Συνεχώς, νύκτα και ημέραν εύχομαι δια σε εις τον Θεόν και την Παναγίαν μας, την στοργικήν μητέρα όλων των Χριστιανών και ιδιαιτέρως των μοναχών, «Τείχος ακατάβλητον δια τους παρθένους». Δια τούτο θάρσει εις την Υπέρμαχον των πολεμουμένων και αγωνίζου ανδρείως κατά των δαιμονικών λογισμών και φαντασιών, λέγοντας νοερώς την ευχήν του γλυκυτάτου Ιησού μας. Μνημόνευε τούτο το αγιώτατον όνομα, το οποίον τρέμουσι πάσαι αι δυνάμεις του σκότους. Φώναζε το άγιον όνομα της Παναγίας μας μέσα εις την καρδίαν σου, δια να λάβης δύναμιν πνευματικήν, προς αντιμετώπισιν κάθε δαιμονικής επεμβάσεως.
=========================================================================================== Β΄ Περί Νοεράς και Καρδιακής Προσευχής
21 η.Επιστολή.
Προσεύχου, παιδί μου, διότι εκ της προσευχής εξαρτώνται τα πάντα και γενικώτερα η σωτηρία των ψυχών μας. Όταν προσευχώμεθα με πόνον και ταπείνωσιν, ο Θεός ακούει την προσευχήν μας και κατά το συμφέρον μας ανταποκρίνεται. Συμβαίνει πολλάκις το θέλημα του Θεού μετά την προσευχήν μας, να εκφράζεται εν τη πράξει τελείως διαφορετικά από ό,τι προσευχήθημεν γενέσθαι, και τούτο συχνάκις μας πικραίνει, διότι δεν γίνεται το ιδικόν μας θέλημα, χωρίς να εννοούμεν το βάθος των θείων κριμάτων και ότι παρ’ όλην την διαφοράν της εκφράσεως του θείου θελήματος από το ιδικόν μας θέλημα, ο Θεός ως παντογνώστης, κατεργάζεται το συμφέρον μας ποικιλοτρόπως. Δια τούτο, παιδί μου, ας επισυνάξωμεν όλας τας δυνάμεις της ψυχής μας, προς εγκαρτέρησιν και εφαρμογήν της μεγάλης αρετής, που λέγεται Υπομονή.
============================================================================================ Β΄ Περί Νοεράς και Καρδιακής Προσευχής
22 α.Επιστολή.
Δόξα εις το άγιον όνομά Του, διότι Αυτόν εγνωρίσαμεν και λατρεύομεν κατά δύναμιν και αποφεύγομεν την σύγχυσιν και την ματαιότητα του αιώνος τούτου. «Δόξα τω Θεώ, τω αγαπήσαντι ημάς και λούσαντι ημάς από των αμαρτιών ημών εν τω αίματι Αυτού» (Αποκ. 1,5 ). Γνώριζε, παιδί μου ότι, όταν η καρδία σχολάζη εκ των πραγμάτων του κόσμου και ασχολήται με την μελέτην των θείων γραφών, φεύγουν οι μάταιοι λογισμοί, ο νους περιορίζεται εις την ενθύμησιν των θείων νοημάτων, δεν ενδιαφέρεται δια την παρούσαν ζωήν, αλλά από την μεγάλην ηδονήν της συνεχούς μελέτης υψούται εις τον Θεόν. Δια της συνεχούς δε επικλήσεως του ονόματος του Θεού, το οποίον γίνεται με την αδιάλειπτον ευχήν, «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», ο άνθρωπος λαμβάνει αίσθησιν της άλλης ζωής, του μέλλοντος αιώνος και της εις τους δικαίους αποκειμένης ελπίδος. Προγεύεται το μεγαλείον εκείνης της ζωής και λέγει μετ’ εκπλήξεως: Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως του ανεξιχνιάστου Θεού! Διότι ητοίμασεν άλλον κόσμον τόσον θαυμαστόν, δια να εισαγάγη εις αυτόν όλους τους λογισμούς και φυλάξη αυτούς εις την ατελεύτητον ζωήν.
============================================================================================ Β΄ Περί Νοεράς και Καρδιακής Προσευχής
23η.Επιστολή.
