Το αίτιο και οι τρόποι της κατακρίσεως
Ο Χριστός είπε να μην κρίνουμε τους αδελφούς μας για να μη κριθούμε από τον Ίδιο. Στην συνέχεια μας υπέδειξε την ρίζα που βλαστάνει το πάθος της κατακρίσεως, λέγοντας: Τι βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ σου; Υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου. Ο Χριστός «παρομοίασε την αμαρτία του πλησίον με λεπτή ακίδα, και την κατάκριση με το δοκάρι. Τόσο βαριά είναι η κατάκριση, που ξεπερνάει σχεδόν κάθε άλλη αμαρτία». Η λέξη «υποκριτά» που χρησιμοποίησε ο Χριστός, δείχνει ότι το αίτιο που μας οδηγεί στην κατάκριση είναι η υποκριτική μας διάθεση να δικαιώσουμε τον εαυτό μας καταδικάζοντας τον αδελφό μας.
Με αφορμή τους λόγους αυτούς ο ιερός Χρυσόστομος γράφει: «Αυτού του είδους η κρίση δεν γίνεται από ενδιαφέρον, αλλά από μισανθρωπία. Αυτός που κατακρίνει προβάλλει το προσωπείο της φιλανθρωπίας, ενώ εκπληρώνει το έργο της χειρότερης κακίας: Προσάπτει στους συνανθρώπους του κατηγορίες και ύβρεις υπερβολικές, και αρπάζει την θέση του διδασκάλου, ενώ δεν είναι άξιος ούτε για μαθητής. Ακριβώς γιʼ αυτό, ο Χριστός τον ονόμασε υποκριτή. Πράγματι, εσύ που είσαι τόσο αυστηρός στις πράξεις των άλλων, ώστε να βλέπεις και τα μικρά παραπτώματα, πώς δείχνεις τόση αδιαφορία για τις δικές σου πράξεις, ώστε να παραβλέπεις και τα μεγάλα;».
Κάθε άνθρωπος εύκολα παρατηρεί τα σφάλματα του αδελφού και τα μεγαλοποιεί, ενώ πολύ δύσκολα παρατηρεί τα δικά του σφάλματα. Και αν τα αντιληφθεί προσπαθεί να μειώσει την σημασία τους. Γιʼ αυτό ακριβώς η Εκκλησία όρισε, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, να λέμε την Ευχή του οσίου Εφραίμ: Δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου. Πράγματι, όταν βλέπουμε τις δικές μας αμαρτίες και έχουμε συναίσθηση πόσο λυπήσαμε τον Θεό με αυτές, δεν έχουμε καμιά διάθεση για να ασχολούμαστε με τις αμαρτίες των αδελφών μας.
Γνωρίζοντας αυτά κατανοούμε πόσο αληθινός είναι ο λόγος του αββά Ισαάκ: «Μακάριος είναι ο άνθρωπος που γνωρίζει την πνευματική του ασθένεια. Διότι η γνώση αυτή του γίνεται θεμέλιο, ρίζα και αρχή κάθε αγαθοσύνης».
«Ο δίκαιος που δεν έχει συναίσθηση της πνευματικής του ασθένειας, βρίσκεται πάνω στην κόψη του ξυραφιού και δεν απέχει από την πτώση ούτε από το θανατηφόρο λιοντάρι, δηλαδή από τον δαίμονα της υπερηφάνειας. Όποιος δεν γνωρίζει την πνευματική του ασθένεια δεν έχει ταπείνωση, και όποιος δεν έχει ταπείνωση είναι ελλιπής στην πνευματική τελείωση».
Αυτός που δεν γνωρίζει την πνευματική του κατάσταση, κινούμενος από υπερηφάνεια, κατακρίνει τους άλλους, και με την πράξη του αυτή καταδικάζεται από τον δικαιοκρίτη Κύριο. Ενώ εκείνος που έχει επίγνωση της καταστάσεώς του ταπεινώνεται, και με λογισμό ακατάκριτο για τους αδελφούς το ζητά έλεος του Κυρίου. Γιʼ αυτόν τον άνθρωπο που έφτασε στην αυτογνωσία, λέγει κάποιος Άγιος: «Όποιος αισθάνθηκε τις αμαρτίες του είναι ανώτερος από εκείνον που ανασταίνει νεκρούς με την προσευχή του … Όποιος αξιώθηκε να ιδεί τον εαυτό του είναι ανώτερος από εκείνον που αξιώθηκε να ιδεί Αγγέλους!».
Στο Γεροντικό αναφέρεται το εξής περιστατικό: Ένας αδελφός της Σκήτης κάποτε έσφαλε. Έγινε τότε σύναξη των αδελφών στην οποία κάλεσαν και τον αββά Μωυσή˙ εκείνος όμως δεν ήθελε να πάει. Του παρήγγειλε τότε ο πρεσβύτερος: “Έλα, διότι σε περιμένουν όλοι”. Σηκώθηκε τότε ο αββάς Μωυσής και πήγε κρατώντας στην πλάτη ένα καλάθι τρύπιο που το γέμισε άμμο. Οι Πατέρες που βγήκαν να τον προϋπαντήσουν του λένε: “Τι είναι αυτό Πάτερ;” “Oι αμαρτίες μου είναι”, τους απάντησε ο Γέροντας, “που γλιστράνε πίσω μου και δεν τις βλέπω. Και όμως, ήρθα σήμερα εδώ για να κρίνω ξένα αμαρτήματα!” Όταν τʼ άκουσαν αυτά οι Πατέρες, δεν είπαν τίποτε στο αδελφό που ήθελαν να δικάσουν, και τον συγχώρησαν.
* * *
Οι τρόποι με τους οποίους κατακρίνουμε τους αδελφούς μας είναι πολλοί. Μπορούμε να αντιληφθούμε τους περισσότερους απʼ αυτούς, αν προσέξουμε τον εαυτό μας. Εδώ θα αναφέρουμε δύο αρκετά δυσδιάκριτους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αμαρτήσουμε χωρίς καθόλου να το καταλάβουμε.
1. Μερικές φορές αναμιγνύει κανείς έντεχνα την κατάκριση με τους επαίνους. Λέγει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: «Εκείνον που ως χθες εγκωμίαζες ως ενάρετο, μεν τον κακολογήσεις σήμερα ως κακό και φαύλο, επειδή μετέβαλες την αγάπη σου σε μίσος … Όταν συνομιλείς με άλλους πρόσεχε, μήπως εξ αιτίας της λύπης που διατηρείς ακόμη κρυμμένη, νοθεύσεις τον συνηθισμένο έπαινο του αδελφού, ανακατώνοντας ασυναίσθητα στους λόγους σου την κατηγορία».
2. Άλλος τρόπος κατακρίσεως είναι αυτός που γίνεται δήθεν από αγάπη για τον αδελφό που αμάρτησε, ή από διάθεση για την διόρθωση του αδελφού. Όμως κάτι που γίνεται με κακό τρόπο, δεν μπορεί να φέρει καλό αποτέλεσμα.
Γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Άκουσα μερικούς να καταλαλούν και τους επέπληξα. Και για να δικαιολογηθούν οι εργάτες αυτοί του κακού μου απάντησαν, ότι το έκαμαν από αγάπη και ενδιαφέρον προς αυτόν που κατέκριναν. Εγώ τότε τους είπα, να την αφήσουν αυτού του είδους την αγάπη, για να μη διαψευσθεί εκείνος (δηλαδή ο προφήτης Δαυίδ) που είπε: Τον καταλαλούντα λάθρα τον πλησίον αυτού, τούτον εξεδίωκον. Εάν ισχυρίζεσαι ότι αγαπάς τον άλλον, ας προσεύχεσαι μυστικά γιʼ αυτόν και ας μην τον κακολογείς. Διότι αυτός ο τρόπος της αγάπης είναι ευπρόσδεκτος από τον Κύριον».
του Ιερομονάχου π. Γρηγορίου
----------------
* Περιοδικό Ποιμήν, Μάρτιος 2005
Καταλαλιά
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
Τα αποτελέσματα της κατακρίσεως
Η αμαρτία της κατακρίσεως, ακόμη και αν πιστεύουμε ότι γίνεται με κίνητρο την διόρθωση του αδελφού, έχει οδυνηρές συνέπειες για την πνευματική ζωή.
1. Ο άγιος Ισαάκ θεωρεί την καταλαλιά ως είσοδο των παθών στην ψυχή. Λέγει σχετικά: «Όποιος εμποδίζει το στόμα του να καταλαλεί, φυλάσσει την καρδιά του από τα πάθη. Βλέπει κάθε στιγμή τον Κύριο … και διώχνει τους δαίμονες από τον εαυτό του». «Αν αγαπάς την καθαρότητα, μέσα στην οποία γίνεται ορατός ο Δεσπότης των όλων, να μην καταλαλήσεις κανέναν, ούτε να ακούσεις κανένα που καταλαλεί τον αδελφό του … Το σιωπηλό στόμα ερμηνεύει τα μυστήρια του Θεού, ενώ ο φλύαρος απομακρύνεται από τον Πλάστη του». Ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: «Εάν είναι αλήθεια, όπως και πράγματι είναι, ότι “Με το κριτήριο που κρίνεται θα κριθείτε”, τότε ας είσθε βέβαιοι, ότι για όσα αμαρτήματα κατηγορήσαμε τον πλησίον, είτε ψυχικά, είτε σωματικά, θα περιπέσουμε σʼ αυτά. Και δεν είναι δυνατόν να γίνει διαφορετικά».
2. Η βλάβη της κατακρίσεως δεν περιορίζεται σε έναν άνθρωπο. «Αυτός που καταλαλεί ζημιώνει και τον εαυτό του και αυτούς που τον ακούνε … με τον τρόπο αυτό σωριάζει επάνω του διπλό χρέος αμαρτίας, και γίνεται υπεύθυνος τόσο για τον εαυτό του, όσο και γιʼ αυτούς που πιστεύουν τα λεγόμενά του». Αυτός που κακολογεί «ζει μέσα στην αγωνία, είναι καχύποπτος και φοβάται, … τρέμει μήπως αυτό που είπε διαδοθεί κάποτε σʼ άλλους … Αντίθετα εκείνος που κρατεί μέσα του όσα γνωρίζει για τους άλλους, είναι πολύ ασφαλισμένος .. Λέγει η Αγία Γραφή: Ακήκοας λόγον, συναποθανέτω σοι (Άκουσες κάποιο λόγο, ας πεθάνει μέσα σου) … Δηλαδή: Σβήσε τον, θάψε τον, μην επιτρέψεις να βγει από το στόμα σου … Φρόντιζε επιμελώς να μην δέχεσαι αυτούς που κακολογούν τους άλλους. Αλλά και αν κάποτε ακούσεις κακό λόγο, θάψε τον, λησμόνησέ τον, … κι έτσι θα περνάς την ζωή σου με πολύ ειρήνη και ασφάλεια». Αυτός που κρίνει και καταδικάζει τον αδελφό του «αποξενώνει τον εαυτό του από το έλεος του Θεού που απολαμβάνουν οι Άγιοι». Και όποιος δεν απολαμβάνει το έλεος του Θεού στερείται κάθε πνευματικό αγαθό.
3. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο δεν πρέπει ποτέ να κρίνουμε τους αδελφούς μας είναι ότι ενδέχεται οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή τους να μην είναι ακριβείς. Οι άγιοι Πατέρες μας συνιστούν να μην πιστεύουμε ούτε στα μάτια μας.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, με αφορμή τον λόγο του αποστόλου Παύλου: “Μην κρίνεται πριν τον ορισμένο καιρό, έως ότου έλθει ο Κύριος, ο οποίος θα φωτίσει όσα είναι κρυμμένα στο σκοτάδι, και θα φανερώσει τις ενδόμυχες σκέψεις”, λέγει: «Ακόμη και αν νομίζεις ότι ξέρεις με ακρίβεια όσα αφορούν τον πλησίον σου, η κρίση σου είναι εσφαλμένη. Διότι “ποιος γνωρίζει τα ιδιαίτερα του ανθρώπου, παρά μόνον το πνεύμα του ανθρώπου που υπάρχει μέσα του;” Πόσοι από αυτούς που είναι παραπεταμένοι και ταπεινοί πρόκειται να λάμψουν λαμπρότερα από τον ήλιο! Πόσοι από τους μεγάλους και ονομαστούς θα βρεθούν να είναι στάχτη και ασβεστωμένος τάφος!».
Ο ονομαστός αββάς Ποιμήν είπε: «Είναι γραμμένο: Α είδον οι οφθαλμοί σου, λέγε (Λέγε αυτά που είδαν τα μάτια σου). Όμως εγώ σας λέγω, πως και αν ακόμη ψηλαφίσετε κάτι με τα χέρια σας, να μην το θεωρήσετε βέβαιο. Διότι ένας αδελφός γελοιοποιήθηκε σε μια τέτοια περίπτωση. Αυτός είχε πονηρές υποψίες εναντίον του αδελφού του. Και μια μέρα, που τον είδε τάχα να αμαρτάνει με μια γυναίκα, ταράχθηκε και πολεμήθηκε φοβερά από κακούς λογισμούς. Πλησίασε, λοιπόν, και τους σκούντησε με το πόδι του, λέγοντας: Πάψτε πια, ως πότε; Και να! Τότε διεπίστωσε πως ήταν δυο δεμάτια σιτάρι, το ένα πάνω στο άλλο! Γιʼ αυτό σας λέγω: Ακόμη κι αν ψηλαφίσετε με τα χέρια σας, μη βιασθείτε να κατηγορήσετε».
4. Το μεγαλύτερο κακό που γίνεται με την κατάκριση είναι ότι ο καταλαλών εκπίπτει από την αγάπη. Ο αδελφόθεος Ιάκωβος γράφει: «μην κακολογείτε ο ένας τον άλλον, αδελφοί. Εκείνος που κακολογεί και κρίνει τον αδελφό του, κακολογεί τον νόμο και κρίνει τον νόμο. Αλλά εάν κρίνεις τον νόμο, τότε δεν είσαι εκτελεστής του νόμου, αλλά κριτής. Ένας είναι ο Νομοθέτης και Κριτής, εκείνος που μπορεί να σώσει και να καταστρέψει. Ποιος είσαι συ που κρίνεις τον άλλο;» Με αφορμή τους αποστολικούς αυτούς λόγους ο όσιος Μάξιμος λέγει: «Αν εκείνος κατηγορεί και κρίνει τον αδελφό του κατηγορεί και κρίνει το νόμο, και ο νόμος του Χριστού είναι η αγάπη, εκείνος που καταλαλεί, ξεπέφτει από την αγάπη του Χριστού». Λοιπόν «μην παραδώσεις την ακοή σου στους λόγους όποιου καταλαλεί, ούτε και τους δικούς σου λόγους στην ακοή ενός φιλοκατήγορου, μιλώντας ή ακούγοντας με ευχαρίστηση κατά του πλησίον σου, για να μην χάσεις την θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος από την αιώνια ζωή».
Ο αββάς Ισαάκ λέγει: «Την ημέρα που θα ανοίξεις το στόμα σου και θα ειπείς κάτι εναντίον κάποιου αδελφού, να θεωρείς τον εαυτός σου νεκρό για το Θεό και μάταια όλα τα έργα σου, έστω και αν φαίνεται ότι ο λογισμός σου σε παρεκίνησε να μιλήσεις με ειλικρίνεια και χάριν οικοδομής του αδελφού. Διότι ποιος λόγος υπάρχει να κρημνίσει κανείς την δική του οικοδομή, για να διορθώσει την οικοδομή του πλησίον του;».
Κατά τον άγιο Δωρόθεο δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό από το να κατακρίνει κανείς τον πλησίον του. Ρωτά ο Άγιος: «Γιατί να μην κατακρίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τις αμαρτίες μας, που τις ξέρουμε με ακρίβεια κα για τις οποίες θα δώσουμε λόγο στον Θεό; Γιατί αρπάζουμε από τον Θεό την κρίση;… Δεν θα πρέπει να τρέμουμε ακούγοντας τι συνέβη σʼ εκείνον το μεγάλο Γέροντα, ο οποίος όταν έμαθε για κάποιον αδελφό του ότι έπεσε στο αμάρτημα της πορνείας είπε: “Ω άσχημα έκαμε”. Δεν γνωρίζετε τι φοβερό λέγει γιʼ αυτόν στο Γεροντικό; Ότι ο άγιος Άγγελος έφερε την ψυχή του αδελφού που αμάρτησε, και του είπε: “Κοίτα, αυτός που έκρινες πέθανε. Που λοιπόν διατάζεις να τον βάλω, στην Βασιλεία του Θεού ή στην κόλαση;…” Το περιστατικό αυτό έκαμε τον Γέροντα να περάσει τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του με στεναγμούς, με δάκρυα και με μύριους κόπους, παρακαλώντας τον Θεό να τον συγχωρήσει γιʼ αυτήν την αμαρτία» της κατακρίσεως του αδελφού.
του Ιερομονάχου π. Γρηγορίου
Περιοδικό Ποιμήν, Απρίλιος 2005
Η αμαρτία της κατακρίσεως, ακόμη και αν πιστεύουμε ότι γίνεται με κίνητρο την διόρθωση του αδελφού, έχει οδυνηρές συνέπειες για την πνευματική ζωή.
1. Ο άγιος Ισαάκ θεωρεί την καταλαλιά ως είσοδο των παθών στην ψυχή. Λέγει σχετικά: «Όποιος εμποδίζει το στόμα του να καταλαλεί, φυλάσσει την καρδιά του από τα πάθη. Βλέπει κάθε στιγμή τον Κύριο … και διώχνει τους δαίμονες από τον εαυτό του». «Αν αγαπάς την καθαρότητα, μέσα στην οποία γίνεται ορατός ο Δεσπότης των όλων, να μην καταλαλήσεις κανέναν, ούτε να ακούσεις κανένα που καταλαλεί τον αδελφό του … Το σιωπηλό στόμα ερμηνεύει τα μυστήρια του Θεού, ενώ ο φλύαρος απομακρύνεται από τον Πλάστη του». Ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: «Εάν είναι αλήθεια, όπως και πράγματι είναι, ότι “Με το κριτήριο που κρίνεται θα κριθείτε”, τότε ας είσθε βέβαιοι, ότι για όσα αμαρτήματα κατηγορήσαμε τον πλησίον, είτε ψυχικά, είτε σωματικά, θα περιπέσουμε σʼ αυτά. Και δεν είναι δυνατόν να γίνει διαφορετικά».
2. Η βλάβη της κατακρίσεως δεν περιορίζεται σε έναν άνθρωπο. «Αυτός που καταλαλεί ζημιώνει και τον εαυτό του και αυτούς που τον ακούνε … με τον τρόπο αυτό σωριάζει επάνω του διπλό χρέος αμαρτίας, και γίνεται υπεύθυνος τόσο για τον εαυτό του, όσο και γιʼ αυτούς που πιστεύουν τα λεγόμενά του». Αυτός που κακολογεί «ζει μέσα στην αγωνία, είναι καχύποπτος και φοβάται, … τρέμει μήπως αυτό που είπε διαδοθεί κάποτε σʼ άλλους … Αντίθετα εκείνος που κρατεί μέσα του όσα γνωρίζει για τους άλλους, είναι πολύ ασφαλισμένος .. Λέγει η Αγία Γραφή: Ακήκοας λόγον, συναποθανέτω σοι (Άκουσες κάποιο λόγο, ας πεθάνει μέσα σου) … Δηλαδή: Σβήσε τον, θάψε τον, μην επιτρέψεις να βγει από το στόμα σου … Φρόντιζε επιμελώς να μην δέχεσαι αυτούς που κακολογούν τους άλλους. Αλλά και αν κάποτε ακούσεις κακό λόγο, θάψε τον, λησμόνησέ τον, … κι έτσι θα περνάς την ζωή σου με πολύ ειρήνη και ασφάλεια». Αυτός που κρίνει και καταδικάζει τον αδελφό του «αποξενώνει τον εαυτό του από το έλεος του Θεού που απολαμβάνουν οι Άγιοι». Και όποιος δεν απολαμβάνει το έλεος του Θεού στερείται κάθε πνευματικό αγαθό.
3. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο δεν πρέπει ποτέ να κρίνουμε τους αδελφούς μας είναι ότι ενδέχεται οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή τους να μην είναι ακριβείς. Οι άγιοι Πατέρες μας συνιστούν να μην πιστεύουμε ούτε στα μάτια μας.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, με αφορμή τον λόγο του αποστόλου Παύλου: “Μην κρίνεται πριν τον ορισμένο καιρό, έως ότου έλθει ο Κύριος, ο οποίος θα φωτίσει όσα είναι κρυμμένα στο σκοτάδι, και θα φανερώσει τις ενδόμυχες σκέψεις”, λέγει: «Ακόμη και αν νομίζεις ότι ξέρεις με ακρίβεια όσα αφορούν τον πλησίον σου, η κρίση σου είναι εσφαλμένη. Διότι “ποιος γνωρίζει τα ιδιαίτερα του ανθρώπου, παρά μόνον το πνεύμα του ανθρώπου που υπάρχει μέσα του;” Πόσοι από αυτούς που είναι παραπεταμένοι και ταπεινοί πρόκειται να λάμψουν λαμπρότερα από τον ήλιο! Πόσοι από τους μεγάλους και ονομαστούς θα βρεθούν να είναι στάχτη και ασβεστωμένος τάφος!».
Ο ονομαστός αββάς Ποιμήν είπε: «Είναι γραμμένο: Α είδον οι οφθαλμοί σου, λέγε (Λέγε αυτά που είδαν τα μάτια σου). Όμως εγώ σας λέγω, πως και αν ακόμη ψηλαφίσετε κάτι με τα χέρια σας, να μην το θεωρήσετε βέβαιο. Διότι ένας αδελφός γελοιοποιήθηκε σε μια τέτοια περίπτωση. Αυτός είχε πονηρές υποψίες εναντίον του αδελφού του. Και μια μέρα, που τον είδε τάχα να αμαρτάνει με μια γυναίκα, ταράχθηκε και πολεμήθηκε φοβερά από κακούς λογισμούς. Πλησίασε, λοιπόν, και τους σκούντησε με το πόδι του, λέγοντας: Πάψτε πια, ως πότε; Και να! Τότε διεπίστωσε πως ήταν δυο δεμάτια σιτάρι, το ένα πάνω στο άλλο! Γιʼ αυτό σας λέγω: Ακόμη κι αν ψηλαφίσετε με τα χέρια σας, μη βιασθείτε να κατηγορήσετε».
4. Το μεγαλύτερο κακό που γίνεται με την κατάκριση είναι ότι ο καταλαλών εκπίπτει από την αγάπη. Ο αδελφόθεος Ιάκωβος γράφει: «μην κακολογείτε ο ένας τον άλλον, αδελφοί. Εκείνος που κακολογεί και κρίνει τον αδελφό του, κακολογεί τον νόμο και κρίνει τον νόμο. Αλλά εάν κρίνεις τον νόμο, τότε δεν είσαι εκτελεστής του νόμου, αλλά κριτής. Ένας είναι ο Νομοθέτης και Κριτής, εκείνος που μπορεί να σώσει και να καταστρέψει. Ποιος είσαι συ που κρίνεις τον άλλο;» Με αφορμή τους αποστολικούς αυτούς λόγους ο όσιος Μάξιμος λέγει: «Αν εκείνος κατηγορεί και κρίνει τον αδελφό του κατηγορεί και κρίνει το νόμο, και ο νόμος του Χριστού είναι η αγάπη, εκείνος που καταλαλεί, ξεπέφτει από την αγάπη του Χριστού». Λοιπόν «μην παραδώσεις την ακοή σου στους λόγους όποιου καταλαλεί, ούτε και τους δικούς σου λόγους στην ακοή ενός φιλοκατήγορου, μιλώντας ή ακούγοντας με ευχαρίστηση κατά του πλησίον σου, για να μην χάσεις την θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος από την αιώνια ζωή».
Ο αββάς Ισαάκ λέγει: «Την ημέρα που θα ανοίξεις το στόμα σου και θα ειπείς κάτι εναντίον κάποιου αδελφού, να θεωρείς τον εαυτός σου νεκρό για το Θεό και μάταια όλα τα έργα σου, έστω και αν φαίνεται ότι ο λογισμός σου σε παρεκίνησε να μιλήσεις με ειλικρίνεια και χάριν οικοδομής του αδελφού. Διότι ποιος λόγος υπάρχει να κρημνίσει κανείς την δική του οικοδομή, για να διορθώσει την οικοδομή του πλησίον του;».
Κατά τον άγιο Δωρόθεο δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό από το να κατακρίνει κανείς τον πλησίον του. Ρωτά ο Άγιος: «Γιατί να μην κατακρίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τις αμαρτίες μας, που τις ξέρουμε με ακρίβεια κα για τις οποίες θα δώσουμε λόγο στον Θεό; Γιατί αρπάζουμε από τον Θεό την κρίση;… Δεν θα πρέπει να τρέμουμε ακούγοντας τι συνέβη σʼ εκείνον το μεγάλο Γέροντα, ο οποίος όταν έμαθε για κάποιον αδελφό του ότι έπεσε στο αμάρτημα της πορνείας είπε: “Ω άσχημα έκαμε”. Δεν γνωρίζετε τι φοβερό λέγει γιʼ αυτόν στο Γεροντικό; Ότι ο άγιος Άγγελος έφερε την ψυχή του αδελφού που αμάρτησε, και του είπε: “Κοίτα, αυτός που έκρινες πέθανε. Που λοιπόν διατάζεις να τον βάλω, στην Βασιλεία του Θεού ή στην κόλαση;…” Το περιστατικό αυτό έκαμε τον Γέροντα να περάσει τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του με στεναγμούς, με δάκρυα και με μύριους κόπους, παρακαλώντας τον Θεό να τον συγχωρήσει γιʼ αυτήν την αμαρτία» της κατακρίσεως του αδελφού.
του Ιερομονάχου π. Γρηγορίου
Περιοδικό Ποιμήν, Απρίλιος 2005
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Η «κατʼ όψιν» κρίση
- Γέροντα, νιώθω σαν εμπόδια για την πνευματική πρόοδο την κρίση ,την λογική και την ανθρώπινη δικαιοσύνη που έχω.
- Και βέβαια είναι εμπόδια για την πνευματική πρόοδο, γιατί φεύγει η Χάρις του Θεού. Μένει μετά ο άνθρωπος χωρίς τη θεία βοήθεια και πέφτει και σπάζει τα μούτρα του . Η κρίση και η ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι κατά κανόνα άδικες. Η δικαιοσύνη του Θεού είναι αγάπη, μακροθυμία ,επιείκεια. Το μικρόβιο της πνευματικής σου αρρώστιας είναι ότι εξετάζεις τα πράγματα με την ανθρώπινη λογική. Το φάρμακο το δραστικό είναι οι καλοί λογισμοί. Όταν ο άνθρωπος σκέφτεται δεξιά, έχη δηλαδή καλούς λογισμούς, αυξάνει η χωρητικότητα της καρδιάς. Επειδή χρησιμοποιείς πολύ την λογική ,χρειάζεται να προσέξης πολύ τους λογισμούς σου, γιατί και τα συμπεράσματα που βγάζεις με την λογική είναι ανθρώπινα και όχι πνευματικά και αγιασμένα.
- Γέροντα, γιατί πέφτω τόσο συχνά στην κατάκριση;
- Σʼ εσένα φταίνε τα Νομικά που σπούδασες, και κρίνεις έτσι. Πολλές φορές ορισμένες σπουδές ή ένα επάγγελμα καλλιεργούν, κατά κάποιο τρόπο, μια ξερή λογική . Η λογική είναι η αρρώστια των διανοούμενων. Είναι στο μεδούλι τους. Ενώ έχεις καρδιά, η λογική πάει πιο μπροστά από την καρδιά σου.
Είναι μερικοί που έχουν πολλή λογική και κρίση με εγωισμό. δεν παραδέχονται κανέναν. Ζητούν το απόλυτο από τους άλλους και όχι από τον εαυτό τους. αναπαύονται στις αδυναμίες τους και κατηγορούν τους άλλους. Πράγματα πολύ παράξενα! Εξωτερικά είναι σχηματισμένοι ,έχουν φτιάξει δηλαδή έναν εξωτερικό άνθρωπο γεμάτο υποκρισία και δεν έχουν ίχνος απλότητος. Αυτή είναι και η διαφορά Ευρωπαίων και Ελλήνων . και όταν λέω «Ελλήνων» ,εννοώ το ορθόδοξο πνεύμα . Τον Ευρωπαίο δεν μπορείς να καταλάβης πότε μπορείς να τον πλησιάσης και πότε όχι. Πάντα «καλώς ορίσατε» λέει με ένα ψεύτικο χαμόγελο. Ενώ τον Έλληνα τον καταλαβαίνεις. Έχει χαρά; Το δείχνει. Έχει μούτρα; Το δείχνει, και κανονίζεις.
- Τι φταίει , Γέροντα, όταν κανείς κρίνη ανθρώπους, πράγματα και καταστάσεις, και μάλιστα ταχύτατα;
- Κινείται μόνο με την λογική ,εργάζεται ο εγκέφαλος, και αυτό είναι το αποτέλεσμά του. Καλά είναι σʼ αυτούς που έχουν κάμποσο μυαλό, να πάρη ο Θεός το κατσαβιδάκι και να το στρίψη λίγο. Όσο αδειάζει το μυαλό, τόσο Χάρη γεμίζει ο άνθρωπος. Όταν λέω μυαλό, εννοώ την κρίση την ανθρώπινη, τον εγωισμό, την αυτοπεποίθηση. Από την στιγμή όμως που θα καταλάβη κανείς ότι δεν έχει σωστή κρίση και πη , «έχω κρίση κοσμική. η κρίση μου δεν έχει θείο φωτισμό και θα κάνω λάθος, γιʼ αυτό δεν πρέπει να την χρησιμοποιώ», τότε ο Θεός θα τον φωτίση, θα γίνη διακριτικός και θα διακρίνη ποιο είναι το σωστό.
Ο πειρασμός αχρηστεύει έξυπνους ανθρώπους με την «κατʼ όψιν» κρίση. Όταν ο άνθρωπος έχει το ανθρώπινο στοιχείο μέσα του, κρίνει ανθρώπινα και εγκληματεί. Πρέπει να φύγη το ανθρώπινο στοιχείο ,για να γίνη η κρίση του θεϊκή. Η κοσμική κρίση είναι λανθασμένη κρίση. Πόσες αδικίες γίνονται! Πόσες φορές κολάζεται κανείς! Γιʼ αυτό πάντα να φέρνετε καλό λογισμό, για να εξασφαλίζετε την ψυχή σας. Ο άνθρωπος είναι μυστήριο. Δεν μπορείς να ξέρης τι κάνει! Μια φορά το Πάσχα, μετά την Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως, καθήσαμε λίγο σε ένα Καλύβι να φάμε τυρί και αυγό. Δίπλα μου καθόταν ένας μοναχός που είναι αγωγιάτης. Μεταφέρει ξύλα. Τον βλέπω, κάνει στην άκρη αυτό που του πρόσφεραν. «Φάε», του λέω. «Καλά, καλά, θα φάω», μου λέει. Τον βλέπω μετά ,πάλι δεν έτρωγε. «Φάε, του ξαναλέω. σήμερα Πάσχα είναι». «Ευλόγησον, Γέροντα, μου λέει. εγώ όταν κοινωνάω, δεν τρώω. στις δύο το απόγευμα θα φάω». Από την προηγούμενη ημέρα νηστικός και θα έτρωγε το απόγευμα! Βλέπεις από ευλάβεια τι έκανε; Και οι άλλοι μπορεί να τον θεωρούσαν έναν απλό αγωνιστή.
Ο άνθρωπος είναι μυστήριο! Και αν σε έβαλαν να κρίνης, να σκεφθής: « Είναι αυτή η κρίση θεϊκή ή είναι γεμάτη εμπάθεια;». Είναι δηλαδή ανιδιοτελής ή γεμάτη ιδιοτέλεια; Να μην έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας ούτε στην κρίση σας. Υπάρχει μέσα πολύς εγωισμός ,όταν κανείς κρίνη. Εμένα με βάζουν να κρίνω ένα θέμα και ενώ δεν θέλω, αλλά αναγκάζομαι να το κάνω, και παρʼ όλο που κρίνω με ανιδιοτέλεια και αμερόληπτα, όταν πάω να κάνω προσευχή, δεν νιώθω ,ας υποθέσουμε ,εκείνη την γλυκύτητα που νιώθω άλλες φορές. Όχι ότι με πειράζει η συνείδησή μου για κάτι, αλλά γιατί έκρινα σαν άνθρωπος. Πόσο μάλλον όταν η κρίση είναι λανθασμένη ʽή έχη μέσα και την δικαιολογία ή ανθρώπινα κριτήρια! Είναι μεγάλη υπόθεση η κρίση. Η κρίση είναι του Θεού. Είναι φοβερό! Δεν έχει σημασία αν έχη καλή διάθεση αυτός που είναι στην θέση να κρίνη. Σημασία έχει τι βγάζει με την κρίση του.
Χρειάζεται πολλή διάκριση. Φυσικά, όλοι οι άνθρωποι έχουμε λίγη διάκριση, αλλά δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν την χρησιμοποιούμε για τον εαυτό μας αλά για τους συνανθρώπους μας ( για να μην διακριθούν, δηλαδή για να μην αναμειχθούν). Έτσι την μολύνουμε με την κρίση και κατάκριση και την απαίτηση να διορθωθούν οι άλλοι, ενώ θα έπρεπε να έχουμε απαίτηση μόνον από τον εαυτό μας, που δεν αποφασίζει να πάρη τον πνευματικό αγώνα στα ζεστά και να κόψη τα πάθη του, για να ελευθερωθή η ψυχή μας και να πετάξη στον Ουρανό. ]
Από το βιβλίο «Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο»
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου
Λόγοι
Αʼ
Ιερόν Ησυχαστήριον
«Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος»
Σουρωτή Θεσσαλονίκης
- Γέροντα, νιώθω σαν εμπόδια για την πνευματική πρόοδο την κρίση ,την λογική και την ανθρώπινη δικαιοσύνη που έχω.
- Και βέβαια είναι εμπόδια για την πνευματική πρόοδο, γιατί φεύγει η Χάρις του Θεού. Μένει μετά ο άνθρωπος χωρίς τη θεία βοήθεια και πέφτει και σπάζει τα μούτρα του . Η κρίση και η ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι κατά κανόνα άδικες. Η δικαιοσύνη του Θεού είναι αγάπη, μακροθυμία ,επιείκεια. Το μικρόβιο της πνευματικής σου αρρώστιας είναι ότι εξετάζεις τα πράγματα με την ανθρώπινη λογική. Το φάρμακο το δραστικό είναι οι καλοί λογισμοί. Όταν ο άνθρωπος σκέφτεται δεξιά, έχη δηλαδή καλούς λογισμούς, αυξάνει η χωρητικότητα της καρδιάς. Επειδή χρησιμοποιείς πολύ την λογική ,χρειάζεται να προσέξης πολύ τους λογισμούς σου, γιατί και τα συμπεράσματα που βγάζεις με την λογική είναι ανθρώπινα και όχι πνευματικά και αγιασμένα.
- Γέροντα, γιατί πέφτω τόσο συχνά στην κατάκριση;
- Σʼ εσένα φταίνε τα Νομικά που σπούδασες, και κρίνεις έτσι. Πολλές φορές ορισμένες σπουδές ή ένα επάγγελμα καλλιεργούν, κατά κάποιο τρόπο, μια ξερή λογική . Η λογική είναι η αρρώστια των διανοούμενων. Είναι στο μεδούλι τους. Ενώ έχεις καρδιά, η λογική πάει πιο μπροστά από την καρδιά σου.
Είναι μερικοί που έχουν πολλή λογική και κρίση με εγωισμό. δεν παραδέχονται κανέναν. Ζητούν το απόλυτο από τους άλλους και όχι από τον εαυτό τους. αναπαύονται στις αδυναμίες τους και κατηγορούν τους άλλους. Πράγματα πολύ παράξενα! Εξωτερικά είναι σχηματισμένοι ,έχουν φτιάξει δηλαδή έναν εξωτερικό άνθρωπο γεμάτο υποκρισία και δεν έχουν ίχνος απλότητος. Αυτή είναι και η διαφορά Ευρωπαίων και Ελλήνων . και όταν λέω «Ελλήνων» ,εννοώ το ορθόδοξο πνεύμα . Τον Ευρωπαίο δεν μπορείς να καταλάβης πότε μπορείς να τον πλησιάσης και πότε όχι. Πάντα «καλώς ορίσατε» λέει με ένα ψεύτικο χαμόγελο. Ενώ τον Έλληνα τον καταλαβαίνεις. Έχει χαρά; Το δείχνει. Έχει μούτρα; Το δείχνει, και κανονίζεις.
- Τι φταίει , Γέροντα, όταν κανείς κρίνη ανθρώπους, πράγματα και καταστάσεις, και μάλιστα ταχύτατα;
- Κινείται μόνο με την λογική ,εργάζεται ο εγκέφαλος, και αυτό είναι το αποτέλεσμά του. Καλά είναι σʼ αυτούς που έχουν κάμποσο μυαλό, να πάρη ο Θεός το κατσαβιδάκι και να το στρίψη λίγο. Όσο αδειάζει το μυαλό, τόσο Χάρη γεμίζει ο άνθρωπος. Όταν λέω μυαλό, εννοώ την κρίση την ανθρώπινη, τον εγωισμό, την αυτοπεποίθηση. Από την στιγμή όμως που θα καταλάβη κανείς ότι δεν έχει σωστή κρίση και πη , «έχω κρίση κοσμική. η κρίση μου δεν έχει θείο φωτισμό και θα κάνω λάθος, γιʼ αυτό δεν πρέπει να την χρησιμοποιώ», τότε ο Θεός θα τον φωτίση, θα γίνη διακριτικός και θα διακρίνη ποιο είναι το σωστό.
Ο πειρασμός αχρηστεύει έξυπνους ανθρώπους με την «κατʼ όψιν» κρίση. Όταν ο άνθρωπος έχει το ανθρώπινο στοιχείο μέσα του, κρίνει ανθρώπινα και εγκληματεί. Πρέπει να φύγη το ανθρώπινο στοιχείο ,για να γίνη η κρίση του θεϊκή. Η κοσμική κρίση είναι λανθασμένη κρίση. Πόσες αδικίες γίνονται! Πόσες φορές κολάζεται κανείς! Γιʼ αυτό πάντα να φέρνετε καλό λογισμό, για να εξασφαλίζετε την ψυχή σας. Ο άνθρωπος είναι μυστήριο. Δεν μπορείς να ξέρης τι κάνει! Μια φορά το Πάσχα, μετά την Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως, καθήσαμε λίγο σε ένα Καλύβι να φάμε τυρί και αυγό. Δίπλα μου καθόταν ένας μοναχός που είναι αγωγιάτης. Μεταφέρει ξύλα. Τον βλέπω, κάνει στην άκρη αυτό που του πρόσφεραν. «Φάε», του λέω. «Καλά, καλά, θα φάω», μου λέει. Τον βλέπω μετά ,πάλι δεν έτρωγε. «Φάε, του ξαναλέω. σήμερα Πάσχα είναι». «Ευλόγησον, Γέροντα, μου λέει. εγώ όταν κοινωνάω, δεν τρώω. στις δύο το απόγευμα θα φάω». Από την προηγούμενη ημέρα νηστικός και θα έτρωγε το απόγευμα! Βλέπεις από ευλάβεια τι έκανε; Και οι άλλοι μπορεί να τον θεωρούσαν έναν απλό αγωνιστή.
Ο άνθρωπος είναι μυστήριο! Και αν σε έβαλαν να κρίνης, να σκεφθής: « Είναι αυτή η κρίση θεϊκή ή είναι γεμάτη εμπάθεια;». Είναι δηλαδή ανιδιοτελής ή γεμάτη ιδιοτέλεια; Να μην έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας ούτε στην κρίση σας. Υπάρχει μέσα πολύς εγωισμός ,όταν κανείς κρίνη. Εμένα με βάζουν να κρίνω ένα θέμα και ενώ δεν θέλω, αλλά αναγκάζομαι να το κάνω, και παρʼ όλο που κρίνω με ανιδιοτέλεια και αμερόληπτα, όταν πάω να κάνω προσευχή, δεν νιώθω ,ας υποθέσουμε ,εκείνη την γλυκύτητα που νιώθω άλλες φορές. Όχι ότι με πειράζει η συνείδησή μου για κάτι, αλλά γιατί έκρινα σαν άνθρωπος. Πόσο μάλλον όταν η κρίση είναι λανθασμένη ʽή έχη μέσα και την δικαιολογία ή ανθρώπινα κριτήρια! Είναι μεγάλη υπόθεση η κρίση. Η κρίση είναι του Θεού. Είναι φοβερό! Δεν έχει σημασία αν έχη καλή διάθεση αυτός που είναι στην θέση να κρίνη. Σημασία έχει τι βγάζει με την κρίση του.
Χρειάζεται πολλή διάκριση. Φυσικά, όλοι οι άνθρωποι έχουμε λίγη διάκριση, αλλά δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν την χρησιμοποιούμε για τον εαυτό μας αλά για τους συνανθρώπους μας ( για να μην διακριθούν, δηλαδή για να μην αναμειχθούν). Έτσι την μολύνουμε με την κρίση και κατάκριση και την απαίτηση να διορθωθούν οι άλλοι, ενώ θα έπρεπε να έχουμε απαίτηση μόνον από τον εαυτό μας, που δεν αποφασίζει να πάρη τον πνευματικό αγώνα στα ζεστά και να κόψη τα πάθη του, για να ελευθερωθή η ψυχή μας και να πετάξη στον Ουρανό. ]
Από το βιβλίο «Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο»
Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου
Λόγοι
Αʼ
Ιερόν Ησυχαστήριον
«Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος»
Σουρωτή Θεσσαλονίκης
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Μη κρίνετε, ινά μη κριθήτε
Εχουν δίκιο αυτοί που δεν πηγαίνουν στην Εκκλησία επειδή, όπως ισχυρίζονται, σκανδαλίζονται από τους ιερείς ή τους πιστούς ή από τις ανθρώπινες διαδικασίες που υπάρχουν στην Εκκλησία;
Η Εκκλησία είναι Αγία, επειδή είναι το Σώμα του Θεανθρώπου Χριστού, ο οποίος ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, είναι παντελώς αναμάρτητος. Η Αγιότης του Κυρίου είναι αυτή που χαρακτηρίζει την Εκκλησία. Η αγιαστική αυτή Χάρη του Κυρίου είναι που διαχέεται και μεταδίδεται σε όλο το Σώμα της Εκκλησίας, σε όλους τους πιστούς, τους οποίους και αγιάζει, ανάλογα φυσικά με την προθυμία και τον κόπο του καθενός. ΄Οποιος δηλαδή πιστός μετανοεί, εξομολογείται, εργάζεται τις άγιες Εντολές του Κυρίου και μετέχει στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας, αγιάζεται, και ο αγιασμός του αυτός αυξάνεται ανάλογα με το πόσο προσφέρεται στον Θεό.
Δεν εξαρτάται λοιπόν, όπως μερικοί νομίζουν, η αγιότητα της Εκκλησίας από την οποιαδήποτε ενάρετη ή μη κατάσταση του ιερέως και των πιστών. ΄Οχι μόνο δεν είναι επιτρεπτό να περιεργάζεται κανείς και να δίνει μεγαλύτερη σημασία στην κατάσταση που βρίσκονται ο ιερεύς ή οι πιστοί από την υπέρλαμπρη παρουσία του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης, αλλά αποτελεί και βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος αυτή η περιφρόνηση και σμίκρυνση της δεσπόζουσας παρουσίας του Θεανθρώπου και η ενασχόληση με τα αμαρτήματα ή ελαττώματα των διακόνων Του.
Τα ίδια ισχύουν και για εκείνους, οι οποίοι με το να παρασύρονται από τις ανθρώπινες διαδικασίες, ιδιαίτερα τις οικονομικές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες, εφ΄ όσον η Εκκλησία πολιτεύεται στον παρόντα αιώνα, σκανδαλίζονται και μιλούν όχι μόνο ανεπίτρεπτα ή μεροληπτικά, αλλά και βλάσφημα κατά της Εκκλησίας. ΄Ασαρκοι και ανενδεείς από υλικές ανάγκες θα είμαστε στον μέλλοντα αιώνα. Σε αυτή τη ζωή η Εκκλησία χρειάζεται και ιερούς Ναούς και εικόνες και ιερά σκεύη και μέριμνα για τους αδελφούς που βρίσκονται σε δύσκολες περιστάσεις και πολλά άλλα. ΄Αλλωστε και ο Κύριος είχε με τους αγίους Αποστόλους ταμείο, που είχε αναθέσει στον Ιούδα, ο οποίος ως φιλάργυρος κατακρατούσε χρήματα από αυτό, με αποτέλεσμα, επειδή έμεινε αμετανόητος, να έχει το γνωστό τέλος. ΄Οσο ανόητο και βλάσφημο είναι να επεκτείνει κανείς τη φιλαργυρία του Ιούδα στους υπόλοιπους αγίους Αποστόλους και στον Κύριο, το ίδιο ανόητο και βλάσφημο είναι να χαρακτηρίζει κανείς ολόκληρη την Εκκλησία εξ αφορμής μερικών αδελφών μας, που, δυστυχώς γι΄ αυτούς, μιμούνται τον Ιούδα.
Οποιος έστω και λίγο αξιωθεί να δει με τους πνευματικούς του οφθαλμούς κάποια ακτίνα του θείου Φωτός, να αισθανθεί με την πνευματική του αίσθηση την υπέρκαλλο ωραιότητα και λαμπρότητα του θείου Κάλλους και να γευθεί τη μεθυστική γλυκύτητα του ουρανίου Μάννα, δεν έχει καιρό, δεν βρίσκει ευκαιρία να κρίνει και να κατακρίνει τους άλλους και μάλιστα τους ιερείς, παρά μόνο τον εαυτό του. Η προσωπική σχέση που έχει με τον Κύριο τον κάνει να βλέπει με ανιδιοτελή αγάπη τους άλλους και με πολύ ταπείνωση και αυστηρότητα τον εαυτό του.
΄Ανθρωπος που δεν έχει αισθανθεί, έστω και λίγο, κάτι από αυτά, χρειάζεται πολύ κόπο και εργασία πνευματική και προσευχές, για να μπορέσει να ξεπεράσει το πνευματικό του σκοτάδι και να δει αληθινά την εσωτερική του πνευματική κατάσταση και να εννοήσει την αληθινή φύση της Εκκλησίας.
Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε. εν ω γαρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν. τί δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς; ή πως ερείς τω αδελφώ σου, άφες εκβάλω το κάρφος από του οφθαλμού σου, και ιδού η δοκός εν τω οφθαλμώ σου; υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου (Ματ. 7,1-5).
Αρχιμ. Τυχωνος
Καθηγουμενου Ιερας Μονης Σταυρονικητα
Αγιον Ορος
Εχουν δίκιο αυτοί που δεν πηγαίνουν στην Εκκλησία επειδή, όπως ισχυρίζονται, σκανδαλίζονται από τους ιερείς ή τους πιστούς ή από τις ανθρώπινες διαδικασίες που υπάρχουν στην Εκκλησία;
Η Εκκλησία είναι Αγία, επειδή είναι το Σώμα του Θεανθρώπου Χριστού, ο οποίος ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, είναι παντελώς αναμάρτητος. Η Αγιότης του Κυρίου είναι αυτή που χαρακτηρίζει την Εκκλησία. Η αγιαστική αυτή Χάρη του Κυρίου είναι που διαχέεται και μεταδίδεται σε όλο το Σώμα της Εκκλησίας, σε όλους τους πιστούς, τους οποίους και αγιάζει, ανάλογα φυσικά με την προθυμία και τον κόπο του καθενός. ΄Οποιος δηλαδή πιστός μετανοεί, εξομολογείται, εργάζεται τις άγιες Εντολές του Κυρίου και μετέχει στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας, αγιάζεται, και ο αγιασμός του αυτός αυξάνεται ανάλογα με το πόσο προσφέρεται στον Θεό.
Δεν εξαρτάται λοιπόν, όπως μερικοί νομίζουν, η αγιότητα της Εκκλησίας από την οποιαδήποτε ενάρετη ή μη κατάσταση του ιερέως και των πιστών. ΄Οχι μόνο δεν είναι επιτρεπτό να περιεργάζεται κανείς και να δίνει μεγαλύτερη σημασία στην κατάσταση που βρίσκονται ο ιερεύς ή οι πιστοί από την υπέρλαμπρη παρουσία του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης, αλλά αποτελεί και βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος αυτή η περιφρόνηση και σμίκρυνση της δεσπόζουσας παρουσίας του Θεανθρώπου και η ενασχόληση με τα αμαρτήματα ή ελαττώματα των διακόνων Του.
Τα ίδια ισχύουν και για εκείνους, οι οποίοι με το να παρασύρονται από τις ανθρώπινες διαδικασίες, ιδιαίτερα τις οικονομικές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες, εφ΄ όσον η Εκκλησία πολιτεύεται στον παρόντα αιώνα, σκανδαλίζονται και μιλούν όχι μόνο ανεπίτρεπτα ή μεροληπτικά, αλλά και βλάσφημα κατά της Εκκλησίας. ΄Ασαρκοι και ανενδεείς από υλικές ανάγκες θα είμαστε στον μέλλοντα αιώνα. Σε αυτή τη ζωή η Εκκλησία χρειάζεται και ιερούς Ναούς και εικόνες και ιερά σκεύη και μέριμνα για τους αδελφούς που βρίσκονται σε δύσκολες περιστάσεις και πολλά άλλα. ΄Αλλωστε και ο Κύριος είχε με τους αγίους Αποστόλους ταμείο, που είχε αναθέσει στον Ιούδα, ο οποίος ως φιλάργυρος κατακρατούσε χρήματα από αυτό, με αποτέλεσμα, επειδή έμεινε αμετανόητος, να έχει το γνωστό τέλος. ΄Οσο ανόητο και βλάσφημο είναι να επεκτείνει κανείς τη φιλαργυρία του Ιούδα στους υπόλοιπους αγίους Αποστόλους και στον Κύριο, το ίδιο ανόητο και βλάσφημο είναι να χαρακτηρίζει κανείς ολόκληρη την Εκκλησία εξ αφορμής μερικών αδελφών μας, που, δυστυχώς γι΄ αυτούς, μιμούνται τον Ιούδα.
Οποιος έστω και λίγο αξιωθεί να δει με τους πνευματικούς του οφθαλμούς κάποια ακτίνα του θείου Φωτός, να αισθανθεί με την πνευματική του αίσθηση την υπέρκαλλο ωραιότητα και λαμπρότητα του θείου Κάλλους και να γευθεί τη μεθυστική γλυκύτητα του ουρανίου Μάννα, δεν έχει καιρό, δεν βρίσκει ευκαιρία να κρίνει και να κατακρίνει τους άλλους και μάλιστα τους ιερείς, παρά μόνο τον εαυτό του. Η προσωπική σχέση που έχει με τον Κύριο τον κάνει να βλέπει με ανιδιοτελή αγάπη τους άλλους και με πολύ ταπείνωση και αυστηρότητα τον εαυτό του.
΄Ανθρωπος που δεν έχει αισθανθεί, έστω και λίγο, κάτι από αυτά, χρειάζεται πολύ κόπο και εργασία πνευματική και προσευχές, για να μπορέσει να ξεπεράσει το πνευματικό του σκοτάδι και να δει αληθινά την εσωτερική του πνευματική κατάσταση και να εννοήσει την αληθινή φύση της Εκκλησίας.
Μη κρίνετε, ίνα μη κριθήτε. εν ω γαρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν. τί δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς; ή πως ερείς τω αδελφώ σου, άφες εκβάλω το κάρφος από του οφθαλμού σου, και ιδού η δοκός εν τω οφθαλμώ σου; υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου (Ματ. 7,1-5).
Αρχιμ. Τυχωνος
Καθηγουμενου Ιερας Μονης Σταυρονικητα
Αγιον Ορος
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Η κατάκριση είναι εγωισμός
Να αγαπάτε ο ένας τον άλλο και να μην πικραίνεσθε λόγω εγωισμού. Η ταπείνωση είναι ασφαλής οδηγός · δεν αφήνει αυτόν που την έχει να προσκρούσει σε υφάλους απροσεξίας και να συντριβεί · αλλά ως οδηγός φωτεινός οδηγεί άπταιστα επί του ασφαλούς.
Ο εγωισμός είναι το κάκιστο των κακών · αυτός μας δημιουργεί όλα τα σφάλματα, με τους ανυπότακτους λογισμούς. Φοβηθείτε τον και προσπαθείτε να απαλλαγείτε απʼ αυτόν, καθώς όσο μένει μέσα μας αχτύπητος, τόσο θα μας πληγώνει με ανάλογους πόνους.
· Παρακαλώ μην κατακρίνετε ο ένας τον άλλο, διότι είναι πέρα για πέρα εγωισμός · ας δικαιολογεί ο αδελφός του αδελφού το σφάλμα, κι αυτό είναι μαρτυρία ταπεινώσεως και αγάπης. Αυτός ο αδελφός που το κάνει αυτό θα βρει πολλή τη χάρη του Θεού · εκείνος όμως που κρίνει και σκανδαλίζει τον πλησίον του, πρέπει να γνωρίζει ότι όχι χάρη δε θα βρει, αλλά και αν κάτι έχει θα το χάσει, για να μάθει το μάθημα της ταπείνωσης διά του παθήματος.
Φοβηθείτε περισσότερο την εσωτερική κατάκριση, αυτή που γίνεται με τους λογισμούς · κι αυτό, γιατί δεν έρχεται στο φως με τον προφορικό λόγο, που ενδέχεται να διορθωθεί απʼ αυτόν που την ακούει. Προσέξτε, λέω, την ένδοθεν κατάκριση, που ανεπαίσθητα μας ενοχοποιεί θανάσιμα και μας στερεί τη ζωή της θείας χάριτος και μας προσφέρει ως ποτό πικρότατο, την ψυχική νέκρωση.
Πόσα και πόσα δε μας λένε το ιερό Ευαγγέλιο και οι Πατέρες περί κατακρίσεως. Καλύτερα να πέσει από ψηλά, παρά από τη γλώσσα.
Εύχομαι η αγάπη και η ακατακρισία να βασιλεύουν σε όλες τις εκδηλώσεις μεταξύ σας, ώστε το Άγιο Πνεύμα να αναπαύεται στις ψυχές σας.
(από τις «Πατρικές Νουθεσίες» του Γέροντος Εφραίμ,
Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Φιλοθέου)
Να αγαπάτε ο ένας τον άλλο και να μην πικραίνεσθε λόγω εγωισμού. Η ταπείνωση είναι ασφαλής οδηγός · δεν αφήνει αυτόν που την έχει να προσκρούσει σε υφάλους απροσεξίας και να συντριβεί · αλλά ως οδηγός φωτεινός οδηγεί άπταιστα επί του ασφαλούς.
Ο εγωισμός είναι το κάκιστο των κακών · αυτός μας δημιουργεί όλα τα σφάλματα, με τους ανυπότακτους λογισμούς. Φοβηθείτε τον και προσπαθείτε να απαλλαγείτε απʼ αυτόν, καθώς όσο μένει μέσα μας αχτύπητος, τόσο θα μας πληγώνει με ανάλογους πόνους.
· Παρακαλώ μην κατακρίνετε ο ένας τον άλλο, διότι είναι πέρα για πέρα εγωισμός · ας δικαιολογεί ο αδελφός του αδελφού το σφάλμα, κι αυτό είναι μαρτυρία ταπεινώσεως και αγάπης. Αυτός ο αδελφός που το κάνει αυτό θα βρει πολλή τη χάρη του Θεού · εκείνος όμως που κρίνει και σκανδαλίζει τον πλησίον του, πρέπει να γνωρίζει ότι όχι χάρη δε θα βρει, αλλά και αν κάτι έχει θα το χάσει, για να μάθει το μάθημα της ταπείνωσης διά του παθήματος.
Φοβηθείτε περισσότερο την εσωτερική κατάκριση, αυτή που γίνεται με τους λογισμούς · κι αυτό, γιατί δεν έρχεται στο φως με τον προφορικό λόγο, που ενδέχεται να διορθωθεί απʼ αυτόν που την ακούει. Προσέξτε, λέω, την ένδοθεν κατάκριση, που ανεπαίσθητα μας ενοχοποιεί θανάσιμα και μας στερεί τη ζωή της θείας χάριτος και μας προσφέρει ως ποτό πικρότατο, την ψυχική νέκρωση.
Πόσα και πόσα δε μας λένε το ιερό Ευαγγέλιο και οι Πατέρες περί κατακρίσεως. Καλύτερα να πέσει από ψηλά, παρά από τη γλώσσα.
Εύχομαι η αγάπη και η ακατακρισία να βασιλεύουν σε όλες τις εκδηλώσεις μεταξύ σας, ώστε το Άγιο Πνεύμα να αναπαύεται στις ψυχές σας.
(από τις «Πατρικές Νουθεσίες» του Γέροντος Εφραίμ,
Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Φιλοθέου)
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Διηγείτο ο πολυσέβαστος ιερομόναχος Ε, ερημίτης των Κατουνακίων.
Κάποιος αδελφός μου είπε για την κατάκριση. «κατακρίνω πολύ, πώς να αποφύγω την κατάκριση;» Και του είπα.
Όταν πρόκειται να μιλήσεις για ένα πρόσωπο, λέγε. Τώρα είναι παρών.
Πάρε παράδειγμα εσένα π.χ. όταν είσαι παρών, δεν σε κατακρίνει ο άλλος, όταν είσαι απών, σε κοπανάει στο κεφάλι σε κατακρίνει.
Θυμάμαι ότι όταν ζούσε ο Γέροντας, τον κατέκρινε σε κάτι. Πήγα το βράδυ να κάνω προσευχή.
Βλέπω ντουβάρι, δεν μπορώ να προχωρήσω την ευχή.
Κύριε Ιησού…..Κύριε Ιησού …….δεν προχωρά κάπου έχω σφάλει σκέπτομαι, κάπου έχω αμαρτήσει. Λοιπόν; Την προηγούμενη μέρα που πήγα, τι έκανα, τι μίλησα, τι έπραξα; Το βρήκα είχα κατακρίνει τον Γέροντα μου.
Η άλλη μέρα ήταν Κυριακή και έπρεπε να λειτουργήσω.
Ο παπάς εδώ τάχη δογματικά. Πρέπει να λειτουργήσει.
Εκτός αν έχει κώλυμα. Τώρα τι να κάνω; Προσευχή.
Θεέ μου, συγχώρεσε με. Θεέ μου έσφαλα. Συγχώρεσε με ζητώ συγγνώμη.
Τίποτα.
Καλά για μένα δεν έχει συγχωρέσει, δεν υπάρχει «ευλόγησαν»;
Εφ` όσον σε λύπησα, «ευλόγησαν».Οφείλω να έχω το «Θεός σχωρές`»
Τίποτα.
Μα ο Πέτρος Σε αρνήθηκε τρεις φορές και τον συγχώρεσες. Εγώ δεν σε αρνήθηκα. Κατέκρινα τον Γεροντά μου. Ε` τώρα, βάζω κι εγώ μετάνοια.
Μετανόησα και ζητώ συγχώρηση.
Τίποτα.
Λέγοντας αυτά έπιασα πάλι το κομποσχοίνι.
Τίποτα. Δεν προχωρά η προσευχή.
Άρχισα τα κλάματα.
Έβγαιναν τα δάκρια ποτάμι.
Δεν είναι τόσο να κατακρίνεις ένα ξένο, όσο να κρίνεις τον Γεροντά σου.
Αλίμονο σου.
Κατακρίνεις τον ίδιον τον θεό.
Άρχισα τα κλάματα. Τρεις ώρες έφαγα. Μια ακολουθία της Κυριακής είναι τρεις ώρες.
Άρχισα τα κλάματα.
Θεέ μου, θεέ μου δεν υπάρχει για μένα «ευλόγησον» ο Θεός του ελέους και της ευσπλαχνίας είσαι. και εμένα δεν με συγχωράς.
Εγώ σου λέω ʽευλόγησονʼ
Και η όσια Μαρία η Αιγύπτια όταν μετανόησε την συγχώρησες, και πολλή άγιοι ήσαν αμαρτωλοί, αλλά τους συγχώρεσες.
Και Νεομάρτυρες που είχαν γίνει Τούρκοι τους συγχώρεσες και τους ελέησες. Για μένα δεν υπάρχει έλεος δεν υπάρχει συγχώρηση;
Τρεις ώρες έφαγα.
Έκανα την ακολουθία της Κυριακής με δάκρυα.
Στο τέλος βλέπω μια ειρήνη, μια χαρά μέσα μου.
Άρχισα τότε.
ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ.
Α. ηρέμησα. Και έτσι προχώρησα στην λειτουργία.
Αλλιώς δεν μπορείς να προχωρήσεις στη λειτουργία.
Η κατάκριση είναι μεγάλο αμάρτημα.
Φεύγει η χάρις δίχως να το καταλάβεις. Φοβερό αμάρτημα. Του Χριστού την κρίση την παίρνεις εσύ, και έπειτα γίνεσαι αντίχριστος.
ΑΘΩΝΙΚΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ . ΆΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Κάποιος αδελφός μου είπε για την κατάκριση. «κατακρίνω πολύ, πώς να αποφύγω την κατάκριση;» Και του είπα.
Όταν πρόκειται να μιλήσεις για ένα πρόσωπο, λέγε. Τώρα είναι παρών.
Πάρε παράδειγμα εσένα π.χ. όταν είσαι παρών, δεν σε κατακρίνει ο άλλος, όταν είσαι απών, σε κοπανάει στο κεφάλι σε κατακρίνει.
Θυμάμαι ότι όταν ζούσε ο Γέροντας, τον κατέκρινε σε κάτι. Πήγα το βράδυ να κάνω προσευχή.
Βλέπω ντουβάρι, δεν μπορώ να προχωρήσω την ευχή.
Κύριε Ιησού…..Κύριε Ιησού …….δεν προχωρά κάπου έχω σφάλει σκέπτομαι, κάπου έχω αμαρτήσει. Λοιπόν; Την προηγούμενη μέρα που πήγα, τι έκανα, τι μίλησα, τι έπραξα; Το βρήκα είχα κατακρίνει τον Γέροντα μου.
Η άλλη μέρα ήταν Κυριακή και έπρεπε να λειτουργήσω.
Ο παπάς εδώ τάχη δογματικά. Πρέπει να λειτουργήσει.
Εκτός αν έχει κώλυμα. Τώρα τι να κάνω; Προσευχή.
Θεέ μου, συγχώρεσε με. Θεέ μου έσφαλα. Συγχώρεσε με ζητώ συγγνώμη.
Τίποτα.
Καλά για μένα δεν έχει συγχωρέσει, δεν υπάρχει «ευλόγησαν»;
Εφ` όσον σε λύπησα, «ευλόγησαν».Οφείλω να έχω το «Θεός σχωρές`»
Τίποτα.
Μα ο Πέτρος Σε αρνήθηκε τρεις φορές και τον συγχώρεσες. Εγώ δεν σε αρνήθηκα. Κατέκρινα τον Γεροντά μου. Ε` τώρα, βάζω κι εγώ μετάνοια.
Μετανόησα και ζητώ συγχώρηση.
Τίποτα.
Λέγοντας αυτά έπιασα πάλι το κομποσχοίνι.
Τίποτα. Δεν προχωρά η προσευχή.
Άρχισα τα κλάματα.
Έβγαιναν τα δάκρια ποτάμι.
Δεν είναι τόσο να κατακρίνεις ένα ξένο, όσο να κρίνεις τον Γεροντά σου.
Αλίμονο σου.
Κατακρίνεις τον ίδιον τον θεό.
Άρχισα τα κλάματα. Τρεις ώρες έφαγα. Μια ακολουθία της Κυριακής είναι τρεις ώρες.
Άρχισα τα κλάματα.
Θεέ μου, θεέ μου δεν υπάρχει για μένα «ευλόγησον» ο Θεός του ελέους και της ευσπλαχνίας είσαι. και εμένα δεν με συγχωράς.
Εγώ σου λέω ʽευλόγησονʼ
Και η όσια Μαρία η Αιγύπτια όταν μετανόησε την συγχώρησες, και πολλή άγιοι ήσαν αμαρτωλοί, αλλά τους συγχώρεσες.
Και Νεομάρτυρες που είχαν γίνει Τούρκοι τους συγχώρεσες και τους ελέησες. Για μένα δεν υπάρχει έλεος δεν υπάρχει συγχώρηση;
Τρεις ώρες έφαγα.
Έκανα την ακολουθία της Κυριακής με δάκρυα.
Στο τέλος βλέπω μια ειρήνη, μια χαρά μέσα μου.
Άρχισα τότε.
ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ.
Α. ηρέμησα. Και έτσι προχώρησα στην λειτουργία.
Αλλιώς δεν μπορείς να προχωρήσεις στη λειτουργία.
Η κατάκριση είναι μεγάλο αμάρτημα.
Φεύγει η χάρις δίχως να το καταλάβεις. Φοβερό αμάρτημα. Του Χριστού την κρίση την παίρνεις εσύ, και έπειτα γίνεσαι αντίχριστος.
ΑΘΩΝΙΚΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟ . ΆΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Re: ΚΑΤΑΛΑΛΙΑ
“Τίποτα δεν ξεγυμνώνει τόσο τον άνθρωπο και δεν τον οδηγεί στην εγκατάλειψη, όσο η καταλαλιά, η κατάκριση και η εξουδένωση του πλησίον. Καταλαλιά είναι το να διαδίδης με λόγια τις αμαρτίες και τα σφάλαματα του πλησίον, π.χ. έκανε εκείνο ή το άλλο. Κατάκριση είναι το να κατηγορήση κανείς τον ίδιο τον άνθρωπο, λέγοντας ότι αυτός είναι ψεύτης, οργίλος κλ.π.”. “Πιστέψτε με, ότι και από τα πάθη και τους πολέμους ανακουφίζεται όποιος με επίγνωση υπηρετεί έναν άρρωστο”. “Τίποτα απολύτως δεν σβύνει τα πάθη, όπως η ευσπλαχνία”. “Κανένας απ’ αυτούς που λένε ψέματα δεν ενώθηκε με τον Θεό”. “Ποτέ δεν πρέπει να πιστεύης στις υποψίες σου, γιατί είναι ψεύτικες και βλάπτουν. Επειδή δεν υπάρχει τίποτα βαρύτερο από τις υποψίες. Είναι τόσο πολύ βλαβερές, γιατί μένουν πολύν καιρό μέσα μας και αρχίζουν να μας πείθουν να νομίζουμε ότι βλέπουμε καθαρά, πράγματα που ούτε υπάρχουν ούτε έχουν γίνει”. (Εκδ. “ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ” 1983).
ΑΒΒΑΣ ΔΩΡΟΘΕΟΣ
ΑΒΒΑΣ ΔΩΡΟΘΕΟΣ
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό
Re: ΚΑΤΑΛΑΛΙΑ
Γιατί αρπάζουμε το δικαίωμα της κρίσης του Θεού;
Τίποτε δεν παροργίζει τόσο τον Θεό και τίποτε δεν απογυμνώνει τόσο τον άνθρωπο από τη χάρη, ώστε να φτάσει και σε εγκατάλειψη από μέρους του Θεού, όσο το να κατηγορεί τον πλησίον του ή να τον κατακρίνει ή να τον εξουθενώνει.
Και είναι τόσο βαρύτερη η κατάκριση από κάθε άλλη αμαρτία, ώστε ο ίδιος ο Χριστός λέει: «Υποκριτή, βγάλε πρώτα το δοκάρι που έχεις στο μάτι σου και τότε θα δείς καθαρά για να βγάλεις το σκουπιδάκι που βρίσκεται στο μάτι του αδελφού σου (Λουκ. 6,42). Παρομοίασε δηλαδή το αμάρτημα του πλησίον με το σκουπιδάκι, ενώ την κατάκριση με το δοκάρι. Είναι τόσο κακό το να κατακρίνει κανείς· σχεδόν ξεπερνά κάθε αμαρτία.
Επομένως τίποτε δεν είναι βαρύτερο, αδελφοί μου, ούτε χειρότερο από το να καταδικάσουμε ή να εξουθενώσουμε τον πλησίον. Γιατί να μη προτιμούμε να κατακρίνουμε τον εαυτό μας; Και εννοώ τα κακά τα δικά μας που καλά τα γνωρίζουμε και για τα οποία πρόκεται να δώσουμε λόγο στον Θεό.
Γιατί αρπάζουμε το δικαίωμα της κρίσης του Θεού; Τι θέλουμε από το πλάσμα του, τι θέλουμε από τον πλησίον; Τί ζητάμε από τα βάρη του άλλου;
Έχουμε, αδελφοί τι να φροντίσουμε. Ο καθείς ας προσέχει τον εαυτό του και τις δικές του κακίες, Η εξουσία να δικαιώνει και να καταδικάζει, ανήκει μόνο στον Θεό, που γνωρίζει και την κατάσταση του καθενός και τη δύναμη· τον τρόπο της ζωής και τα χαρίσματά του· την ιδιοσυγκρασία και τις ικανότητες του· ανήκει στον Θεό πού κρίνει ανάλογα με το καθένα απ' αυτά, όπως ο ίδιος μόνος τά γνωρίζει».
Γεροντικό
Τίποτε δεν παροργίζει τόσο τον Θεό και τίποτε δεν απογυμνώνει τόσο τον άνθρωπο από τη χάρη, ώστε να φτάσει και σε εγκατάλειψη από μέρους του Θεού, όσο το να κατηγορεί τον πλησίον του ή να τον κατακρίνει ή να τον εξουθενώνει.
Και είναι τόσο βαρύτερη η κατάκριση από κάθε άλλη αμαρτία, ώστε ο ίδιος ο Χριστός λέει: «Υποκριτή, βγάλε πρώτα το δοκάρι που έχεις στο μάτι σου και τότε θα δείς καθαρά για να βγάλεις το σκουπιδάκι που βρίσκεται στο μάτι του αδελφού σου (Λουκ. 6,42). Παρομοίασε δηλαδή το αμάρτημα του πλησίον με το σκουπιδάκι, ενώ την κατάκριση με το δοκάρι. Είναι τόσο κακό το να κατακρίνει κανείς· σχεδόν ξεπερνά κάθε αμαρτία.
Επομένως τίποτε δεν είναι βαρύτερο, αδελφοί μου, ούτε χειρότερο από το να καταδικάσουμε ή να εξουθενώσουμε τον πλησίον. Γιατί να μη προτιμούμε να κατακρίνουμε τον εαυτό μας; Και εννοώ τα κακά τα δικά μας που καλά τα γνωρίζουμε και για τα οποία πρόκεται να δώσουμε λόγο στον Θεό.
Γιατί αρπάζουμε το δικαίωμα της κρίσης του Θεού; Τι θέλουμε από το πλάσμα του, τι θέλουμε από τον πλησίον; Τί ζητάμε από τα βάρη του άλλου;
Έχουμε, αδελφοί τι να φροντίσουμε. Ο καθείς ας προσέχει τον εαυτό του και τις δικές του κακίες, Η εξουσία να δικαιώνει και να καταδικάζει, ανήκει μόνο στον Θεό, που γνωρίζει και την κατάσταση του καθενός και τη δύναμη· τον τρόπο της ζωής και τα χαρίσματά του· την ιδιοσυγκρασία και τις ικανότητες του· ανήκει στον Θεό πού κρίνει ανάλογα με το καθένα απ' αυτά, όπως ο ίδιος μόνος τά γνωρίζει».
Γεροντικό
Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό