Ο θάνατος ως αποκάλυψη της ζωής
Ο θάνατος βρίσκεται στο κέντρο της θρησκείας και του πολιτισμού και η στάση μας απέναντι στον θάνατο προσδιορίζει τη στάση μας απέναντι στη ζωή. Κάθε άρνηση του θανάτου απλώς αυξάνει τη νεύρωση (αθανασία) όπως κάνει και η αποδοχή του (ασκητισμός, άρνηση της σάρκας). Μόνο η νίκη κατά του θανάτου είναι η απάντηση, και προϋποθέτει την υπέρβαση και των δύο, της άρνησης και της αποδοχής - « ο θάνατος κατεπόθη εις νείκος». Το ερώτημα είναι «ποια είναι αυτή η νίκη;» Αρκετά συχνά λησμονούμε την απάντηση. Γιʼ αυτό παραμένουμε αβοήθητοι, όταν ασχολούμαστε με το θάνατο. Ο θάνατος αποκαλύπτει – πρέπει νʼ αποκαλύπτει - το νόημα όχι του θανάτου, αλλά της ζωής. Η ζωή δεν πρέπει να είναι μία προετοιμασία για το θάνατο, αλλά μία νίκη επί του θανάτου, έτσι ώστε ο θάνατος να γίνεται θρίαμβος της ζωής, εν Χριστώ. Διδάσκουμε για τη ζωή χωρις να την αναφέρουμε στο θάνατο, και για το θάνατο, σαν να είναι κάτι το άσχετο προς τη ζωή. Ο Χριστιανισμός, όταν βλέπει τη ζωή μόνο ως μια προετοιμασία για το θάνατο, κάνει τη ζωή δίχως σημασία και υποβαθμίζει το θάνατο σʼ έναν «άλλο κόσμο», που δεν υπάρχει, επειδή ο θεός δημιούργησε μόνο έναν κόσμο, μια ζωή. Κάνει το Χριστιανισμό και το θάνατο να χάσουν τη σημασία τους ως νίκη. Δε λύνει το πρόβλημα της νεύρωσης του θανάτου. Το ενδιαφέρον μας για τη μοίρα των νεκρών πέρα από τον τάφο καθιστά τη χριστιανική εσχατολογία δίχως νόημα. Η Εκκλησία δεν εύχεται για τους νεκρούς. Είναι(πρέπει να είναι ) η συνεχής Ανάστασή τους, επειδή η Εκκλησία είναι η ζωή μέσα στο θάνατο, η νίκη επί του θανάτου, η καθολική Ανάσταση.
«Να συμβιβαστεί με το θάνατο ...» Στην ηλικία των 53 ετών, είναι καιρός να σκεφτώ το θάνατο, να το συμπεριλάβω ως κορωνίδα στο όραμα της ζωής, ως τελείωση και νοηματοδότηση των πάντων. Αυτό το όραμα ζωής περισσότερο το αισθάνομαι παρά μπορώ να το εκφράσω με λόγια, αλλά είναι ένα όραμα με το οποίο ζω στις καλύτερες στιγμές της ζωής μου.
Τι είναι αυτό που εξαφανίζεται με το θάνατο; Η εμπειρία της ασχήμιας αυτού του κόσμου, του κακού, της ρευστότητας του χρόνου. Αυτό που μένει είναι η ομορφιά που χαροποιεί και ταυτόχρονα θλίβει την καρδιά. «Ειρήνη». Η ειρήνη του Σαββάτου, η οποία διανοίει την πληρότητα και την τελείωση της Δημιουργίας. Η ειρήνη του Θεού. Όχι του θανάτου, αλλά της ζωής στην πληρότητά της, στην αιώνια κατοχή της.
π.Αλεξάνδρου Σμέμαν
Ο θάνατος ως αποκάλυψη της ζωής
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
Ο θάνατος ως αποκάλυψη της ζωής
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Θάνατος: Γέννηση σε νέα ζωή
Tί είναι το πιο φοβερό πράγμα για τον άνθρωπο; O θάνατος; Nαι, ο θάνατος. Kανείς δεν μπορεί να σκεφθεί χωρίς φρίκη ότι κάποια μέρα θα πεθάνει, θα αφήσει την ύστερη πνοή του. Πόσο οι καημένοι οι γονείς θλίβονται, όταν πεθάνει το παιδάκι τους και το βλέπουν μπροστά στους χωρίς πνοή! Aλλά, αδελφοί, ας μην αφηνόμαστε στην υπέρμετρο λύπη. Mε τον δικό του θάνατο ο Kύριος μας Iησούς Xριστός νίκησε το θάνατο μας. Mε την αγία του Aνάστασι, μας εξασφάλισε και τη δική μας ανάστασι. Kάθε εβδομάδα, κάθε Kυριακή, η Θεία Λειτουργία, μαζί με την Aνάστασι του Xριστού μας θυμίζει και τη δική μας ανάσταση, μας δίνει την πρόγευσι της ουσράνιας ζωής, προς την οποία οδεύουμε μες από τις θλίψεις της εδώ κάτω συντόμου ζωής μας. Για τον αληθινό χριστιανό ο θάνατος είναι σαν ένας ύπνος έως την ημέρα της αναστάσεως ή σαν μία γέννησις σε καινούργια ζωή. Για να αξιωθούμε αυτή την αιώνια και μακάρια ζωή, ας στολίσουμε τον εαυτό μας με τις αρετές και ας μην κλαίμε απαρηγόρητα για τον υλικό θάνατο. «Xριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω, θάνατον πατήσας και . . Ζωήν χαρισάμενος».
