Ο Κύριος είπε: « Όπου είναι συναγμένοι δυο ή τρεις στο όνομά μου ,εκεί είμαι κι εγώ ανάμεσά τους » ( Ματθ. 18: 20 ) . Ώστε λοιπόν, δεν βρίσκονται δυο-τρεις ενωμένοι στο όνομά Του; Βρίσκονται, αλλά σπάνια. Άλλωστε δεν μιλάει για μιαν απλή τοπική σύναξη και ένωση ανθρώπων. Δεν ζητάει μόνο αυτό. Θέλει, μαζί με την ένωση, να υπάρχουν στους συναγμένους και οι άλλες αρετές. Με αυτά τα λόγια, δηλαδή, θέλει να πει: « Αν κάποιος θα έχει εμένα σαν βάση και προϋπόθεση της αγάπης του στο πλησίον ,και μαζί με αυτή την αγάπη έχει και τις άλλες αρετές, τότε θα είμαι μαζί του » . Τώρα όμως οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν άλλα κίνητρα. Δεν βασίζουν στο Χριστό την αγάπη τους. Ο ένας αγαπάει κάποιον γιατί κι εκείνος του δείχνει αγάπη. Ο άλλος αγαπάει εκείνον που τον τίμησε. Και ο άλλος αγαπάει εκείνον που του φάνηκε χρήσιμος σε μιαν υπόθεσή του. Είναι δύσκολο να βρεις κάποιον που να αγαπάει τον πλησίον μόνο για χάρη του Χριστού, γιατί σύνδεσμος των ανθρώπων είναι συνήθως τα υλικά συμφέροντα. Μια αγάπη, όμως ,με τέτοια ελατήρια ,είναι χλιαρή και πρόσκαιρη. Με το παραμικρό πρόβλημα – υβριστικό λόγο, χρηματική ζημιά, ζήλεια, φιλοδοξία ή κάτι άλλο παρόμοιο- η αγάπη αυτή, που δεν έχει θεμέλιο πνευματικό, διαλύεται.
Απεναντίας, η αγάπη που έχει αιτία και θεμέλιο το Χριστό, είναι σταθερή και ακατάλυτη. Τίποτα δεν μπορεί να τη διαλύσει, ούτε συκοφαντίες, ούτε κίνδυνοι, ούτε και απειλή θανάτου ακόμα. Εκείνος που έχει τη χριστιανική αγάπη ,όσα δυσάρεστα κι αν πάθει από έναν άνθρωπο, δεν παύει να τον αγαπάει. Γιατί δεν επηρεάζεται από τα όποια παθήματά του ,αλλά εμπνέεται από την Αγάπη, το Χριστό. Για αυτό και η χριστιανική αγάπη, όπως έλεγε ο Παύλος, ποτέ δεν ξεπέφτει.
Και τι μπορείς ,αλήθεια, να επικαλεστείς ως αιτία, για να πάψεις να αγαπάς το συνάνθρωπό σου ; Το ότι , ενώ εσύ τον τιμούσες, αυτός σε έβρισε; Ή το ότι , ενώ εσύ τον ευεργέτησες ,αυτός θέλησε να σε βλάψει; Μα αν τον αγαπάς για τον Χριστό, αυτές οι αιτίες θα σε κάνουν όχι να τον μισήσεις ,αλλά να τον αγαπήσεις περισσότερο. Γιατί όλα όσα καταργούν τη συνηθισμένη συμφεροντολογική αγάπη ,δυναμώνουν τη χριστιανική αγάπη. Πως; Πρώτον, επειδή όποιος σου φέρεται εχθρικά ,σου εξασφαλίζει αμοιβή από τον Θεό. Και δεύτερον, επειδή αυτός, ως πνευματικά άρρωστος ,χρειάζεται τη συμπάθεια και τη συμπαράστασή σου…
Έτσι , λοιπόν , όποιος έχει χριστιανική αγάπη, εξακολουθεί να αγαπάει τον πλησίον ,είτε αυτός τον μισεί ,είτε τον βρίζει είτε τον απειλεί, με την ικανοποίηση ότι αγαπάει για τον Χριστό αλλά και μιμείται τον Χριστό, που τέτοιαν αγάπη έδειξε στους εχθρούς Του. Όχι μόνο θυσιάστηκε για κείνους που Τον μίσησαν και Τον σταύρωσαν ,μα και παρακαλούσε τον Πατέρα Του να τους συγχωρέσει: « Πατέρα, συγχώρεσέ τους ,δεν ξέρουν τι κάνουν » ( Λουκ. 23: 34 ) .
Η αγάπη ,επίσης ,δεν ξέρει τι θα πει συμφέρον . Για αυτό ο Παύλος μας συμβουλεύει: « Κανείς να μην επιδιώκει ό,τι βολεύει τον ίδιο ,αλλά ό,τι βοηθάει τον άλλο » ( Α΄ Κορ. 10: 24 ) . Μα ούτε και ζήλεια γνωρίζει η αγάπη ,γιατί όποιος αγαπάει αληθινά, θεωρεί τα καλά του πλησίον σαν δικά του. Έτσι η αγάπη σιγά-σιγά μεταβάλλει τον άνθρωπο σε άγγελο. Αφού τον απαλλάξει από το θυμό ,το φθόνο και κάθε άλλο τυραννικό πάθος ,τον βγάζει από την ανθρώπινη φυσική κατάσταση και τον εισάγει στην κατάσταση της αγγελικής απάθειας.
Πως γεννιέται όμως μέσα στην ψυχή του ανθρώπου η αγάπη; Η αγάπη είναι καρπός της αρετής. Αλλά και η αγάπη ,με τη σειρά της, γεννάει την αρετή. Και να πως γίνεται αυτό: Ο ενάρετος δεν προτιμάει τα χρήματα από την αγάπη στο συνάνθρωπό του. Δεν είναι μνησίκακος. Δεν είναι άδικος. Δεν είναι κακολόγος. Όλα τα υπομένει με ψυχική γενναιότητα . Από αυτά προέρχεται η αγάπη. Το ότι από την αρετή γεννιέται η αγάπη ,το φανερώνουν τα λόγια του Κυρίου: « όταν θα πληθύνει η κακία, θα ψυχρανθεί η αγάπη » ( Ματθ. 24: 12 ) . Και το ότι από την αγάπη πάλι γεννιέται η αρετή, το φανερώνουν τα λόγια του Παύλου: « Όποιος αγαπάει τον άλλο ,έχει τηρήσει το σύνολο των εντολών του Θεού » ( Ρωμ. 13: 8 ) . Ένα από τα δύο, λοιπόν, απαιτείται ,η αγάπη ή αρετή. Όποιος έχει το ένα, οπωσδήποτε θα έχει και το άλλο. Και αντίθετα: Όποιος δεν αγαπάει ,θα κάνει και το κακό. Και όποιος κάνει το κακό, δεν αγαπάει. Την αγάπη, επομένως, ας προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε ,γιατί είναι ένα φρούριο, που μας προφυλάσσει από κάθε κακό…
Ο απόστολος δεν είπε απλά « αγαπάτε » ,αλλά « επιδιώκετε την αγάπη » ( Α΄ Κορ. 14
) ,καθώς απαιτείται μεγάλος αγώνας για να την αποκτήσουμε . Η αγάπη τρέχει γοργά και εξαφανίζεται, γιατί πολλά πράγματα του κόσμου τούτου την καταστρέφουν. Ας την επιδιώκουμε, ας τρέχουμε συνεχώς από πίσω της ,για να τη συλλάβουμε ,πριν προφθάσει να μας φύγει.Ο Παύλος μας αναφέρει και τους λόγους για τους οποίους πρέπει να αγαπάμε ο ένας τον άλλο, λέγοντας: « Να δείχνετε με στοργή την αδελφική αγάπη σας για τους άλλους » ( Ρωμ. 12: 10 ) . Θέλει να πει: Είστε αδέλφια και για αυτό πρέπει να έχτε αγάπη αδελφική μεταξύ σας . Αυτό είπε και ο Μωυσής στους Εβραίους εκείνους που φιλονικούσαν στην Αίγυπτο: « Γιατί μαλώνετε; Αδέλφια είστε » ( πρβλ. Εξ. 2:13 ) . Αξιοπαρατήρητο είναι το ότι ο απόστολος ενώ συμβουλεύει τους χριστιανούς στις μεταξύ τους σχέσεις να δείχνουν στοργή και αγάπη αδελφική ο ένας για τον άλλον ,όταν αναφέρεται στις σχέσεις των χριστιανών με τους άπιστους ,λέει κάτι διαφορετικό: « Όσο εξαρτάται από σας, να ζείτε ειρηνικά με όλους τους ανθρώπους » ( Ρωμ. 12: 18 ) . Στην περίπτωση των απίστων, δηλαδή, ζητάει να μη φιλονικούμε μαζί τους ,να μην τους μισούμε , να μην τους περιφρονούμε, ενώ στην περίπτωση των αδελφών μας χριστιανών ζητάει επιπλέον στοργή, φιλαδελφία, αγάπη ειλικρινή και ανυπόκριτη ,αγάπη θερμή και μόνιμη.
