Μετάνοια

[NIKOSZ]

ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΣ

(ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ)


Εάν η μνήμη κάθε αγίου, είναι κοινή αφορμή ευφροσύνης και πρόξενος μεγάλης ωφέλειας σ' όλους, διότι εγκωμιάζεται δίκαιος, πόσο περισσότερο της κορυφαίας άκρας του κορυφαίου χορού των Αποστόλων, Πέτρου και Παύλου.

Αυτοί είναι κοινοί πατέρες και καθοδηγητές όλων όσων έχουν το όνομα από το Χριστό, αποστόλων, μαρτύρων, οσίων, ιεραρχών, ποιμένων και ποιμαινομένων, διδασκάλων και διδασκομένων, όλων, ως αρχιποιμένες και αρχιτέκτονες της κοινής όλων ευσεβείας και αρετής και ως φωστήρες στον κόσμο που υπερβάλλουν σε λάμψη ολους όσους διέλαμψαν με ευσέβεια και αρετή.

Τέτοιοι φωστήρες φαιδρύνουν την Εκκλησία, γιατί η συνάντησή τους δεν προκαλεί έκλειψη, αλλά περίσσεια φωτός.
Αφού μετέσχον και οι δύο της αδιάκοπης πηγής και του αιωνίου φωτός του Χριστού, εξ ίσου, απέκτησαν ίσιο και το ύψος και τη δόξα και τη λαμπρότητα.

Ο απόστολος Πέτρος ως πατέρας του γένους που άκουσε από το Κύριο: <<συ είσαι Πέτρος κι' επάνω σε αυτή τη πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου>> ( Ματθ.16,18 ), φθονήθηκε από τον αρχέκακο και πλανήθηκε, μάλιστα από τα δεξιά όταν είπε ο Κύριος ότι αυτή τη νύχτα θα σκανδαλισθείτε όλοι απέναντί μου. Αντείπε με απείθεια και έθεσε το εαυτό του υπεράνω των άλλων, λέγοντας ότι και αν όλοι σκανδαλισθούν, όχι πάντως εγώ. Επειδή καταλήφθηκε από αλαζονεία, εγκαταλείπεται περισσότερο από του άλλους, για να ταπεινωθεί περισσότερο από τους άλλους, αλλά και να αναφανεί λαμπρότερος.

Πως; Με την αυτοκριτική του, τη μεγάλη του λύπη και μετάνοια και με το δραστικό για την εξιλέωση φάρμακο, τα δάκρυα. <<Καρδία καθαρή, συντριμμένη και ταπεινωμένη, δεν θα εξουθενώσει ο Θεός>>.
Η κατά Θεό λύπη προκαλεί οριστική μετάνοια για τη σωτηρία, <<όποιος σπείρει την ικεσία με δάκρυα, θα θερίσει με αγαλλίαση την άφεση>>. (Ψαλμ. 125,5).

Μάλιστα εξερρίζωσε τελείως από τη ψυχή του το πάθος του όπως φαίνεται όταν ο Κύριος τον ερώτησε αργότερα αν τον αγαπά. Αυτός που πρωτύτερα, και χωρίς να ερωτηθεί, τοποθετούσε πάνω από τους άλλους τον εαυτό του, τώρα ερωτώμενος συναινεί μεν ότι αγαπά τον Κύριο, παραλείπει όμως τη λέξη "περισσότερο" λέγοντας <<ναι, Κύριε, συ γνωρίζεις τα πάντα, συ γνωρίζεις ότι σε αγαπώ>>. Ερωτάται μάλιστα τρείς φορές ώστε με την τριπλή ομολογία του να θεραπευθεί η τριπλή άρνησή του. Και ο χορηγός της σωτηρίας από υπερβολική φιλανθρωπία ως αυτόκλητος μάλλον ως αυτοπαράκλητος τον τοποθετεί βοσκό στα πρόβατα. Όπως πριν τον έθεσε θεμέλιο όταν ονομάζει οικοδομή την ομάδα των πιστευόντων και όταν ο λόγος ήταν για την αλιεία τον έκανε αλιέα ανθρώπων, τώρα τον κάνει ποιμένα και αρχιποιμένα όλης της Εκκλησίας του. Μάλιστα του υπόσχεται ότι θα τον περιζώσει με τόση δύναμη, ώστε και μέχρι θάνατο σταυρικό να υπομείνει.

Για τον απόστολο Παύλο ποιά γλώσσα να μιλήσει τη μέχρι θανάτου καρτερία εκείνου για χάρη του Χριστού, αφού πέθαινε καθημερινά και δεν ζούσε πλέον ο ίδιος, αλλά είχε μέσα του ζωντανό το Χριστό, όπως ο ίδιος λέγει. Και σε ποιόν από όλους θα παραχωρήσει ίσο ζήλο παρά μόνο στον απόστολο Πέτρο. Πόσο ταπεινός δε είναι, άκουσε τον ίδιο να λέγει: <<εγώ είμαι ο ελάχιστος των Αποστόλων που δεν είμαι ικανός να καλούμαι απόστολος>>.

Ο Κύριος λέγει περί του Παύλου προς τον Ανανία: <<Αυτός είναι σκεύος εκλογής μου για να βαστάσει το όνομά μου ενώπιον εθνών και βασιλέων>>. Ποιό όνομα; Φυσικά το δοσμένο σε εμάς, στην Εκκλησία του Χριστού, τη οποία βαστάζει ο Πέτρος ως θεμέλιο. Βλέπετε πόση είναι η λαμπρότητα και η ομοτιμία του Πέτρου και του Παύλου; Γι' αυτό και αυτή τώρα απονέμει μιά και την ίδια τιμή και στους δύο, συνεορτάζοντας ομότιμα και τους δύο.

Και εμείς εξετάζοντας το τέλος τους, ας μιμηθούμε τη διαγωγή τους και αν όχι τα άλλα, τουλάχιστον την από την ταπείνωση και μετάνοια διόρθωση. Η διόρθωση από τη μετάνοια αρμόζει σε μας περισσότερο παρά σε εκείνους, αφού κάθε ημέρα κάνουμε ο καθένας πταίσματα και απο πουθενά αλλού δεν υπάρχει για μας ελπίδα σωτηρίας, αν δεν την εξασφαλίσουμε από τη διαρκή μετάνοια. Προηγείται δε της μετανοίας η επίγνωση των πταισμάτων μας, όπως λέγει ο ψαλμωδός <<ελέησόν με, γιατί γνωρίζω την ανομία μου>> ελκύοντας έτσι το έλεος και με την εξαγόρευση έρχεται τελεία άφεση. Και όπως λέγει ο απόστολος Παύλος με τη κατά Θεό λύπη ακολουθεί φυσικά η με συντριμμένη καρδιά εξαγόρευση και δέηση προς το Θεό και η υπόσχεση στο εξής αποχή από τις κακίες που αυτό είναι η μετάνοια.