Άγιος Iωάννης της Kροστάνδης
Tί είναι το πιο φοβερό πράγμα για τον άνθρωπο; O θάνατος; Nαι, ο θάνατος. Kανείς δεν μπορεί να σκεφθεί χωρίς φρίκη ότι κάποια μέρα θα πεθάνει, θα αφήσει την ύστερη πνοή του. Πόσο οι καημένοι οι γονείς θλίβονται, όταν πεθάνει το παιδάκι τους και το βλέπουν μπροστά στους χωρίς πνοή! Aλλά, αδελφοί, ας μην αφηνόμαστε στην υπέρμετρο λύπη. Mε τον δικό του θάνατο ο Kύριος μας Iησούς Xριστός νίκησε το θάνατο μας. Mε την αγία του Aνάστασι, μας εξασφάλισε και τη δική μας ανάστασι. Kάθε εβδομάδα, κάθε Kυριακή, η Θεία Λειτουργία, μαζί με την Aνάστασι του Xριστού μας θυμίζει και τη δική μας ανάσταση, μας δίνει την πρόγευσι της ουσράνιας ζωής, προς την οποία οδεύουμε μες από τις θλίψεις της εδώ κάτω συντόμου ζωής μας. Για τον αληθινό χριστιανό ο θάνατος είναι σαν ένας ύπνος έως την ημέρα της αναστάσεως ή σαν μία γέννησις σε καινούργια ζωή. Για να αξιωθούμε αυτή την αιώνια και μακάρια ζωή, ας στολίσουμε τον εαυτό μας με τις αρετές και ας μην κλαίμε απαρηγόρητα για τον υλικό θάνατο. «Xριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω, θάνατον πατήσας και . . Ζωήν χαρισάμενος».
Άγιος Iωάννης της Kροστάνδης
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Ο θάνατος ως γέννηση
Πενθούν πολλοί και αντιδρούν για τον χωρισμό του θανάτου, όπως τα έμβρυα, κατά την ώρα που γεννιούνται.
Αν το έμβρυο είχε φωνή και λόγο θα αγανακτούμε, επειδή με την γέννηση του αποχωρίζεται από τα σπλάχνα την μάνας του. Θα φώναζε δε λέγοντας, ότι πονάει πολύ, που αποσπάται από τη γλυκιά ζωή, την οποία περνάει μέσα στην μήτρα της μόνος του.
Δηλαδή, αυτό το κάμνει κιόλας. Διότι μόλις γεννηθεί το παιδί μαζί με την πρώτη αναπνοή του συνεκβάλλει και το πρώτο δάκρυ του. Είναι σαν να αγανακτεί και να διαμαρτύρεται κλαίγοντας για τον χωρισμό από την ζωή, που ζούσε. Έτσι ακριβώς αντιδρούν και οι άνθρωποι με τον θάνατο. Αντιδρούν σαν το έμβρυο, που γεννιέται κλαίγοντας. Αντιδρούν, θέλοντας να ζουν συνεχώς στη γη αυτή της υλικής αηδίας.
Όταν λοιπόν έλθει ο πόνος του θανάτου, σαν τον πόνο της γέννας, που γεννά τους ανθρώπους σε μια άλλη ζωή, αυτός μεν που πεθαίνει, όταν φτάσει στο φως της ζωής εκείνης και αναπνεύσει το καθαρό πνεύμα, γνωρίζει καλά πλέον την μεγάλη διαφορά της επίγειας με εκείνην την ζωή. Όσοι όμως μένουν πίσω σε τούτο τον βαλτώδη και πλαδαρό βίο, σκέπτονται σαν τα κυοφορούμενα έμβρυα. Αυτοί λοιπόν οδύρονται γιʼ αυτόν, που πέθανε, σαν να έχασε κάτι πανάκριβο. Το ότι δηλαδή αποχωρίστηκε «της συγγενείας ημών» Δεν γνωρίζουν οι ταλαίπωροι ζώντες, ότι αυτός που πεθαίνει ανοίγει τα μάτια του σε έναν άλλο κόσμο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το έμβρυο, που βγαίνει από την μήτρα της μάνας του στο φως της επίγειας ζωής. Ως άνοιγμα των ματιών βέβαια πρέπει να εννοήσουμε των ματιών της ψυχής με τα οποία βλέπεται η αλήθεια των πραγμάτων.
Όταν δηλαδή η ψυχή φτάσει εκεί, λειτουργεί η πνευματική ακοή, με την οποία ακούει πια τα άρρητα ρήματα, «α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι» όπως λέγει ο απόστολος Παύλος. Ανοίγει τότε και η γλώσσα και ελκύει το καθαρό πνεύμα. Παίρνει δύναμη, ώστε να λαλεί με νοητή φωνή τον αληθινό λόγο μπαίνοντας στην πανηγύρι του ουρανού και στην συντροφιά των αγίων.
Εκεί αξιώνεται και της θεϊκής γεύσεως, με την οποία αντιλαμβάνεται αυτό που λέει ο ψαλμός, «χρηστός ο Κύριος» Με την καινούργια όσφρηση αντιλαμβάνεται την ευωδία του Χριστού.
Τέλος δε με την καινούργια αίσθηση της αφής η ψυχή ακουμπάει την Αλήθεια και ψηλαφά τον Λόγο Χριστό, όπως μαρτυρεί ο Ιωάννης.
Εάν αγαπητέ μου, όλα αυτά ακολουθούν μετά από την γέννα του θανάτου, τότε σε τι χρειάζεται το υπέρμετρο πένθος και η σκυθρωπότης και η κατήφεια;
Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
Πενθούν πολλοί και αντιδρούν για τον χωρισμό του θανάτου, όπως τα έμβρυα, κατά την ώρα που γεννιούνται.
Αν το έμβρυο είχε φωνή και λόγο θα αγανακτούμε, επειδή με την γέννηση του αποχωρίζεται από τα σπλάχνα την μάνας του. Θα φώναζε δε λέγοντας, ότι πονάει πολύ, που αποσπάται από τη γλυκιά ζωή, την οποία περνάει μέσα στην μήτρα της μόνος του.
Δηλαδή, αυτό το κάμνει κιόλας. Διότι μόλις γεννηθεί το παιδί μαζί με την πρώτη αναπνοή του συνεκβάλλει και το πρώτο δάκρυ του. Είναι σαν να αγανακτεί και να διαμαρτύρεται κλαίγοντας για τον χωρισμό από την ζωή, που ζούσε. Έτσι ακριβώς αντιδρούν και οι άνθρωποι με τον θάνατο. Αντιδρούν σαν το έμβρυο, που γεννιέται κλαίγοντας. Αντιδρούν, θέλοντας να ζουν συνεχώς στη γη αυτή της υλικής αηδίας.
Όταν λοιπόν έλθει ο πόνος του θανάτου, σαν τον πόνο της γέννας, που γεννά τους ανθρώπους σε μια άλλη ζωή, αυτός μεν που πεθαίνει, όταν φτάσει στο φως της ζωής εκείνης και αναπνεύσει το καθαρό πνεύμα, γνωρίζει καλά πλέον την μεγάλη διαφορά της επίγειας με εκείνην την ζωή. Όσοι όμως μένουν πίσω σε τούτο τον βαλτώδη και πλαδαρό βίο, σκέπτονται σαν τα κυοφορούμενα έμβρυα. Αυτοί λοιπόν οδύρονται γιʼ αυτόν, που πέθανε, σαν να έχασε κάτι πανάκριβο. Το ότι δηλαδή αποχωρίστηκε «της συγγενείας ημών» Δεν γνωρίζουν οι ταλαίπωροι ζώντες, ότι αυτός που πεθαίνει ανοίγει τα μάτια του σε έναν άλλο κόσμο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το έμβρυο, που βγαίνει από την μήτρα της μάνας του στο φως της επίγειας ζωής. Ως άνοιγμα των ματιών βέβαια πρέπει να εννοήσουμε των ματιών της ψυχής με τα οποία βλέπεται η αλήθεια των πραγμάτων.
Όταν δηλαδή η ψυχή φτάσει εκεί, λειτουργεί η πνευματική ακοή, με την οποία ακούει πια τα άρρητα ρήματα, «α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι» όπως λέγει ο απόστολος Παύλος. Ανοίγει τότε και η γλώσσα και ελκύει το καθαρό πνεύμα. Παίρνει δύναμη, ώστε να λαλεί με νοητή φωνή τον αληθινό λόγο μπαίνοντας στην πανηγύρι του ουρανού και στην συντροφιά των αγίων.
Εκεί αξιώνεται και της θεϊκής γεύσεως, με την οποία αντιλαμβάνεται αυτό που λέει ο ψαλμός, «χρηστός ο Κύριος» Με την καινούργια όσφρηση αντιλαμβάνεται την ευωδία του Χριστού.
Τέλος δε με την καινούργια αίσθηση της αφής η ψυχή ακουμπάει την Αλήθεια και ψηλαφά τον Λόγο Χριστό, όπως μαρτυρεί ο Ιωάννης.
Εάν αγαπητέ μου, όλα αυτά ακολουθούν μετά από την γέννα του θανάτου, τότε σε τι χρειάζεται το υπέρμετρο πένθος και η σκυθρωπότης και η κατήφεια;
Άγιος Γρηγόριος Νύσσης
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Θάνατος - Τελώνια - Ανάσταση
Γνωρίσουμε ότι με την Ανάσταση του Χριστού καταργήθηκε ο πνευματικός θάνατος και παρέμεινε πλέον μόνο ο βιολογικός, που δεν μπορεί κανείς να τον αποφύγει. Είναι αναπόφευκτος για τον κάθε άνθρωπο. Θα καταργηθεί βέβαια και αυτός εν τη «εσχάτη ημέρα» της Ανάστασης των νεκρών κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Σχετικά με το γεγονός αυτό του βιολογικού θανάτου, που είναι ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα και η είσοδος της ψυχής στο χώρο των πνευμάτων, οι Πατέρες της Εκκλησίας, μέσα από την εμπειρία ανθρωπιών που ηγέρθησαν εκ των νεκρών, μιλούν για μια πνευματική πορεία στην οποία βέβαια δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε τόπος.
Για να την εκφράσουμε με τα δικά μας δεδομένα, για κάποιο διάστηκα υφίσταται μια κρίση η ψυχή του ανθρώπου, όταν τα τάγματα των ακαθάρτων πνευμάτων εκζητούν απʼ αυτόν την λογοδοσία των πράξεων του. Αυτά, τα ονομαζόμενα, κατά την κοινή έκφραση των Πατέρων, τελώνια, δεν είναι τίποτε άλλό παρά τα ακάθαρτα πνεύματα, τα δαιμονικά, τα οποία έχουν τα δικά τους τάγματα, και πολεμούν τον άνθρωπο. Και εφ ʽ όσον ο άνθρωπος, ως ελεύθερη προσωπικότητα, έδωσε σύμπραξη και υποταγή στα πάθη και στην αμαρτία, επόμενο είναι, τα τελώνια να απαιτήσουν να λογοδοτήσει. Και έχουν τέτοια εξουσία πάνω στη ψυχή του αυτά τα ακάθαρτα πνεύματα και θέλουν να αποσπάσουν τη ψυχή του ανθρώπου και να την χωρίσουν αιωνίως από τον Θεό.
