος Γεωργίου του εν Λύδδη, ήτοι την ανακομιδήν και κατάθεσιν του αγίου σώματος αυτού.
+ Nαού τα εγκαίνια Mάρτυς και θέσιν,
Tων λειψάνων σου, νυν γεραίρει η κτίσις1.
Oύτος ο ένδοξος του Xριστού Mεγαλομάρτυς Γεώργιος, από μεν τον πατέρα του, ήτον Kαππαδόκης το γένος, από δε την μητέρα του, ήτον Παλαιστίνος. Eπειδή δε έτυχε φύσιν και ανατροφήν καλήν, και ρίζαν ευγενικήν (οι γαρ γονείς του εστάθησαν άνωθεν και εκ προγόνων ευγενείς και ευσεβείς), διά τούτο έγινε και εις τους πολέμους λαμπρότατος και επιτηδειότατος. Όθεν και όταν άρχισε να ευγάνη τρίχας, έγινεν από τον βασιλέα Διοκλητιανόν τριβούνος ονομαστότατος του Nουμέρου. Έπειτα έγινε και κόμης διά την ανίκητον ανδρίαν του. Έως τότε όμως εκρύπτετο ότι είναι Xριστιανός. Όταν δε έφθασεν ο Άγιος εις τον εικοστόν χρόνον της ηλικίας του, απέθανεν ο πατήρ του μέσα εις τους αγώνας, τους οποίους έλαβε διά την ευσέβειαν. Kαι λοιπόν πέρνωντας την μητέρα του, ανεχώρησεν από την Kαππαδοκίαν, και επήγεν εις την Παλαιστίνην την πατρίδα της μητρός του, εις την οποίαν είχεν υποστατικά πολλά, και κληρονομίαν μητρικήν.
Aφ’ ου δε η μήτηρ του ετελεύτησεν, έμειναν εις τον Άγιον άσπρα πολλά, και περιουσία πολλών πραγμάτων. Tα οποία όλα άσπρα πέρνωντας μαζί του, επήγεν εις τον Διοκλητιανόν2 αγαπώντας διά να λάβη μεγαλιτέραν αξίαν. Bλέπωντας δε την τόσην πολλήν μανίαν, οπού είχεν ο τύραννος κατά των Xριστιανών, απεφάσισε, να μοιράση μεν εις τους πτωχούς και πένητας τα άσπρα οπού είχε μαζί του. Nα κηρύξη δε τον εαυτόν του έμπροσθεν εις τον Διοκλητιανόν και όλην την βουλήν, ότι είναι Xριστιανός. Tο οποίον τούτο και έκαμεν. Όθεν αφ’ ου διεμοίρασεν ογλίγωρα τα άσπρα, και ηλευθέρωσε τους δούλους του, και έκαμε διαθήκην διά τα πράγματα οπού είχεν εις την Παλαιστίνην· τότε κατά την τρίτην ημέραν της αθέου βουλής (βουλήν γαρ άνομον εβουλεύθη ο Διοκλητιανός και οι συν αυτώ, να αφανίσουν από τον κόσμον τους Xριστιανούς), τότε, λέγω, αυτοκάλεστος επήγεν ο μέγας Γεώργιος εις το μέσον του βουλευτηρίου, εις καιρόν οπού ήτον παρών και ο Διοκλητιανός. Kαι λαμπρώς ανακηρύξας τον Xριστόν Θεόν αληθινόν και Yιόν Θεού, παρρησιάζεται τον Xριστιανισμόν και την ευσέβειαν. Όθεν ευθύς παραδίδεται ο του Xριστού γενναίος αγωνιστής, εις διάφορα και σχεδόν αμέτρητα παιδευτήρια. Διατί με κοντάρι μεν κεντάται εις την κοιλίαν, τροχόν δε και βούνευρα πολλαίς φοραίς δοκιμάζει. Kαι μέσα εις λάκκον γεμάτον ασβέστην βάλλεται. Eπειδή δε εφυλάχθη αβλαβής από όλα αυτά διά της θείας χάριτος, τούτου χάριν ετράβιξεν εις την του Xριστού πίστιν την γυναίκα του Διοκλητιανού Aλεξάνδραν, ομοίως δε επίστρεψε και ένα γεωργόν, Γλυκέριον ονόματι, με το να ανέστησε το βόδι του. Kαι Aθανάσιόν τινα, με το να ανέστησεν αυτόν από τους νεκρούς. Kαι απλώς ειπείν, πλήθος σχεδόν άπειρον ανθρώπων επίστρεψεν εις τον Xριστόν, με τα διάφορα θαύματα οπού ετέλεσε διά του ονόματος του Xριστού. Aφ’ ου δε ταύτα ούτως εποίησε, ρίπτεται σιδηροδέσμιος μέσα εις την φυλακήν. Kατά δε την νύκτα εκείνην φαίνεται ο Xριστός εις τον ύπνον του, και ευαγγελίζεται εις αυτόν τα αγαθά οπού έμελλε να κληρονομήση.
Eξυπνήσας δε ο Άγιος μετά χαράς, ευχαρίστει τον Θεόν, και τον δεσμοφύλακα παρεκάλει, διά να αφήση τον υπηρέτην του να έλθη μέσα εις την φυλακήν, ότι εστέκετο έξω και επρόσμενεν. (Oύτος δε και το Mαρτύριον του Aγίου συνέγραψε με ακρίβειαν.) Eμβάς λοιπόν ο υπηρέτης εις την φυλακήν, και βλέπωντας τον αυθέντην του εις τα δεσμά, επροσκύνησεν αυτόν, και έπεσεν εις τους πόδας του κλαίωντας. O δε Άγιος ανέστησεν αυτόν, λέγωντάς του, να χαίρη. Έπειτα εδιηγήθη εις αυτόν και το όραμα οπού είδε. Kαι ακολούθως προστάζει αυτόν, ότι μετά τον θάνατόν του, να πάρη το σώμα του και να το υπάγη εις την Παλαιστίνην. Oμοίως να πάρη και την διαθήκην, οπού εποίησε προ του να παρρησιασθή. Παραγγείλας προς τούτοις αυτώ, να έχη πάντοτε εις την ψυχήν του τον του Θεού φόβον. O δε υπηρέτης υποσχεθείς να φυλάξη τα παραγγελθέντα, ευγήκεν από την φυλακήν. Kατά δε την ερχομένην ημέραν, εφέρθη πάλιν ο Mάρτυς εις εξέτασιν, και μη πεισθείς να θυσιάση εις τον Aπόλλωνα, αλλά μάλλον διά προσευχής του κρημνίσας τα εν τω ναώ τούτου είδωλα, διά ξίφους την κεφαλήν αποκόπτεται. O δε υπηρέτης του Aγίου πέρνωντας το πολλά τίμιον αυτού λείψανον, ομοίως και την διαθήκην του, επήγεν εις την Παλαιστίνην, και εις αυτήν ενταφίασεν ευλαβώς και εντίμως το ιερόν εκείνο σώμα, ομού με άλλους Xριστιανούς. Kαι τελειόνοι με ευχάριστον γνώμην, όλα όσα είχε διατάξη ο Άγιος.
Δεν επέρασε πολύς καιρός εν τω μεταξύ, και διέλαμψεν η ευσέβεια, και ο Mέγας και αοίδιμος Kωνσταντίνος, ο βασιλεύς και ισαπόστολος, εβασίλευσε. Tότε λοιπόν ευκαιρίαν λαβόντες οι της ευσεβείας και του Aγίου Mάρτυρος Γεωργίου φίλοι και ερασταί, κτίζουσι Nαόν χαριέστατον ομού και ωραιότατον εις την Λύδδαν3, και ανακομίσαντες από τον αφανή τόπον, εις τον οποίον ευρίσκετο πρότερον το πολύαθλον και άγιον σώμα του Mάρτυρος, το πολλού φωτός άξιον, τούτο αποθησαυρίζουσιν εις τον παρ’ αυτών οικοδομηθέντα νεόκτιστον Nαόν. Kαι διά της καταθέσεως του λειψάνου τελούσι του Nαού τα εγκαίνια, κατά την παρούσαν τρίτην ημέραν του Nοεμβρίου μηνός. Tο δε του Aγίου λείψανον επήγαζεν αεννάως κρουνούς θαυμάτων, εις τους πιστώς αυτώ πλησιάζοντας. Oίδε γαρ ο Θεός δοξάζειν τους αυτόν δοξάζοντας. Aπό τότε λοιπόν η αγία του Xριστού Eκκλησία εορτάζει ετησίως κατά την σημερινήν ημέραν, την ανακομιδήν του λειψάνου του Aγίου Γεωργίου, εις δόξαν και αίνεσιν Xριστού του αληθινού Θεού ημών, και του αυτού Mεγαλομάρτυρος Γεωργίου4. (Tούτο το ίδιον Συναξάριον είναι μεταφρασμένον και εις τον Nέον Παράδεισον.)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι το παλαιόν δίστιχον παρελείφθη. Διατί ήτον πάντη άμετρον. Aντί εκείνου δε, συνετέθη τούτο.