Πώς όμως ,θα είναι μόνιμη η αγάπη; Μας το υποδεικνύει και αυτό ο απόστολος ,λέγοντας: « Να συναγωνίζεστε ποιος θα τιμήσει περισσότερο τον άλλο » ( Ρωμ. 12: 10 ) . Με αυτόν τον τρόπο και δημιουργείται η αγάπη και μόνιμα παραμένει. Γιατί στα αλήθεια δεν υπάρχει καλύτερο μέσο για τη διατήρηση της αγάπης ,όσο το να παραχωρούμε στον άλλο τα πρωτεία της τιμής. Έτσι και η αγάπη γίνεται ζωηρή και η αλληλοεκτίμηση βαθειά.
Πέρα από την τιμή, χρειάζεται ακόμα να δείχνουμε ενδιαφέρον για τα προβλήματα του άλλου ,γιατί ο συνδυασμός της τιμής με το ενδιαφέρον δημιουργεί τον πιο θερμή αγάπη. Δεν φτάνει να αγαπάμε μόνο με την καρδιά, αλλά είναι απαραίτητα κι αυτά τα δύο, τιμή και ενδιαφέρον, που είναι της αγάπης εκδηλώσεις , αλλά και συνάμα προϋποθέσεις. Γεννιούνται από την αγάπη, αλλά και γεννούν αγάπη…
Πρέπει να γνωρίζουμε πως η αγάπη δεν είναι κάτι το προαιρετικό. Είναι υποχρέωση. Οφείλεις να αγαπάς τον αδελφό σου ,τόσο γιατί έχεις πνευματική συγγένεια με αυτόν, όσο και γιατί είστε μέλος ο ένας του άλλου. Αν λείψει η αγάπη ,έρχεται η καταστροφή.
Οφείλεις να αγαπάς τον αδελφό σου και για έναν άλλο λόγο: Γιατί έχεις κέρδος και ωφέλεια , αφού με την αγάπη τηρείς όλο το νόμο του Θεού. Έτσι ο αδελφός, που αγαπάς, γίνεται ευεργέτης σου. Και πράγματι, το « μη μοιχεύσεις, μη φονεύσεις, μην κλέψεις, μην επιθυμήσεις και όλες γενικά οι εντολές συνοψίζονται σε τούτη τη μία, το να αγαπήσεις τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου » ( Ρωμ, 13: 9).
Και ο ίδιος ο Χριστός βεβαίωσε ,ότι όλος ο νόμος και η διδασκαλία των προφητών συνοψίζονται στην αγάπη ( Ματθ. 22 : 40 ) . Και κοίτα πόσο ψηλά την έβαλε: Καθόρισε δύο εντολές αγάπης και τα όρια της καθεμιάς. Η πρώτη, είπε, είναι το να αγαπάς τον Κύριο, το Θεό σου. Και η δεύτερη ,το ίδιο σπουδαία είναι, είναι το να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου ( Ματθ. 22 : 37- 39 ) . Τι μπορεί να φτάσει τη φιλανθρωπία και την καλοσύνη του Χριστού! Την αγάπη σε Αυτόν, μολονότι είμαστε ανυπολόγιστα κατώτεροί Του, την εξισώνει με την αγάπη στο συνάνθρωπό μας. Για αυτό και τα όρια των δύο αυτών εντολών αγάπης σχεδόν ταυτίζονται. Για την πρώτη, στο Θεό, είπε « μʼ όλη σου την καρδιά σου και με όλη την ψυχή σου » ( Ματθ. 22 : 37 ) . Και για τη δεύτερη ,στο πλησίον, είπε « όπως τον εαυτό σου » ( Ματθ. 22: 39 ) . Και είναι αυτονόητο ,ότι χωρίς τη δεύτε
ρη δεν ωφελεί καθόλου η πρώτη. Άλλωστε ,όπως λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, « αν κάποιος πει πως αγαπάει το Θεό, μισεί όμως τον αδελφό του, είναι ψεύτης. Όποιος αγαπάει το Θεό, πρέπει να αγαπάει και τον αδελφό του » ( Α΄ Ιω. 4 : 20- 21 ) .
Όποιος έχει αγάπη ,δεν κάνει κακό στον πλησίον. Αφού η αγάπη είναι η εκπλήρωση όλων των εντολών του Θεού, έχει δυο πλεονεκτήματα ,την αποφυγή του κακού από τη μια και την επιτέλεση του καλού από την άλλη. Και εκπλήρωση όλων των εντολών ονομάζεται ,όχι μόνο γιατί αποτελεί σύνοψη όλων των χριστιανικών καθηκόντων μας ,αλλά και γιατί κάνει εύκολη την εκπλήρωσή τους…
Η αγάπη αποτελεί χρέος ,που μένει πάντα ανεξόφλητο. Όσο εργαζόμαστε για την απόδοσή του ,τόσο αυτό αυξάνεται. Όταν πρόκειται για οφειλές χρημάτων, θαυμάζουμε όσους δεν έχουν χρέη ,ενώ, όταν πρόκειται για την οφειλή της αγάπης ,καλοτυχίζουμε εκείνους που χρωστάνε πολλά. Για αυτό και ο απόστολος Παύλος γράφει: « Μην αφήνετε κανένα χρέος σε κανέναν, εκτός βέβαια από την αγάπη ,που την οφείλετε πάντα ο ένας στον άλλο » ( Ρωμ. 13 : 8 ) . Θέλει με αυτά τα λόγια να μας διδάξει ,ότι το χρέος της αγάπης πρέπει πάντα να το εξοφλούμε και συνάμα να το οφείλουμε. Ποτέ μάλιστα να μην πάψουμε να το οφείλουμε ,όσο βρισκόμαστε σε τούτη τη ζωή. Γιατί όσο βαρύ και δυσβάσταχτο είναι το να οφείλει κανείς χρήματα, άλλο τόσο αξιοκατάκριτο είναι το να μη χρωστάει αγάπη. Η αγάπη είναι ένα χρέος που παραμένει όπως είπα, πάντα ανεξόφλητο. Γιατί αυτό το χρέος είναι που περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο συγκροτεί τη ζωή μας και μας συνδέει στενότερα.
Κάθε καλή πράξη είναι της αγάπης καρπός. Για αυτό και ο Κύριος αναφέρθηκε πολλές φορές στην αγάπη. « Έτσι θα σας ξεχωρίζουν όλοι πως είστε μαθητές μου » , είπε, « αν έχετε αγάπη ο ένας για τον άλλο » ( Ιω. 13: 35 ) .
Όπως σε όλη μας τη ζωή τρέφουμε το σώμα μας ,έτσι πρέπει να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας, με περισσότερο μάλιστα ζήλο από αυτόν της τροφοδοσίας του σώματος ,γιατί η αγάπη οδηγεί στη αιώνια ζωή και δεν θα πάψει να υπάρχει ποτέ.
Την αναγκαιότητα της αγάπης τη μαθαίνουμε όχι μόνο από τα λόγια του Θεού ,αλλά κι από τα έργα Του. Ένα τέτοιο μάθημα είναι ο τρόπος της δημιουργίας μας. Ο Θεός ,δημιουργώντας τον πρώτο άνθρωπο, καθόρισε να προέλθουν από αυτόν όλοι οι άλλοι ,για να θεωρούμαστε όλοι σαν ένας άνθρωπος, και να συνδεόμαστε με την αγάπη του. Τον αγαπητικό σύνδεσμο όλων των ανθρώπων επέβαλε σοφά με τις συναλλαγές ,που αναγκαζόμαστε να έχουμε μεταξύ μας. Γιατί έδωσε πλήθος αγαθών στον κόσμο ,όχι όμως όλα παντού, αλλά σε κάθε χώρα ορισμένα είδη. Έτσι είμαστε υποχρεωμένοι να ερχόμαστε σε δοσοληψίες ,δίνοντας όσα μας περισσεύουν και παίρνοντας ό,τι έχουμε ανάγκη ,και να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας.
Το ίδιο έκανε ο Θεός και σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Δεν επέτρεψε στον καθένα να έχει όλες τις γνώσεις, αλλά στον ένα να έχει γνώσεις ιατρικής, στον άλλο οικοδομικής, στον άλλο κάποιας άλλης επιστήμης ή τέχνης κ.ο.κ. ,για να έχουμε ο ένας την ανάγκη του άλλου και έτσι να αγαπάμε ο ένας τον άλλο.
Το ίδιο γίνεται και στα πνευματικά χαρίσματα ,όπως λέει ο απόστολος: « Στον ένα το Άγιο Πνεύμα δίνει το χάρισμα να μιλάει με θεϊκή σοφία, σε έναν άλλο να μιλάει με θεϊκή γνώση, σε άλλον να θεραπεύει ασθένειες ,σε άλλον να μιλάει διάφορα είδη γλωσσών και σε άλλον να εξηγεί αυτές τις γλώσσες» ( Α΄ Κορ. 12
- 10 ) … Επειδή όμως τίποτα δεν είναι ανώτερο από την αγάπη, την έβαλε πάνω από όλα λέγοντας: « Αν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων ,ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, τα λόγια μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας ή σαν κυμβάλου αλαλαγμός. Κι αν έχω της προφητείας το χάρισμα και κατέχω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, κι αν έχω ακόμα όλη την πίστη ώστε να μετακινώ βουνά ,αλλά εν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα » ( Α΄ Κορ. 13 : 1 - 2 ) . Και δεν στάθηκε ως εδώ ,αλλά πρόσθεσε ότι κι αυτός ο θάνατος για την πίστη είναι ανώφελος ,αν λείπει η αγάπη ( Α΄ Kορ. 13 : 3 ) . Για ποιο λόγο τόνισε τόσο πολύ τη σημασία της αγάπης; Επειδή γνώριζε ,σαν σοφός γεωργός των ψυχών μας, πως, όταν η αγάπη ριζώσει καλά μέσα μας , θα ξεπροβάλουν από αυτήν, σαν άλλα βλαστάρια, όλες οι αρετές.
Γιατί ,όμως, να αναφέρουμε τα μικρά επιχειρήματα για τη σπουδαιότητα της αγάπης και να παραλείπουμε τα μεγάλα; Από αγάπη ήρθε κοντά μας ο Υιός του Θεού κι έγινε άνθρωπος ,για να καταργήσει την πλάνη της ειδωλολατρίας, να φέρει την αληθινή θεογνωσία και να μας χαρίσει την αιώνια ζωή, όπως λέει και ο ευαγγελιστής Ιωάννης: « Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο ,ώστε παρέδωσε στον θάνατο τον μονογενή του Υιό , για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια » ( Ιω. 3: 16 ) . Από την αγάπη φλογισμένος ο Παύλος είπε τα ουράνια τούτα λόγια: « Τι λοιπόν μπορεί να μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού; Μήπως τα παθήματα, οι στενοχώριες, οι διωγμοί, η πείνα, η γύμνια, οι κίνδυνοι ή ο μαρτυρικός θάνατος; » . ( Ρωμ.8 : 35 ) . Και αφού αδιαφόρησε για όλες αυτές τις δυσκολίες ,θεωρώντας τες ανίσχυρες, ανέφερε τις πιο φοβερές , περιφρονώντας τες κι αυτές: « Ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε παρόντα ούτε μέλλοντα ούτε κάτι άλλο ,είτε στον ουρανό είτε στον άδη, ούτε κανένα άλλο δημιούργημα θα μπορέσουν ποτέ να μας χωρίσουν από την αγάπη του Θεού, όπως αυτή φανερώθηκε στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, του Κυρίου μας » ( Ρωμ. 8: 38-39 ) …
Η αγάπη σου παρουσιάζει τον πλησίον σαν άλλο εαυτό σου ,σε διδάσκει να χαίρεσαι για την ευτυχία εκείνου, σαν να είναι δική σου ευτυχία, και να λυπάσαι για τις συμφορές του, σαν να είναι δικές σου συμφορές. Η αγάπη κάνει ένα σώμα τους πολλούς και δοχεία του Αγίου Πνεύματος τις ψυχές τους. Γιατί το πνεύμα της ειρήνης δεν αναπαύεται εκεί που βασιλεύει η διαίρεση, αλλά εκεί που επικρατεί ενότητα ψυχών. Η αγάπη, επίσης, κάνει κοινά σε όλους τα αγαθά του καθενός ,όπως βλέπουμε στις πράξεις των Αποστόλων: « Όλοι οι πιστοί είχαν μια καρδιά και μια ψυχή. Κανείς δεν θεωρούσε ότι κάτι από τα υπάρχοντα του ήταν δικό του ,αλλά όλα τα είχαν κοινά » ( Πραξ. 4 : 32 ) .
Εκτός από αυτά, η αγάπη χαρίζει στους ανθρώπους μεγάλη δύναμη. Δεν υπάρχει κάστρο τόσο γερό, αχάλαστο και άπαρτο από τους εχθρούς. Όσο είναι ένα σύνολο ανθρώπων αγαπημένων και σφιχτοδεμένων με τον καρπό της αγάπης, την ομόνοια. Και του διαβόλου ακόμα τις επιθέσεις μπορούν να αποκρούουν ,γιατί, αντιμετωπίζοντας τον ενωμένοι, γίνονται αήττητοι ,εξουδετερώνουν τα τεχνάσματά του και στήνουν λαμπρά τρόπαια της αγάπης. Όπως οι χορδές της λύρας ,μολονότι είναι πολλές ,δίνουν έναν γλυκύτατο ήχο, καθώς συνεργάζονται όλες αρμονικά κάτω από τα δάχτυλα του μουσικού, έτσι κι εκείνοι που έχουν ομόνοια ,σαν άλλη λύρα αγάπης ,δίνουν μια θαυμάσια μελωδία. Για αυτό ο Παύλος συμβουλεύει τους πιστούς να επιδιώκουν σε κάθε περίσταση την ομοφροσύνη , να θεωρούν τους άλλους ανώτερους από τον εαυτό τους, για να μη διαλύεται η αγάπη από την κενοδοξία ,να είναι μονοιασμένοι ,να τιμούν ο ένας τον άλλο, να υπηρετούν ο ένας τον άλλο.
Η αγάπη μας κάνει άμεμπτους ,γιατί εμποδίζει την πλεονεξία, τη λαγνεία, το φθόνο και άλλα πάθη να κυριέψουν την ψυχή. Γενικά, δεν υπάρχει πάθος, δεν υπάρχει αμάρτημα που να μην το καταστρέφει η αγάπη. Ευκολότερα μπορεί να γλυτώσει από του καμινιού τις φλόγες ένα ξερό κλαράκι, παρά από της αγάπης τη φωτιά η αμαρτία. Αν ,λοιπόν, φυτέψουμε την αγάπη στην καρδιά μας ,θα είμαστε άγιοι. Ναι ,γιατί όλοι οι άγιοι με την αγάπη ευαρέστησαν το Θεό, Για ποιο λόγο ο Άβελ έγινε θύμα φόνου και όχι φονιάς; Γιατί είχε σφοδρή αγάπη στον αδελφό του και δεν μπορούσε να του κάνει κακό ούτε όταν εκείνος τον σκότωνε. Και ποιόν λόγο ο Κάιν φθόνησε τον Άβελ και τον θανάτωσε; Γιατί στην ψυχή του δεν είχε αγάπη . Για ποιο λόγο οι δυο γιοι του Νώε ,ο Σημ και ο Ιάφεθ ,απέκτησαν καλή φήμη; Γιατί αγαπούσαν πολύ τον πατέρα τους και δεν ανέχονταν να τον δουν γυμνό. Και τον τρίτο, τον Χαμ γιατί τον καταράστηκε ο Νώε; Γιατί δεν αγαπούσε τον πατέρα του και τον περιγέλασε. Μα και του Αβραάμ η μεγάλη φήμη που οφείλεται; Στην αγάπη που έδειξε τόσο στον ανηψιό του Λωτ όσο και στους Σοδομίτες, που για τη σωτηρία τους μεσολάβησε στο Θεό … ]
Από το βιβλίο « Θέματα ζωής»
Α΄
ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Ιερά Μονή Παρακλήτου
Ωρωπός Α
ττικής 2003