Σ ʽ αυτή την πορεία ο άνθρωπος, η ανθρώπινη ψυχή, αγωνίζεται συν τη χάριτι, και αν εις στον κόσμο αυτό αγωνίστηκε να απαλλαγεί από τα πάθη και την αμαρτία και να καθαρθεί από την ενέργεια των παθών, τότε πορεύεται ελεύθερος στην κοινωνία με τον Θεό, μέσα στην αιώνια αυτή κατάσταση, την εκτός τόπου και χρόνου, μέχρι της κοινής αναστάσεως, της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού.
Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Γνωρίσουμε ότι με την Ανάσταση του Χριστού καταργήθηκε ο πνευματικός θάνατος και παρέμεινε πλέον μόνο ο βιολογικός, που δεν μπορεί κανείς να τον αποφύγει. Είναι αναπόφευκτος για τον κάθε άνθρωπο. Θα καταργηθεί βέβαια και αυτός εν τη «εσχάτη ημέρα» της Ανάστασης των νεκρών κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Σχετικά με το γεγονός αυτό του βιολογικού θανάτου, που είναι ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα και η είσοδος της ψυχής στο χώρο των πνευμάτων, οι Πατέρες της Εκκλησίας, μέσα από την εμπειρία ανθρωπιών που ηγέρθησαν εκ των νεκρών, μιλούν για μια πνευματική πορεία στην οποία βέβαια δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε τόπος.
Για να την εκφράσουμε με τα δικά μας δεδομένα, για κάποιο διάστηκα υφίσταται μια κρίση η ψυχή του ανθρώπου, όταν τα τάγματα των ακαθάρτων πνευμάτων εκζητούν απʼ αυτόν την λογοδοσία των πράξεων του. Αυτά, τα ονομαζόμενα, κατά την κοινή έκφραση των Πατέρων, τελώνια, δεν είναι τίποτε άλλό παρά τα ακάθαρτα πνεύματα, τα δαιμονικά, τα οποία έχουν τα δικά τους τάγματα, και πολεμούν τον άνθρωπο. Και εφ ʽ όσον ο άνθρωπος, ως ελεύθερη προσωπικότητα, έδωσε σύμπραξη και υποταγή στα πάθη και στην αμαρτία, επόμενο είναι, τα τελώνια να απαιτήσουν να λογοδοτήσει. Και έχουν τέτοια εξουσία πάνω στη ψυχή του αυτά τα ακάθαρτα πνεύματα και θέλουν να αποσπάσουν τη ψυχή του ανθρώπου και να την χωρίσουν αιωνίως από τον Θεό.
Σ ʽ αυτή την πορεία ο άνθρωπος, η ανθρώπινη ψυχή, αγωνίζεται συν τη χάριτι, και αν εις στον κόσμο αυτό αγωνίστηκε να απαλλαγεί από τα πάθη και την αμαρτία και να καθαρθεί από την ενέργεια των παθών, τότε πορεύεται ελεύθερος στην κοινωνία με τον Θεό, μέσα στην αιώνια αυτή κατάσταση, την εκτός τόπου και χρόνου, μέχρι της κοινής αναστάσεως, της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού.
Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Η καταστροφή του θανάτου
Οθάνατος εισήλθε στον κόσμο εξʼ αιτίας της αμαρτίας. Πάνω στο βασίλειο της ζωής επεκράτησε ο θάνατος. Ο κόσμος του Θεού μετετράπη σε ένα απέραντο νεκροταφείο όπου ο νόμος του θανάτου, της αποσύνθεσης, του χωρισμού και της φθοράς έγινε νόμος της ζωής, «νόμος της φύσεως». Αυτό σημαίνει ότι εκείνος που αναιρεί τον Θεό που καταστρέφει το έργο του, έχει θριαμβεύσει στον κόσμο και συνεπώς ο διάβολος είναι ο «άρχων του κόσμου τούτου». Μόνο ξεκινώντας απʼ αυτόν «το ζήλο προς τον Θεό», από την πίστη σε Θεό δημιουργό, σε Θεό ζωοδότη, μπορεί κάποιος να κατανοήσει την στάση των Χριστιανών προς τον θάνατο ως τον έχθρό τους. Να γιατί ο Υιός του Θεού έκλαψε για το θάνατο του Λαζάρου τον οποίο επρόκειτο να αναστήσει, να γιατί «ήρξατο λυπείσθαι και αδημονείν» όταν επλησίασε η ώρα να γευθεί το θάνατο.
΄Ηταν η αποστροφή και η θλίψη του Υιού βλέποντας το έργο του Πατέρα του να καταπατείται. ΄Ηταν η αποστροφή του Δημιουργού του κόσμου της δόξας βλέποντάς τον να γίνεται λάφυρο του πονηρού. Συνεπώς, ήρθε όχι για να μας συμφιλιώσει με το θάνατο αλλά για να πατήσει πάνω στο θάνατο και να καταστρέψει την επίδρασή του. Ο θάνατός του έγινε η πηγή της ζωής μας. ΄Ηρθε και τον γεύθηκε ελεύθερα: Η Ζωή έδωσε τον εαυτό της στο θάνατο για να καταστρέψει σʼ αυτή την μονομαχία, τη δύναμη του θανάτου. «Νυν κρίσις εστί του κόσμου τούτου, νυν ο άρχων του κόσμου τούτου εκβληθήσεται έξω».
Πρωτ.Αλέξανδρος Σμέμαν
Οθάνατος εισήλθε στον κόσμο εξʼ αιτίας της αμαρτίας. Πάνω στο βασίλειο της ζωής επεκράτησε ο θάνατος. Ο κόσμος του Θεού μετετράπη σε ένα απέραντο νεκροταφείο όπου ο νόμος του θανάτου, της αποσύνθεσης, του χωρισμού και της φθοράς έγινε νόμος της ζωής, «νόμος της φύσεως». Αυτό σημαίνει ότι εκείνος που αναιρεί τον Θεό που καταστρέφει το έργο του, έχει θριαμβεύσει στον κόσμο και συνεπώς ο διάβολος είναι ο «άρχων του κόσμου τούτου». Μόνο ξεκινώντας απʼ αυτόν «το ζήλο προς τον Θεό», από την πίστη σε Θεό δημιουργό, σε Θεό ζωοδότη, μπορεί κάποιος να κατανοήσει την στάση των Χριστιανών προς τον θάνατο ως τον έχθρό τους. Να γιατί ο Υιός του Θεού έκλαψε για το θάνατο του Λαζάρου τον οποίο επρόκειτο να αναστήσει, να γιατί «ήρξατο λυπείσθαι και αδημονείν» όταν επλησίασε η ώρα να γευθεί το θάνατο.
΄Ηταν η αποστροφή και η θλίψη του Υιού βλέποντας το έργο του Πατέρα του να καταπατείται. ΄Ηταν η αποστροφή του Δημιουργού του κόσμου της δόξας βλέποντάς τον να γίνεται λάφυρο του πονηρού. Συνεπώς, ήρθε όχι για να μας συμφιλιώσει με το θάνατο αλλά για να πατήσει πάνω στο θάνατο και να καταστρέψει την επίδρασή του. Ο θάνατός του έγινε η πηγή της ζωής μας. ΄Ηρθε και τον γεύθηκε ελεύθερα: Η Ζωή έδωσε τον εαυτό της στο θάνατο για να καταστρέψει σʼ αυτή την μονομαχία, τη δύναμη του θανάτου. «Νυν κρίσις εστί του κόσμου τούτου, νυν ο άρχων του κόσμου τούτου εκβληθήσεται έξω».
Πρωτ.Αλέξανδρος Σμέμαν
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
"Ουδέν του θανάτου βεβαιότερον"
Διάβασα κάπου:
Ένας γέροντας συνέστησε στους μαθητές του:
"Να τακτοποιήτε τις σχέσεις σας με τον Θεό και τους ανθρώπους μια μέρα πρίν πεθάνετε".
- Καλά γέροντα, ρώτησαν τα πνευματικά του παιδιά, πώς μπορούμε να γνωρίζουμε πότε θα πεθάνουμε;
Τότε, απήντησε ο γέροντας ο σοφός και φωτισμένος.
"Τακτοποιηθήτε τώρα, αφού μπορεί να πεθάνετε αύριο".
Και σκέφθηκα:
Πράγματι. Ουδέν του θανάτου βεβαιότερον.
Ωστόσο, είναι ο πιο αντιπαθής, ο πιο ανεπιθύμητος επισκέπτης.
Την ιδέα του θανάτου την απωθούμε, όμως, είναι η πιο σημαντική στιγμή της ζωής μας.
Η πιο καθοριστική.
Γιατί από το ποιά θα είναι η ποιότητα της πνευματικής μας καταστάσεως εκείνη τη στιγμή,
θα εξαρτηθή το ατέλειωτο μέλλον της ψυχής μας.
Αφού θάνατος είναι το σημείο που το μικρό ρυάκι της ζωής μας συναντιέται και χάνεται στον ωκεανό της αιωνιότητος.
"Ουδέν του θανάτου αδηλότερον".
Άγνωστος για τον καθένα ο χρόνος, ο τρόπος, ο τόπος του θανάτου του.
Γι΄αυτό και αναγκαίο να τον θυμόμαστε, για να προετοιμαζόμαστε.
Η μνήμη του θανάτου είναι τροχοπέδη του κακού.
Η μνήμη του θανάτου είναι φιλοσοφία ζωής, γιατί, απλούστατα, με την δική του οπτική όλα της γης παίρνουν τις αληθινές τους διαστάσεις.
Όταν τον ξεχνούμε, σκλαβωνόμαστε στα πρόσκαιρα.
Όταν τον ξεχνούμε, ωραιοποιούμε τα μάταια.
Όταν τον ξεχνούμε, μεγεθύνουμε το εφήμερο σε αξία και αναγκαιότερο.
Όταν τον ξεχνούμε, χάνουμε την θέα του ουρανού.
Όταν τον ξεχνούμε, γινόμαστε ασπάλακες και όχι αετοί.
Όταν τον ξεχνούμε, υπηρετούμε την φθορά.
Όταν τον ξεχνούμε, τον προγευόμαστε μέσα στην αμαρτία, πνευματικά, προτού έρθη σωματικά.
Η μνήμη του θανάτου απαιτεί εγρήγορση, σύνεση, σοφία, θυσίες.
Απαιτεί στοίχιση στο θέλημα του Θεού.
