Η Ρωμαϊκή Απογραφή
Συχνά θέτεται το ερώτημα: Ποιά ήταν αυτή η απογραφή που περιγράφεται στην Κ.Δ. και γιατί για την απογραφή ο Ιωσήφ, ταξίδεψε από το Βορά της εν Γαλιλαία Ναζαρέτ στο Νότο, σχεδόν, της Βηθλεέμ και μάλιστα με έγκυο γυναίκα; Και η απάντηση είναι, πως έτσι έπρεπε κατά τις Νομικές Παραδόσεις τους.
Η τότε πολιτική κατάσταση ήταν υβριδική. Ουσιαστικά ο Ηρώδης ηγούνταν ενός προτεκτοράτου των Ρωμαίων. Έτσι όταν υπό του Καίσαρος Αυγούστου διετάχθη απογραφή «εις πάσαν την Οικουμένη» δηλαδή την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Ισραηλίτες από διάφορες περιοχές, αν όχι όλες της Παλαιστίνης προσήλθαν για την απογραφή. Και μπορεί η απογραφή να ήταν Ρωμαϊκή, εντούτοις οι Ισραηλίτες πάντα απογράφονταν κατά φυλές. Έτσι ο Ιωσήφ, ως γόνος Ιούδα και δη Δαυίδ, όφειλε να απογραφεί στη Βηθλεέμ. Συγκεκριμένα την Βηθλεέμ του Εφραθά, καθώς δύο οικισμοί στην Παλαιστίνη έφεραν αυτό το όνομα. Συνάγεται δε από το προφητικό χωρίο, πως στα χρόνια του Χριστού δεν ξεπερνούσε σε κατοίκους τα χίλια άτομα.
Κατά καιρούς υποστηρίχθηκε, σαφώς λανθασμένα, πως επρόκειτο για απογραφή που διεξήχθη μόνο στην Παλαιστίνη το 6 μ. Χ. Ο λόγος ήταν προφανής: Περνώντας μια τέτοια άποψη, δέχεται η Εκκλησία ένα ακόμα πλήγμα στην αξιοπιστία της, μιας και ούτε την ακριβή ημερομηνία της Γεννήσεως του ιδρυτού της δεν μπόρεσε να διαφυλάξει. Φυσικά ο ισχυρισμός τους είναι αστήριχτος, αφού ρητά η Απογραφή χαρακτηρίζεται ρητά ως «εις πάσαν την Οικουμένη» δηλαδή την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Σχετικά πρόσφατα, ιστορικοί κατάφεραν να την προσδιορίσουν χρονικά καταλήγοντας σε δύο συμπεράσματα: είτε πως πραγματοποιήθηκε σταδιακά και σε ένα εύρος 4 περίπου χρόνων(~2 π.Χ. έως το ~2 μ.Χ. και β) είτε πως έλαβε χώρα το 28ο έτος της Βασιλείας Αυγούστου, δηλαδή ακριβώς το 1 μ. Χ.
Το από Χριστού Έτος Γεννήσεως
Σήμερα έχει επικρατήσει ή έτσι τεχνηέντως παρουσιάζεται, πως η επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχθεί ως λανθασμένη την εν χρήσει χρονολόγηση. Για την ακρίβεια γράφεται συνεχώς, ακόμα και στα σχετικά βιβλία των Θρησκευτικών, πως κανονικά θα πρέπει να προσθέσουμε στο 2005, 5 επιπλέον χρόνια. Αυτό προκύπτει με βάση τον Εθνικό Ιστορικό του Ισραήλ Γιόζεφ ή ελληνιστί Ιώσηπο, ο οποίος και τοποθετεί τον θάνατο του Ηρώδου στο 750 από κτήσεως Ρώμης και άρα το 4 π. Χ. Κατ΄ επέκταση και με το δεδομένο πως αυτός πέθανε λίγο μετά την Γέννηση του Κυρίου, ο Χριστός θα πρέπει να γεννήθηκε περί το 5 π. Χ. και άρα να διάγουμε το έτος 2011. Πολλές φορές ακούσαμε ακόμα και έγκριτους κατα τα άλλα θεολόγους και Ιερωμένους να απαντούν σχετικά: «Και τί έγινε εάν ισχύει κάτι τέτοιο; Η Εκκλησία ασχολείται με την ουσία του γεγονότος και όχι με ιστορικές λεπτομέρειες». Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα;
Εάν καταρριφθεί η υπάρχουσα χρονολογία, αυτομάτως αναιρείται ο Λουκάς, ο οποίος και καταθέτει περί του Προδρόμου ότι εμφανίστηκε το 15ο έτος της Βασιλείας Τιβερίου. Είναι γνωστό πως ο Τιβέριος Κλαύδιος Νέρων ενθρονίσθηκε το 767 από κτήσεως Ρώμης, δηλαδή το 14 μ. Χ. Άρα ο Πρόδρομος εμφανίστηκε ως Βαπτιστής περί το 29 μ. Χ. και σε ηλικία 30 ετών. Έτσι προσθέτοντας 6 μήνες που είναι η ηλικιακή διαφορά του από τον Κύριο και αφαιρώντας 30 χρόνια, αντιλαμβανόμαστε πως ο Χριστός δεν μπορεί παρά να γεννήθηκε περι το το 1 π. Χ. ή 1 μ. Χ.
Επιπλέον επιχειρήματα υπέρ του ορθού της εν χρήσει χρονολογήσεως είναι και τα εξής:
Α) Αναφορικά με την οποιαδήποτε ημερομηνία που καταγράφεται σε κείμενα του αρχαίου κόσμου και εν προκειμένω του Ιωσήπου, πρέπει να παρατηρήσουμε πως παρέχονται υποκειμενικά, χωρίς απαραίτητα να είναι σωστές και υπάρχουν συχνά, σημαντικές δυσχέρειες στο να εξακριβωθεί το αντικειμενικό τους. Έχουμε αρκετά σχετικά παραδείγματα, όπως π.χ. λανθασμένη χρονολόγηση με βάσει τις Ολυμπιάδες που ο Ξενοφών μαρτυρεί στα «Ελληνικά» του και η οποία επιβεβαιωμένα λανθάνει 4 ολόκληρα χρόνια.
Β) Ο Ιώσηπος μαρτυρεί Έκλειψη Σελήνης που συνέβη περί το χρονικό διάστημα του θανάτου του Ηρώδου. Με την έννοια «Έκλειψη» οι Εβραίοι, που στην επιστήμη αυτοί δεν έδειχναν σχολαστικισμό ανάλογο άλλων Εθνών όπως οι Κινέζοι, εννοούσαν όχι το μερικό φαινόμενό της αλλά το ολικό. Και ορατή στη Παλαιστίνη τότε Ολική Έκλειψη, είχαμε το 1 π. Χ. Αντίθετα Μερικές Εκλείψεις, συνέβησαν το 5 και το 4 π. Χ.
Γ) Το Πάσχα στους Εβραίους είναι σε σταθερή ημερομηνία και άρα ξεκινά σε κινητή ημέρα και όχι σαν και το δικό μας που είναι πάντα Κυριακή. Κατά το έτος της Σταυρώσεως, η 14η του μηνός Νισάν και πρώτη του Πάσχα συνέπεσε σε ημέρα Σαββάτου. Τέτοια συγκυρία, είχαμε το 26 μ. Χ., το 30 και το 33. Συνεπώς αφού και με βάσει το έτος εμφανίσεως του Προδρόμου μόνο το έτος 33 μπορεί να είναι και είναι το πραγματικό έτος θανάτου του Χριστού, το έτος Γεννήσεώς Του με την σειρά του δεν μπορεί να είναι άλλο από το 1 π. Χ. ή το 1 μ. Χ.
Οι Μάγοι, ο "Αστήρ" και η Παραφιλολογία του
Είναι πράγματι παράδοξο, το ότι μη Ισραηλίτες ήταν αυτοί που αναζήτησαν και προσκύνησαν το Θείο Βρέφος. Κατά το Χρυσόστομο, ή δι΄ «αστέρος» κλήση των Χαλδαίων Μάγων, εμφανίζεται ως κάλεσμα στα Έθνη και ως Έκθεση των απίστων Ιουδαίων. Τον θεωρεί, μάλιστα, ενδεδειγμένο τρόπο για Παγανιστές και μάλιστα για Πέρσες, εξαιτίας της ενασχολήσεώς τους με την Αστρονομία.
Ας ερευνήσουμε, όμως, το τί ήταν αυτοί οι Μάγοι. Υπάρχει σημαντική διχογνωμία, αναφορικά με την καταγωγή τους. Οι Ιουστίνος και Τερτυλλιανός τους χαρακτηρίζουν Άραβες. Διάφοροι Αλεξανδρινοί, όπως οι Ωριγένης και Αθανάσιος, κάνουν λόγο για Αιγυπτίους. Τέλος πολλοί, ίσως και οι περισσότεροι, τους θεωρούν Χαλδαίους, «φωτογραφίζοντας», προφανώς, ως ορμητήριό τους, την πάλαι ποτέ Χαλδαϊκή πρωτεύουσα Βαβυλώνα. Στο «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου», οι Μάγοι έρχονται εξ Ανατολών και άρα εκ Περσίας. Με αυτό ταυτίζεται και ο Ακάθιστος Ύμνος, επηρεασμένος έτσι κι΄αλλιώς από το «Πρωτευαγγέλιο», και ο οποίος υμνεί:
«Είδον παίδες Χαλδαίων εν χερσί της Παρθένου
τον πλάσαντα χειρί τους ανθρώπους».
Οι Μάγοι, τουλάχιστον κατά τον Ε΄ αιώνα όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, υπήρξαν η μια από τις 6 φυλές της Μηδίας. Οι από αυτήν προερχόμενοι γίνονταν Ιερείς, Αστρολόγοι και γενικά πανεπιστήμονες της πατρίδος τους και της εποχής. Οι Μάγοι διαδραμάτιζαν ανώτατο ρόλο στην Αυλή και συχνά την σφετερίζονταν. Ουσιαστικά ήταν Ιερείς του Ζωροαστρισμού αν και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε όλες τις μετεξελίξεις τους από τον Ε΄ αιώνα, μέχρι και την εποχή του Χριστού. Αργότερα δημιούργησαν κοινότητα και στην Χαλδαία χώρα όπως και την Περσία. Ίσως δεν έχει και τόσο σημασία, εάν όντως ήταν Μήδοι ή Χαλδαίοι. Εντούτοις στα αλήθεια στη Βαβυλωνία δραστηριοποιούνταν σημαντικότατα κέντρα αστρονομίας και αστρομαντείας και υπήρχαν, όπως κατέδειξε ήδη από το 1894 η αρχαιολογική σκαπάνη στο Σιππάρ, μνημειώδη κτίρια Αστρολατρείας και Αστεροσκοπείας.
Τέλος μια άλλη εν προκειμένω άποψη είναι, πως ήταν μια ανώτατη περσική τάξη, της οποίας τα μέλη ήταν όλα ιερείς, εντούτοις όλοι οι πέρσες ιερείς δεν ήταν μάγοι.
Ο Αστέρας είναι ακόμα μια πτυχή του ζητήματος το οποίο και χρησιμοποιείται για να μειωθεί η αξιοπιστία των Γραφικών κειμένων. Πολλές φορές στην Προχριστιανική Ιστορία, οι διάφορες Γεννήσεις των πολύ σημαντικών προσώπων της, συνδυάσθηκαν με την εμφάνιση κάποιου αστρονομικού φαινομένου. Θα σπαταλήσουμε πολύ χρόνο, εάν αναφέρουμε μια προς μια τις σχετικές περιπτώσεις. Εν προκειμένω χρειάζεται να απαντηθεί, το τί ήταν εκείνο που έκανε τους Μάγους να ξενιτευθούν και να τολμήσουν να πουν στον Ηρώδη
«Που εστίν ο τεχθείς Βασιλεύς των Ιουδαίων; Είδομεν γαρ τον Αστέρα Αυτού εν τη Ανατολή και ήλθομεν προσκυνήσαι Αυτώ».
Εντούτοις από τα συμφραζόμενα προκύπτει, πως οι Μάγοι γνώριζαν παραπάνω στοιχεία από το Σημείο της Γεννήσεως ενός ηγέτου. Μή
πως, λοιπόν, είχαν και πληροφόρηση εξ Ουρανού; Επ΄ αυτού πολλοί λένε και μεταξύ αυτών και ο Μέγας Βασίλειος(+380), πως οι Μάγοι γνώριζαν τις Προφητείες και ειδικά την χρονολογική του Δανιήλ και την «Εθνική» του Βαλαάμ. Να σημειωθεί πως στην Βαβυλώνα δραστηριοποιούνταν ακόμα και μετά τα χρόνια της αιχμαλωσίας σημαντική Εβραϊκή κοινότητα.
Όπως και να΄χει από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, επιχειρήθηκε από αρκετούς, θεολόγους και αστρονόμους, η ερμηνεία του «Αστέρος». Πολλοί πατέρες πίστεψαν ότι είναι αστρονομικό φαινόμενο ή και κομήτης(Μ. Αθανάσιος(+373) κ.α.).
Η ιδέα αυτή, σχεδόν είχε παγιωθεί, μέχρι που ήρθε η εποχή των Τριών Ιεραρχών(δ΄ τέταρτο Δ΄ αιώνος). Εξ αυτών ο μεν Χρυσόστομος(+407) απέρριψε την συγκεκριμένη πρόταση πρώτιστα με βάσει τις αστρονομικές γνώσεις που διέθετε:
α) ο «Αστήρ» είχε κίνηση από Βορά προς Νότο, αφού τέτοιος είναι ο άξονας και το ταξίδι μεταξύ Περσίας και Ισραήλ.
β) ο Αστήρ χάνονταν και εμφανίζονταν, στέκονταν δε πάνω από συγκεκριμένα σημεία. Αυτό σίγουρα δεν συνιστούσε κίνηση Αστέρος. Εντούτοις και ο Χρυσόστομος δεν αναφώνησε ρητά το «Άγγελος εστί» αν και το υπαινίχθηκε σαφώς.
Ξεκάθαρη θέση υπέρ της Αγγελικής ταυτότητος του "Αστέρος", φαίνεται ότι έλαβε για πρώτη φορά ο Καππαδόξ Γρηγόριος Κωνσταντινουπόλεως ο και Θεολόγος(+~395).
Το όλο ζήτημα, αποτελούσε ανά τους αιώνες βούτυρο στο ψωμί των αστρονόμων μεταξύ αυτών και ο Κέπλερ. Οι προτάσεις διάφορες: Κομήτης, Βολίδες και Βροχή διαττόντων αστέρων, Μεμονωμένος απλανής αστήρ, Αστρική Γένεση, Νόβα ή Σούπερ Νόβα, η Αφροδίτη ή ο Ουρανός, Διπλή Σύνοδος Αφροδίτης και Κρόνου, Τριπλή Σύνοδος Δία και Κρόνου ή Σφαιρικοί Κεραυνοί. Όμως όπως λέει και ο διευθύνων του Ευγενιδίου Ιδρύματος κ. Σιμόπουλος "κανένα αστρικό φαινόμενο δεν ήταν άγνωστο στους Μάγους, ούτε και μπορεί να παρουσιάσει εκδηλώσεις ανάλογες του «Αστέρος» της Βηθλεέμ".
Άρα η αστρονομική ερμηνευτική του "Αστέρος" είναι ανυπόστατη επιστημονικά.
Χρόνος Προσκυνήσεως των Μάγων, Ηλικία του Χριστού κατά την Προσκύνηση και η Σφαγή των Νηπίων
Σχετικά με το χρόνο που οι Μάγοι επισκέφθηκαν την Αγία Οικογένεια, μπορεί να συμβαίνουν δύο τινά:
α) είτε η Προσκύνηση έγινε ταυτόχρονα περίπου με την Γέννηση και το «Αστέρι» φάνηκε στον ουρανό πολύ πριν την Γέννηση(τουλάχιστον πριν ένα χρόνο) ώστε οι Μάγοι να βρουν τον Κύριο νεογέννητο ή
β) η Προσκύνηση έγινε τουλάχιστον ένα χρόνο μετά τη Γέννηση του Κυρίου.
Ο Χρυσόστομος δέχεται εδώ την πρώτη περίπτωση υποστηρίζοντας, πως ο «Αστήρ» φανερώθηκε πολύ χρόνο προ της Γεννήσεως καθώς έπρεπε οι Μάγοι να βρουν το Θείο Βρέφος στα σπάργανα. Η άποψη αυτή, έχει υπέρ της και την συνάντηση των Μάγων με την Αγία Οικογένεια στη Βηθλεέμ. Πόλη που δεν ήταν η μόνιμη κατοικία τους, καθώς ως γνωστόν διέμεναν στη Ναζαρέτ και στην οποία δεν μπορεί παρά να έμειναν για πολύ λίγο. Επιπλέον ο Λουκάς, σαφώς και αναφέρει, πως μετά τον Σαραντισμό του Βρέφους στον Ναό των κοντινών Ιεροσολύμων επέστρεψαν στη Ναζαρέτ. Κατ΄ επέκταση, νομίζω, ο Χρυσόστομος και εδώ δικαιώνεται.
Η δευτέρα περίπτωση, στηρίζεται μόνο στην πολύ σημαντική Ευαγγελική μαρτυρία, πως διετάχθη Διωγμός των νηπίων από δύο ετών και κάτω, "κατά(δηλ. σύμφωνα) τον χρόνο ον ηκρίβωσε παρά των Μάγων".
Ο Χρυσόστομος γι΄ αυτό το πρόβλημα θεωρεί, πως ο «διετής» αυτός Διωγμός χρονικά στηρίχθηκε στον φανατισμό του Ηρώδου. Εδώ θα θέλαμε να τονίσουμε το εξής: Οι Μάγοι όταν συνάντησαν τον Ηρώδη, δεν είχαν προσκυνήσει τον Κύριο. Το μόνο που γνώριζαν, ήταν η εμφάνιση του «Αστέρος»–Αγγέλου. Επομένως είναι πιθανότατο ο «Αστήρ» να είχε εμφανιστεί στη Χώρα των Χαλδαίων, τουλάχιστον 9 μήνες πριν την Γέννηση, δηλαδή από την στιγμή του Ευαγγελισμού. Ούτως ή άλλως η ζωή αρχίζει απο την σύλληψη και όχι απο την Γέννηση. Αν ίσχυσε κάτι τέτοιο, ερμηνεύεται ίσως και το δύσκολο χωρίο «κατά τον χρόνο ον ηκρίβωσε παρά των Μάγων»(να σημειώσω εδώ πως πρόσφατα διάβασα ότι ένα ταξίδι απο την Βαβυλώνα προς τα Ιεροσόλυμα την εποχή εκείνη διαρκούσε περίπου 40 ημέρες).
Ο Διωγμός από την άλλη των Νηπίων και η σφαγή τους, μνημονεύεται από την Εκκλησία στις 29 Δεκεμβρίου. Εκεί γίνεται λόγος για μαρτύριο 14.000 νηπίων. Οι σημερινοί σχετικοί επικριτές θεωρούν, πως αφού η Βηθλεέμ σύμφωνα με την Προφητεία "Και συ Βηθλεέμ..." δεν θα πρέπει να ξεπερνούσε την εποχή του Χριστού τα 1000 άτομα, δεν μπορεί παρά τα σχετικά θύματα να μην ξεπέρασαν τα 30 με 40. Να σημειωθεί πως αυτό διδάσκουν και τα εν χρήσει εγχειρίδια των Θρησκευτικών.
Εδώ έχουμε να πούμε το εξής: Η γύρω περιοχή της Ιουδαίας όπως ήδη έχει αναφερθεί, ονομάζονταν Εφραθά. Τα όρια του Διωγμού ταυτίζονται, τουλάχιστον, με αυτά της Εφραθά. Εντούτοις φαίνεται, πως ο διωγμός επεκτάθηκε σε όλη την περιφέρεια της Ιουδαίας, όπου είχε και δικαιοδοσία ο Ηρώδης. Έτσι κι΄ αλλιώς τα αρχαία σχετικά κείμενα, όπως το εκτός Γραφικού Κανόνος «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου(Β΄ αιώνος)», κάνει λόγο για σωτηρία εκ θαύματος του Προδρόμου και Μαρτύριο του πατρός του Ζαχαρίου εντός του Ναού των Ιεροσολύμων. Αν ίσχυσε αυτό, κάτι το οποίο περιγράφεται στα λειτουργικά και αγιογραφικά εκκλησιαστικά κείμενα, τότε ο Διωγμός επεκτάθηκε πολύ περισσότερο από τα στενά όρια της πολίχνης Βηθλεέμ και της περιοχής Ευφραθά, κάνοντας δυνατό έναν τέτοιο αριθμό σφαγιασθέντων νηπίων.
Μήνας της Γεννήσεως
και Θέσπιση της Εορτής των Χριστουγέννων
Άλλη πάλι κατηγορία που προσάπτεται με στόμφο, είναι πως ο Χριστός δεν γεννήθηκε 25 Δεκεμβρίου αλλά η ημερομηνία αυτή σχετίζεται έτσι κι΄ αλλιώς με γεννήσεις θεών της Αρχαιότητος. Εδώ η απάντηση είναι απλή: Ναι ! Πιθανότατα ο Κύριος δεν γεννήθηκε Δεκέμβριο αλλά Μάρτιο, μήνας που και οι Ποιμένες βγαίνουν και είναι καταλληλότερος για ταξίδια, όπως της απογραφής. Κυρίως, όμως, γιατί ο Χριστός βαπτίστηκε λίγο πριν το Πάσχα, όπως μαρτυρεί ο Ιωάννης. Και δεδομένου του ότι το Εβραϊκό Πάσχα εορτάζεται τέλη Μαρτίου ή αρχές Απριλίου, μάλλον βαπτίστηκε Μάρτιο και πιθανότατα την ημέρα που συμπλήρωσε τα 30 ηλικιακά έτη. Άρα ο μήνας Μάρτιος προκρίνεται, ως ενδεχόμενος μήνας της Γεννήσεως. Αλλά ακόμα και εάν η Εκκλησία το έκανε αυτό για να πολεμήσει Δαιμονικές Εορτές καλά έκανε λειτουργώντας στα πλαίσια της Ποιμαντικής της.
Εντούτοις στην περίπτωσή μας δεν ισχύει, παρά την περιρρέουσα διάδοση. Γιατί πρώτα επελέγη η 25η Μαρτίου ως συμβατική ημέρα εορτασμού του Ευαγγελισμού(κατά τον Γ΄ αιώνα). Συνεπώς τα Χριστούγεννα θα εορτάζονταν αναπόφευκτα την 25η Δεκεμβρίου λόγω παρελεύσεως των 9 μηνών της εγκυμοσύνης και άρα είναι άστοχη τελείως η Εθνική συσχέτιση.
Αντίθετα τα Χριστούγεννα που στην αρχή εορτάζονταν μαζί με τα Θεοφάνεια, διαμορφώθηκαν για πρώτη φορά ως ξεχωριστή Εορτή στη Δύση(Ρώμη 335;). Στην Ανατολή εντάχθηκαν κάπως αργότερα στα κατά τόπους Εορτολόγια και διαδοχικά: α) στο Πατριαρχείο Αντιοχείας το αργότερο το 376, στην περιοχή της Καππαδοκίας(Βασίλειος) την ίδια εποχή ή ενωρίτερα, στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως(ατύπως) το 379 και υπό του Μεγάλου Γρηγορίου, στο Αλεξανδρείας το 433 και στων Ιεροσολύμων κατά τα τέλη του ΣΤ΄ αιώνος.
Εύχομαι καλές εορτές και γαλήνη στις ψυχές όλων.
Κόττης Κωνσταντίνος
Η Απογραφή ψηφιδωτό Ιεράς Μονής Χώρας του Αχωρήτου Κωνσταντινουπόλεως ~1315-1321