Τέκνα μου, την πνευματικήν ευωδίαν επιμεληθήτε, την προσευχήν λέγω, αυτήν την αγίαν συνομιλίαν μετά του Ιησού, που παρέχει πλουσίως τας ευλογίας Αυτού. Ναι, παιδία του Πνεύματος, ταύτην αγαπήσατε ολοκαρδίως, όπως γίνετε όλοι ευωδία χάριτος, ώστε να μοσχοβολάτε εις τους πλησίον σας και να είπουν: «Όντως ο μοναχισμός ποιεί τους μοναχούς να ευωδιάζουν αγγελικώς δια πνευματικής χάριτος». Λοιπόν μακράν αφ’ υμών τα βρωμερά πάθη έστωσαν, ως αιτία δυσωδίας και κακής εντυπώσεως.
============================================================================================ Β΄ Περί Νοεράς και Καρδιακής Προσευχής
24η.Επιστολή.
Ας βιαζώμεθα, τέκνα, εις την ευχήν του γλυκυτάτου Ιησού μας, να δώση το έλεός Του να ενωθώμεν με την χάριν Του, δια να κάμνωμεν τας θείας Του εντολάς και να αποκτήσωμεν την αγάπην Του, και όταν εκείνην αποκτήσωμεν, ποιεί ημάς θεούς κατά χάριν και μέθεξιν, τότε και ο δρόμος του Χριστού μας δεν θα μας είναι τραχύς και ανηφορικός, αλλά γλυκύς και ευφρόσυνος και τότε με πολλήν ευκολίαν θα εργαζώμεθα τας εντολάς Του.
============================================================================================ Λόγος πρώτος
Περί Νήψεως
Και Νοεράς Καρδιακής Προσευχής.
Οι νηπτικοί πατέρες εκοπίασαν πολύ δια να εύρουν την χάριν του Θεού μέσω της προσευχής. Δια τούτο ημείς τα τέκνα των χρεωστούμεν διηνεκείς ευχαριστίας, διότι μας έδειξαν ένα δρόμον, ο οποίος οδηγεί την ψυχήν εις την ένωσιν μετά του Θεού. Θαυμάζει κανείς και λέγει: «Μα πως είναι δυνατόν οι άνθρωποι και δη οι μοναχοί και οι ιερωμένοι να ημπορούν να ζήσουν πνευματικώς, ικανοποιούντες τας ψυχικάς ανάγκας των, χωρίς την προσευχήν, την οποίαν οι πατέρες μας οι νηπτικοί, μας εχάρισαν εκ της εμπειρίας των;». Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο μέγας φωστήρ της ησυχίας, της νήψεως και δη της προσευχής της αδιαλείπτου, έγραψε τα μεγαλύτερα και πλέον συστηματικά μαθήματα και επήρε την επωνυμίαν «η κορυφή και ο πρύτανις των νηπτικών». Όταν ασκήτευε έξω της Μεγίστης Λαύρας μαζί με την συνοδείαν του, γενόμενος εν οπτασία, είδε ότι είχεν έμπροσθέν του ένα δοχείον, ωσάν είδος κανάτας, η οποία είχε μέσα υλικόν υγρόν και εκ της πληθώρας που είχεν αύτη, εξεχείλιζε και εχάνετο. Εφαίνετο ωσάν γάλα αυτό το ωραίον λευκόν πόμα, που είχε μέσα αυτό το δοχείον. Ένας ιεροπρεπής άνθρωπος του λέγει: «Διατί, Γρηγόριε, αφήνεις και χύνεται και χάνεται τόσον υλικόν πνευματικόν και δεν το δίδεις εις τους χρείαν έχοντας;» Κατάλαβε βέβαια ο άγιος, ότι ήτο η χάρις του Θεού. Ήτο αυτό το πνευματικόν υλικόν και ποτόν που είχε μέσα του ως χάριν Θεού, ως σοφίαν, ως πείραν, ως νήψιν, ως δύναμιν λόγου. Πως τα αφήνεις αυτά, λέγει, και τα περιορίζεις εδώ, εις τον τόπον αυτόν και δεν τα μεταδίδεις εις τους αδυνάτους, εις τους νηστικούς, εις τους πεινασμένους, εις τους διψασμένους ανθρώπους; Πράγματι μετά από χρόνια, με την βοήθειαν βέβαια και την οδηγίαν του Θεού, ευρέθη μεταξύ πολλών ανθρώπων και εσκόρπισε και επότισε τους έχοντας χρείαν πνευματικής ωφελείας. Ακόμη, και όταν ευρίσκετο εις τον κόσμον προσηύχετο κατά μόνας, ησύχαζε κατά μόνας εις το κελλί του και μόνον κατά το Σάββατον και την Κυριακήν παρευρίσκετο εις τας λειτουργίας. Όλας τας άλλας ημέρας, τας πέντε ημέρας της εβδομάδος, εκλείνετο μέσα εις το κελλί του και δεν έβγαινε καθόλου. Ούτε έτρωγε, ούτε έπινε. Μόνον το Σάββατον έλυε την ησυχίαν και επήγαινεν εις την θείαν λειτουργίαν. Εκοινώνει, κατέβαινεν εις την τράπεζαν, ωμίλει εις τους πατέρας και αδελφούς και από την Κυριακήν το απόγευμα ησύχαζεν πάλιν μέχρι το Σάββατον.
============================================================================================ Λόγος πρώτος
Περί Νήψεως
και Νοεράς Καρδιακής Προσευχής.
Αυτοί οι μεγάλοι Πατέρες μας εδίδαξαν ότι, όταν η ψυχή του ανθρώπου βάλλεται από λογισμούς ακαθάρτους, υπερηφάνους, εγωϊστικούς, βλασφήμους, αμαρτωλούς κ.λ.π., συν τω αντιρρητικώ λόγω, πρέπει να αγωνίζεται η ψυχή προς εκδίωξιν των λογισμών με τον θυμόν και με την οργήν συν τη ευχή. Δεν φθάνει μόνον ο θυμός και η οργή εναντίον των κακών φαντασιών και λογισμών, χρειάζεται απαραιτήτως να προσεύχεται ο άνθρωπος που πολεμείται, δια της αδιαλείπτου προσευχής, με την επίκλησιν του θείου ονόματος «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Κατά τους Πατέρας το όνομα του Χριστού έχει μέσα του ανορθωτικήν δύναμιν. Δηλαδή η προσευχή αυτή του Χριστού έχει δύναμιν, την πεπτωκυίαν ψυχήν, την ψυχήν που έχει πέσει χαμηλά, που έχει αδυνατήσει, που έχει αμελήσει, που έχει αμαρτήσει, να την ανορθώση. Εις τον πνευματικόν άνθρωπον υπάρχουν εις την ζωήν του ημέραι και στιγμαί, που αισθάνεται ένα άδειασμα μέσα του, μίαν αδυναμίαν ψυχικήν. Κάτι λείπει, κάτι μέσα του έχει φύγει και δεν ηξεύρει ακριβώς, πώς να επανέλθη εις τον εαυτόν του, πώς να επαναφέρη την πρώτην δύναμιν και χάριν, που είχεν η ψυχή. Το γέμισμά της, το οποίον έχασε, δεν γνωρίζει πώς να το επαναφέρη. Οι άγιοι Πατέρες, μας διδάσκουν εις αυτήν την περίπτωσιν: Επανάλαβε την ευχήν, ξαναάρχισε την προσευχήν, δια του στόματος, είτε δια του νοός, είτε δια της καρδίας και αυτό το γέμισμα το χαμένο επανέρχεται. Το επανευρίσκει ο άνθρωπος, αρκεί μονάχα να βιασθή εις την προσευχήν. Αξίαν έχει, όταν ο άνθρωπος δεν σταματά την ευχήν. Μα όταν εργάζεται, θα ερωτήση τις, ο νους ευρίσκεται εδώ κι εκεί. Μπορεί όμως τότε κάλλιστα με το στόμα, συντηρητικά, σιγανά να λέγη την προσευχήν και να επαναφέρη την ψυχήν του πάλιν εις την αίσθησιν της χάριτος.
============================================================================================ Λόγος πρώτος
Περί Νήψεως
και Νοεράς Καρδιακής Προσευχής.
Μας έχουν αφήσει οι πατέρες μας μίαν μεγάλην κληρονομίαν, της οποίας η αξία δεν έχει όρια, δεν έχει μέτρον, δεν έχει σταθμά, δεν έχει υπολογισμόν. Αύτη η κληρονομία είναι η νηπτική εργασία. Η Νηπτική εργασία νοείται ως προσοχή εις τους λογισμούς, εις τας φαντασίας και εις τας κινήσεις των αισθήσεων, ως δύναμις ψυχική, η οποία αντιδρά προς το κακόν, ως διορατικότης, το να βλέπη ο νους δηλαδή από μακράν τους πειρασμούς και να φεύγη λαμβάνων τα κατάλληλα μέτρα της ασφαλείας, ως προσευχή αδιάλειπτος και ως επισκόπησις της καρδίας εκ μέρους του νοός εις τους εισερχομένους και εξερχομένους εκ της καρδίας λογισμούς. Πριν οι άγιοι Πατέρες, οι νηπτικοί διδάσκαλοι να μας συστηματοποιήσουν την νοεράν προσευχήν, οι μοναχοί κυρίως ηδολέσχουν εις την πρακτικήν αρετήν. Πρακτική αρετή λέγεται η δια του σώματος άσκησις, όπως είναι η νηστεία, η εγκράτεια, αι μετάνοιαι, η αγρυπνία, αι προσευχαί των τυπικών, η υπακοή, η ταπείνωσις κ.λ.π.
Αυτή λέγεται πρακτική αρετή, η οποία είναι «προς ολίγον ωφέλιμος», η δε νηπτική «προς πάντα ωφέλιμος».
============================================================================================ Λόγος πρώτος
Περί Νήψεως
και Νοεράς Καρδιακής Προσευχής.
Από τον 14ον αιώνα και εντεύθεν, ήρχισεν η προσευχή να παίρνη συστηματοποίησιν και διοργάνωσιν εκ μέρους των Πατέρων. Άφησαν συγγράμματα δια την προσευχήν. Εκοινοποίησαν την νηπτικήν εργασίαν ως αναγκαίαν προς τελειοποίησιν του ανθρώπου. Όταν δεν είχε συστηματοποιηθή, δεν είχε κοινοποιηθή και δεν είχε κυκλοφορήσει ελεύθερα η διδασκαλία της νηπτικής εργασίας, οι πατέρες και οι πνευματικοί άνθρωποι εκοπίαζαν πολύ εις την πρακτικήν αρετήν. Έκαναν πολλάς νηστείας, πολλάς αγρυπνίας, ταλαιπωρίας κ.λ.π. Όταν όμως ήλθεν η νηπτική εργασία εις το φως, ως σύστημα και οργάνωσις, τότε το πολύ της ασκήσεως εσμικρύνθη, όχι ως μη αναγκαίον, αλλά διότι οι Πατέρες έδωσαν τον εαυτόν των εις την πνευματικήν εργασίαν περισσότερον παρά εις την πρακτικήν αρετήν. Διότι δια της νηπτικής εργασίας ηλευθερώνοντο από τους λογισμούς και εσμίκρυναν τα πάθη. Η νηπτική εργασία τους εχάριζε την καθαρότητα της καρδίας, δια τούτο δεν είχον τόσον απόλυτον ανάγκην της σωματικής ασκήσεως προς επίτευξιν της καθαρότητος της ψυχής.
============================================================================================ Λόγος πρώτος
Περί Νήψεως
και Νοεράς Καρδιακής Προσευχής.
Δι’ αυτόν τον λόγον δεν πρέπει και ημείς οι μοναχοί να αφήνωμεν την προσευχήν αυτήν, διότι είναι εις την ωφέλειαν 1000% επικυρωμένη. Διότι όταν η νηπτική εργασία καθαρίζη τον νουν και την καρδίαν και δίδη σώφρονα επιμέλειαν, τόσον εις τας εξωτερικάς αισθήσεις του σώματος, όσον και εις τας εσωτερικάς της ψυχής, τότε δεν έχει ανάγκην μεγάλης ασκήσεως ο μοναχός προς επίτευξιν του ιδίου σκοπού. Η πρακτική άσκησις είναι βοηθητικόν μέσον ως προς την νήψιν. Δια τούτο και οι Πατέρες, εν μέρει και κατά δύναμιν, ησκούντο εις την άσκησιν αυτήν την πρακτικήν προς βοήθειαν βέβαια της νηπτικής εργασίας. Κυρίως όμως επεδίωκον την νηπτικήν εργασίαν, διότι εδίδασκεν η προσευχή και η νήψις τα τελειότερα πνευματικά και θεωρητικά μαθήματα. Η νηπτική εργασία ωδήγει τον νηπτικόν άνθρωπον εις την θεωρίαν και από την θεωρίαν εις την σοφίαν και από την σοφίαν εις την αγάπην και εκ της αγάπης προήρχετο ο θείος έρως.