Και ο απόστολος Παύλος με τη μετάνοια κέρδισε τη προστασία της Εκκλησίας του Χριστού μετά την επιστροφή και τη προκοπή και την παραπάνω από τους άλλους οικείωση προς το Θεό, γιατί η μετάνοια, αν είναι αληθινά από τη καρδιά, πείθει τον κάτοχό της να μην επιδίδεται πλέον στις αμαρτίες, αλλά να καταφρονεί τα παρόντα, να αφιερώνεται στα μέλλοντα, να αγωνίζεται κατά των παθών, να επιδιώκει τις αρετές, να εγκρατεύεται, να επαγρυπνεί, να είναι ελεήμων στους πταίοντας και στους έχοντας ανάγκη της βοηθείας του με όσα έχει, λόγια, έργα, χρήματα για να κερδίσει τη φιλανθρωπία και τη θεία ευμένεια και να πετύχει το αιώνιο έλεος.


(Απόσπασμα από: ΠΑΤΕΡ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΓΡΗΓ.ΠΑΛΑΜΑΣ"Τ.10)

monipetraki.gr

[NIKOSZ]

ΟI EΠΤΑ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

Στην πρακτική των Πατέρων, που αναλύουμε αναφέρονται επτά σωματικές πράξεις στις οποίες στηρίζονται οι τρόποι και τα έργα της μετάνοιας.

Ως πρώτη πράξη στη μετάνοια οι Πατέρες τοποθετούν την η σ υ χ ί α. Είναι η απερίσπαστη διαγωγή. Η απομάκρυνση από τα αίτια, που δημιουργούν τις αφορμές της πτώσης και της ήττας, ειδικά σε όσους είναι ασθενείς χαρακτήρες, αλλά και από αυτόν τον "ὡς λέοντα περιπατοῡντα καί ζητοῡντα νά μάς καταπιή" (' Πέτρ. ε' 8 ). Με την ησυχία απέχει ο αγωνιστής από τη μάταιη και άσκοπη μέριμνα και του επιτρέπεται αν θέλει να στρέψει τη σκέψη και ασχολία του προς το Θεό, απ΄όπου φωτιζόμενος από τη θεία Χάρη ανακαλύπτει τον εαυτό του, που είναι απαραίτητο καθήκον.

Δεύτερη πράξη θεωρείται η ν η σ τ ε ί α. Με αυτήν καταβάλλεται και δεσμεύεται ένας από τους γίγαντες της διαστροφής - η γαστριμαργία - ο ακαταγώνιστος σύμμαχος της φύσης και του διαβόλου. Με αυτήν αιχμαλωτίζει ο τελευταίος τα πλείστα των θυμάτων του. Το πόσο απαραίτητη είναι αυτή η πράξη το απέδειξε ο Κύριος μας, όταν ανέλαβε με την παρουσία του την ανάπλασή μας, μετά το θείο βάπτισμα στον Ιορδάνη. Ποιος τώρα μπορεί να αμφισβητήσει το βάθρο αυτό της μετανοίας, της ανάπλασης, της ανάστασης, της σωτηρίας; Εάν ο αναμάρτητος και απαθής νηστεύει - και μάλιστα παρατεταμένα - ποιος θα προφασιστεί αδυναμία ή άρνηση; Αφήνω και την άσκηση της δίψας που οι έμπειροι της εγκρατείας προβάλλουν ως άριστο άθλημα κατά των παράλογων ορέξεων.


Την α γ ρ υ π ν ί α, ως τρίτη πράξη, συνιστούν οι Πατέρες. Είναι το αποτελεσματικότερο μέσο φωτισμού του νου και γεννήτρια της προσευχής. Ο κόρος της υπνηλίας υποβιβάζει άμεσα τη διαύγεια του νου. Μειώνεται η διανοητική ικανότητα της λογικής φύσης να συγκρίνει, διακρίνει, επιλέξει και εφαρμόσει όσα η νόμιμη άσκηση απαιτεί. Η αγρυπνία, ως μέσο της φίλης των Πατέρων μας φιλοπονίας, πάντοτε προηγείτο στους ασκητικούς αγώνες. Και είναι γνωστή η υπερβολική άσκηση των Πατέρων στην αγρυπνία. Επέμεναν στα πολλαπλά οφέλη αυτής της αρετής, επειδή συντελούσε άριστα στη διανοητική εργασία από την οποία εξαρτώνται όλα εφ΄όσον "νοῡς ορᾶ καί νοῦς ακούει" και εκλέγει και εκτελεί.

Τέταρτη και πέμπτη πράξη τοποθετούν οι Πατέρες την π ρ ο σ ε υ χ ή και την ψ α λ μ ω δ ί α. Πράγματι διαιρούσαν την εργασία της προσευχής σε δύο τρόπους, που επικρατούν στην τόσο σημαντική αυτή παναρετή. Στο όνομα της προσευχής χάραξαν την έννοια της εσωστρέφειας και ειδικά της "κατά μόνας" προς το Θεό συνομιλίας. Εκεί ο καθένας επιρρίπτει τον εαυτό του μπροστά στη θεία ευσπλαχνία και αγαθότητα και με επίμονη εξομολόγηση, δέηση, ικεσία, παράκληση ή και ευχαριστία αναφέρει τον πόνο και τον πόθο του προς "τόν δυνάμενον σῴζειν" Χριστό, το Θεό μας. Η ψ α λ μ ω δ ί α χρησιμοποιείται στις ομαδικές συναθροίσεις των πιστών. Με την υμνολογία επιτελείται εορταστικότερα η κοινή προσευχή και αυτό είναι περισσότερο αποδεκτό και εφαρμόσιμο από το λαό.

Έκτη πράξη θεωρούν οι Πατέρες την α ν ά γ ν ω σ η και μελέτη λόγων και παραγγελμάτων που μας κατευθύνουν στην εν Χριστώ πνευματική μας ζωή. Ο λόγος τους Κυρίου μας "ὁ ἔχων τάς ἐντολάς μου" αυτό σημαίνει: Να μάθει και να κατανοήσει τις εντολές μου το θέλημά μου και μετά να γίνει τηρητής (τηρών αυτάς). Και αυτός "ἐστιν ό ἀγαπῶν με". Στο Μωσαϊκό νόμο απαιτητικότερα διέταζε ο Θεός τη μελέτη του θελήματός του και την ενασχόληση με αυτό για να μη παραλείπεται, ως καθήκον, η ακριβής τήρηση και εφαρμογή του. "Ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καί νυκτός" (Ψαλμ α' 2). Μια από τις σπουδαιότερες φροντίδες αυτού που θέλει να απαλλαγεί από τη λύσσα του "ὠρυομένου ὡς λέοντος" εναντίον μας, κατά τον Παύλο, είναι το να "μή ἀγνοώμεν τά νοήματα αὐτοῦ" (πρβλ Β' Πετρ. α' 21). Επειδή οι φίλοι και δούλοι του Θεού «οὐκ ἰδίῳ θελήματι ἀλλά Πνεύματι Ἁγίῳ φερόμενοι ἐλάλησαν καί ἔγραψαν» (πρβλ Βʼ Πετρ. αʼ 21), είναι πλέον καθήκον η μελέτη και έρευνα των λόγων και των συγγραφών τους προς πλήρη διαφώτιση και μάθηση του αόρατου πολέμου που ασίγαστα διεξάγουμε.

Έβδομη πράξη θεωρούν οι Πατέρες την ε π ε ρ ώ τ η σ η τ ω ν ε μ π ε ί ρ ω ν για κάθε λόγο και πράξη. Με αυτόν τον τρόπο επισφραγίζεται το ταπεινό φρόνημα. Απουσιάζει ή αυταρέσκεια και η απειρία. "Τοῖς ταπεινοῖς" δίνει ο Κύριος το φωτισμό και τη Χάρη του. Το τέλος όλης αυτής της προσπάθειας και ετοιμασίας είναι η υπομονή, ώστε "μήτε θαρρεῖν, μήτε ἀπογιγνώσκειν" απ' όσα συνήθως συμβαίνουν είτε χαροποιά είτε επίπονα.


Απόσπασμα από το βιβλίο "Άσκηση' του Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού

[NIKOSZ]

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

«Ας μην κυριευόμαστε λοιπόν από εκείνο το φόβο που έχει σχέση με τα πράγματα και τις καταστάσεις του μάταιου αυτού κόσμου. Να μην φοβόμαστε δηλαδή εκεί που δεν υπάρχει φόβος ( Α΄ Ιωαν. 4:18 ). Γιατί ποιος ανθρώπινος φόβος μπορεί να συγκριθεί με το θείο φόβο; Και ποια φθαρτή ανθρώπινη δόξα μπορεί να συγκριθεί με την μεγαλοσύνη, την ανέκφραστη δύναμη και την άφθαρτη δόξα του Θεού;

Επειδή όμως μας παρασύρουν τα γήινα πράγματα, δεν μπορούμε, με τη δύναμη της πίστης και το φωτισμό της γνώσης, να προσηλώσουμε το νου μας στα αόρατα. Αν λοιπόν, έστω και μόνο από τη θέα των ορατών πραγμάτων οδηγούμαστε στην κατανόηση της ανέκφραστης δύναμης του άφθαρτου Θεού, ας σταθούμε ενώπιόν Του με δέος και άπειρο σεβασμό.

Ας γονατίσουμε λοιπόν ενώπιόν Του κι ας κλάψουμε (Ψαλμ. 94, 6) μπροστά στην αγαθότητά Του, μιλώντας απʼ την καρδιά μας και λέγοντας: «Εσύ Κύριε, είσαι ο Θεός μας και κανένας άλλος. Ενώπιόν Σου αμαρτήσαμε κι ενώπιόν Σου τώρα προσπίπτουμε. Αν Συ θελήσεις, να μας σώσεις Κύριε, κανένας δεν μπορεί νʼ αναχαιτίσει τούτη την απόφασή Σου και να Σε δυσκολέψει».

Ο Κύριος είναι εύσπλαχνος και αγαθός. Κι αν ακόμα εμείς παρασυρθήκαμε και αμαρτήσαμε από απερισκεψία, ας φροντίσουμε να θεραπευθούμε με την μετάνοια. Αν πάλι, ως άνθρωποι παρασυρθήκαμε από κάποιο πάθος, ας μην απελπιστούμε εντελώς, αλλά γνωρίζοντας Ποιος Θεός μας έχει προσκαλέσει και έχοντας συναίσθηση της κλήσης μας, ας ακούσουμε Εκείνον που λέει: «Μετανοείται, γιατί έφθασε η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 4:17).

Δεν όρισε την μετάνοια σαν φάρμακο για κάποια μονάχα αμαρτήματα, αποκλείοντας κάποια άλλα. Για κάθε είδους τραύμα της αμαρτίας, για κάθε αμάρτημα πνευματικό, ο Μεγάλος Γιατρός των ψυχών μας, μας την έχει σαν φάρμακο χαρίσει.

Ας ξεριζώσουμε λοιπόν τις κακές συνήθειες της ψυχής μας. Αντί για τους καυστήρες ας μεταχειριστούμε το φόβο του Θεού, με τον οποίο θα μπορέσουμε να αντικρούσουμε όλες τις άστοχες επιθυμίες που φέρουν μέσα τους τα αγκάθια της αμαρτίας. Ας αντιταχθούμε με το συνετό λογισμό, σε αυτά που μας υπαγορεύουν οι φιλήδονοι λογισμοί, γιατί είναι γραμμένο: «Να γίνεσθε άγιοι, γιατί εγώ είμαι άγιος» (Α΄Πετρ. α΄ 16).

Έτσι, με τη Χάρη του Σωτήρα μας Θεού, θα επιτύχουμε την άφθαρτη ζωή. Ο Κύριος για την επιστροφή και την ειλικρινή μετάνοιά μας θα συγχωρέσει και θα παραγράψει τις αμαρτίες μας, γιατί είναι ελεήμων και εύσπλαχνος.

Κι αν κάποιος από εκείνους, που έχουν την εντύπωση πως έχουν κοπιάσει περισσότερο στην άσκηση και την αρετή, γογγύσει, για τη μεγάλη ευσπλαχνία του Δεσπότη Χριστού, -επειδή τάχα επειδή μπήκαμε στη δουλειά πολύ αργά, μας πληρώνει το ίδιο με τους πρώτους- θα δώσει για μας απολογία ο Ίδιος ο Κύριος και Δημιουργός και θα πει: «Φίλε, δεν σε αδικώ. Δεν έχεις μαζί μου συμφωνήσει να εργαστείς για ένα δηνάριο; Πάρε ό,τι έχουμε συμφωνήσει και πήγαινε στο καλό. Εγώ θέλω να δώσω σε τούτον που ήρθε τελευταίος στη δουλειά, ό,τι ακριβώς έδωσα και σε σένα του πρώτου» (Ματθ. 20: 13-14).

Ο Θεός είναι Εκείνος που κρίνει και δικαιώνει. Ποιος μπορεί να βγει μπροστά Του και να μας καταδικάσει; (Ρωμ. 8:34).

Σʼ αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες. Αμήν».

Όσιος Εφραίμ ο Σύρος

[NIKOSZ]

Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ


Η ψυχή μου Σ' ἐγνώρισε, Κύριε, καί γράφω στό λαό Σου γιά τά ἐλέη Σου.

Μή θλίβεστε, λαοί, πού εἶναι δύσκολη ἡ ζωή. Ἀγωνίζεστε μόνον ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας καί ζητᾶτε βοήθεια ἀπό τόν Κύριο κι Αὐτός θά σᾶς χαρίσει ὅ,τι εἶναι ὠφέλιμο, γιατί εἶναι σπλαχνικός καί μᾶς ἀγαπᾶ.

Ὤ λαοί, ἡ ψυχή μου ἐπιθυμεῖ νά γνωρίσετε τόν Κύριο καί νά δῆτε τό ἔλεος καί τή δόξα Του. Εἶμαι ἑβδομήντα δύο ἐτῶν καί ἐπλησίασα τόν θάνατο καί γράφω γιά τό ἔλεος τοῦ Κυρίου, πού μοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος νά τό γνωρίσω μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὤ καί νά μποροῦσα νά σᾶς ἀνέβαζα σ' ἕνα ψηλό βουνό, γιά νά μπορέσετε νά δῆτε ἀπό τό ὕψος τῆς κορυφῆς τό πράο καί σπλαχνικό πρόσωπο τοῦ Κυρίου καί νά γεμίσουν ἀγαλλίαση οἱ καρδιές σας.

'Αλήθεια σᾶς λέω: Δέν ξέρω νά χω κανένα καλό κι ἔχω πολλές ἁμαρτίες. Ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὅμως ἐξάλειψε τίς ἁμαρτίες μου καί ξέρω πώς σ' ὅσους παλαίβουν ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας ὁ Κύριος τούς χαρίζει ὄχι μόνον τήν ἄφεση, ἀλλά καί τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία δίνει χαρά στήν ψυχή καί τήν γεμίζει μέ βαθειά καί γλυκειά εἰρήνη.

Ὤ Κύριε, Ἐσύ ἀγαπᾶς τά πλάσματά Σου. Καί ποιός θά μποροῦσε νά κατανοήσει τήν ἀγάπη Σου ἤ νά γευθεῖ τή γλυκύτητά της, ἄν δέν τόν διδάξεις Σύ ὁ Ἴδιος μέ τό Ἅγιόν Σου Πνεῦμα;

Σέ παρακαλῶ λοιπόν, Κύριε, ν' ἀποστείλεις στόν κόσμο Σου τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιά νά γνωρίσουν ὅλοι τήν ἀγάπη Σου. Ζέστανε τίς θλιμμένες καρδιές τῶν ἀνθρώπων, γιά νά δοξάζουν μέ χαρά τό ἔλεός Σου.

Παράκλητε ἀγαθέ, Σέ ἱκετεύω μέ δάκρυα, παρηγόρησε τίς θλιμμένες ψυχές τοῦ κόσμου Σου. Δῶσε σ' ὅλους τούς λαούς ν' ἀκούσουν τή γλυκειά φωνή Σου: î Ἀφέωνται ὑμῖν αἱ ἁμαρτίαιï . Ναί, 'Αγαθέ, στήν ἐξουσία Σου εἶναι νά κάνεις θαύματα καί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο θαῦμα ἀπό τό ἀγαπᾶ κανείς τόν ἁμαρτωλό στήν πτώση του. Τόν ἅγιο εἶναι εὔκολο νά τόν ἀγαπᾶς εἶναι ἄξιος.

Ναί, Κύριε, ἄκουσε τήν προσευχή τῆς γῆς. Ὅλοι οἱ λαοί ἀδημονοῦν. Ὅλοι χάθηκαν μέσα στίς ἁμαρτίες. Ὅλοι στερήθηκαν τή Χάρη Σου καί ζοῦν στό σκοτάδι.

Ὤ λαοί, ἄς φωνάξουμε στόν Κύριο ὅλη ἡ γῆ καί θ' ἀκουστεῖ ἡ προσευχή μας, γιατί ὁ Κύριος χαίρεται μέ τή μετάνοια τῶν ἀνθρώπων. Κι ὅλες οἱ οὐράνιες δυνάμεις περιμένουν ν' ἀπολαύσουμε κι ἐμεῖς τή γλυκύτητα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί νά δοῦμε τήν ὀμορφιά τοῦ προσώπου Του.

Ὅταν οἱ ἄνθρωποι φυλάγουν τόν ἅγιο φόβο τοῦ Θεοῦ, τότε ἡ ζωή στή γῆ εἶναι εὐχάριστη καί γλυκειά. Τώρα ὅμως οἱ ἄνθρωποι ἄρχισαν νά ζοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημά τους καί τό νοῦ τους κι ἐγκατέλειψαν τίς ἅγιες ἐντολές κι ἐλπίζουν νά βροῦν χαρά χωρίς τόν Κύριο, μή ξέροντας πώς μόνον ὁ Κύριος εἶναι ἡ ἀληθινή χαρά μας καί μόνον μέ τόν Κύριο εὐφραίνεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτός ζεσταίνει τήν ἀνθρώπινη ψυχή, ὅπως ζεσταίνει ὁ ἥλιος τά ἀγριολούλουδα κι ὅπως τά λικνίζει ὁ ἄνεμος δίνοντάς τους ζωή.

Ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε τά πάντα γιά νά τόν δοξάζουμε. Ὁ κόσμος ὅμως δέν τό καταλαβαίνει. Καί πῶς μπορεῖ κανείς νά καταλάβει κάτι, πού οὔτε τό εἶδε οὔτε τό δοκίμασε; Κι ἐγώ ὅταν ἤμουν στόν κόσμο, σκεφτόμουν κι ἔλεγα: Νά, αὐτή εἶναι ἡ εὐτυχία πάνω στή γῆ. Εἶμαι ὑγιής, κομψός, πλούσιος, ὁ κόσμος μ' ἀγαπᾶ. Αὐτή τήν κεδοδοξία εἶχα. Ὅταν ὅμως γνώρισα μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα τόν Κύριο, ἄρχισα πιά νά θεωρῶ ὅλη τή δόξα τοῦ κόσμου σάν καπνό πού τόν διασκορπίζει ὁ ἄνεμος. Ἡ Χάρη ὅμως τοῦ Ἅγίου Πνεύματος χαροποιεῖ καί εὐφραίνει τήν ψυχή κι αὐτή μέσα σέ βαθειά εἰρήνη βλέπει τόν Κύριο καί λησμονεῖ τή γῆ.

Κύριε, ἐπίστρεψε τόν λαόν Σου κοντά Σου, γιά νά δοῦν μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα τήν πραότητα τοῦ προσώπου Σου, γιά νά ἀπολαύσουν ὅλοι τήν κατά πρόσωπον θέα Σου ἀπό αὐτή τή γῆ καί βλέποντάς Σε, νά ὁμοιωθοῦν μέ Σένα.

Ἄς εἶναι δοξασμένος ὁ Κύριος πού μᾶς ἔδωσε τή μετάνοια καί μέ τή μετάνοια σωζόμαστε ὅλοι μας χωρίς ἐξαίρεση. Δέν θά σωθοῦν μόνον ὅσοι δέν μετανοοῦν. Κι ἐδῶ βλέπω τήν ἀπόγνωσή τους καί κλαίω ἀπό συμπόνια γι'
αὐτούς. Ἄν κάθε ψυχή ἐγνώριζε τόν Κύριο, θά ἤξερε πόσο μᾶς ἀγαπᾶ Αὐτός καί κανένας δέν θ' ἀπελπιζόταν γιά τήν σωτηρία του, οὔτε κἄν θά ἐγόγγυζε.

Ψυχή πού ἔχασε τήν εἰρήνη, πρέπει νά μετανοήσει καί ὁ Κύριος θά συγχωρέσει τίς ἁμαρτίες της καί τότε θά 'χει χαρά καί εἰρήνη. Καί δέν χρειάζονται ἄλλοι μάρτυρες, ἀλλά τό Πνεῦμα τό Ἴδιο μαρτυρεῖ μέσα μας πώς μᾶς συγχωρέθηκαν οἱ ἁμαρτίες. Καί σημάδι γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν εἶναι πώς ἔχεις μισήσει τήν ἁμαρτία.

Τί ἄλλο νά περιμένουμε; Νά ζητήσουμε ἀπό τούς οὐρανούς νά μᾶς ψάλει κάποιος ἕνα οὐράνιο τραγούδι; Μά στόν οὐρανό ὅλα ζοῦν μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα καί σέ μᾶς, στή γῆ δόθηκε τό Ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα. Καί στίς 'Εκκλησίες τοῦ Θεοῦ οἱ ἀκολουθίες τελοῦνται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί στίς ἐρήμους, στά βουνά καί στίς σπηλιές καί παντοῦ οἱ ἀσκητές τοῦ Χριστοῦ ζοῦν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἄν τό φυλάξουμε, θά εἴμαστε ἐλεύθεροι ἀπό τό σκοτάδι καί ἡ αἰώνια ζωή θά εἶναι μέσα μας.

Ἄν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μετανοοῦσαν καί τηροῦσαν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ὁ Παράδεισος θά ἦταν στή γῆ, γιατί î ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ἡμῶν ἐστινï . Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τό ἴδιο στόν οὐρανό καί στή γῆ.

Ὁ Κύριος δίνει τόν Παράδεισο καί τήν αἰώνια Βασιλεία μαζί Του, σέ ὅποιον μετανοεῖ. Μέ τό πλούσιο ἔλεός Του δέν θυμᾶται τίς ἁμαρτίες μας, ὅπως δέν θυμήθηκε τίς ἁμαρτίες τοῦ ληστή στό Σταυρό.

Μεγάλο τό ἔλεός Σου, Κύριε! Ποιός ὅμως θά μπο-ροῦσε νά σ' εὐχαριστήσει ὅπως πρέπει; Μᾶς ἔδωσες στή γῆ τό Πνεῦμα Σου τό Ἅγιο!

Μεγάλη ἡ δικαιοσύνη Σου, Κύριε! 'Εσύ ἔδωσες στούς Ἀποστόλους τήν ἐπαγγελία:«OΟὐκ ἀφήσω ὑμᾶς ὀρφανούς». Κι ἐμεῖς ζοῦμε τώρα αὐτό τό ἔλεος καί ἡ ψυχή αἰσθάνεται πώς ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπᾶ. Κι ὅποιος δέν τό αἰσθάνεται αὐτό, ἄς μετανοήσει καί ὁ Κύριος θά τοῦ δώσει τή Χάρη πού καθοδηγεῖ τήν ψυχή. Ἄν ὅμως δεῖς ἄνθρωπο ἁμαρτωλό, χωρίς νά συμπάσχεις, θά σ' ἐγκαταλείψει ἡ Χάρη. Μᾶς δόθηκε ἡ ἐντολή ν' ἀγαποῦμε. Κι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σπλαχνίζεται ὅλους καί τό Ἅγιο Πνεῦμα δίνει τή δύναμη νά κάνωμε τό καλό.

Ὤ Ἅγιο Πνεῦμα, μή μᾶς ἐγκαταλείπεις. Ὅταν Ἐσύ εἶσαι μαζί μας, ἡ ψυχή ἀντιλαμβάνεται τήν παρουσία Σου καί ἀναπαύεται μακαρίως κοντά στόν Θεό, γιατί Σύ χαρίζεις τήν φλογερή ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Κύριος ἀγάπησε τόσο τούς ἀνθρώπους Του, πού τούς ἁγίασε μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τούς ἔκανε ὅμοιους μέ τόν Ἑαυτό Του. Ὁ Κύριος εἶναι σπλαχνικός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς δίνει κι ἐμᾶς τή δύναμη νά εἴμαστε κι ἐμεῖς σπλαχνικοί. Ἄς ταπεινωθοῦμε, ἀδελφοί, γιά ν' ἀποκτήσουμε μέ τήν μετάνοια σπλαχνική καρδιά καί τότε θά δοῦμε τή δόξα τοῦ Κυρίου, τήν ὁποία γνωρίζει ἡ ψυχή καί ὁ νοῦς μέ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὅποιος μετανοεῖ ἀληθινά, εἶναι ἕτοιμος νά ὑπομείνει κάθε θλίψη, πείνα καί γυμνότητα, κρύο καί ζέστη, πόνο καί φτώχεια, ἐξουθένωση καί ἐξορία, ἀδικία καί συκοφαντία. Γιατί ἡ ψυχή του ὑψώνεται πρός τό Θεό καί δέν ἐνδιαφέρεται γιά τά γήινα, ἀλλά προσεύχεται μέ καθαρό νοῦ στό Θεό.

Ὅποιος ὅμως εἶναι προσκολλημένος σέ περιουσίες καί χρήματα, αὐτός ποτέ δέν μπορεῖ νά ἔχει καθαρό νοῦ γιά τόν Θεό, ἐπειδή στό βάθος τῆς ψυχῆς του κατοικεῖ ἔμμονη ἡ φροντίδα τί νά κάνει μ' αὐτά. Κι ἄν δέν μετανοήσει καθαρά καί δέν στενοχωρηθεῖ πού ἔχει ἁμαρτήσει ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, θά πεθάνει αἰχμάλωτος στό πάθος, χωρίς νά γνωρίσει τόν Κύριο.

Ὅταν σοῦ παίρνουν τήν περιουσία σου, δός την μόνος σου, γιατί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ τίποτα. Ὅποιος ὅμως δέν ἐγνώρισε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, αὐτός δέν μπορεῖ νά εἶναι ἐλεήμων, γιατί δέν ἔχει στήν ψυχή του τή χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἀφοῦ ὁ ἐλεήμων Κύριος μᾶς ἔδωσε μέ τά πάθη Του ἐπί γῆς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκ τοῦ Πατρός καί ἀφοῦ μᾶς ἔδωσε τό Σῶμα καί τό Αἷμα Του, εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι Αὐτός θά μᾶς δώσει καί ὅλα ὅσα μᾶς χρειάζονται. Ἄς παραδώσουμε τόν ἑαυτό μας στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί θά δοῦμε τήν Πρόνοιά Του καί ὁ Κύριος θά μᾶς χαρ&#80
55;σει ἀκόμη κι ἐκεῖνο πού δέν τό περιμένουμε κἄν.

Μή λυπόμαστε γιά τήν ἀπώλεια περιουσιῶν, αὐτό εἶναι ἀσήμαντη ὑπόθεση. Αὐτό τό ἔμαθα κιόλας ἀπό τόν κατά σάρκα πατέρα μου. Ὅταν συνέβαινε καμιά δυστυχία στό σπίτι, αὐτός ἔμενε ἥρεμος. Μετά τήν πυρκαγιά τοῦ ἔλεγαν μέ συμπόνοια: «Κάηκες Ἰβάν Πετρόβιτς». Κι ἐκεῖνος ἀπαντοῦσε: «Ὁ Θεός θά δώσει νά διορθωθοῦν τά πράγματα». Μιά φορά περνούσαμε κοντά ἀπό τό χωράφι μας κι ἐγώ τοῦ εἶπα: «Κοίταξε, μᾶς κλέβουν τά δεμάτια». Κι αὐτός μᾶς λέε:«Ἔ, παιδί μου, ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε ἀρκετό ψωμί. Αὐτός πού κλέβει, σημαίνει πώς ἔχει ἀνάγκη». Ἔτυχε νά τοῦ πῶ:«Δίνεις πολλή ἐλεημοσύνη. Ἄλλοι ὅμως πού ζοῦν καλύτερα ἀπό μᾶς, δίνουν λιγότερα». Κι αὐτός μοῦ ἀπάντης:«Ἔ, παιδί μου, ὁ Κύριος θά μᾶς δώσει». Κι ὁ Κύριος δέν διεύψευσε τήν ἐλπίδα του.

Στόν ἐλεήμονα συγχωρεῖ ὁ Κύριος τά ἁμαρτήματα παρευθύς. Ὁ ἐλεήμονας δέν θυμᾶται τό κακό. Κι ἄν ἀκόμα τόν ἀδίκησαν ἤ τοῦ πῆραν τήν περιουσία, αὐτός παραμένει ἀτάραχος, γιατί γνωρίζει ἐκ πείρας τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Τό ἔλεος τοῦ Κυρίου δέν μπορεῖ νά τό ἀφαιρέσει κανείς ἄνθρωπος, γιατί εἶναι ἀπαραβίαστο καί κατοικεῖ ψηλά, κοντά στόν Θεό.

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πού ζήσανε μέ παρθενία καί μετάνοια, ταπεινοί, ὑπάκουοι ἐγκρατεῖς, ἀνέβηκαν στόν οὐρανό καί βλέπουν τόν Κύριό μας 'Ιησοῦ Χριστό στή δόξα Του κι ἀκοῦνε τά χερουβικά ἄσματα, ἐνῶ ἐμεῖς ταραζόμαστε ἐπάνω στή γῆ, ὅπως ἡ σκόνη πού τήν παίρνει ὁ ἄνεμος, καί ὁ νοῦς μας ἔχει προσκολληθεῖ στά γήινα.

Ὤ τό ἀσθενικό μου πνεῦμα σβύνει σάν μικρό κερί ἀπό ἐλαφρό ἄνεμο, ἐνῶ τό πνεῦμα τῶν ἁγίων ἔκαιγε σάν τήν ἄφλεκτη βάτο, ἀπείρακτο ἀπό τόν ἄνεμο. Ποιός θά μοῦ δώσει τέτοια ζέση, πού νά μήν γνωρίζω ἀνάπαυση οὔτε νύκτα οὔτε μέρα ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ; Φλογερή εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Γιά χάρη της οἱ Ἅγιοι ὑπέμειναν ὅλες τίς θλίψεις καί πῆραν τήν δύναμη νά θαυματουργοῦν. Ἐθεράπευαν ἀρρώστους, ἀνάσται-ναν νεκρούς, περπατοῦσαν στά νερά, σηκωνόταν στόν ἀέρα κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, κατέβαζαν μέ προσευχή βροχή ἀπό τόν οὐρανό. Ἐγώ ὅμως θά εὐχόμουν νά μάθω μόνο τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νά μήν προσβάλλω κανέναν, ἀλλά νά προσεύχομαι γιά ὅλους, σάν τόν ἑαυτό μου.

Ἀλίμονό μου! Γράφω γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ὁ ἴδιος δέν ἀγαπῶ τό Θεό ὅπως θά ὄφειλα. Γι' αὐτό εἶμαι περίλυπος καί θλιμμένος, ὅπως ὁ διωγμένος ἀπό τόν Παράδεισο Ἀδάμ, καί ὀδύρομαι κραυγάζοντας μεγα-λοφώνως: Ἐλέησέ με Θεέ μου, τό πεπτωκός Σου πλάσμα.

Πόσες φορές Ἐσύ μοῦ ἔδωσες τή Χάρη Σου κι ἐγώ δέν τήν φύλαξα, γιατί εἶμαι κενόδοξος. Ἡ ψυχή μου ὅμως Σέ γνωρίζει, τόν Κτίστη καί Θεό μου, καί γι' αὐτό Σέ ζητῶ μέ θρήνους, ὅπως θρηνοῦσε ὁ Ἰωσήφ ὅταν τόν ἔσερναν δοῦλο στήν Αἴγυπτο.

Ἐγώ Σέ στενοχωρῶ μέ τίς ἁμαρτίες μου καί Σύ ἀπομακρύνεις τό Πρόσωπό Σου ἀπό μένα καί ἡ ψυχή μου Σέ ποθεῖ καί λυώνει γιά Σένα.

Ὤ Ἅγιο Πνεῦμα, μή μ' ἐγκαταλείπεις. Ὅταν ἀπο-μακρύνεσαι ἀπό μένα, μαῦρες σκέψεις καταπιέζουν τήν καρδιά μου καί ἡ ψυχή μου Σέ νοσταλγεῖ μέ καυτά δάκρυα.

Ὤ Παναγία Δέσποινα Θεοτόκε, Ἐσύ βλέπεις τή λύπη μου. Βλέπεις πώς στενοχώρησα τόν Κύριο, κι Αὐτός μέ ἐγκατέλειψε. Σέ ἱκετεύω: Σῶσε με τό πεσμένο πλάσμα τοῦ Θεοῦ, σῶσε με τόν δοῦλο Σου.

Ἄν σκέφτεσαι κακό γιά τούς ἀνθρώπους, αὐτό σημαίνει πώς μέσα σου ζῆ πονηρό πνεῦμα καί αὐτό σοῦ ὑποβάλλει πονηρές σκέψεις ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν. Κι ἄν κάποιος πεθάνει ἀμετανόητος, χωρίς νά συγχωρήσει τόν ἀδελφό, τότε ἡ ψυχή του θά πάει ἐκεῖ πού μένει τό πονηρό πνεῦμα, τό ὁποῖο ἔχει κυριεύσει τήν ψυχή του.

Τέτοιος εἶναι ὁ νόμος: Ἄν συγχωρεῖς, σημαίνει πώς σέ συγχώρεσε καί σένα ὁ Κύριος. Ἄν ὅμως δέν συγχωρεῖς τόν ἀδελφό, σημαίνει πώς καί ἡ δική σου ἁμαρτία παραμένει ἀσυγχώρητη.

Ὁ Κύριος θέλει νά ἀγαποῦμε τόν πλησίον. Κι ἄν σκέφτεσαι γι' αὐτόν πώς ὁ Κύριος τόν ἀγαπᾶ, σημαίνει πώς ἡ ἀγάπη τοῦ Κυρίου εἶναι μαζί σου. Κι ἄν σκέφτεσαι πώς ὁ Κύριος ἀγαπᾶ πολύ τό πλάσμα Του καί συμπονεῖς καί σύ ὁ ἴδιος κάθε κτίσμα καί ἀγαπᾶς τούς ἐχθρούς, ἐνῶ τόν &#7
953;αυτόν σου τόν θεωρεῖς χειρότερον ἀπό ὅλους, αὐτό σημαίνει ὅτι εἶναι μαζί σου ἡ μεγάλη χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

Ὅποιος ἔχει μέσα του τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἔστω καί λίγο, αὐτός θλίβεται γιά ὅλον τόν κόσμο μέρα καί νύχτα καί ἡ καρδιά του πονεῖ κάθε δημιούργημα τοῦ Θεοῦ καί ἰδιαιτέρως τούς ἀνθρώπους πού δέν γνωρίζουν τόν Θεό ἤ καί ἐναντιώνονται σ' Αὐτόν καί γι' αὐτό πορεύονται στή φωτιά τῶν βασάνων. Αὐτός προσεύχεται γι' αὐτούς μέρα καί νύχτα περισσότερο ἀπό ὅτι γιά τόν ἑαυτό του, νά μετανοήσουν καί νά γνωρίσουν τόν Κύριο.

Ὁ Κύριος προσευχόταν γιά τούς σταυρωτές Του: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς˙ οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι». Ὁ ἀρχιδιάκονος Στέφανος προσευχόταν γι' αὐτούς πού τόν λιθοβολοῦσαν γιά νά τόν θανατώσουν: «Κύριε, μή στήσῃς αὐτοῖς τήν ἁμαρτίαν ταύτην». Κι ἐμεῖς ἄν θέλουμε νά διαφυλάξουμε τήν Χάρη, πρέπει νά προσευ-χόμαστε γιά τούς ἐχθρούς. Ἄν δέν σπλαχνίζεσαι τόν ἁμαρτωλό πού θά βασανίζεται στήν φωτιά, σημαίνει πώς μέσα σου δέν ζῆ ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά πονηρό πνεῦμα. Ἐνόσο λοιπόν ζῆς ἀκόμη, ἀγωνίσου νά ἀπαλλαγεῖς ἀπ' αὐτό μέ τή μετάνοια.


Ἁγ. Σιλουανού Ἀθωνίτου

[NIKOSZ]

Μεγας Κανών. Ο ύμνος της μετανοίας

Ο Μεγας Κανών, τον οποίο συνέθεσε ο Αγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης, αρχιεπίσκοπος Κρήτης (γεννήθηκε το 660 στη Δαμασκό και εκοιμήθη εν Κυρίω στις 4 Ιουλίου του 740 στην Ερεσσό της Λεσβου), έξοχος υμνογράφος και ρήτωρ της Αγίας μας Εκκλησίας, είναι ένας από τούς πιο ενδιαφέροντες και γνωστούς κατανυκτικούς ύμνους και ψάλλεται στούς Ι. Ναούς τμηματικά μεν από την Δευτέρα μέχρι την Πεμπτη της Καθαρής Εβδομάδας, ενταγμένος στην Ακολουθία του μεγάλου Αποδείπνου, ολόκληρος δε την εσπέρα της Τετάρτης της Ε' εβδομάδας των Νηστειών, μαζί με το Μικρό Απόδειπνο. Στο Αγιο Ορος και στις άλλες Ι. Μονές ο Μεγας Κανών ψάλλεται κατά την Ακολουθία του Ορθρου της επομένης ημέρας, η οποία αποκαλείται και «Πεμπτη του Μεγάλου Κανόνος».

Ονομάζεται δε Μεγας Κανών αφενός λόγω της μεγάλης αισθητικής και πνευματικής του σπουδαιότητος και αφετέρου λόγω της μεγάλης εκτάσεώς του� αποτελείται από 11 ειρμούς (είναι οι εισαγωγικές ποιητικές στροφές, σύμφωνα με τις οποίες ψάλλονται τα επόμενα τροπάρια της ωδής) 250 τροπάρια κατανεμόμενα σε 9 ωδές, που κατανυκτικά και ηδύμολπα ψάλλονται συνοδευόμενα με τον πρατασσόμενο δαβιτικό στίχο « Ελέησόν με, ο Θεός, ελέησόν με».

Ο Μ. Κανών είναι περικαλλές ποίημα μεγάλης εμπνεύσεως με πολύ λυρισμό και άφθονα ποιητικά στοιχεία. Οι ζωηρές και παραστατικές εικόνες, το πλήθος των παραδειγμάτων, οι επιτυχείς συμβολισμοί, η εύηχος ζωντανή και απλή σχετικά γλώσσα, η ομοτονία μεταξύ ειρμών και τροπαρίων, οι συχνά ομοιοκαταληκτούντες στίχοι, οι παρηχήσεις, τα ασύνδετα γοργόρρυθμα σχήματα, οι παρομοιώσεις, οι άντιθέσεις, οι ρητορικές ερωτήσεις σε συνδυασμό με την ηδύφωνη ασματική απόδοσή του συνθέτουν ένα ιδιαίτερο αισθητικό κάλλος και οδηγούν τον ακροατή η τον αναγνώστη σε προσευχητική κατάνυξη και αυτοέλεγχο.

Ο Αγ. Ανδρέας Κρήτης συνέλεξε απ' όλη την Αγία Γραφή, από τον Αδάμ ίσαμε την Ανάληψη του Χριστού και το κήρυγμα των Αγίων Αποστόλων, ιστορίες, εικόνες και περιστατικά με τα οποία, μελοποιώντας τα, προτρέπει κάθε πιστό να θαυμάζει και να μιμείται, όσο μπορεί, τα καλά παραδείγματα από αυτές τις ιστορίες, να αποστρέφεται δε τα αρνητικά και να καταφεύγει πάντοτε στο Θεο ένδακρυς με διάθεση εξομολογήσεως και μετανοίας ζητώντας το έλεός Του.

Τα τροπάρια με το περιεχόμενό τους που ψάλλονται στον ηδύφωνο πλ. Β' ήχο μπορούν να κατανύξουν και την πλέον σκληρή ψυχή, να την απαλύνουν και να την οδηγήσουν σε αγαθές και σωτήριες αποφάσεις μετανοίας και ορθοπραξίας. Οσο μεγάλες κι αν είναι οι αμαρτίες και τα ανομήματα, που διέπραξε ο άνθρωπος, δεν πρέπει να τον οδηγούν σε απελπισία και απόγνωση. Ο γεμάτος αγάπη, ευσπλαχνία κι έλεος Ιησούς Χριστός ανεμένει την ειλικρινή μας μετάνοια και μας συγχωρεί, αρκεί να ζητήσουμε με τελωνική ταπείνωση το έλεός Του.

Ωστόσο, ο άνθρωπος δεν πρέπει να βραδύνει και να αναβάλει τη λήψη αποφάσεως για εξομολόγηση και μετάνοια. Γιατί η ζωη είναι μικρή, ως άνθος παρέρχεται, και ο θάνατος έρχεται απροειδοποίητα. Γι� αυτό και ο Αγιος υμνωδός με τα ακόλουθα συγκλονιστικά τροπάρια μας προτρέπει σε εξομολόγηση και, δια της μετανοίας, σε αλλαγή τρόπου βιωτής.

«Δεύρο τάλαινα (=δύστυχη) ψυχή, /συν τη σαρκί σου τω πάντων Κτίστη /εξομολογών και απόσχου (=απομακρύνσου) λοιπόν της πριν αλογίας (=από τα άλογα πάθη) /και προσάγαγε τω Θεώ (=πρόσφερε στο Θεο) /εν μετανοία δάκρυα» (β� τροπάριο α' ωδής).

« Εγγίζει, ψυχή, το τέλος, /εγγίζει και ου φροντίζεις, ουχ ετοιμάζη (=δεν ετοιμάζεσαι)/ ο καιρός συντέμνει (=λιγοστεύει), διανάστηθι (=σήκω επάνω)/ εγγύς επί θύραις ο κριτής εστι/ ως όναρ (=σαν όνειρο), ως άνθος ο χρόνος του βίου τρέχει/ τι μάτην ταραττόμεθα;» (β' τροπάριο δ' ωδής).

Εχοντας τη διαβεβαίωση του Αγίου Πατρός Ανδρέου Κρήτης για το έλεος και την ευσπλαχνία του Κυρίου μας, ο οποίος «ενανθρώπησε /καλέσας προς μετάνοιαν ληστάς και πόρνας», ας κάνουμε αυτό το μεγάλο βήμα της σωστικής ειλικρινούς μετανοίας που μας παροτρύνει ο Μεγας Κανών, όσα κι αν είναι τα παραπτώματά μας, και θα έχουμε, οπωσδήποτε, το έλεος και την εκδήλωση της αγάπης του Θεού.


ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΠΑΤΡΙΚΟΥ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ

[NIKOSZ]

"Αν όλοι είμαστε αμαρτωλοί, και αν κανείς δεν είναι ελεύθερος από πειρασμούς, άρα καμιά αρετή δεν είναι ανώτερη από τη μετάνοια, διότι το έργο της δεν μπορεί ποτέ να τελειώσει μέχρι να πεθάνουμε. Και οι δίκαιοι και οι αμαρτωλοί, όλοι μας, πρέπει πάντα να είμαστε σε μετάνοια, εφόσον θέλουμε να σωθούμε. Και δεν υπάρχει κανένα όριο στην τελείωσή μας, διότι η τελειότητα, και των τελείων ακόμη, είναι ατελής. Γι΄αυτό το λόγο και η μετάνοια δεν μπορεί να περιορισθεί ούτε σε ορισμένα χρονικά πλαίσια, ούτε σε ορισμένες πράξεις, μέχρι την ώρα του θανάτου. Να θυμάσαι ότι σε κάθε ηδονή ακολουθεί η ακηδία και η πικρότητα."

Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου

[NIKOSZ]

"Αυτός που συναισθάνεται τις αμαρτίες του, είναι ανώτερος από κείνον πού ανασταίνει νεκρούς με την προσευχή του μέσα στον κόσμο. Αυτός που στενάζει μία ώρα για την ψυχή του, είναι ανώτερος από κείνον που ωφελεί όλο τον κόσμο με τη διδασκαλία του. Αυτός που αξιώθηκε να δει την πραγματική πνευματική του κατάσταση, είναι ανώτερος από κείνον που αξιώθηκε να δει τους Αγγέλους, γιατί αυτός βλέπει με τους νοερούς οφθαλμούς της ψυχής, ενώ εκείνος, βλέπει με τους σωματικούς οφθαλμούς."

Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου

[NIKOSZ]

"Θυμήσου πόσοι δυνατοί και ενάρετοι άνθρωποι έπεσαν, και ταπεινώσου για τις αρετές που έχεις. Θυμήσου τους παλιούς, που έπεσαν σε βαριά αμαρτήματα και μετάνιωσαν, και τι υψηλή τιμή αξιώθηκαν, ύστερα, από το Θεό, και θα πάρεις θάρρος στη μετάνοιά σου."

Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου

[NIKOSZ]

"Ζητήστε, όσοι ζείτε στην αμαρτία, να βρείτε τον Κύριο, και πάρτε δύναμη ελπίζοντας σ΄αυτόν, ζητήστε τον με μετάνοια, και θα αγιασθείτε με τον αγιασμό που χαρίζει η παρουσία του, και θα καθαρισθείτε από τις αμαρτίες σας.

Όσοι διαπράξατε αμαρτίες, τρέξτε στον Κύριο, πού έχει τη δύναμη να συγχωρεί αμαρτήματα και να παραβλέπει σφάλματα, διότι πήρε όρκο και είπε με το στόμα του προφήτη Ιεζεκιήλ (33, 11):

«Ζώ εγώ, λέγει ο Κύριος, δε θέλω το θάνατο του αμαρτωλού, μέχρι να μετανοήσει και να ζήσει αληθινά».

Και πάλι: «Όλη την ημέρα άπλωνα τα χέρια μου, περιμένοντας την επιστροφή του ανυπάκουου και φιλόνικου λαού» (Ησ. 65, 2),

και πάλι: «Γιατί επιμένεις στην αμαρτία και πεθαίνεις, λαέ του Ισραήλ;» (Ιεζ. 33, 11),

και: «Γυρίστε κοντά μου, και εγώ θα έρθω σε σας» (Μαλ. 3, 7),

και πάλι: «Οποιαδήποτε μέρα επιστρέψει ο αμαρτωλός από το δρόμο που πήρε, και γυρίσει σε μένα τον Κύριο, και ζήσει σύμφωνα με τις εντολές και τη δικαιοσύνη μου, δε θα θυμηθώ τις ανομίες του, και θα ζήσει αληθινή ζωή, λέει ο Κύριος. Και ο δίκαιος εάν εγκαταλείψει τη δικαιοσύνη και αρχίσει να αμαρτάνει και να αδικεί, δε θα λάβω υπόψη μου ότι κάποτε ήταν δίκαιος, παρά θα τον κάνω να γλιστρήσει, για να μετανοήσει, όμως θα πεθάνει μέσα στο σκοτάδι των πονηρών του έργων, αν επιμείνει σ΄αυτά» (Ιεζ. 33, 14.15).

Και γιατί τα είπε αυτά; Διότι ο αμαρτωλός δε θα επιμείνει στην αμαρτία του από τη στιγμή που θα επιστρέψει στον Κύριο.

Αλλά και η δικαιοσύνη του δικαίου δεν πρόκειται να τον σώσει από την ημέρα πού θα αμαρτήσει, αν βέβαια επιμείνει στο αμάρτημά του. Και στον Ιερεμία έτσι μίλησε ο Θεός: «Πάρε τη μεμβράνη και γράψε όσα θα σου πω: Από τα χρόνια του Ιωσία, του βασιλιά της φυλής Ιούδα, μέχρι σήμερα, όλες τις δυστυχίες που σου είπα, θα τις επιφέρω σε τούτον το λαό, κι αυτό το λέω, για να ακούσουν οι άνθρωποι, και να φοβηθούν, και να εγκαταλείψουν τον κακό δρόμο που πήραν, και να γυρίσουν πίσω μετανοημένοι, και τότε εγώ θα πάρω από πάνω τους τις αμαρτίες που τους βαραίνουν» (Ιερ. 36, 2.3).

Και η Σοφία Σολομώντος είπε: «Όποιος κρατάει κρυφή την αμαρτία του, δε θα ωφεληθεί απ΄αυτό, όποιος όμως ομολογεί τι αμαρτίες έκανε, και ξέκοψε απ΄αυτές, θα ελεηθεί από το Θεό» (Παρ. 28,13).

Και στον Ησαΐα λέει: «Να ζητήσετε εμένα, τον Κύριο, κι αφού με βρείτε, να ζητήσετε την βοήθειά μου, να ΄ρθείτε κοντά μου, και να εγκαταλείψει ο αμαρτωλός το δρόμο που πήρε, και ο άδικος τους πονηρούς λογισμούς του, και να γυρίσετε σε μένα, κι εγώ θα σας σπλαχνιστώ και θα σας ελεήσω» (Ησ. 55, 6-9). (26-7)"

Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου

[NIKOSZ]

"Ο Υιός του Θεού υπέμεινε σταυρό για τους αμαρτωλούς. Όλοι οι αμαρτωλοί, λοιπόν, ας πάρουμε θάρρος στη μετάνοιά μας. Γιατί αν το σχήμα μόνο της μετάνοιας του βασιλιά Αχαάβ μετάβαλε την οργή του Θεού για τις αμαρτίες του, πολύ περισσότερο θα εξιλεώσουμε το Θεό, αν η μετάνοιά μας είναι αληθινή, και δεν περιορίζεται μόνο σε καμώματα. Και αν το σχήμα μόνο της ταπείνωσης απομάκρυνε την οργή του Θεού από αυτόν, που η μετάνοιά του δεν ήταν αληθινή, πόσο μάλλον η δικά μας, που λυπούμαστε πραγματικά για αμαρτήματά μας; Η βαθιά λύπη που έχουμε μέσα μας για τις αμαρτίες μας, είναι αρκετή να μας σώσει, κι ας μην καταβάλουμε σωματικούς κόπους."

Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου