Οι πρώτες Χριστιανικές κοινότητες και η λατρευτική τους ζωή.

[Dimokratis]

Βασική πηγή για τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες είναι οι Πράξεις των Αποστόλων όπως και κάποιες επιστολές του Απ.Παύλου.Τουλάχιστον οι πιο αξιόπιστες.Η αλήθεια πάντως είναι οτί αυτές οι κοινότητες περάσαν ''δια πυρός και σιδήρου'' εώς ότου αποκοπούν από τον Μωσαικό νόμο.

Η πρώτη χριστιανική κοινότητα που συγκροτήθηκε στα Ιεροσόλυμα αντιμετωπίστηκε θετικά μιας και οι Φαρισαίοι ήταν πιστοί στο γράμμα του νόμου και διαφωνούσαν στο κάθετι που έδειχνε διαφορετικό από τον Μωσαικό νόμο.Οι πρώτοι ελληνιστές χριστιανοί της κοινότητας έδειχναν ζήλο για τον Μωσαικό νόμο αλλά γρήγορα αντιλήφθηκαν οτί ο ζήλος τους αυτός δημιουργούσε πρόβλημα στην διάδοση του χριστιανισμού στα έθνη.

Το έργο του ευαγγελισμού στην Παλαιστίνη αναλήφθηκε από τους Αποστόλους και από τα πρώτα μέλη της χριστιανικής κοινότητος των Ιεροσολύμων.Πρόβλημα δημιουργήθηκε με τον διωγμό τους το 37μ.Χ.Διεσκορπίσθηκαν σε διάφορα μέρη γύρω από την Παλαιστίνη και συνέχισαν εκεί την διδασκαλία του ευαγγελίου.Πολλοί από αυτούς πήηγαν στην Συρία.Το ταξίδι του Σαούλ στην Δαμασκό είχε σαν στόχο την διάλυση της εκεί κοινότητος και στην σύλληψη των χριστιανών.Η μεταστροφή του όμως σε χριστιανό είχε άλλα αποτελέσματα.

Δεύτερο κέντρο μετά από αυτό των Ιεροσολύμων υπήρχε στην Αντιόχεια.
Το κήρυγμα των διωκώμενων χριστιανών βρήκε μεγάλη απήχηση εκεί.Η εκκλησία της έγινε το κέντρο της όλης χριστιανικής ιεραποστολής στα έθνη.Έτσι, πέρα από τα μέρη που κάνουν λόγο οι Πράξεις των Αποστόλων,ο ευαγγελισμός έγινε και σε χώρες που μιλούσαν την Αραμαική γλώσσα.

Μεγάλη διαφορά από αυτήν του ιουδαικού κόσμου δεν υπήρχε στην λατρευτική ζωή των πρώτων χριστιανών.Οι πιστοί προσέρχονται κατά ομάδες στον ναό των Ιεροσολύμων για προσευχή ενώ η ''κλάσιν οτυ άρτου'' γινόταν Σαββάτο βράδυ προς Κυριακή ως ανάμνηση του μεσσιανικού δείπνου του Κυρίου.Υπήρχε ταύτιση με την Θ.Λειτουργία αφού περιλάμβανε προσευχή,ευλογία,κοινωνία και δείπνο.

Την πρώτη χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων την ανέθεσαν στον Ιάκωβο τον αδελφόθεο,λόγω της συγγενείας με τον Κύριο.Κατά κάποιο τρόπο δηλαδή έγινε ο Επίσκοπος της κοινότητας αυτής.Οι Απόστολοι όρισαν ''επτά διακόνους'' μετά τις διαμαρτυρίες των ελληνιστών χριστιανών οτί παραμελούνται οι χήρες τους και έτσι ο άγιος Ιάκωβος είχε και βοηθούς στο έργο του.Στις Πράξεις των Αποστόλων διαβάζουμε οτί είχαν τα πάντα κοινά και όλα τα μοιραζόντουσαν.Αν και δεν επέζησε ως θεσμός η αρχή της κοινοκτημοσύνης εν τούτοις παρέμεινε ως πρότυπο για την αλλληλεγγύη των χριστιανών.[/b]

[Dimokratis]

Η διάδοση του χριστιανισμού στα έθνη οφείλεται στον Απόστολο των εθνών Παύλο ο οποίος μαζί με τον Απ.Βαρνάβα το 44μ.Χ πήγαν στα Ιεροσόλυμα και στην επιστροφή τους στην Αντιόχεια τους ακολούθησε και ο Μάρκος.Αφού κήρυξαν στην Σαλαμίνα της Κύπρου,ο Μάρκος επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα.Στην συνέχεια οι δύο Απόστολοι κήρηξαν στις πόλεις Πέργη,Αττάλεια,Αντιόχεια της Πισιδίας,Ικόνιο,Λύστρα και Δέρβη.Όσοι δέχθηκαν το κήρυγμα βαπτίσθηκαν και συγκρότησαν τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες ενώ οι δύο Απόστολοι χειροτόνησαν για κάθε κοινότητα πρεσβύτερους και το 48μ.Χ. επέστρεψαν στην Αντιόχεια.
Ένα σοβαρότατο πρόβλημα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι Απόστολοι είναι αυτό της περιτομής.
Οι Ιουδαιοχριστιανοί της Αντιόχειας διακήρυτταν οτί αν κάποιος δεν περιτμηθεί δεν σώζεται.Αυτό ήταν κάτι που οι εξ'εθνικών χριστιανοί δεν μπορούσαν να το δεχθούν.Έτσι το 49μ.Χ. έγινε η πρώτη Αποστολική σύνοδος προς αντιμετώπιση του προβλήματος.Τελικά όπως ήταν αναμενόμενο επιτεύχθει η απαλλαγή των εξ'εθνών χριστιανών από την περιτομή.Η απόφαση όμως αυτή αντιμετωπίστηκε δυσμενώς αφού ακόμα και ο Απ.Πέτρος υποχώρησε στις πιέσεις των Ιουδαιοχριστιανών για την τήρηση του Μωσαικού νόμου.Τελικά ο Απ.Παύλος επικαλούμενος την απόφαση της Αποστολικής συνόδου έλεγξε τον Απ.Πέτρο ενώπιον όλων και τον επέπληξε ως ''κατεγνωσμένον''.Η διαμάχη αυτή έπαυσε με την υποχώρηση Πέτρου και Βαρνάβα και έτσι άνοιξε ο δρόμος για τον ευαγγελισμό των εθνών χωρίς την υποχρεωτική τήρηση του Μωσαικού νόμου.
Η πρόνοια του Θεού ήθελε τον Απ.Παύλο συνεχιστή της εξάπλωσης του χριστιανικού ευαγγελίου μαζί με τον Σίλα ξεκινώντας από την Συρία και την Κιλικία.Επισκέφθηκε τις χριστιανικές κοινότητες Δέρβης και Λυστρών,οπού συνάντησε και πήρε μαζί του τον Τιμόθεο,του Ικονίου και της Αντιόχειας της Πισιδίας και μετά διέσχισαν την Φρυγία και την Γαλατία επειδή το Άγιο Πνεύμα δεν τους άφησε να κηρύξουν το ευαγγέλιο στην επαρχία της Ασίας.
Φτάνοντας στα σύνορα της Μυσίας δεν τους επετράπει να συνεχίσουν προς Βιθυνία και παρακάμπτοντας την Μυσία κατέβηκαν στην Τρωάδα.Εκεί ο Απ.Παύλος είδε το όραμα με τον Μακεδόνα που τον προέτρεπε και τον παρακαλούσε να περάσει απέναντι και να τους βοηθήσει.Έτσι σίγουροι οτί τους προσκάλεσε ο Κύριος σ'αυτή τη νέα τους διακονία πήραν το πλοίο και κίνησαν για την Μακεδονία.
Στην Μακεδονία κήρυξε και ίδρυσε χριστιανικές κοινότητες στους Φιλλίπους, στην Θεσσαλονίκη,τη Βέροια,την Αθήνα και την Κόρινθο οπού έγραψε τις δύο επιστολές προς Θεσσαλονικείς και επέστρεψε δια μέσου της Εφέσου και των Ιεροσολύμων στην Αντιόχεια.
Την άνοιξη του 53μ.Χ ανέλαβε την τρίτη αποστολική περιοδία.Επισκέφθηκε τη Γαλατία και τη Φρυγία και κατέληξε στην Έφεσο οπού και απέστειλε τις επιστολές προς Γαλάτας και Α' προς Κορινθίους.Διαμέσου της Μακεδονίας έφτασε στην Κόρινθο οπού και απέστειλε την προς Ρωμαίους επιστολή.Την άνοιξη του 58μ.Χ. διέσχισε πάλι την Μακεδονία μέχρι του Φιλλίπους και αφού πέρασε την Τρωάδα,την Μίλητο και την Σύρο κατευθύνθηκε προς τα Ιεροσόλυμα θέλοντας να είναι εκεί την ημέρα της Πεντηκοστής.

[Dimokratis]

Αξίζει τον κόπο πιστεύω να μνημονεύσω και το έργο των άλλων Αποστόλων στην διάδοση του μηνύματος του Ευαγγελίου.

Ο Απόστολος Φίλλιπος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ασία και ειδικά στις πόλεις Λυδία και Μυσία.Επίσης στην χώρα των Πάρθων και των Κανδάκων.Με πλοίο πήγε στην Άζωτο η οποία ήταν πόλη της Παλαιστίνης και αργότερα στην Ιεράπολη οπού και μαρτύρησε.

Ο Απόστολος Βαρθολομαίος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ινδία τους ονομαζόμενους Ευδαίμονες οπού τους παρέδωσε το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο.

Ο Απόστολος Ιούδας ο ονομαζόμενος Θαδαίος και Λεββαίος αδελφός του Ιάκωβου του αδελφοθέου κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Μεσοποταμία,στην Έδεσσα και στην Αραρά.

Ο Απόστολος Πέτρος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία και στην Αντιόχεια.Στα μέρη του Εύξεινου Πόντου και επίσης στην Γαλατία,στην Καππαδοκία,στην Ασία,στην Βιθυνία και έφτασε μέχρι την Ρώμη.

Ο Απόστολος Θαδαίος κήρυξε το Ευαγγέλιο πρώτα στην πατρίδα του την Έδεσσα και έπειτα σε διάφορες πόλεις της Συρίας.Τέλος κατέληξε στην Βηρυτό πόλη της Φοινίκης.
]
Ο Απόστολος Ανδρέας κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Βιθυνία και στα παράλια της Κωνσταντινουπόλεως από το Βυζάντιο μέχρι την Καλλίπολη.Επίσης κήρυξε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Θράκη,την Μακεδονία,την Θεσσαλία και στην Αχαία.

[Dimokratis]

Θεία λατρεία και πνευματικός βίος κατά την αποστολική εποχή

Η είσοδος των πιστών στους κόλπους της Εκκλησίας προυπέθετε ,την ακρόαση και την αποδοχή του αποστολικού κυρήγματος,την ομολογία της πίστεως ως σωτήρα του κόσμου,το βάπτισμα των πιστευόντων για την συμμετοχή τους στην εν Χριστώ καινή ζωή,την επίθεση των χειρών των αποστόλων για την μετάδοση των δωρεών του Αγίου Πνεύματος και την συμμετοχή των βαπτισθέντων στην θεία ευχαριστία για την συσσωμάτωσή τους στο προεκτεινόμενο στην ιστορία της σωτηρίας σώμα του Χριστού,ʼʼο εστίν η Εκκλησίαʼʼ.

Βάπτισμα,χρίσμα και θεία Ευχαριστία αποτελούσαν κατά την αποστολική εποχή τις βασικές προυποθέσεις για την ενεργοποίηση σε κάθε πιστό της καινής εν Χριστώ ζωής.
Η σχέση του μυστηρίου του Χριστού και του μυστηρίού της Εκκλησίας προσδιορίζει σαφώς όχι μόνο την χριστοκεντρική οντολογία της Εκκλησίας,αλλά και το βαθύτερο νόημα της ζωής των χριστιανών.

Η εν Χριστώ ζωή είναι δυνατή μόνο στην οργανική σχέση με το όλο σώμα της Εκκλησίας και με την ζωογόνο πνοή του αγίου Πνεύματος,το οποίο ʽʼπάντα συγκροτεί τον θεσμό της Εκκλησίαςʼʼ.
Η συμμετοχή των πιστών στο πασχάλιο μυστήριο ενεργοποιείται με τον φωτισμό του αγίου Πνεύματος,το οποίο χορηγεί την ποικιλία των χαρισμάτων και καθιστά δυνατή την γέννηση της εν Χριστώ νέας ανθρωπότητας.

Η συνείδηση των πρώτων χριστιανών περί της Εκκλησίας ήταν βεβαίως χριστοκεντρική,αφού με την σάρκωση του Λόγου του Θεού,συνδέεται όλο το μυστήριο της Εκκλησίας,το μέγα μυστήριο της ευσεβίας.
Ωστόσο η αυθεντική βίωση της νέας πραγματικότητας του κόσμου για την πραγμάτωση της βασιλείας του Θεού ήταν πνευματοκεντρική.
Η συσσωμάτωση των πιστών στο σώμα του Χριστού πραγματοποιείται με το βάπτισμα και βιώνεται αδειαλείπτως στη θεία Ευχαριστία.

Το βάπτισμα γινόταν κατά τον τύπο της τελέσεως της βαπτίσεως του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο,δηλαδή σε τρέχον νερό.Οι απόστολοι είχαν λάβει επίσης το βάπτισμα του Ιωάννου,έλαβαν δε κατά την Πεντηκοστή και το άγιο Πνεύμα.
Συμφώνως προς την εντολή του Κυρίου,η οποία δόθηκε μετά την ανάσταση,οι απόστολοι βάπτιζαν με τον ίδιο τύπο βαπτίσματος όσους πίστευαν στον Χριστό.

Για την τέλεση του βαπτίσματος ήταν αναγκαία η ακρόαση του αποστολικού κυρήγματος και η συνειδητή αποδοχή του περιεχομένου του.
Το βάπτισμα ετελείτο κατʼαρχάς ʽʼεν ονόματι του Ιησού Χριστούʼʼ.Η εξωτερική τυπολογική σχέση του βαπτίσματος Ιωάννου προς το χριστιανικό βάπτισμα(μετάνοια-άφεση) δεν εξαφάνιζε και τα στοιχεία της ουσιαστικής τους διαφοράς(επίκληση του ονόματος του Ιησού Χριστού-δωρεά του αγίου Πνεύματος).
Η διαφορά αυτή δεν υπήρξε υστερογενής,ως συνήθως υποστηρίζεται,αλλά μαρτυρείται ήδη από την αρχή(Ματθ.3,11).Υπό την έννοια αυτή όσοι δέχθηκαν το κύρηγμα του διακόνου Φιλλίπου στη Σαμάρεια και βαπτίσθηκαν έπρεπε να λάβουν και το άγιο Πνεύμα με την επίθεση των χειρών των αποστόλων(Πράξ.8,14-17.19,2-6),των αυθεντικών δηλαδή οικονόμων της χάριτος.

Η επίθεση των χειρών θεωρήθηκε ως η βάση του μυστηρίου του Χρίσματος ,με το οποίο ήταν συνενωμένο από την αρχή το βάπτισμα,δηλώνεται δε η μετάδοση των δωρεών του αγίου Πνεύματος στον βαπτισθέντα.
Όσοι δέχονταν το βάπτισμα και την επίθεση των χειρών ,ήταν μέτοχοι στα χαρίσματα του αγίου Πνεύματος(γλωσσολαλια,προφητεία κ.α).

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ,Β.ΦΕΙΔΑ.

[Dimokratis]

Κατά την μεταποστολική εποχή αντί για την επίθεση των χειρών εισήχθη το χρίσμα με αγιασμένο έλαιο υπό τη μορφή του αγίου μύρου.Η Διδαχή(μεταξύ ετών 80 και 90μ.Χ) παρέχει σαφείς ειδήσεις ως προς τον τρόπο τελέσεως του Βαπτίσματος κατά το τέλος του αʼ αι.
Προ του βαπτίσματος γινόταν βέβαια και η σχετική κατήχηση.Η κατήχηση περιλάμβανε τη διδασκαλία της όλης ιστορίας της εν Χριστώ σωτηρίας και την τελετουργική προετοιμασία του κατηχουμένου.
Η μεν διδασκαλία της ιστορίας της θείας οικονομίας περιείχε,όπως αναφέρεται και στην Επιστολή Βαρνάβα,πολλά στοιχεία και από τις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης,η δε ηθική κατήχηση περιείχε,όπως δηλώνεται στην Διδαχή και Επιστολή Βαρνάβα,τη διδασκαλία περί των Δύο οδών.
Είναι ευνόητο οτί,η κατήχη ως προς το πρόσωπο του Ιησού Χριστού ήταν διαφορετική ως προς την σύνθεσή της για τους εξ Ιουδαίων και διαφορετική για τους εξ Εθνών χριστιανούς,αλλά ο θεολογικός της πυρήνας ήταν ο ίδιος και στις δύο περιπτώσεις.
Προ του βαπτίσματος ο κατηχούμενος νήστευε μία ή δύο ημέρες.Επίσης προ του βαπτίσματος πρέπει να γινόταν η τελετουργική πράξη ʽʼσυντάξεωςʼʼ και ʽʼαποτάξεωςʼʼ.
Η ομολογία του βαπτίσματος,η οποία αναπτύχθηκε και προσέλαβε σαφέστερο δογματικό χαρακτήρα περί τα μέσα του Βʼ αιώνα,αποτέλεσε τη βάση των βαπτιστηρίων συμβόλων της πίστεως.
Αμέσως μετά το βάπτισμα και το χρίσμα ακολουθούσε η θεία ευχαριστία και συμμετείχαν σε αυτή μόνο όσοι ήταν βαπτισμένοι.Η θεία ευχαριστία τελούνταν σε ιδιωτικές κατοικίες,τις κατʼοίκον Εκκλησίες.Στη θεία ευχαριστία συμμετείχαν όλοι οι πιστοί της τοπικής Εκκλησίας ,αλλά ορισμένες ιουδαιοχριστιανικές κοινότητες,ιδιαίτερα στη Μ.Ασία,δεν τελούσαν την θεία ευχαριστία μαζι με τις τοπικές κοινότητες των εξ εθνών χριστιανών
Πολλές από αυτές τις ιουδαιοχριστιανικές κοινότητες τελικώς εξελίχθηκαν σε ζηλωτικές αιρετικές ομάδες(Ναζωραίοι,Εβιωνίτες,Ελκαισαίτες),ιδιαίτερα μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων(70μ.Χ.).

[Dimokratis]

Της θείας ευχαριστίας προηγείτο κατά κανόνα η Εξομολόγηση των πιστών.
Η εξομολόγηση είχε βεβαίως ως βάση την προτροπή της Επιστολής Ιακώβου:ʼʼΕξομολογείσθε ουν αλλήλοις τάς αμαρτίας και προσεύχεσθε υπέρ αλλήλων,όπως ιαθήτεʼʼ(5,16).
Στην εξομολόγηση όμως δεν παρείχετο συγχώρηση και στα βαρέα αμαρτήματα.Η θεία ευχαριστία ήδη από τους αποστολικούς χρόνους ετελείτο την νύχτα Σαββάτου προς Κυριακή,η οποία αποτελούσε και την κυριότερη εορτή των χριστιανών.



Επίσης είχε ήδη καθιερωθεί η εορτή του Πάσχα με χριστιανικό όμως πνεύμα.

Οι νηστείες των χριστιανών συνεδέοντο συνήθως με την Τετάρτη και Παρασκευή κάθε εβδομάδας και όχι με την Δευτέρα και την Πέμπτη,με τις οποίες συνεδέοντο οι νηστείες των Εβραίων.

Κέντρο λοιπόν της πνευματικής ζωής κάθε χριστιανικής κοινότητας κατά την αποστολική εποχή ήταν η θεία ευχαριστία,με την οποία συνδέονταν ο όλος θρησκευτικός βίος των πιστών και στην οποία βιωνώταν η ένωση τους με τον Χριστό,την κεφαλή της Εκκλησίας.Πρότυπο για τους πιστούς ήταν ο ίδιος ο Χριστός ,ο οποίος ήταν το κέντρο της πνευματικής τους ζωής.
Πράγματι ο πιστός όταν ενδύεται με το βάπτισμα τον Χριστό καθίσταται ʽʼσύμφυτοςʼʼ και ʽʼσυμμέτοχοςʼʼ της ζωής του Χριστού και της αγιότητας αυτού,ανακαινίζεται ʽʼκατʼεικόνα του κτίσαντος αυτόνʼʼ Ιησού Χριστού και ζει ʽʼεν καινότητι ʽʼζωής και εν καινότητι πνεύματος,εν Χριστώ Ιησού,ʼʼάχρις ουν μορφωθή Χριστός εν υμίνʼʼ.

Η Χριστοκεντρική θεώρηση της πνευματικής ζωής των πιστών καθιστούσε φανερό,οτί αυτοί έπρεπε να πράτουν ʽʼόσα εστίν αληθή,όσα σεμνά όσα δίκαια,όσα προσφιλή,όσα εύφημα,ει τις αρετή και εί τις έπαινοςʼʼ.

Η ηθική διδασκαλία αριθμούσε ορισμένες αρετές,όχι βεβαίως με την έννοια της καταγραφής ενός εξαντλητικού συστήματος ηθικής αλλά κυρίως με την έννοια μιας αμεσότερης εφαρμογής του κηρύγματος της εν Χριστώ σωτηρίας στη ζωή των πιστών για την ʽʼμόρφωσηʼʼ της εικόνας του Χριστού στα πρόσωπα τους.