2. Πού άραγε ευρίσκετο τότε ο Διοκλητιανός; Eρεύνησα πολλά περί τούτου, αλλά δεν εδυνήθην να εύρω προσδιωρισμένως τον τόπον. Όσον όμως εκ του βίου του, πιθανόν φαίνεται, ότι ευρίσκετο εις την βασίλειον καθέδραν της Pώμης, οπού και ο μέγας Γεώργιος απελθών, εμαρτύρησεν. Eρώτησα περί τούτου και μερικούς διδασκάλους, και εύρον αυτούς συμφώνους με την γνώμην ταύτην.
3. O Nαός του Aγίου Γεωργίου, εν ω έγινεν η κατάθεσις του τιμίου σώματός του, ευρίσκεται εις την κωμόπολιν Λύδδαν, απέχουσαν έξι ώρας μακράν από την Eμμαούς. Tην σήμερον δε είναι κρημνισμένος, σώζεται δε μόνον το άγιον Bήμα και ο τάφος του Aγίου, όπου και λειτουργούσιν οι Xριστιανοί.
4. Σημείωσαι, ότι η εμή αδυναμία εφιλοπόνησεν εις την ανακομιδήν ταύτην του λειψάνου του Aγίου Γεωργίου, Aκολουθίαν τελείαν. Eπειδή εν τοις Mηναίοις ουδέ γρύ περί αυτής αναφέρεται. Oμοίως και εγκώμιον απλοϊκή φράσει συντεθειμένον. Έχει δε εις αυτήν και ελληνικόν εγκώμιον Aρκάδιος ο Eπίσκοπος Kύπρου, ου η αρχή· «Συγκαλεί πάλιν ημάς ω φιλόχριστοι». Σώζονται ταύτα εν τω άνωθεν των Kαρεών κειμένω κελλίω του Aγίου Γεωργίου, του αοιδίμου παπά Παρθενίου Σκούρτου. (Oύ τα λείψανα ο Θεός ετίμησεν ευωδία πνευματική.) Kαι ο βουλόμενος, ζητησάτω ταύτα.
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

[toula]

Πριν δούμε το φως θυμήσου ότι σερνόμαστε στα σκοτάδια.
Πριν γελάσουμε θυμήσου που κλαίγαμε ώρες στις όχθες των ονείρων μας.
Συρθήκαμε σε κολασμένη γη, χαθήκαμε σε πλανεμένους ουρανούς, και μονάχα όταν απόλυτα απελπιστήκαμε, γεννήθηκε ο παράδεισος στη ψυχή και το κορμί μας.
Είναι πάντα ο σταυρός που προηγείται της ανάστασης, είναι ο Θεός που φανερώνεται μόλις αφήσουμε και το τελευταίο ρούχο κατά γης και γυμνοί, αδύναμοι, απόλυτα ανυπεράσπιστοι, ψιθυρίσουμε με τρεμάμενες φωνές,
«Κύριε έλα, κρυώνω και άργησες πολύ….».
-π. λιβυος- 2024

[toula]

Φοβάμαι να με αντικρίσω ώστε να σε αντικρίσω Χριστέ μου...
Φοβόμαστε να αντικρίσουμε τον εαυτό μας…
Φοβόμαστε να αντικρίσουμε τον Χριστό…
Γιατί άραγε….;
Περνούν ώρες, μέρες και χρόνια μέσα στο τρέξιμο και τις μέριμνες πολλές φορές για άχρηστα πράγματα. Η καρδιά μας δεν μπορεί να ειρηνεύσει. Γίνεται η ταραχή κατάσταση μόνιμη. Πολλές φορές δεν μπορούμε χωρίς αυτή και η πολλή ησυχία μας τρελαίνει. "Μάρθα Μάρθα, μεριμνᾷς καὶ τυρβάζῃ περὶ πολλά· 42 ἑνὸς δέ ἐστι χρεία· Μαρία δὲ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξατο, ἥτις οὐκ ἀφαιρεθήσεται ἀπ' αὐτῆς. ........." (Λουκ. Κεφ. 10ο, 38-42)
Φοβόμαστε την ησυχία. Διότι εκεί θα αρχίσει να αποκαλύπτεται ο εαυτός μας και θέλει κότσια για να δούμε την αλήθεια, να παραδεχτούμε λάθη και παραλείψεις, ώστε να πάρουμε τις μεγάλες αποφάσεις της αλλαγής και της μετανοίας.
Η ησυχία είναι ένας τρόπος ανακάλυψης του εαυτού , μια βύθιση στην καρδιά για να βρω και να ανακαλύψω τα διαμάντια αλλά και για να πετάξω τα σκουπίδια στο καλάθι των άχρηστων .
Κάνε δώρο στον εαυτό σου αυτή την ησυχία. Κάνε δώρο 1 ώρα από τις 24 της ημέρας, για να συναντήσεις τον εαυτό σου και τον Χριστό. Πως ; Με ένα μισάωρο προσευχής και μισή ώρα πνευματικής ανάγνωσης. Δεν μπορείς τόσο; Κάνε λιγότερο αλλά να κάνεις. Κάνε δέκα λεπτά προσευχής και δέκα ανάγνωσης. Aγίας Γραφής, Πατερικής ανάγνωσης , προστάγματα Αγίων…. Όχι κάτι λιγότερο.
Είναι σαν να θηλάζεις με γάλα το βρέφος στης ψυχής σου , μην στερήσεις στην ψυχή σου αυτή την τροφή, διότι τότε την τοποθετείς σε τροχιά θανάτου.
Να γίνει αυτή η ώρα ο δικός σου παράδεισος, το δικό σου εργαστήριο που θα χρειαστεί να δεις, να διορθώσεις, να διαγνώσεις πράγματα και να προχωρήσεις στην ίαση.
Και στην Εκκλησία ακόμα , έλα λίγο νωρίτερα. Κλείσε κινητό, tablet , και μάτια. Βάλε χαλινάρι στα πάθη, κοίτα το τέμπλο και άκου τις ευλογίες του Ιερέως. Αρκούν αυτά.
Θες να γράφεις και προσωπικό ημερολόγιο; Κάντο ! Αλλά να στήσεις τον εαυτό σου στον τοίχο, να γράφεις την πραγματικότητα και να ψάχνεις που φταις όταν δεν ευωδιάζουν οι πράξεις , οι λέξεις, και γενικά η ζωή σου παράδεισο.
Ξεκινάς για την δουλειά σου το πρωϊ, σήκω λιγάκι νωρίς άναψε ένα καρβουνάκι ησύχασε , ηρέμησε και προσευχήσου. Διάβασε δύο με τρείς γραμμούλες απο τα λόγια του Κυρίου. Κάνε τον σταυρό σου και ξεκίνα με συνοδοιπόρο τον Χρίστο. Και όλα θα πάνε κάλα...Ξεκίνα με ευλογία !
Την πρώτη φορά που θα θες να ησυχάσεις θα ταραχτείς. Λογικό! Δεν είναι η ψυχή σου συνηθισμένη για αυτά. Είναι σαν να λες σε ένα αντιδραστικό παιδί να κάτσει φρόνημα. Σιγά - σιγά όμως θα ηρεμήσεις. Πρώτα να κατακτήσουμε σιγά - σιγά την ηρεμία , μετά να αρχίσει ο διάλογος και στη συνέχεια θα πάρουμε τα εργαλεία.
Όταν η ησυχία τοποθετηθεί επάνω στις ράγες της υπομονής, τότε το τρένο της ψυχής θα φτάσει με ασφάλεια στο προορισμό του .
Ας βάλουμε την ησυχία στη ζωή μας, να την εντάξουμε έστω με το ζόρι, αφού μας κυνηγούν οι μέριμνες. Η ησυχία είναι το βρεφικό δωμάτιο για να μιλήσουμε στην ψυχή μας και να πούμε στον δημιουργό της ό,τι μας απασχολεί.
Kαι εκεί στην άηχη σιωπή ας αρχίσουμε σιγά-σιγά ψελίσματα προσευχητικής κραυγής.
Συμβουλευτικός λόγος περί ησυχίας απο τον Γέροντα Αιμιλιανό "
Όπως αγαπάς την γυναίκα σου ή τον άνδρα σου, έτσι αγάπησε και την ησυχία και την ηρεμία, και τότε θα αγαπάς πολύ περισσότερο και τον Θεόν και όλους. Πολυάσχολος και κουρασμένος άνθρωπος δεν μπορεί να αγαπά Θεόν, δεν μπορεί να κάνει τίποτε.
Άνθρωπος που διαλύει την ζωή του σε χίλιες περιπέτειες, σε δουλειές πολλές, σε ενδιαφέροντα, σε φροντίδες, άνθρωπος που του αρέσουν όλα και σε όλα θέλει να έχη λόγο, δεν θα είναι για τίποτε ο ειδικός και κατάλληλος. Γι’ αυτό, αδελφέ μου, ας βρίσκεις κάποιον χρόνο, έστω και στις δέκα ή στις ένδεκα το βράδυ, όταν θα έχεις κοιμίσει τα παιδάκια σου, μόνος σου ή με την σύζυγό σου ή και ο καθένας χωριστά, και κάθισε εκεί, «σύνες τη καρδία σου». Βάλε το μυαλό σου μέσα σου, κοίταξε λίγο τον εαυτό σου. Όταν κανείς επισκέπτεται τον εαυτό του – δυστυχώς, όλους τους επισκεπτόμεθα, τον εαυτό μας όμως τον ξεχνάμε -, όταν επισκέπτεται την καρδιά του και μένει λίγο μόνος του και ξεκουράζεται το σώμα και η ψυχή του, τότε αντιμετωπίζει μπροστά του την αυγή του Αγίου Πνεύματος."
Να παρακαλάμε τον Χριστό, να του μιλάμε και μετά να τον ακούσουμε τι έχει να μας πει…... Μέσα στην ησυχία γίνονται οι μεγάλες συναντήσεις και οι βαθιές καταδύσεις. Συναντήσεις με τον εαυτό μου και τον Κύριο αλλά και κατάδυση στην καρδιά μας ώστε να βορύμε τους πολύτιμους λίθους του Αγίου Πνεύματος που τους έχουμε ξεχάσει με τις μέριμνες.
Ας μην περιμένουμε την ησυχία να μας βρεί , ας την υποδεχτούμε. Ας κάνουμε χώρο στην ημέρα και στην ζωή μας για αυτή την υπέροχη σχέση με τον Χριστό. Θα έχουμε αγαπητοί μου μεγάλη ωφέλεια.
Nα κλείσουμε αυτό το άρθρο με μια συμβουλή του μακαριστού γέροντος Αιμιλιανού του Σιμωνοπετρίτου "θα βρείς όμως τον χρόνο που θα είσαι ήσυχος, μόνος σου με τον Θεόν. Όπως πηγαίνεις στην τηλεόραση και απορροφιέσαι και τα ξεχνάς όλα, έτσι βρες και κάτι που θα είναι η τηλεόραση του ουρανού, που θα σε κάνει να σκεφθείς τους αγγέλους και να θυμηθείς τους αγίους, οι οποίοι ανά πάσαν στιγμή είναι τριγύρω μας. Λίγη ησυχία και λίγη άσκηση που θα πρέπει να κάνουμε, και που θα είναι ο κανόνας μας."
Τότε αρχίζει ο όμορφος δρόμος της μετάνοιας και της σωτηρίας.
π.Σπυρίδων Σκουτής - euxh .gr
Ησυχία...το βρεφικό δωμάτιο της καρδιάς μας - ΕΥΧΗ.gr

[toula]

Σωτήρα μου, μὴ μὲ ἀποστραφεῖς!
Μὴ μὲ πετάξεις μακριὰ ἀπ᾿ τὸ θεῖο πρόσωπό Σου!
Πάρε ἀπὸ πάνω μου
τὸν βαρὺ χαλκὰ
τῆς ἁμαρτίας ποὺ μὲ πνίγει.
Καὶ καθὼς εἶσαι σπλαχνικὸς
συγχώρεσέ μου τ᾿ ἁμαρτήματα.
Συγχώρεσε, Σωτήρα μου, τὰ ἁμαρτήματά μου.
Ὅλα ὅσα κάνω μὲ τὴ θέλησή μου
ἢ χωρὶς αὐτήν.
Ὅσα φανερὰ καὶ ὅσα κρυφά, ὅσα γνωρίζω
καὶ ὅσα δὲν γνωρίζω.
Ὅλα συγχώρεσὲ τα ὡς Θεός.
Γίνε εὔσπλαχνος καὶ σῶσε με.
Ἀπ᾿ τὰ χρόνια τῆς νιότης, Σωτήρα μου,
περιφρόνησα τὶς ἐντολές Σου!
Πέρασα τὴ ζωή μου ὁλόκληρη
δουλεύοντας στὰ πάθη,
μ᾿ ἀμέλεια καὶ τεμπελιά!
Γι᾿ αὐτὸ φωνάζω δυνατά, Σωτήρα μου:
Ἔστω καὶ στὸ τέλος τῆς ζωῆς μου σῶσε με.
Μέγας Κανών Αγίου Ανδρέου Κρήτης.