Re: Άγνοια
Δημοσιεύτηκε: Σάβ Δεκ 03, 2011 6:23 am
“ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ”
Ἐνα βιβλίο τοῦ π. Αὐγουστίνου χρήσιμο, πού πρέπει να διαβάσει κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός
*************************************************************************
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
(Η «Κυριακή», το μικρό αυτό φυλλάδιο του Επισκόπου π. Αυγουστίνου Καντιώτου διαβάζετο κάθε Κυριακή στους Ναούς της περιφερείας του και εδίδετο στους πιστούς. Το πρώτο έτος (1971) δημοσίευσε ομιλίες πάνω στα Ευαγγέλια των Κυριακών, οι οποίες κυκλοφόρησαν και σε βιβλίο με τον τίτλο «Κυριακή». Το δεύτερο έτος (1972) δημοσίευσε ομιλίες πάνω στους Αποστόλους των Κυριακών, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Απόστολος».
Τα δύο επόμενα έτη η «Κυριακή» δημοσίευσε σύντομα κηρύγματα πάνω σε άλλα θέματα. Οι χριστιανοί τιμούν τους Αγίους, χωρίς όμως να ξέρουν τις πιο πολλές φορές τη ζωή τους και το μήνυμα, το οποίο κάθε Άγιος δίνει για την εποχή μας. Γι’ αυτό το τρίτο έτος (1973) η «Κυριακή» δημοσίευσε ομιλίες πάνω στη ζωή των Αγίων, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Μυρίπνοα Άνθη». Το τέταρτο δε έτος (1974) η «Κυριακή» δημοσίευσε ομιλίες πάνω σε διάφορα βασικά ανθρώπινα πάθη και ελαττώματα.
Οι ομιλίες αυτές κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Κοινωνικές πληγές».
Αλλά για να είναι συνειδητός ένας χριστιανός δεν αρκεί να πιστεύει ορθά και να ζει ηθικά. Πρέπει και να λατρεύει αληθινά. Πολλοί χριστιανοί μας αγνοούν βασικά πράγματα της ορθοδόξου λατρείας και το βαθύτερο νόημα των διαφόρων λειτουργικών τύπων. Αγνοούν τον τόπο της λατρείας και όλα όσα βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν. Μπαίνουν μέσα στο Ναό, χωρίς όμως να γνωρίζουν που μπαίνουν και τι σημαίνουν όλα αυτά που βλέπουν μπροστά τους. Αγνοούν τον τύπο της λατρείας. Αυτό που λέγεται «τυπικό» των διαφόρων ιερών ακολουθιών είναι άγνωστο στους πολλούς. Κι έτσι παρατηρείται το φαινόμενο να μπαίνουν χριστιανοί στο Ναό και να μη μπορούν να καταλάβουν σε ποιο σημείο του όρθρου ή της θ. Λειτουργίας βρίσκεται ο ιερεύς ή ο ψάλτης. Ακόμη αγνοούν την ουσία της ορθοδόξου λατρείας, την ουσία που κρύβεται πίσω από τους διαφόρους τύπους της λατρείας.
Η άγνοια του τόπου, δηλαδή του Ναού, του τύπου, δηλαδή του τυπικού της λατρείας, και της ουσίας της λατρείας, η άγνοια αυτή είναι μία από τις σπουδαιότερες αιτίες που συνεχώς αραιώνουν τα εκκλησιάσματα και αδειάζουν οι Ναοί. Η άγνοια αυτή εγκυμονεί κλιμακωτά τους εξής κινδύνους:
1) Τον κίνδυνο της τυπολατρίας. Οι χριστιανοί μπαίνοντας στο Ναό εκτελούν διαφόρους νεκρούς τύπους, κάνουν μερικές κινήσεις, προβαίνουν σε διάφορες ενέργειες, ακούνε ορισμένα ακατανόητα πράγματα και με το «Δι’ ευχών…» φεύγουν έχοντας την ψευδαίσθηση πως εκκλησιάστηκαν. Νομίζουν πως αν γίνουν ορισμένα πράγματα, έστω και ασυναίσθητα, και αν λεχθούν όλα τα «γράμματα», έστω και ακαταλαβίστικα, εξεπλήρωσαν το λατρευτικό τους καθήκον. Φοβερός ο κίνδυνος της τυπολατρίας.
2) Τον κίνδυνο της συνηθείας. Ιερείς και ψάλτες, αλλά και ο πολύς λαός κινούνται από το νόμο της συνηθείας κατά την ώρα της κοινής λατρείας. Κινούνται μηχανικά σαν ρομπότ, και λέγουν και ψάλλουν μηχανικά σαν γραμμόφωνα και μαγνητόφωνα.
3) Τον κίνδυνο της ασεβείας. Σε στιγμές φρικτές, όπου τα ιερότατα Μυστήρια τελεσιουργούνται, πολλοί χριστιανοί, αγνοώντας τη σημασία των στιγμών αυτών, δεν προσέχουν, δεν προσεύχονται, δεν μεταρσιώνονται, αλλ’ αντίθετα σκέπτονται άλλα πράγματα – μερικές φορές και αμαρτωλά -, συζητούν, ατακτούν, θορυβούν, με μια λέξη ασεβούν. Ω εάν ήξεραν τι γίνεται τις στιγμές αυτές!
4) Τον κίνδυνο της απομακρύνσεως από το Ναό. Όταν για πολλά χρόνια μπαίνουν στο Ναό και δεν συμμετέχουν στα τελούμενα μέσα σ’ αυτόν αισθάνονται κούραση. Δεν τους τραβά το ενδιαφέρον η λατρεία. «Τα ίδια και τα ίδια ακούω. Βαρέθηκα πια…», είναι συνηθισμένη δικαιολογία ανθρώπων, που έχουν άγνοια της ορθοδόξου λατρείας. Και πράγματα, τα οποία θα έπρεπε να τους ευφραίνουν, τους φαίνονται ανιαρά και τους κουράζουν, και παύουν να εκκλησιάζονται τακτικά.
Λόγω της αγνοίας πολλών χριστιανών πάνω στα θέματα της ορθοδόξου λατρείας, ο Επίσκοπος Φλωρίνης έκρινε σκόπιμο ν’ ασχοληθεί στην «Κυριακή» και με θέματα αφορώντα το Ναό και την ορθόδοξο λατρεία, και ιδιαίτερα τη θ. Λειτουργία. Και αφιέρωσε όλες τις ομιλίες της «Κυριακής» του έτους 1975 στον Ορθόδοξο Ναό και σ’ όσα βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν. Με τις διαφωτιστικές και ερμηνευτικές αυτές ομιλίες αποβλέπει στην επάνοδο στο πνεύμα της αληθινής και ζωντανής λατρείας. Ας θυμηθούμε την μεγαλοπρεπή διακήρυξη του Xριστού στη Σαμαρείτιδα: «Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δεί προσκυνείν» (Ιωάν. 4, 24). Ας θυμηθούμε ακόμα και δύο λόγους του Αποστόλου Παύλου. Ο ένας τονίζει, πως όσα λέγονται κατά την ώρα της κοινής προσευχής πρέπει να είναι κατανοητά: «Εν εκκλησία θέλω πέντε λόγους δια του νοός μου λαλήσαι, ίνα και άλλους κατηχήσω, ή μυρίους λόγους εν γλώσση» (α΄ Κορ. 14, 19). Ο άλλος τονίζει, πως οι ψαλμοί και οι ύμνοι δεν πρέπει να λέγωνται απλώς με τα χείλη, αλλά να βγαίνουν από την καρδιά υμνών τω Κυρίω» (Εφες. 5, 19)
Οι ομιλίες της «Κυριακής» για το Ναό και την κοινή λατρεία εκδίδονται στον παρόν βιβλίο με τον τίτλο «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ». Έχουν ύφος απλοϊκό και είναι γραμμένες σε γλώσσα δημοτική. Δεν απευθύνονται μόνο σε μορφωμένους κληρικούς και λαϊκούς, ώστε ν’ ασχολούνται με λατρευτικές λεπτομέρειες. Απευθύνονται και στον απλοϊκό λαό, και γι’ αυτό είναι γραμμένες με απλότητα. Είναι ομιλίες προορισμένες για το λαό, που αγνοεί στοιχειώδη πράγματα της ορθοδόξου λατρείας.
Είθε το μικρό τούτο βιβλίο να συμβάλει στη λειτουργική αναζωπύρωση του λαού μας· να συντελέσει, ώστε οι πιστοί μας να παύσουν να βλέπουν το Ναό σαν τόπο εκμεταλλεύσεως, σαν τόπο κουραστικών ακολουθιών, σαν τόπο που λέγονται και γίνονται ακατανόητα πράγματα, σαν τόπο επιδείξεως, αλλά να τον βλέπουν σαν «οίκο του Πατρός», σαν σπίτι του Θεού, σαν τόπο προσευχής, σαν χώρο ιερό και άγιο, σαν χώρο της κοινωνίας των πιστών, της κοινής λατρείας, της συμμετοχής στα Ιερά Μυστήρια, σαν χώρο θείας μεθέξεως και αρρήτου ευφροσύνης. Να βλέπουν το Ναό σαν ένα κομμάτι του Ουρανού κάτω στη γη. «Εν τω Ναώ εστώτες της δόξης σου, εν ουρανώ εστάναι νομίζομεν»).
Ἐνα βιβλίο τοῦ π. Αὐγουστίνου χρήσιμο, πού πρέπει να διαβάσει κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός
*************************************************************************
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
(Η «Κυριακή», το μικρό αυτό φυλλάδιο του Επισκόπου π. Αυγουστίνου Καντιώτου διαβάζετο κάθε Κυριακή στους Ναούς της περιφερείας του και εδίδετο στους πιστούς. Το πρώτο έτος (1971) δημοσίευσε ομιλίες πάνω στα Ευαγγέλια των Κυριακών, οι οποίες κυκλοφόρησαν και σε βιβλίο με τον τίτλο «Κυριακή». Το δεύτερο έτος (1972) δημοσίευσε ομιλίες πάνω στους Αποστόλους των Κυριακών, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Απόστολος».
Τα δύο επόμενα έτη η «Κυριακή» δημοσίευσε σύντομα κηρύγματα πάνω σε άλλα θέματα. Οι χριστιανοί τιμούν τους Αγίους, χωρίς όμως να ξέρουν τις πιο πολλές φορές τη ζωή τους και το μήνυμα, το οποίο κάθε Άγιος δίνει για την εποχή μας. Γι’ αυτό το τρίτο έτος (1973) η «Κυριακή» δημοσίευσε ομιλίες πάνω στη ζωή των Αγίων, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Μυρίπνοα Άνθη». Το τέταρτο δε έτος (1974) η «Κυριακή» δημοσίευσε ομιλίες πάνω σε διάφορα βασικά ανθρώπινα πάθη και ελαττώματα.
Οι ομιλίες αυτές κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον τίτλο «Κοινωνικές πληγές».
Αλλά για να είναι συνειδητός ένας χριστιανός δεν αρκεί να πιστεύει ορθά και να ζει ηθικά. Πρέπει και να λατρεύει αληθινά. Πολλοί χριστιανοί μας αγνοούν βασικά πράγματα της ορθοδόξου λατρείας και το βαθύτερο νόημα των διαφόρων λειτουργικών τύπων. Αγνοούν τον τόπο της λατρείας και όλα όσα βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν. Μπαίνουν μέσα στο Ναό, χωρίς όμως να γνωρίζουν που μπαίνουν και τι σημαίνουν όλα αυτά που βλέπουν μπροστά τους. Αγνοούν τον τύπο της λατρείας. Αυτό που λέγεται «τυπικό» των διαφόρων ιερών ακολουθιών είναι άγνωστο στους πολλούς. Κι έτσι παρατηρείται το φαινόμενο να μπαίνουν χριστιανοί στο Ναό και να μη μπορούν να καταλάβουν σε ποιο σημείο του όρθρου ή της θ. Λειτουργίας βρίσκεται ο ιερεύς ή ο ψάλτης. Ακόμη αγνοούν την ουσία της ορθοδόξου λατρείας, την ουσία που κρύβεται πίσω από τους διαφόρους τύπους της λατρείας.
Η άγνοια του τόπου, δηλαδή του Ναού, του τύπου, δηλαδή του τυπικού της λατρείας, και της ουσίας της λατρείας, η άγνοια αυτή είναι μία από τις σπουδαιότερες αιτίες που συνεχώς αραιώνουν τα εκκλησιάσματα και αδειάζουν οι Ναοί. Η άγνοια αυτή εγκυμονεί κλιμακωτά τους εξής κινδύνους:
1) Τον κίνδυνο της τυπολατρίας. Οι χριστιανοί μπαίνοντας στο Ναό εκτελούν διαφόρους νεκρούς τύπους, κάνουν μερικές κινήσεις, προβαίνουν σε διάφορες ενέργειες, ακούνε ορισμένα ακατανόητα πράγματα και με το «Δι’ ευχών…» φεύγουν έχοντας την ψευδαίσθηση πως εκκλησιάστηκαν. Νομίζουν πως αν γίνουν ορισμένα πράγματα, έστω και ασυναίσθητα, και αν λεχθούν όλα τα «γράμματα», έστω και ακαταλαβίστικα, εξεπλήρωσαν το λατρευτικό τους καθήκον. Φοβερός ο κίνδυνος της τυπολατρίας.
2) Τον κίνδυνο της συνηθείας. Ιερείς και ψάλτες, αλλά και ο πολύς λαός κινούνται από το νόμο της συνηθείας κατά την ώρα της κοινής λατρείας. Κινούνται μηχανικά σαν ρομπότ, και λέγουν και ψάλλουν μηχανικά σαν γραμμόφωνα και μαγνητόφωνα.
3) Τον κίνδυνο της ασεβείας. Σε στιγμές φρικτές, όπου τα ιερότατα Μυστήρια τελεσιουργούνται, πολλοί χριστιανοί, αγνοώντας τη σημασία των στιγμών αυτών, δεν προσέχουν, δεν προσεύχονται, δεν μεταρσιώνονται, αλλ’ αντίθετα σκέπτονται άλλα πράγματα – μερικές φορές και αμαρτωλά -, συζητούν, ατακτούν, θορυβούν, με μια λέξη ασεβούν. Ω εάν ήξεραν τι γίνεται τις στιγμές αυτές!
4) Τον κίνδυνο της απομακρύνσεως από το Ναό. Όταν για πολλά χρόνια μπαίνουν στο Ναό και δεν συμμετέχουν στα τελούμενα μέσα σ’ αυτόν αισθάνονται κούραση. Δεν τους τραβά το ενδιαφέρον η λατρεία. «Τα ίδια και τα ίδια ακούω. Βαρέθηκα πια…», είναι συνηθισμένη δικαιολογία ανθρώπων, που έχουν άγνοια της ορθοδόξου λατρείας. Και πράγματα, τα οποία θα έπρεπε να τους ευφραίνουν, τους φαίνονται ανιαρά και τους κουράζουν, και παύουν να εκκλησιάζονται τακτικά.
Λόγω της αγνοίας πολλών χριστιανών πάνω στα θέματα της ορθοδόξου λατρείας, ο Επίσκοπος Φλωρίνης έκρινε σκόπιμο ν’ ασχοληθεί στην «Κυριακή» και με θέματα αφορώντα το Ναό και την ορθόδοξο λατρεία, και ιδιαίτερα τη θ. Λειτουργία. Και αφιέρωσε όλες τις ομιλίες της «Κυριακής» του έτους 1975 στον Ορθόδοξο Ναό και σ’ όσα βρίσκονται μέσα σ’ αυτόν. Με τις διαφωτιστικές και ερμηνευτικές αυτές ομιλίες αποβλέπει στην επάνοδο στο πνεύμα της αληθινής και ζωντανής λατρείας. Ας θυμηθούμε την μεγαλοπρεπή διακήρυξη του Xριστού στη Σαμαρείτιδα: «Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δεί προσκυνείν» (Ιωάν. 4, 24). Ας θυμηθούμε ακόμα και δύο λόγους του Αποστόλου Παύλου. Ο ένας τονίζει, πως όσα λέγονται κατά την ώρα της κοινής προσευχής πρέπει να είναι κατανοητά: «Εν εκκλησία θέλω πέντε λόγους δια του νοός μου λαλήσαι, ίνα και άλλους κατηχήσω, ή μυρίους λόγους εν γλώσση» (α΄ Κορ. 14, 19). Ο άλλος τονίζει, πως οι ψαλμοί και οι ύμνοι δεν πρέπει να λέγωνται απλώς με τα χείλη, αλλά να βγαίνουν από την καρδιά υμνών τω Κυρίω» (Εφες. 5, 19)
Οι ομιλίες της «Κυριακής» για το Ναό και την κοινή λατρεία εκδίδονται στον παρόν βιβλίο με τον τίτλο «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ». Έχουν ύφος απλοϊκό και είναι γραμμένες σε γλώσσα δημοτική. Δεν απευθύνονται μόνο σε μορφωμένους κληρικούς και λαϊκούς, ώστε ν’ ασχολούνται με λατρευτικές λεπτομέρειες. Απευθύνονται και στον απλοϊκό λαό, και γι’ αυτό είναι γραμμένες με απλότητα. Είναι ομιλίες προορισμένες για το λαό, που αγνοεί στοιχειώδη πράγματα της ορθοδόξου λατρείας.
Είθε το μικρό τούτο βιβλίο να συμβάλει στη λειτουργική αναζωπύρωση του λαού μας· να συντελέσει, ώστε οι πιστοί μας να παύσουν να βλέπουν το Ναό σαν τόπο εκμεταλλεύσεως, σαν τόπο κουραστικών ακολουθιών, σαν τόπο που λέγονται και γίνονται ακατανόητα πράγματα, σαν τόπο επιδείξεως, αλλά να τον βλέπουν σαν «οίκο του Πατρός», σαν σπίτι του Θεού, σαν τόπο προσευχής, σαν χώρο ιερό και άγιο, σαν χώρο της κοινωνίας των πιστών, της κοινής λατρείας, της συμμετοχής στα Ιερά Μυστήρια, σαν χώρο θείας μεθέξεως και αρρήτου ευφροσύνης. Να βλέπουν το Ναό σαν ένα κομμάτι του Ουρανού κάτω στη γη. «Εν τω Ναώ εστώτες της δόξης σου, εν ουρανώ εστάναι νομίζομεν»).