ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι΄
Περί διακρίσεως
2. Κάποιοι αδελφοί πήγαν στον αββά Αντώνιο να του αναφέρουν τα οράματα που έβλεπαν, και να πληροφορηθούν απ΄αυτόν εάν πρόκειται για αληθινά οράματα ή τα δημιουργούν οι δαίμονες.
Αυτοί είχαν ένα γαϊδουράκι που τους ψόφησε στον δρόμο. Μόλις έφθασαν στον Γέροντα, πρόλαβε και τους είπε:
- “Πώς ψόφησε το γαϊδουράκι στον δρόμο;”
- “Πού το ξέρεις, αββά;” τον ρώτησαν.
Κι εκείνος τους είπε:
- “Οι δαίμονες μου το φανέρωσαν”.
- “Μά κι εμείς -είπαν- γι΄αυτό το θέμα ήρθαμε να σε ρωτήσουμε, γιατί βλέπουμε οράματα και πολλές φορές βγαίνουν αληθινά. Αλλά μη τυχόν πέφτουμε σε πλάνη;”
Και ο Γέροντας παίρνοντας ως παράδειγμα αυτό που συνέβη με τον όνο, τους πληροφόρησε ότι προέρχονται από τους δαίμονες.
4. Κάποιος αδελφός είπε στον αββά Αντώνιο:
- “Προσευχήσου για μένα”.
Και ο Γέροντας του λέει:
- “Ούτε εγώ σε σπλαχνίζομαι ούτε ο Θεός, εάν σύ ο ίδιος δεν σπεύσεις με ζήλο να ζητήσεις από τον Θεό”.
5. Είπε επίσης ότι ο Θεός δεν επιτρέπει να ΄ρθουν οι μεγάλοι πειρασμοί στη γενιά αυτή όπως στις παλαιότερες, γιατί γνωρίζει ότι είναι αδύναμοι και δεν αντέχουν.
6. Είπε ο αββάς Αντώνιος ότι θα΄ρθει εποχή, πού οι άνθρωποι θα φέρονται όπως οι παράφρονες. Και όταν θα βλέπουν κάποιον πού δεν θα συμπεριφέρεται ως παράφρων, θα τα βάζουν μαζί του και θα του λένε: “Εσύ είσαι τρελός”, επειδή δεν είναι όμοιος μ΄αυτούς.
19. Είπε ο αββάς Αγάθων:
“Εάν κάποιος μου είναι υπερβολικά αγαπητός αλλά καταλάβω ότι με παρασύρει σε κάποιο ελάττωμα, κόβω αμέσως τις σχέσεις μου μαζί του”.
32. Είπε επίσης ο αββάς Δανιήλ:
“Όσο ακμάζει το σώμα, τόσο η ψυχή αδυνατίζει, και όσο το σώμα αδυνατίζει, τόσο η ψυχή ακμάζει”.
35. Ρωτήθηκε ο μακάριος Επιφάνιος εάν αρκεί ένας δίκαιος άνθρωπος για να κινήσει τον Θεό σε ευσπλαχνία, και είπε:
“Ναι, γιατί ο ίδιος ο Θεός είπε: Ψάξτε να βρείτε έναν άνθρωπο ο οποίος να είναι στην πράξη δίκαιος και ευσεβής και θα φανώ σπλαχνικός για όλο το λαό”.
40. Είπε ο αββάς Ησαϊας:
“Η απλότητα και το να μήν έχουμε περί πολλού τον εαυτό μας, καθαρίζει την καρδιά από την πονηρία”.
47. Ο ίδιος είπε:
“Καμιά αρετή δεν μπορεί να αναμετρηθεί με την αρετή: να μην εξουθενώνουμε τον άλλον”.
50. Ρωτήθηκε από κάποιον η αμμάς Θεοδώρα σχετικά με τα ακούσματα που φθάνουν στ΄αυτιά μας:
- “Πώς είναι δυνατόν -είπε- όταν γενικά τ΄αυτιά μας δέχονται λόγια κοσμικών ανθρώπων ή οποιαδήποτε άλλα άσχετα, να παραμένουν προσανατολισμένα στον Θεό μόνο;”
Και η αμμάς του λέει:
- “Όπως ακριβώς αν κάθεσαι σε τραπέζι όπου υπάρχουν πολλά φαγητά και τρώς βέβαια, αλλά όχι με ευχαρίστηση, το ίδιο και όταν κοσμικά λόγια φθάνουν στ΄αυτιά σου, την καρδιά σου να έχεις στραμμένη στον Θεό και μ΄αυτή τη διάθεση δεν θ΄ακούς με ευχαρίστηση και δεν παθαίνεις καμιά ζημιά”.
63. Είπε ο αββάς Ιακώβ:
“Δεν χρειάζονται τα λόγια μοναχά, γιατί πολλά λένε οι άνθρωποι τούτον τον καιρό, χρειάζονται έργα.
Αυτό είναι το ζητούμενο και όχι τα λίγα τα άκαρπα”.
78. Ρωτήθηκε ο αββάς Μιώς από έναν στρατιωτικό εάν ο Θεός δέχεται τον μετανοημένο.
Κι εκείνος αφού τον κατήχησε λέγοντάς του πολλά, τον ρώτησε:
- “Πές μου, αγαπητέ, εάν σχισθεί η χλαίνη σου, την πετάς;”
- “Όχι, -είπε- τη ράβω πάλι και τη χρησιμοποιώ”.
- “Αν λοιπόν εσύ -του λέει ο Γέροντας- λυπάσαι το ρούχο σου, ο Θεός δεν θα λυπηθεί το δικό του πλάσμα;”
84. Ένας αδελφός συμβουλεύθηκε τον αββά Ποιμένα:
- “Διέπραξα -είπε- μεγάλη αμαρτία και θέλω να μπω σε κανόνα μετανοίας για τρία χρόνια”.
Και ο Γέροντας του λέει:
- “Πολύ είναι”.
- “Μήπως για ένα χρόνο;” ρωτάει ο αδελφός.
- “Πολύ είναι” απαντά πάλι ο Γέροντας.
Αυτοί που βρίσκονταν εκεί είπαν:
- “Μέχρι σαράντα μέρες;”
Και πάλι ο Γέροντας είπε:
- “Είναι πολύ”.
Και πρόσθεσε:
- “Εγώ πιστεύω ότι εάν ο άνθρωπος μετανοήσει με όλη του την καρδιά και δεν συνεχίσει να κάνει την αμαρτία, και μέσα σε τρεις μέρες τον δέχεται ο Θεός”.
96. Κάποιος αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα:
- “Αν δω κάτι, το βλέπεις σωστό να μιλήσω γι΄αυτό;
Ο Γέροντας του λέει:
- “Είναι γραμμένο ότι όποιος εκφράσει γνώμη, πρίν του δώσουν τον λόγο, προδίδει αμυαλοσύνη και είναι ντροπή του.
Αν σε ρωτήσουν, μίλησε, αλλιώς σώπαινε”.
102. Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα:
- “Εάν βρεθεί ένας άνθρωπος να κάνει κάποια αμαρτία και μετανοήσει, θα τον συγχωρήσει ο Θεός;”
Και ο Γέροντας του λέει:
- “Μά, ο Θεός που έδωσε εντολή στους ανθρώπους να κάνουν αυτό, πολύ περισσότερο δεν θα το κάνει ο ίδιος;
Είναι γνωστό ότι στον Πέτρο έδωσε εντολή: Μέχρι εβδομήντα φορές το εφτά να συγχωρούμε”.
111. Ρώτησε κάποιος αδελφός τον αββά Ποιμένα:
- “Τι είναι μετάνοια για την αμαρτία;”
Και ο Γέροντας απάντησε:
- “Το να μην κάνει κανείς στο εξής την αμαρτία. Γι΄αυτό τον λόγο οι δίκαιοι ονομάσθηκαν άμεμπτοι, γιατί έπαυσαν να αμαρτάνουν και έγιναν δίκαιοι”.
121. Άλλος αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα:
- “Είναι προτιμότερο το να μιλάει κανείς ή να σιωπά;”
Ο Γέροντας είπε:
- “Εκείνος που μιλάει, επειδή το θέλει ο Θεός, καλά κάνει.
Και εκείνος που σιωπά, γιατί το θέλει ο Θεός, επίσης καλά κάνει”.
147. Είπε ο αββάς Παλλάδιος:
- “Η ψυχή που ασκείται κατά Θεόν πρέπει ή να μαθαίνει με εμπιστοσύνη ακούγοντας όσα δεν γνωρίζει, ή να διδάσκει με σαφήνεια όσα έμαθε με την πείρα. Αν κανένα από τα δυο δεν θέλει, δεν είναι στα καλά της. Γιατί είναι αρχή απομάκρυνσης από τον Θεό η χορτασιά της διδασκαλίας και η ανορεξία να ακούσει λόγο Θεού, για τον οποίο πάντοτε πεινάει η ψυχή του ανθρώπου που αγαπάει τον Θεό”.
155. Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Σισόη:
- “Τι να κάνω, αββά, που έπεσα;”
- “Σήκω πάνω πάλι” απαντά ο Γέροντας.
- “Σηκώθηκα -του λέει ο αδελφός- και ξαναέπεσα”.
- “Σήκω ξανά και ξανά”, λέει ο Γέροντας.
Και ρωτάει ο αδελφός:
- “Ως πότε;”
- “Έως ότου -αποκρίνεται ο Γέροντας- σε βρει η ώρα του θανάτου είτε στο καλό είτε στην πτώση.
Γιατί σ΄όποια κατάσταση βρεθεί ο άνθρωπος, σ΄αυτήν και φεύγει”.
159. Έλεγε κάποιος από τους Γέροντες:
“Παρεκάλεσα τον αββά Σισόη να μου πει έναν λόγο, και μου είπε ότι όσα μπορεί ο άνθρωπος να τα αποφύγει και δεν λαμβάνει τα μέτρα του,
είναι σαν να προκαλεί την αμαρτία”.
173. Είπε ο αββάς Υπερέχειο:
“Αληθινά σοφός είναι όχι αυτός πού διδάσκει με τα λόγια, αλλά εκείνος που παιδαγωγεί με το παράδειγμα”.
189. Ρωτήθηκε Γέροντας:
- “Ποιο είναι το έργο του μοναχού;”
Και απάντησε:
- “Η διάκριση”.
191. Ρωτήθηκε Γέροντας:
- “Τι πρέπει να κάνει ο μοναχός;”
Και είπε:
- “Να επιδιώκει κάθε τι το καλό και να απέχει από κάθε κακό”.
196. Είπε Γέροντας:
“Το να βιάζει κανείς σ΄όλες τις περιπτώσεις τον εαυτό του, αυτός είναι ο δρόμος του Θεού”.
197. Είπε Γέροντας:
“Μην κάνεις τίποτε, προτού εξετάσει την καρδιά σου αν αυτό που θέλεις να κάνεις είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού”.
204. Είπε Γέρ
οντας:
“Να μη θέλεις ν΄αποφεύγεις την καταφρόνια από μέρους των άλλων”.
209. “Ο Θεός -είπε άλλος Γέροντας- ζητάει από τον άνθρωπο τούτα: Τον νού, τον λόγο και την πράξη”.
212. Ο ίδιος είπε:
“Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τα εξής:
Να φοβάται την κρίση του Θεού,
να μισήσει την αμαρτία,
να αγαπήσει την αρετή και
να προσεύχεται στον Θεό αδιάλειπτα”.
223. Είπε Γέροντας:
“Οι Προφήτες έγραψαν τα βιβλία (της Γραφής). Ήρθαν κατόπιν οι Πατέρες και τα εφάρμοσαν. Οι μεταγενέστεροι τα αποστήθισαν.
Ήρθε κι αυτή η γενεά, τα έγραψε και τα τοποθέτησε στα ράφια, όπου μένουν αχρησιμοποίητα”.
260. Είπε Γέροντας:
“Ο άνθρωπος που εκούσια προσφέρει τον εαυτό του σε θλίψη, πιστεύω ότι μεταξύ των μαρτύρων τον λογαριάζει ο Θεός.
Γιατί τα δάκρυα του ανθρώπου αυτού υπολογίζονται ως αίμα”.
302. Είπε Γέροντας:
“Το ψέμα το εκπροσωπεί ο παλαιός άνθρωπος, ενώ, αντίθετα, την αλήθεια ο αναγεννημένος άνθρωπος”.
303. Είπε επίσης:
“Η ρίζα των καλών έργων είναι η αλήθεια. Το ψέμα είναι θάνατος”.
Αποσπάσματα από το Μέγα Γεροντικόν - Τόμος Γ
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ΄
Είναι ανάγκη πάντοτε να είμαστε νηφάλιοι
3. Είπε ο αββάς Αντώνιος:
“Αυτός που χτυπάει τη μάζα του σιδήρου, πιο μπροστά βάζει στο μυαλό του τι πρόκειται να κάνει, δρεπάνι, μαχαίρι, τσεκούρι;
Έτσι και εμείς οφείλουμε να έχουμε στο μυαλό μας ποια αρετή επιδιώκουμε, για να μην πάει χαμένος ο κόπος μας”.
4. Ένας αδελφός παρακάλεσε τον αββά Αρσένιο να ακούσει απ΄το στόμα του κάποιον λόγο.
Και ο Γέροντας είπε:
“Να αγωνίζεσαι μ΄όλη σου τη δύναμη για να γίνεται η εσωτερική σου εργασία όπως τη θέλει ο Θεός,
και έτσι θα κυριαρχήσεις και στα πάθη που εκδηλώνονται εξωτερικά”.
5. Είπε επίσης:
“Αν αναζητήσουμε τον Θεό, θα μας εμφανισθεί και, αν τον κρατήσουμε, θα μείνει μαζί μας”.
6. Έλεγε ο αββάς Δανιήλ:
“Με κάλεσε κάποια φορά ο αββάς Αρσένιος και μου είπε:
"Ανάπαυσε τον πατέρα σου, ώστε, όταν απέλθει στον Κύριο, να τον παρακαλέσει για χάρη σου και να έχεις προκοπή"”.
7. Είπε ο αββάς Αγάθων:
“Ο μοναχός δεν πρέπει να αφήσει τη συνείδησή του να τον κατηγορήσει σε καμία περίπτωση”.
8. Είπε επίσης ότι:
“χωρίς την τήρηση των εντολών του Θεού, δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει ο άνθρωπος ούτε σε μια αρετή”.
9. Είπε άλλη φορά:
“Είναι ανάγκη ο άνθρωπος να έχει όλη την ώρα στραμμένη τη σκέψη του στο ότι θα τον κρίνει ο Θεός”.
14. Είπε ο αββάς Αλώνιος:
“Εάν ο άνθρωπος δεν πει μέσ΄στην καρδιά του ότι σ΄αυτόν τον κόσμο εγώ μόνον και ο Θεός είμαστε, δεν θα βρει ανάπαυση”.
15. Είπε επίσης:
“Εάν θέλει ο άνθρωπος, από το πρωί ως το δειλινό φθάνει σε μέτρα θεϊκά”.
18. Είπε ο αββάς Ησαϊας:
“Η ολιγωρία και το ότι κατακρίνουμε κάποιον με τον λογισμό μας, δεν μας αφήνουν να δούμε το φως του Θεού”.
22. Είπε ο αββάς Πέτρος:
“Όποιος αναζητεί τον Κύριο με πόνο καρδιάς, θα εισακουσθεί αυτός, και ό,τι ζητήσει με επίγνωση και φροντίδα και πόνο καρδιάς, ελεύθερος από κάθε τι κοσμικό και φροντίζοντας για την ψυχή του πώς θα την παραστήσει στο βήμα του Κυρίου ακατάκριτη, σ΄αυτόν θα τα δώσει ο Κύριος”.
23. Ο αββάς Θεόδωρος του Ενάτου είπε:
“Εάν λογαριάσει ο Θεός την αμέλειά μας στις προσευχές και την αιχμαλωσία του νου σε λογισμούς τις ώρες της ψαλμωδίας,
σωτηρία μην περιμένουμε”.
24. Είπε ο αββάς Θεόδωρος της Σκήτης:
“Έρχεται ο λογισμός, με ταράζει και με απασχολεί, δεν έχει βέβαια τη δύναμη να προχωρήσει στην πράξη, αλλά ωστόσο γίνεται εμπόδιο στην αρετή. Ο άνθρωπος όμως που επαγρυπνεί στην ψυχή του, πετάει πέρα τον λογισμό και σηκώνεται για προσευχή”.
26. Είπε η αμμάς θεοδώρα:
“Ήταν κάποιος μοναχός ο οποίος, επειδή είχε πολλούς πειρασμούς, είπε:
"Θα φύγω από δω".
Και μόλις έβαλε τα πέδιλά του, βλέπει και κάποιον άλλον άνθρωπο να φοράει τα δικά του πέδιλα και να του λέει:
"Εξαιτίας μου δεν φεύγεις; Να, που εγώ θα πηγαίνω μπροστά από σένα, όπου κι αν πας"”.
45. Είπε ο αββάς Μακάριος ο Μέγας:
“Οφείλει η ψυχή τις ώρες της ψαλμωδίας να συμμαζεύει τους λογισμούς της με κατάνυξη και τίποτε άλλο να μην έχει στον νου παρά την αναμονή του Κυρίου και την αγάπη της την έμφυτη να την διαφυλάττει γι΄αυτόν και μόνο.
Και όπως ακριβώς η μητέρα μαζεύει τα παιδιά στο σπίτι, για να τα διδάξει και να τα συμβουλεύσει, έτσι και η ψυχή έχει χρέος τους λογισμούς της πού περιπλανώνονται εδώ κι εκεί, να τους συμμβαζεύει από παντού σαν δικά της τέκνα, έστω κι αν η αμαρτία τους διασκορπίζει, ώστε όσο εξαρτάται απ΄αυτήν ακατάπαυστα να συμμαζεύει τους λογισμούς και να αναμένει τον Κύριο με πίστη βεβαία, για να έρθει και να της διδάξει την αληθινή προσευχή, την απερίσπαστη από την αναζήτηση Αυτού και μόνον”.
46. Είπε ο αββάς Μωυσής:
“Δεν μπορεί κανείς να μπει στον στρατό του Χριστού, αν δεν γίνει σαν φωτιά όλος, αν δεν καταφρονήσει τη δόξα και την καλοπέραση, αν δεν ξεριζώσει τις απαιτήσεις του παλαιού ανθρώπου και δεν τηρήσει όλες τις εντολές του Θεού”.
48. Είπε επίσης:
“Οφείλει ο άνθρωπος να νεκρώσει τον εαυτό του ως προς κάθε τι αμαρτωλό, προτού χωρισθεί από το σώμα, για να μην κάνει ζημιά σε κανένα άνθρωπο”.
61. Είπε ο αββάς Ποιμένας:
“Η πονηριά των ανθρώπων είναι κρυμμένη πίσω τους”.
65. Είπε επίσης:
“Οι εξής τρεις αρχές είναι χρήσιμες: Το να φοβάσαι τον Κύριο, να προσεύχεσαι και να κάνεις το καλό στον πλησίον”.
77. Ρώτησαν κάποτε τον αββά Σιλουανό:
- “Τι είδους ασκήσεις έκανες, πάτερ, για να αποκτήσεις τη φρόνηση αυτή;”
Και αποκρίθηκε:
- “Ποτέ δεν άφησα στην καρδιά μου λογισμό που παροργίζει τον Θεό”.
78. Ρώτησε ο αββάς Μωυσής τον αββά Σιλουανό:
- “Μπορεί ο άνθρωπος κάθε μέρα να βάζει αρχή;”
Και ο Γέροντας είπε:
- “Εάν είναι αγωνιστής, μπορεί και κάθε ώρα να βάζει αρχή”.
82. Είπε η μακαρία Συγκλητική:
“Τέκνα μου, όλοι γνωρίζουμε τον τρόπο να σωθούμε, αλλά εξαιτίας της αμελείας μας μένουμε πίσω στη σωτηρία”.
84. Είπε ο αββάς Υπερέχιος:
“Η σκέψη σου ας είναι παντοτεινά στη Βασιλεία των Ουρανών και γρήγορα θα την κληρονομήσεις”.
85. Είπε ακόμη:
“Η ζωή του μοναχού ας μιμείται τη ζωή των αγγέλων και να κατακαίει την αμαρτία”.
97. Είπε Γέροντας:
“Όπως κανένας δεν μπορεί να βλάψει αυτόν που στέκεται κοντά στον βασιλιά, έτσι ούτε ο Σατανάς μπορεί να κάνει κάτι είς βάρος μας, αν η υψχή μας είναι κοντά στον Θεό. Γιατί λέει: “Πλησιάστε με και θα σας πλησιάσω κι εγώ”.
Αλλά επειδή συνεχώς παίρνουν αέρα τα μυαλά μας, εύκολα αρπάζει ο εχθρός την ταλαίπωρη ψυχή μας και τη ρίχνει στα άτιμα πάθη”.
99. Έλεγαν για κάποιον Γέροντα ότι όταν του έλεγε ο λογισμός:
“Άσε την σημερινή ημέρα και αύριο μετανοείς”, αντέκρουε τον λογισμό λέγοντας:
“Όχι, σήμερα θα μετανοήσω και αύριο ας γίνει το θέλημα του Θεού”.
119. Είπε Γέροντας:
“Να σκέφτεσαι πάντοτε τα καλά, για να τα κάνεις και πράξη. Καμιά σκέψη του ανθρώπου δεν ξεφεύγει από τον Θεό.
Να κρατάς τον νου σου καθαρό από κάθε κακό”.
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ΄
Είναι ανάγκη πάντοτε να είμαστε νηφάλιοι
3. Είπε ο αββάς Αντώνιος:
“Αυτός που χτυπάει τη μάζα του σιδήρου, πιο μπροστά βάζει στο μυαλό του τι πρόκειται να κάνει, δρεπάνι, μαχαίρι, τσεκούρι;
Έτσι και εμείς οφείλουμε να έχουμε στο μυαλό μας ποια αρετή επιδιώκουμε, για να μην πάει χαμένος ο κόπος μας”.
4. Ένας αδελφός παρακάλεσε τον αββά Αρσένιο να ακούσει απ΄το στόμα του κάποιον λόγο.
Και ο Γέροντας είπε:
“Να αγωνίζεσαι μ΄όλη σου τη δύναμη για να γίνεται η εσωτερική σου εργασία όπως τη θέλει ο Θεός,
και έτσι θα κυριαρχήσεις και στα πάθη που εκδηλώνονται εξωτερικά”.
5. Είπε επίσης:
“Αν αναζητήσουμε τον Θεό, θα μας εμφανισθεί και, αν τον κρατήσουμε, θα μείνει μαζί μας”.
6. Έλεγε ο αββάς Δανιήλ:
“Με κάλεσε κάποια φορά ο αββάς Αρσένιος και μου είπε:
"Ανάπαυσε τον πατέρα σου, ώστε, όταν απέλθει στον Κύριο, να τον παρακαλέσει για χάρη σου και να έχεις προκοπή"”.
7. Είπε ο αββάς Αγάθων:
“Ο μοναχός δεν πρέπει να αφήσει τη συνείδησή του να τον κατηγορήσει σε καμία περίπτωση”.
8. Είπε επίσης ότι:
“χωρίς την τήρηση των εντολών του Θεού, δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει ο άνθρωπος ούτε σε μια αρετή”.
9. Είπε άλλη φορά:
“Είναι ανάγκη ο άνθρωπος να έχει όλη την ώρα στραμμένη τη σκέψη του στο ότι θα τον κρίνει ο Θεός”.
14. Είπε ο αββάς Αλώνιος:
“Εάν ο άνθρωπος δεν πει μέσ΄στην καρδιά του ότι σ΄αυτόν τον κόσμο εγώ μόνον και ο Θεός είμαστε, δεν θα βρει ανάπαυση”.
15. Είπε επίσης:
“Εάν θέλει ο άνθρωπος, από το πρωί ως το δειλινό φθάνει σε μέτρα θεϊκά”.
18. Είπε ο αββάς Ησαϊας:
“Η ολιγωρία και το ότι κατακρίνουμε κάποιον με τον λογισμό μας, δεν μας αφήνουν να δούμε το φως του Θεού”.
22. Είπε ο αββάς Πέτρος:
“Όποιος αναζητεί τον Κύριο με πόνο καρδιάς, θα εισακουσθεί αυτός, και ό,τι ζητήσει με επίγνωση και φροντίδα και πόνο καρδιάς, ελεύθερος από κάθε τι κοσμικό και φροντίζοντας για την ψυχή του πώς θα την παραστήσει στο βήμα του Κυρίου ακατάκριτη, σ΄αυτόν θα τα δώσει ο Κύριος”.
23. Ο αββάς Θεόδωρος του Ενάτου είπε:
“Εάν λογαριάσει ο Θεός την αμέλειά μας στις προσευχές και την αιχμαλωσία του νου σε λογισμούς τις ώρες της ψαλμωδίας,
σωτηρία μην περιμένουμε”.
24. Είπε ο αββάς Θεόδωρος της Σκήτης:
“Έρχεται ο λογισμός, με ταράζει και με απασχολεί, δεν έχει βέβαια τη δύναμη να προχωρήσει στην πράξη, αλλά ωστόσο γίνεται εμπόδιο στην αρετή. Ο άνθρωπος όμως που επαγρυπνεί στην ψυχή του, πετάει πέρα τον λογισμό και σηκώνεται για προσευχή”.
26. Είπε η αμμάς θεοδώρα:
“Ήταν κάποιος μοναχός ο οποίος, επειδή είχε πολλούς πειρασμούς, είπε:
"Θα φύγω από δω".
Και μόλις έβαλε τα πέδιλά του, βλέπει και κάποιον άλλον άνθρωπο να φοράει τα δικά του πέδιλα και να του λέει:
"Εξαιτίας μου δεν φεύγεις; Να, που εγώ θα πηγαίνω μπροστά από σένα, όπου κι αν πας"”.
45. Είπε ο αββάς Μακάριος ο Μέγας:
“Οφείλει η ψυχή τις ώρες της ψαλμωδίας να συμμαζεύει τους λογισμούς της με κατάνυξη και τίποτε άλλο να μην έχει στον νου παρά την αναμονή του Κυρίου και την αγάπη της την έμφυτη να την διαφυλάττει γι΄αυτόν και μόνο.
Και όπως ακριβώς η μητέρα μαζεύει τα παιδιά στο σπίτι, για να τα διδάξει και να τα συμβουλεύσει, έτσι και η ψυχή έχει χρέος τους λογισμούς της πού περιπλανώνονται εδώ κι εκεί, να τους συμμβαζεύει από παντού σαν δικά της τέκνα, έστω κι αν η αμαρτία τους διασκορπίζει, ώστε όσο εξαρτάται απ΄αυτήν ακατάπαυστα να συμμαζεύει τους λογισμούς και να αναμένει τον Κύριο με πίστη βεβαία, για να έρθει και να της διδάξει την αληθινή προσευχή, την απερίσπαστη από την αναζήτηση Αυτού και μόνον”.
46. Είπε ο αββάς Μωυσής:
“Δεν μπορεί κανείς να μπει στον στρατό του Χριστού, αν δεν γίνει σαν φωτιά όλος, αν δεν καταφρονήσει τη δόξα και την καλοπέραση, αν δεν ξεριζώσει τις απαιτήσεις του παλαιού ανθρώπου και δεν τηρήσει όλες τις εντολές του Θεού”.
48. Είπε επίσης:
“Οφείλει ο άνθρωπος να νεκρώσει τον εαυτό του ως προς κάθε τι αμαρτωλό, προτού χωρισθεί από το σώμα, για να μην κάνει ζημιά σε κανένα άνθρωπο”.
61. Είπε ο αββάς Ποιμένας:
“Η πονηριά των ανθρώπων είναι κρυμμένη πίσω τους”.
65. Είπε επίσης:
“Οι εξής τρεις αρχές είναι χρήσιμες: Το να φοβάσαι τον Κύριο, να προσεύχεσαι και να κάνεις το καλό στον πλησίον”.
77. Ρώτησαν κάποτε τον αββά Σιλουανό:
- “Τι είδους ασκήσεις έκανες, πάτερ, για να αποκτήσεις τη φρόνηση αυτή;”
Και αποκρίθηκε:
- “Ποτέ δεν άφησα στην καρδιά μου λογισμό που παροργίζει τον Θεό”.
78. Ρώτησε ο αββάς Μωυσής τον αββά Σιλουανό:
- “Μπορεί ο άνθρωπος κάθε μέρα να βάζει αρχή;”
Και ο Γέροντας είπε:
- “Εάν είναι αγωνιστής, μπορεί και κάθε ώρα να βάζει αρχή”.
82. Είπε η μακαρία Συγκλητική:
“Τέκνα μου, όλοι γνωρίζουμε τον τρόπο να σωθούμε, αλλά εξαιτίας της αμελείας μας μένουμε πίσω στη σωτηρία”.
84. Είπε ο αββάς Υπερέχιος:
“Η σκέψη σου ας είναι παντοτεινά στη Βασιλεία των Ουρανών και γρήγορα θα την κληρονομήσεις”.
85. Είπε ακόμη:
“Η ζωή του μοναχού ας μιμείται τη ζωή των αγγέλων και να κατακαίει την αμαρτία”.
97. Είπε Γέροντας:
“Όπως κανένας δεν μπορεί να βλάψει αυτόν που στέκεται κοντά στον βασιλιά, έτσι ούτε ο Σατανάς μπορεί να κάνει κάτι είς βάρος μας, αν η υψχή μας είναι κοντά στον Θεό. Γιατί λέει: “Πλησιάστε με και θα σας πλησιάσω κι εγώ”.
Αλλά επειδή συνεχώς παίρνουν αέρα τα μυαλά μας, εύκολα αρπάζει ο εχθρός την ταλαίπωρη ψυχή μας και τη ρίχνει στα άτιμα πάθη”.
99. Έλεγαν για κάποιον Γέροντα ότι όταν του έλεγε ο λογισμός:
“Άσε την σημερινή ημέρα και αύριο μετανοείς”, αντέκρουε τον λογισμό λέγοντας:
“Όχι, σήμερα θα μετανοήσω και αύριο ας γίνει το θέλημα του Θεού”.
119. Είπε Γέροντας:
“Να σκέφτεσαι πάντοτε τα καλά, για να τα κάνεις και πράξη. Καμιά σκέψη του ανθρώπου δεν ξεφεύγει από τον Θεό.
Να κρατάς τον νου σου καθαρό από κάθε κακό”.
ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙB΄
Για την αδιάλειπτη και νηφάλια προσευχή
7. Είπε ο αββάς Ευάγριος:
“Είναι μεγάλη υπόθεση να προσεύχεται ο άνθρωπος χωρίς να περισπάται και μεγαλύτερη είναι να ψάλλει χωρίς να περισπάται”.
9. Είπε πάλι:
“Όταν εμφανισθεί στην καρδιά σου λογισμός πού σε καταπολεμεί, μη ζητάς στην προσευχή σου άλλα αντ΄άλλων,
αλλά ακόνιζε εναντίον του εχθρού το ξίφος των δακρύων”.
15. Ρώτησαν κάποιοι τον αββά Μακάριο:
- “Πώς πρέπει να προσευχόμαστε;”
Και ο Γέροντας τους είπε:
- “Δεν χρειάζεται να φλυαρούμε, αλλά να υψώνουμε τα χέρια και να λέμε:
"Kύριε, όπως θέλεις και όπως γνωρίζεις, ελέησέ με".
Και αν προμηνύεται πόλεμος:
"Κύριε, βοήθει με",
και γνωρίζει ο ίδιος τι μας συμφέρει και θα μας ελεήσει”.
16. Είπε ο αββάς Μωυσής:
- “Εάν δεν συμφωνήσει η πράξη με την προσευχή, είναι χαμένος ο κόπος σου”.
Και τον ρώτησε άλλος αδελφός:
- “Και τι σημαίνει να συμφωνεί πράξη και προσευχή;”
- “Σημαίνει -είπε ο Γέροντας- αυτά για τα οποία προσευχόμαστε να μας απαλλάξει ο Θεός, να μην τα κάνουμε πια.
Γιατί όταν ο άνθρωπος παραιτείται από τα θελήματά του, τότε ο Θεός γίνεται φίλος του και δέχεται την προσευχή του”.
21. Είπε πάλι:
“Για κάθε τι πού θα το υπομείνεις με φιλόσοφη διάθεση, θα βρεις τον καρπό του στην ώρα της προσευχής”.
22. Είπε επίσης:
“Εάν επιθυμείς να προσευχηθείς, όπως πρέπει, μη λυπήσεις καμιά ψυχή, αλλιώς, χαμένος ο κόπος σου”.
23. “Να μη θέλεις οι υποθέσεις σου να προχωρούν, όπως εσύ νομίζεις, αλλά όπως αρέσει στον Θεό.
Έτσι θα είσαι ατάραχος και θα ευχαριστείς στην προσευχή σου τον Θεό”.
28. Έλεγαν για κάποιον Γέροντα ότι επί τέσσερες μήνες επισκεπτόταν κάποιον αδελφό στη Σκήτη και ούτε μια φορά δεν τον βρήκε εύκαιρο. Κάποια άλλη φορά πού τον επισκέφθηκε πάλι και στάθηκε έξω από την πόρτα, τον άκουσε θρηνώντας να λέει:
“Κύριε, μήπως δεν φτάνει στα αυτιά σου η κραυγή μου; Ελέησέ με, για τις αμαρτίες μου είναι που μοχθώ έτσι παρακαλώντας σε”.
33. Είπε Γέροντας:
“Όταν ο άνθρωπος προσέχει να μην βλάψει τον πλησίον, τότε ενθαρρύνεται ο λογισμός του ότι η προσευχή του έγινε δεκτή από τον Θεό. Αν όμως βλάψει τον πλησίον, η προσευχή του γίνεται σιχαμερή και είναι απαράδεκτη.
Γιατί ο στεναγμός του αδικημένου δεν πρόκειται να αφήσει την προσευχή του άδικου ανθρώπου να φθάσει ενώπιον του Θεού”.
35. Είπε επίσης:
“Εάν ακούσεις για κάποιον ότι σε έβρισε, και σε επισκεφθεί, μην του δείξεις ότι το΄μαθες,
αλλά χαριτολόγησε μαζί του και καλοσύνεψε το πρόσωπό σου απέναντί του, για να έχεις παρρησία στην προσευχή σου”.
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙB΄
Για την αδιάλειπτη και νηφάλια προσευχή
7. Είπε ο αββάς Ευάγριος:
“Είναι μεγάλη υπόθεση να προσεύχεται ο άνθρωπος χωρίς να περισπάται και μεγαλύτερη είναι να ψάλλει χωρίς να περισπάται”.
9. Είπε πάλι:
“Όταν εμφανισθεί στην καρδιά σου λογισμός πού σε καταπολεμεί, μη ζητάς στην προσευχή σου άλλα αντ΄άλλων,
αλλά ακόνιζε εναντίον του εχθρού το ξίφος των δακρύων”.
15. Ρώτησαν κάποιοι τον αββά Μακάριο:
- “Πώς πρέπει να προσευχόμαστε;”
Και ο Γέροντας τους είπε:
- “Δεν χρειάζεται να φλυαρούμε, αλλά να υψώνουμε τα χέρια και να λέμε:
"Kύριε, όπως θέλεις και όπως γνωρίζεις, ελέησέ με".
Και αν προμηνύεται πόλεμος:
"Κύριε, βοήθει με",
και γνωρίζει ο ίδιος τι μας συμφέρει και θα μας ελεήσει”.
16. Είπε ο αββάς Μωυσής:
- “Εάν δεν συμφωνήσει η πράξη με την προσευχή, είναι χαμένος ο κόπος σου”.
Και τον ρώτησε άλλος αδελφός:
- “Και τι σημαίνει να συμφωνεί πράξη και προσευχή;”
- “Σημαίνει -είπε ο Γέροντας- αυτά για τα οποία προσευχόμαστε να μας απαλλάξει ο Θεός, να μην τα κάνουμε πια.
Γιατί όταν ο άνθρωπος παραιτείται από τα θελήματά του, τότε ο Θεός γίνεται φίλος του και δέχεται την προσευχή του”.
21. Είπε πάλι:
“Για κάθε τι πού θα το υπομείνεις με φιλόσοφη διάθεση, θα βρεις τον καρπό του στην ώρα της προσευχής”.
22. Είπε επίσης:
“Εάν επιθυμείς να προσευχηθείς, όπως πρέπει, μη λυπήσεις καμιά ψυχή, αλλιώς, χαμένος ο κόπος σου”.
23. “Να μη θέλεις οι υποθέσεις σου να προχωρούν, όπως εσύ νομίζεις, αλλά όπως αρέσει στον Θεό.
Έτσι θα είσαι ατάραχος και θα ευχαριστείς στην προσευχή σου τον Θεό”.
28. Έλεγαν για κάποιον Γέροντα ότι επί τέσσερες μήνες επισκεπτόταν κάποιον αδελφό στη Σκήτη και ούτε μια φορά δεν τον βρήκε εύκαιρο. Κάποια άλλη φορά πού τον επισκέφθηκε πάλι και στάθηκε έξω από την πόρτα, τον άκουσε θρηνώντας να λέει:
“Κύριε, μήπως δεν φτάνει στα αυτιά σου η κραυγή μου; Ελέησέ με, για τις αμαρτίες μου είναι που μοχθώ έτσι παρακαλώντας σε”.
33. Είπε Γέροντας:
“Όταν ο άνθρωπος προσέχει να μην βλάψει τον πλησίον, τότε ενθαρρύνεται ο λογισμός του ότι η προσευχή του έγινε δεκτή από τον Θεό. Αν όμως βλάψει τον πλησίον, η προσευχή του γίνεται σιχαμερή και είναι απαράδεκτη.
Γιατί ο στεναγμός του αδικημένου δεν πρόκειται να αφήσει την προσευχή του άδικου ανθρώπου να φθάσει ενώπιον του Θεού”.
35. Είπε επίσης:
“Εάν ακούσεις για κάποιον ότι σε έβρισε, και σε επισκεφθεί, μην του δείξεις ότι το΄μαθες,
αλλά χαριτολόγησε μαζί του και καλοσύνεψε το πρόσωπό σου απέναντί του, για να έχεις παρρησία στην προσευχή σου”.
ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ΄
Είναι ανάγκη να φιλοξενούμε και να ελεούμε με ιλαρότητα
1. Είπε ο αββάς Απολλώς για την υποδοχή των αδελφών:
“Καθώς έρχονται οι αδελφοί, πρέπει να υποκλινόμαστε με σεβασμό, την ώρα εκείνη στον Θεό υποκλινόμαστε και όχι σ΄αυτούς. Γιατί λέει "είδες τον αδελφό σου, είδες τον Θεό σου". Και αυτό, κατά τη μαρτυρία της Γραφής, το έχουμε παραλάβει από τον Αβραάμ. Ακόμη όταν τους υποδέχεσθε, να σπεύδετε μ΄όλη σας την καλή διάθεση να τους αναπαύσετε. Και αυτό το γνωρίζουμε από το παράδειγμα του Λώτ που με την επιμονή του φιλοξένησε τους αγγέλους”.
2. Έλεγε ο μακαριστός Επιφάνιος ότι με πάρα πολύ μικρό αντάλλαγμα πουλάει ο Θεός τα αγαθά του σ΄εκείνους πού σπεύδουν να τα αγοράσουν, για ένα κομματάκι ψωμί, ένα τιποτένιο ρούχο, ένα ποτήρι κρύο νερό, έναν οβολό.
Πρόσθετε και τούτο: Όταν ο άνθρωπος δανείζεται από άλλον άνθρωπο, είτε γιατί είναι πολύ φτωχός είτε για να βελτιώσει κάπως τη ζωή του, την ώρα που επιστρέφει το δάνειο εκφράζει βέβαι την μεγάλη του ευγνωμοσύνη, αλλά το εξοφλεί κρυφά, επειδή ντρέπεται. Ενώ ο δεσπότης Θεός ενεργεί αντίστροφα. Δανείζεται κρυφά αλλά τα επιστρέφει ενώπιον αγγέλων, αρχαγγέλων και δικαίων ψυχών.
13. Αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα:
- “Εάν δώσω στον αδελφό μου λίγο ψωμί ή κάτι άλλο, οι δαίμονες μολύνουν την πράξη αυτή σαν να γίνεται από ανθρωπαρέσκεια”.
Απαντά ο Γέροντας:
- “Κι αν ακόμη γίνεται από ανθρωπαρέσκεια, εμείς θα δώσουμε στον αδελφό ό,τι χρειάζεται”.
Και του είπε την εξής παραβολή:
- “Δυο άνθρωποι ήσαν γεωργοί και κατοικούσαν στην ίδια πόλη. Ο ένας απ΄αυτούς έσπειρε και είχε λίγη σοδειά και ακάθαρτη.
Ο άλλος αμέλησε και δεν έσπειρε, γι΄αυτό δεν είχε καθόλου σοδειά. Αν έπεφτε πείνα, ποιος από τους δυο θα είχε να ζήσει;”
- “Αυτός που έβγαλε τη λίγη και ακάθαρτη σοδειά” αποκρίθηκε ο αδελφός.
- “Έτσι λοιπόν κι εμείς -λέει ο Γέροντας- ας σπέρνουμε λίγα, έστω και ακάθαρτα, για να μην πεθάνουμε από την πείνα”.
14. Αδελφός επισκέφθηκε τον αββά Ποιμένα μετά από τις δυο πρώτες εβδομάδες της Σαρακοστής.
Εξαγόρευσε τους λογισμούς του και καθώς αναπαύθηκε η ψυχή του, του λέει:
- “Παρά λίγο θα εμπόδιζα τον εαυτό μου να έρθει σήμερα εδώ”.
- “Γιατί;” τον ρωτά ο Γέροντας.
- “Σκέφθηκα -του λέει ο αδελφός- μην τυχόν δεν μου ανοίξετε, επειδή είναι η περίοδος της Σαρακοστής”.
Και ο αββάς Ποιμήν αποκρίνεται:
- “Εμείς δεν μάθαμε να κλείνουμε την ξύλινη θύρα, αλλά μάλλον τη θύρα της γλώσσας”.
15. Παρακάλεσε ο αββάς Θεόδωρος της Φέρμης τον αββά Παμβώ:
- “Πές μου έναν λόγο”.
Και με πολλή δυσκολία ο Γέροντας του είπε:
- “Θεόδωρε, πήγαινε και να ΄σαι σπλαχνικός προς όλους. Γιατί η ευσπλαχνία βρίσκει πάντα παρρησία ενώπιον του Θεού”.
26. Αδελφός επισκέφθηκε κάποιον αναχωρητή και φεύγοντας του λέει:
- “Συγχώρεσέ με, αββά, γιατί σε εμπόδισα από τον κανόνα σου”.
- “Ο δικός μου κανόνας -αποκρίθηκε- είναι να σε αναπαύσω και να σε στείλω ειρηνικό”.
27. Κάποιος αναχωρητής έμενε πολύ κοντά σε κοινόβιο και έκανε πολλή άσκηση.
Συνέβη να πάνε κάποιοι στο κοινόβιο και πίεσαν κι αυτόν να φάει εκτός της ορισμένης ώρας του.
Κατόπιν τον ρώτησαν οι αδελφοί:
- “Την ώρα εκείνη δεν στενοχωρήθηκες, αββά;”
Κι εκείνος είπε:
- “Η στενοχώρια η δική μου είναι, αν κάνω το δικό μου θέλημα”.
31. Δυο αδελφοί επισκέφθηκαν κάποτε έναν Γέροντα, ο οποίος συνήθιζε να μην τρώει κάθε μέρα. Όταν όμως είδε τους αδελφούς χάρηκε και είπε ότι η νηστεία έχει μισθό, αλλά εκείνος πού τρώει χάριν της αγάπης εκπληρώνει δυο εντολές, μία γιατί παραιτείται από το δικό του θέλημα και άλλη γιατί εφαρμόζει την κατεξοχήν εντολή του Θεού, αναπαύοντας τους αδελφούς.
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ΄
Είναι ανάγκη να φιλοξενούμε και να ελεούμε με ιλαρότητα
1. Είπε ο αββάς Απολλώς για την υποδοχή των αδελφών:
“Καθώς έρχονται οι αδελφοί, πρέπει να υποκλινόμαστε με σεβασμό, την ώρα εκείνη στον Θεό υποκλινόμαστε και όχι σ΄αυτούς. Γιατί λέει "είδες τον αδελφό σου, είδες τον Θεό σου". Και αυτό, κατά τη μαρτυρία της Γραφής, το έχουμε παραλάβει από τον Αβραάμ. Ακόμη όταν τους υποδέχεσθε, να σπεύδετε μ΄όλη σας την καλή διάθεση να τους αναπαύσετε. Και αυτό το γνωρίζουμε από το παράδειγμα του Λώτ που με την επιμονή του φιλοξένησε τους αγγέλους”.
2. Έλεγε ο μακαριστός Επιφάνιος ότι με πάρα πολύ μικρό αντάλλαγμα πουλάει ο Θεός τα αγαθά του σ΄εκείνους πού σπεύδουν να τα αγοράσουν, για ένα κομματάκι ψωμί, ένα τιποτένιο ρούχο, ένα ποτήρι κρύο νερό, έναν οβολό.
Πρόσθετε και τούτο: Όταν ο άνθρωπος δανείζεται από άλλον άνθρωπο, είτε γιατί είναι πολύ φτωχός είτε για να βελτιώσει κάπως τη ζωή του, την ώρα που επιστρέφει το δάνειο εκφράζει βέβαι την μεγάλη του ευγνωμοσύνη, αλλά το εξοφλεί κρυφά, επειδή ντρέπεται. Ενώ ο δεσπότης Θεός ενεργεί αντίστροφα. Δανείζεται κρυφά αλλά τα επιστρέφει ενώπιον αγγέλων, αρχαγγέλων και δικαίων ψυχών.
13. Αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα:
- “Εάν δώσω στον αδελφό μου λίγο ψωμί ή κάτι άλλο, οι δαίμονες μολύνουν την πράξη αυτή σαν να γίνεται από ανθρωπαρέσκεια”.
Απαντά ο Γέροντας:
- “Κι αν ακόμη γίνεται από ανθρωπαρέσκεια, εμείς θα δώσουμε στον αδελφό ό,τι χρειάζεται”.
Και του είπε την εξής παραβολή:
- “Δυο άνθρωποι ήσαν γεωργοί και κατοικούσαν στην ίδια πόλη. Ο ένας απ΄αυτούς έσπειρε και είχε λίγη σοδειά και ακάθαρτη.
Ο άλλος αμέλησε και δεν έσπειρε, γι΄αυτό δεν είχε καθόλου σοδειά. Αν έπεφτε πείνα, ποιος από τους δυο θα είχε να ζήσει;”
- “Αυτός που έβγαλε τη λίγη και ακάθαρτη σοδειά” αποκρίθηκε ο αδελφός.
- “Έτσι λοιπόν κι εμείς -λέει ο Γέροντας- ας σπέρνουμε λίγα, έστω και ακάθαρτα, για να μην πεθάνουμε από την πείνα”.
14. Αδελφός επισκέφθηκε τον αββά Ποιμένα μετά από τις δυο πρώτες εβδομάδες της Σαρακοστής.
Εξαγόρευσε τους λογισμούς του και καθώς αναπαύθηκε η ψυχή του, του λέει:
- “Παρά λίγο θα εμπόδιζα τον εαυτό μου να έρθει σήμερα εδώ”.
- “Γιατί;” τον ρωτά ο Γέροντας.
- “Σκέφθηκα -του λέει ο αδελφός- μην τυχόν δεν μου ανοίξετε, επειδή είναι η περίοδος της Σαρακοστής”.
Και ο αββάς Ποιμήν αποκρίνεται:
- “Εμείς δεν μάθαμε να κλείνουμε την ξύλινη θύρα, αλλά μάλλον τη θύρα της γλώσσας”.
15. Παρακάλεσε ο αββάς Θεόδωρος της Φέρμης τον αββά Παμβώ:
- “Πές μου έναν λόγο”.
Και με πολλή δυσκολία ο Γέροντας του είπε:
- “Θεόδωρε, πήγαινε και να ΄σαι σπλαχνικός προς όλους. Γιατί η ευσπλαχνία βρίσκει πάντα παρρησία ενώπιον του Θεού”.
26. Αδελφός επισκέφθηκε κάποιον αναχωρητή και φεύγοντας του λέει:
- “Συγχώρεσέ με, αββά, γιατί σε εμπόδισα από τον κανόνα σου”.
- “Ο δικός μου κανόνας -αποκρίθηκε- είναι να σε αναπαύσω και να σε στείλω ειρηνικό”.
27. Κάποιος αναχωρητής έμενε πολύ κοντά σε κοινόβιο και έκανε πολλή άσκηση.
Συνέβη να πάνε κάποιοι στο κοινόβιο και πίεσαν κι αυτόν να φάει εκτός της ορισμένης ώρας του.
Κατόπιν τον ρώτησαν οι αδελφοί:
- “Την ώρα εκείνη δεν στενοχωρήθηκες, αββά;”
Κι εκείνος είπε:
- “Η στενοχώρια η δική μου είναι, αν κάνω το δικό μου θέλημα”.
31. Δυο αδελφοί επισκέφθηκαν κάποτε έναν Γέροντα, ο οποίος συνήθιζε να μην τρώει κάθε μέρα. Όταν όμως είδε τους αδελφούς χάρηκε και είπε ότι η νηστεία έχει μισθό, αλλά εκείνος πού τρώει χάριν της αγάπης εκπληρώνει δυο εντολές, μία γιατί παραιτείται από το δικό του θέλημα και άλλη γιατί εφαρμόζει την κατεξοχήν εντολή του Θεού, αναπαύοντας τους αδελφούς.
ΤΟ ΜΕΓΑ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΔ΄
Περί υπακοής
1. Είπε ο αββάς Αντώνιος:
“Η υπακοή που συνοδεύεται με την εγκράτεια υποτάσσει θηρία”.
9. Έλεγαν για τον αββά Σιλουανό ότι είχε έναν μαθητή, πού τον έλεγαν Μάρκο. Αυτός είχε μεγάλη υπακοή και ήταν καλλιγράφος. Ο Γέροντας τον αγαπούσε ιδιαίτερα για την υπακοή του. Είχε και άλλους ένδεκα μαθητές, οι οποίοι στενοχωρούνταν, γιατί αυτόν τον αγαπούσε παραπάνω απ΄αυτούς.
Το έμαθαν οι Γέροντες και λυπήθηκαν. Πήγαν λοιπόν κάποια μέρα και άρχισαν να τον ελέγχουν. Τους πήρε μαζί του, βγήκαν έξω και κτύπησε ένα ένα τα κελιά λέγοντας:
- “Αδελφέ τάδε, έλα, γιατί σε χρειάζομαι”.
Αλλά κανείς απ΄αυτούς δεν τον ακολούθησε αμέσως.
Πήγε και στο κελί του Μάρκου και κτύπησε λέγοντας:
- “Μάρκε”.
Εκείνος μόλις άκουσε τη φωνή του Γέροντα, αμέσως πήδησε έξω, και τον έστειλε σε διακονία.
Λέει τότε στους Γέροντες:
- “Πού είναι οι άλλοι αδελφοί, Πατέρες;”
Μπήκε κατόπιν στο κελί του αδελφού να δει την καλλιγραφία πού έκανε, και παρατήρησε ότι είχε ξεκινήσει να κάνει το όμικρον αλλά μόλις άκουσε τον Γέροντα, δεν έστριψε την πέννα να το ολοκληρώσει. Του είπαν τότε οι Γέροντες:
- “Πράγματι, αυτόν που εσύ αγαπάς, αββά, αυτόν και εμείς αγαπούμε, γιατί και ο Θεός τον αγαπά”.
13. Είπε ο αββάς Μιώς ότι η αληθινή υπακοή έχει αντάλλαγμα την υπακοή.
Όταν κανείς υπακούει στον Θεό, τον ακούει και ο Θεός.
14. Ο αββάς Μωυσής είπε σ΄έναν αδελφό:
“Ας αποκτήσουμε την υπακοή, η οποία γεννάει την ταπείνωση, την υπομονή, τη μακροθυμία, την κατάνυξη, την αγάπη προς τους αδελφούς και προς όλους τους ανθρώπους, και αυτά είναι τα πολεμικά μας όπλα”.
15. Είπε επίσης:
“Εμπρός, αδελφέ, για την αληθινή υπακοή. Σ΄αυτήν υπάρχει ταπείνωση, σ΄αυτήν υπάρχει δύναμη, σ΄αυτήν υπάρχει χαρά, σ΄αυτήν υπάρχει υπομονή, σ΄αυτήν υπάρχει μακροθυμία, σ΄αυτήν υπάρχει η φιλαδελφία, σ΄αυτήν υπάρχει κατάνυξη, σ΄αυτήν υπάρχει αγάπη. Γιατί αυτός που έχει καλή υπακοή, ήδη έχει εφαρμόσει όλες τις εντολές του Θεού”.
16. Είπε πάλι:
“Μοναχός νηστευτής πού είναι υποτακτικός σε πνευματικό πατέρα, αλλά δεν έχει υπακοή και ταπείνωση, αυτός ο μοναχός δεν θα αποκτήσει καμιά αρετή, αλλ΄ούτε και ξέρει τι θα πεί μοναχός”.
24. Είπε η αμμάς Συγκλητική:
“Εφόσον είμαστε σε κοινόβιο, το προβάδισμα το δίνουμε στην υπακοή μάλλον και όχι στην άσκηση. Γιατί αυτή κατευθύνει στην υπερηφάνεια, ενώ η υπακοή στην ταπεινοφροσύνη”.
25. Είπε επίσης:
“Πρέπει με διάκριση να διευθετούμε τα πράγματα της ψυχής. Έτσι, μένοντας σε κοινόβιο μην επιδιώκουμε ό,τι αρέσει σε μας, ούτε να υπηρετούμε τη δική μας γνώμη, αλλά να πειθαρχούμε στον πνευματικό μας πατέρα πού του εμπιστευθήκαμε. Παραδώσαμε τον εαυτό μας σε εξορία, δηλαδή αποξενωθήκαμε από τις κοσμικές φροντίδες. Απ΄ό,τι αποξενωθήκαμε, μην αναζητούμε τα ίδια. Εκεί είχαμε δόξα, εδώ ατιμία, εκεί αφθονία τροφών, εδώ και του ψωμιού ακόμη τη στέρηση”.
26. Είπε ο αββάς Υπερέχιος:
“Θησαυρός μεγάλης αξίας είναι η υπακοή του μοναχού. Αυτός που την έχει θα εισακουσθεί από τον Θεό και θαρρετά θα σταθεί δίπλα στον Εσταυρωμένο. Γιατί ο Εσταυρωμένος Κύριος υπήκουσε μέχρι θανάτου”.
30. Έλεγαν οι Γέροντες ότι εάν κάποιος έχει εμπιστοσύνη σ΄έναν πνευματικό πατέρα και παραδίνει τον εαυτόν του σ΄αυτόν διά της υπακοής, δεν έχει ανάγκη να ΄ναι στραμμένη η προσοχή του στις εντολές του Θεού, αλλά στον πατέρα του να καταθέτει τα θελήματά του και δεν θα τον κατηγορήσει ο Θεός. Γιατί τίποτε δεν ζητάει ο Θεός τόσο από τους αρχαρίους, όσο τον μεγάλο κόπο της υπακοής.
35. Είπε Γέροντας:
“Αδελφοί, από τα πρώτα που είπε ο Σωτήρας στους μαθητές του ήταν ότι θα έχετε θλίψη και στενοχώρια. Και εκείνος που αποφεύγει την αρχή, χάνει τη γνώση του Θεού. Όπως ακριβώς στα παιδιά προσφέρονται τα γράμματα και είναι η αρχή της μόρφωσης, ώστε να αποκτήσουν και την γνώση, έτσι και ο μοναχός μένοντας υπάκουος μέσα σε κόπους και σε θλίψεις, γίνεται συγκληρονόμος Χριστού και υιός του Θεού.
36. Είπε Γέροντας:
“Αυτά ζητάει ο Θεός από τους χριστιανούς: Να υπακούει ο χριστιανός στις άγιες Γραφές, αυτά που λέγονται να τα εφαρμόζει και να πειθαρχεί στους ορθόδοξους ποιμένες και Πατέρες”.
38. Κάποιος αδελφός πού ήταν υποταγμένος, έτσι όπως ο Θεός θέλει, σε πνευματικό και άγιο Γέροντα, του είπε μια μέρα:
“Πάτερ, επειδή η αγία Γραφή λέει ότι περνώντας μέσα από πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στη Βασιλεία των Ουρανών, και βλέπω ότι εγώ δεν έχω καμιά θλίψη, τι πρέπει να κάνω, μην τυχόν χάσω την ψυχή μου;”
Ο Γέροντας τα άκουσε και του λέει:
“Να μην στενοχωριέσαι καθόλου, εσύ δεν έχεις ευθύνη. Καθένας, πού βάζει τον εαυτό του σε υπακοή στους Πατέρες, αυτή την αμεριμνία και την ανάπαυση εξασφαλίζει”.
ΤΟΜΟΣ Γ΄
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΔ΄
Περί υπακοής
1. Είπε ο αββάς Αντώνιος:
“Η υπακοή που συνοδεύεται με την εγκράτεια υποτάσσει θηρία”.
9. Έλεγαν για τον αββά Σιλουανό ότι είχε έναν μαθητή, πού τον έλεγαν Μάρκο. Αυτός είχε μεγάλη υπακοή και ήταν καλλιγράφος. Ο Γέροντας τον αγαπούσε ιδιαίτερα για την υπακοή του. Είχε και άλλους ένδεκα μαθητές, οι οποίοι στενοχωρούνταν, γιατί αυτόν τον αγαπούσε παραπάνω απ΄αυτούς.
Το έμαθαν οι Γέροντες και λυπήθηκαν. Πήγαν λοιπόν κάποια μέρα και άρχισαν να τον ελέγχουν. Τους πήρε μαζί του, βγήκαν έξω και κτύπησε ένα ένα τα κελιά λέγοντας:
- “Αδελφέ τάδε, έλα, γιατί σε χρειάζομαι”.
Αλλά κανείς απ΄αυτούς δεν τον ακολούθησε αμέσως.
Πήγε και στο κελί του Μάρκου και κτύπησε λέγοντας:
- “Μάρκε”.
Εκείνος μόλις άκουσε τη φωνή του Γέροντα, αμέσως πήδησε έξω, και τον έστειλε σε διακονία.
Λέει τότε στους Γέροντες:
- “Πού είναι οι άλλοι αδελφοί, Πατέρες;”
Μπήκε κατόπιν στο κελί του αδελφού να δει την καλλιγραφία πού έκανε, και παρατήρησε ότι είχε ξεκινήσει να κάνει το όμικρον αλλά μόλις άκουσε τον Γέροντα, δεν έστριψε την πέννα να το ολοκληρώσει. Του είπαν τότε οι Γέροντες:
- “Πράγματι, αυτόν που εσύ αγαπάς, αββά, αυτόν και εμείς αγαπούμε, γιατί και ο Θεός τον αγαπά”.
13. Είπε ο αββάς Μιώς ότι η αληθινή υπακοή έχει αντάλλαγμα την υπακοή.
Όταν κανείς υπακούει στον Θεό, τον ακούει και ο Θεός.
14. Ο αββάς Μωυσής είπε σ΄έναν αδελφό:
“Ας αποκτήσουμε την υπακοή, η οποία γεννάει την ταπείνωση, την υπομονή, τη μακροθυμία, την κατάνυξη, την αγάπη προς τους αδελφούς και προς όλους τους ανθρώπους, και αυτά είναι τα πολεμικά μας όπλα”.
15. Είπε επίσης:
“Εμπρός, αδελφέ, για την αληθινή υπακοή. Σ΄αυτήν υπάρχει ταπείνωση, σ΄αυτήν υπάρχει δύναμη, σ΄αυτήν υπάρχει χαρά, σ΄αυτήν υπάρχει υπομονή, σ΄αυτήν υπάρχει μακροθυμία, σ΄αυτήν υπάρχει η φιλαδελφία, σ΄αυτήν υπάρχει κατάνυξη, σ΄αυτήν υπάρχει αγάπη. Γιατί αυτός που έχει καλή υπακοή, ήδη έχει εφαρμόσει όλες τις εντολές του Θεού”.
16. Είπε πάλι:
“Μοναχός νηστευτής πού είναι υποτακτικός σε πνευματικό πατέρα, αλλά δεν έχει υπακοή και ταπείνωση, αυτός ο μοναχός δεν θα αποκτήσει καμιά αρετή, αλλ΄ούτε και ξέρει τι θα πεί μοναχός”.
24. Είπε η αμμάς Συγκλητική:
“Εφόσον είμαστε σε κοινόβιο, το προβάδισμα το δίνουμε στην υπακοή μάλλον και όχι στην άσκηση. Γιατί αυτή κατευθύνει στην υπερηφάνεια, ενώ η υπακοή στην ταπεινοφροσύνη”.
25. Είπε επίσης:
“Πρέπει με διάκριση να διευθετούμε τα πράγματα της ψυχής. Έτσι, μένοντας σε κοινόβιο μην επιδιώκουμε ό,τι αρέσει σε μας, ούτε να υπηρετούμε τη δική μας γνώμη, αλλά να πειθαρχούμε στον πνευματικό μας πατέρα πού του εμπιστευθήκαμε. Παραδώσαμε τον εαυτό μας σε εξορία, δηλαδή αποξενωθήκαμε από τις κοσμικές φροντίδες. Απ΄ό,τι αποξενωθήκαμε, μην αναζητούμε τα ίδια. Εκεί είχαμε δόξα, εδώ ατιμία, εκεί αφθονία τροφών, εδώ και του ψωμιού ακόμη τη στέρηση”.
26. Είπε ο αββάς Υπερέχιος:
“Θησαυρός μεγάλης αξίας είναι η υπακοή του μοναχού. Αυτός που την έχει θα εισακουσθεί από τον Θεό και θαρρετά θα σταθεί δίπλα στον Εσταυρωμένο. Γιατί ο Εσταυρωμένος Κύριος υπήκουσε μέχρι θανάτου”.
30. Έλεγαν οι Γέροντες ότι εάν κάποιος έχει εμπιστοσύνη σ΄έναν πνευματικό πατέρα και παραδίνει τον εαυτόν του σ΄αυτόν διά της υπακοής, δεν έχει ανάγκη να ΄ναι στραμμένη η προσοχή του στις εντολές του Θεού, αλλά στον πατέρα του να καταθέτει τα θελήματά του και δεν θα τον κατηγορήσει ο Θεός. Γιατί τίποτε δεν ζητάει ο Θεός τόσο από τους αρχαρίους, όσο τον μεγάλο κόπο της υπακοής.
35. Είπε Γέροντας:
“Αδελφοί, από τα πρώτα που είπε ο Σωτήρας στους μαθητές του ήταν ότι θα έχετε θλίψη και στενοχώρια. Και εκείνος που αποφεύγει την αρχή, χάνει τη γνώση του Θεού. Όπως ακριβώς στα παιδιά προσφέρονται τα γράμματα και είναι η αρχή της μόρφωσης, ώστε να αποκτήσουν και την γνώση, έτσι και ο μοναχός μένοντας υπάκουος μέσα σε κόπους και σε θλίψεις, γίνεται συγκληρονόμος Χριστού και υιός του Θεού.
36. Είπε Γέροντας:
“Αυτά ζητάει ο Θεός από τους χριστιανούς: Να υπακούει ο χριστιανός στις άγιες Γραφές, αυτά που λέγονται να τα εφαρμόζει και να πειθαρχεί στους ορθόδοξους ποιμένες και Πατέρες”.
38. Κάποιος αδελφός πού ήταν υποταγμένος, έτσι όπως ο Θεός θέλει, σε πνευματικό και άγιο Γέροντα, του είπε μια μέρα:
“Πάτερ, επειδή η αγία Γραφή λέει ότι περνώντας μέσα από πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στη Βασιλεία των Ουρανών, και βλέπω ότι εγώ δεν έχω καμιά θλίψη, τι πρέπει να κάνω, μην τυχόν χάσω την ψυχή μου;”
Ο Γέροντας τα άκουσε και του λέει:
“Να μην στενοχωριέσαι καθόλου, εσύ δεν έχεις ευθύνη. Καθένας, πού βάζει τον εαυτό του σε υπακοή στους Πατέρες, αυτή την αμεριμνία και την ανάπαυση εξασφαλίζει”.