Η μνήμη του θανάτου απαιτεί να δίνουμε το χέρι της συγνώμης.
Να ανοίγουμε την καρδιά της αγάπης.
Να απλώνουμε το χέρι της προσφοράς.
Να θωρακιζόμαστε με την υπομονή.
Να στολιζόμαστε με την σιωπή.
Να κινούμαστε μέσα στην Χάρι του Θεού.
Να τρεφόμαστε με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Να είμαστε απαρέγκλιτοι στην στράτα της μετανοίας.
Να αναπνέουμε το οξυγόνο της προσευχής.
Και όλα αυτά, κάθε στιγμή!
Και όλα αυτά, κάθε τώρα! Όχι αύριο.
Γιατί, άν αύριο έρθη;
______________________
Περιοδικό "Λυδία", τ. 413, Ιούλιος 2007
Ένας γέροντας συνέστησε στους μαθητές του:
"Να τακτοποιήτε τις σχέσεις σας με τον Θεό και τους ανθρώπους μια μέρα πρίν πεθάνετε".
- Καλά γέροντα, ρώτησαν τα πνευματικά του παιδιά, πώς μπορούμε να γνωρίζουμε πότε θα πεθάνουμε;
Τότε, απήντησε ο γέροντας ο σοφός και φωτισμένος.
"Τακτοποιηθήτε τώρα, αφού μπορεί να πεθάνετε αύριο".
Και σκέφθηκα:
Πράγματι. Ουδέν του θανάτου βεβαιότερον.
Ωστόσο, είναι ο πιο αντιπαθής, ο πιο ανεπιθύμητος επισκέπτης.
Την ιδέα του θανάτου την απωθούμε, όμως, είναι η πιο σημαντική στιγμή της ζωής μας.
Η πιο καθοριστική.
Γιατί από το ποιά θα είναι η ποιότητα της πνευματικής μας καταστάσεως εκείνη τη στιγμή,
θα εξαρτηθή το ατέλειωτο μέλλον της ψυχής μας.
Αφού θάνατος είναι το σημείο που το μικρό ρυάκι της ζωής μας συναντιέται και χάνεται στον ωκεανό της αιωνιότητος.
"Ουδέν του θανάτου αδηλότερον".
Άγνωστος για τον καθένα ο χρόνος, ο τρόπος, ο τόπος του θανάτου του.
Γι΄αυτό και αναγκαίο να τον θυμόμαστε, για να προετοιμαζόμαστε.
Η μνήμη του θανάτου είναι τροχοπέδη του κακού.
Η μνήμη του θανάτου είναι φιλοσοφία ζωής, γιατί, απλούστατα, με την δική του οπτική όλα της γης παίρνουν τις αληθινές τους διαστάσεις.
Όταν τον ξεχνούμε, σκλαβωνόμαστε στα πρόσκαιρα.
Όταν τον ξεχνούμε, ωραιοποιούμε τα μάταια.
Όταν τον ξεχνούμε, μεγεθύνουμε το εφήμερο σε αξία και αναγκαιότερο.
Όταν τον ξεχνούμε, χάνουμε την θέα του ουρανού.
Όταν τον ξεχνούμε, γινόμαστε ασπάλακες και όχι αετοί.
Όταν τον ξεχνούμε, υπηρετούμε την φθορά.
Όταν τον ξεχνούμε, τον προγευόμαστε μέσα στην αμαρτία, πνευματικά, προτού έρθη σωματικά.
Η μνήμη του θανάτου απαιτεί εγρήγορση, σύνεση, σοφία, θυσίες.
Απαιτεί στοίχιση στο θέλημα του Θεού.
Η μνήμη του θανάτου απαιτεί να δίνουμε το χέρι της συγνώμης.
Να ανοίγουμε την καρδιά της αγάπης.
Να απλώνουμε το χέρι της προσφοράς.
Να θωρακιζόμαστε με την υπομονή.
Να στολιζόμαστε με την σιωπή.
Να κινούμαστε μέσα στην Χάρι του Θεού.
Να τρεφόμαστε με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Να είμαστε απαρέγκλιτοι στην στράτα της μετανοίας.
Να αναπνέουμε το οξυγόνο της προσευχής.
Και όλα αυτά, κάθε στιγμή!
Και όλα αυτά, κάθε τώρα! Όχι αύριο.
Γιατί, άν αύριο έρθη;
______________________
Περιοδικό "Λυδία", τ. 413, Ιούλιος 2007
"Γι΄αυτόν, που ελπίζει στον Θεό, δεν υπάρχουν ποτέ αδιέξοδα" γ.Γερμανός Σταυροβουνιώτης
Το γλέντι στον καιρό της πανούκλας
Ένα μεθύσι βρίσκεται μέσα στην μάχη,
στου βάραθρου του σκοτεινού την άκρη,
μέσα στης θύελλας την ορμή,
μέσα στα κύματα και μέσα στα ερέβη,
μες στους ορμητικούς ανέμους της ερήμου,
και μέσα στης πανούκλας την πνοή.
Ότι με θάνατο μας απειλεί,
για του ανθρώπου την καρδιά κρατεί μια μυστηριώδη γοητεία.
Αραγε να 'ναι αυτό μια απόδειξη για την αθανασία;
Πούσκιν
Ένα μεθύσι βρίσκεται μέσα στην μάχη,
στου βάραθρου του σκοτεινού την άκρη,
μέσα στης θύελλας την ορμή,
μέσα στα κύματα και μέσα στα ερέβη,
μες στους ορμητικούς ανέμους της ερήμου,
και μέσα στης πανούκλας την πνοή.
Ότι με θάνατο μας απειλεί,
για του ανθρώπου την καρδιά κρατεί μια μυστηριώδη γοητεία.
Αραγε να 'ναι αυτό μια απόδειξη για την αθανασία;
Πούσκιν
Προς χήρα γυναίκα
Εάν βέβαια δεν στενοχωριέσαι με το όνομα της χηρείας, αλλά πιο πολύ με το ότι έχασες έναν τόσο σπουδαίο σύζυγο, συμφωνώ κι εγώ μαζί σου.
Γιατί παντού σε όλη την γη θα βρεις λίγους άνδρες να είναι φιλόστοργοι και καλοσυνάτοι, ταπεινοί και ανυπόκριτοι, συνετοί και ευλαβείς.
Αλλʼ αν όμως ο άνδρας σου με τον θάνατο διαλυόταν και κατέληγε στο μηδέν, τότε πράγματι να τρόμαζες και να πονούσες. Τώρα όμως, που κατέπλευσε στο ασφαλές λιμάνι και αποδήμησε στον πραγματικό Βασιλέα, τώρα λοιπόν δεν ταιριάζει να πενθείς, αλλά αντίθετα να χαίρεσαι.
Γιατί στο τέλος – τέλος ο θάνατος δεν σημαίνει εκμηδένιση. Είναι αποδημία και αλλαγή βίου. Από τα χειρότερα προς τα καλύτερα. Από την γη προς τον ουρανό. Από τους ανθρώπους προς τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους. Προς τον Δεσπότη των αγγέλων και των αρχαγγέλων.
Ώστε λοιπόν, όσο πενθείς, επειδή ο Θεός σου πήρε έναν άνδρα καλό κι ενάρετο, άλλο τόσο περισσότερο πρέπει να χαίρεσαι, γιατί αποδήμησε ενδοξότατα και σε τόπο ασφαλή. Ήδη πλέον, αφού απηλλάγη από την ταραχή, που φέρουν οι κίνδυνοι της επιγείου ζωής, την στιγμή αυτή ευρίσκεται στη χώρα της ειρήνης και της πολλής ησυχίας, κοντά στον Κύριο.
Σκέψου λοιπόν αυτό το παράδοξο γεγονός. Ενώ παραδεχόμαστε ότι η εν ουρανοίς ζωής είναι ασύγκριτα καλύτερη από την επίγεια, εν τούτοις πενθούμε γιʼ αυτούς, που πηγαίνουν στον ουρανό.
Αν βέβαια ο μακαρίτης ο άνδρας σου ζούσε αισχρή και μακριά από το θέλημα του Θεού ζωή, τότε θ΄πρεπε να θρηνείς γιʼ αυτόν, όχι μόνο τώρα που πέθανε, αλλά κι όταν ακόμα ζούσε. Επειδή όμως ήταν ένας από τους φίλους του Θεού, πρέπει να χαιρόμαστε γιʼ αυτόν, όχι μόνο για τον καιρό που ζούσαμε μαζί αλλά και τώρα που κοιμηθεί εν Κυρίω. Ακριβώς αυτό λέγει και ο απόστολος Παύλος «το να φύγω από την ζωή και να είμαι μαζί με το Χριστό, είναι ασύγκριτα ανώτερο»
Λαχταράς όμως να ακούσεις την φωνή του και να ξαναπολαύσεις την αγάπη, που είχατε, και επιζητείς την συντροφιά του και την δόξα, την λαμπρότητα, την τιμή και την ασφάλεια, που αισθανόσουν κοντά του. Όλα αυτά λοιπόν, που πλέον χάθηκαν, σε ανησυχούν και θολώνουν την σκέψη σου.
Μπορείς όμως και τώρα να διατηρείς την ίδια αγάπη προς τον άνδρα σου, όπως κι όταν ήσασταν μαζί. Η αγάπη έχει τέτοια δύναμη, ώστε να μας κρατά σφιχτά ενωμένους, όχι μόνο μʼ αυτούς που είμαστε μαζί και τους βλέπουμε, αλλά και μʼ αυτούς που απέχουν και βρίσκονται μακριά μας. Ούτε η απόσταση του χρόνου, ούτε ο μακρύς δρόμος, ούτε οτιδήποτε παρόμοιο μπορεί να διακόψει και να διαλύσει την φιλία των ψυχών. Αν επιθυμείς πάλι να βλέπεις το πρόσωπο του γιατί γνωρίζω ότι ποθείς πολύ να τον βλέπεις, τότε να φυλάξεις για χάρη του το συζυγικό σου κρεβάτι ανέπαφο από την παρουσία άλλου άνδρα. Φρόντισε, η ζωή σου να είναι ενάρετη και αντάξια του συζύγου σου. Εάν ζήσεις κατά τέτοιο τρόπο, φεύγοντας από την επίγεια ζωή θα πας και συ εκεί στην αγία συντροφιά, όπου είναι και ο σύζυγος σου. Τότε λοιπόν θα είσαι μαζί του, όχι μόνο για πέντε χρόνια που ήσασταν εδώ στη γη ως ανδρόγυνο, ούτε είκοσι και εκατό, ούτε χίλια και δύο χιλιάδες, ούτε ακόμη και μύρια αμέτρητα. Θα είστε μαζί στους άπειρους και ατελεύτητους αιώνες της αιωνιότητας.
Τον τόπο της αιωνίου αναπαύσεως δεν τον κληρονομούν οι επίγειες συγγένειες, αλλά οι άνθρωποι των οποίων η ζωή είναι ισάξια με την ζωή των αγίων, που βρίσκονται στον παράδεισο.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Εάν βέβαια δεν στενοχωριέσαι με το όνομα της χηρείας, αλλά πιο πολύ με το ότι έχασες έναν τόσο σπουδαίο σύζυγο, συμφωνώ κι εγώ μαζί σου.
Γιατί παντού σε όλη την γη θα βρεις λίγους άνδρες να είναι φιλόστοργοι και καλοσυνάτοι, ταπεινοί και ανυπόκριτοι, συνετοί και ευλαβείς.
Αλλʼ αν όμως ο άνδρας σου με τον θάνατο διαλυόταν και κατέληγε στο μηδέν, τότε πράγματι να τρόμαζες και να πονούσες. Τώρα όμως, που κατέπλευσε στο ασφαλές λιμάνι και αποδήμησε στον πραγματικό Βασιλέα, τώρα λοιπόν δεν ταιριάζει να πενθείς, αλλά αντίθετα να χαίρεσαι.
Γιατί στο τέλος – τέλος ο θάνατος δεν σημαίνει εκμηδένιση. Είναι αποδημία και αλλαγή βίου. Από τα χειρότερα προς τα καλύτερα. Από την γη προς τον ουρανό. Από τους ανθρώπους προς τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους. Προς τον Δεσπότη των αγγέλων και των αρχαγγέλων.
Ώστε λοιπόν, όσο πενθείς, επειδή ο Θεός σου πήρε έναν άνδρα καλό κι ενάρετο, άλλο τόσο περισσότερο πρέπει να χαίρεσαι, γιατί αποδήμησε ενδοξότατα και σε τόπο ασφαλή. Ήδη πλέον, αφού απηλλάγη από την ταραχή, που φέρουν οι κίνδυνοι της επιγείου ζωής, την στιγμή αυτή ευρίσκεται στη χώρα της ειρήνης και της πολλής ησυχίας, κοντά στον Κύριο.
Σκέψου λοιπόν αυτό το παράδοξο γεγονός. Ενώ παραδεχόμαστε ότι η εν ουρανοίς ζωής είναι ασύγκριτα καλύτερη από την επίγεια, εν τούτοις πενθούμε γιʼ αυτούς, που πηγαίνουν στον ουρανό.
Αν βέβαια ο μακαρίτης ο άνδρας σου ζούσε αισχρή και μακριά από το θέλημα του Θεού ζωή, τότε θ΄πρεπε να θρηνείς γιʼ αυτόν, όχι μόνο τώρα που πέθανε, αλλά κι όταν ακόμα ζούσε. Επειδή όμως ήταν ένας από τους φίλους του Θεού, πρέπει να χαιρόμαστε γιʼ αυτόν, όχι μόνο για τον καιρό που ζούσαμε μαζί αλλά και τώρα που κοιμηθεί εν Κυρίω. Ακριβώς αυτό λέγει και ο απόστολος Παύλος «το να φύγω από την ζωή και να είμαι μαζί με το Χριστό, είναι ασύγκριτα ανώτερο»
Λαχταράς όμως να ακούσεις την φωνή του και να ξαναπολαύσεις την αγάπη, που είχατε, και επιζητείς την συντροφιά του και την δόξα, την λαμπρότητα, την τιμή και την ασφάλεια, που αισθανόσουν κοντά του. Όλα αυτά λοιπόν, που πλέον χάθηκαν, σε ανησυχούν και θολώνουν την σκέψη σου.
Μπορείς όμως και τώρα να διατηρείς την ίδια αγάπη προς τον άνδρα σου, όπως κι όταν ήσασταν μαζί. Η αγάπη έχει τέτοια δύναμη, ώστε να μας κρατά σφιχτά ενωμένους, όχι μόνο μʼ αυτούς που είμαστε μαζί και τους βλέπουμε, αλλά και μʼ αυτούς που απέχουν και βρίσκονται μακριά μας. Ούτε η απόσταση του χρόνου, ούτε ο μακρύς δρόμος, ούτε οτιδήποτε παρόμοιο μπορεί να διακόψει και να διαλύσει την φιλία των ψυχών. Αν επιθυμείς πάλι να βλέπεις το πρόσωπο του γιατί γνωρίζω ότι ποθείς πολύ να τον βλέπεις, τότε να φυλάξεις για χάρη του το συζυγικό σου κρεβάτι ανέπαφο από την παρουσία άλλου άνδρα. Φρόντισε, η ζωή σου να είναι ενάρετη και αντάξια του συζύγου σου. Εάν ζήσεις κατά τέτοιο τρόπο, φεύγοντας από την επίγεια ζωή θα πας και συ εκεί στην αγία συντροφιά, όπου είναι και ο σύζυγος σου. Τότε λοιπόν θα είσαι μαζί του, όχι μόνο για πέντε χρόνια που ήσασταν εδώ στη γη ως ανδρόγυνο, ούτε είκοσι και εκατό, ούτε χίλια και δύο χιλιάδες, ούτε ακόμη και μύρια αμέτρητα. Θα είστε μαζί στους άπειρους και ατελεύτητους αιώνες της αιωνιότητας.
Τον τόπο της αιωνίου αναπαύσεως δεν τον κληρονομούν οι επίγειες συγγένειες, αλλά οι άνθρωποι των οποίων η ζωή είναι ισάξια με την ζωή των αγίων, που βρίσκονται στον παράδεισο.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό