Δημοσιεύτηκε: Κυρ Απρ 22, 2007 7:35 am
Η πρώτη απάντηση, που έρχεται στο μυαλό μου είναι το "Σύμβολο της Πίστεως", το οποίο περιγράφη την τριαδική θεότητα, όπως το διατύπωσαν με βάση την εμπειρία και τη σοφία τους οι Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων, μετά από φωτισμό του Αγίου Πνεύματος.
Η δεύτερη απάντηση είναι η ευχή που διαβάζει ο ιερέας στη Θεία Λειτουργία λίγο πριν τη Θεία Ευχαριστία:
"Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν, σοὶ εὐχαριστεῖν, σὲ προσκυνεῖν ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας σου. Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀεὶ ὢν ὡσαύτως ὤν· σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Σὺ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγες καὶ παραπεσόντας ἀνέστησας πάλιν καὶ οὐκ ἀπέστης πάντα ποιῶν ἕως ἡμᾶς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνήγαγες καὶ τὴν βασιλείαν σου ἐχαρίσω τὴν μέλλουσαν. Ὑπὲρ τούτων ἁπάντων εὐχαριστοῦμεν σοι καὶ τῷ μονογενεῖ σου Υἱῷ καὶ τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ· ὑπὲρ πάντων ὧν ἴσμεν καὶ ὧν οὐκ ἴσμεν, τῶν φανερῶν καὶ ἀφανῶν εὐεργεσιῶν, τῶν εἰς ἡμᾶς γεγενημένων."
και σε μετάφραση:
"Ἄξιο καὶ δίκαιο εἶναι νὰ σὲ ὑμνοῦμε, νὰ σὲ εὐλογοῦμε, νὰ σὲ δοξολογοῦμε, νὰ σὲ εὐχαριστοῦμε καὶ νὰ σὲ προσκυνοῦμε σὲ κάθε τόπο ποὺ κυβερνᾶ ἡ πρόνοιά σου. Γιατὶ ἐσύ ᾿σαι Θεός, ποὺ δὲν μποροῦμε νὰ ἐκφράσουμε μὲ τὸ λόγο, οὔτε νὰ σὲ βάλωμε στὸ νοῦ μας, οὔτε νὰ σὲ δοῦμε μὲ τὰ μάτια, οὔτε νὰ σὲ καταλάβωμε· δὲν ἀλλάζεις ποτὲ καὶ εἶσαι πάντα καὶ παντοῦ ὁ ἴδιος, ἐσὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σου. Σὺ ἀπὸ τὸ μηδὲν μᾶς ἔδωσες ὕπαρξη κι ὅταν ξεπέσαμε πάλι μᾶς σήκωσες καὶ δὲν ἔπαψες νὰ κάνης τὰ πάντα, ὥσπου μᾶς ἀνέβασες στὸν οὐρανὸ καὶ μᾶς χάρισες τὴ μέλλουσα βασιλεία σου. Γιὰ ὅλ᾿ αὐτά, σένα εὐχαριστοῦμε, τὸν Πατέρα καὶ τὸν μονογενή σου Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα· γιὰ ὅλ᾿ αὐτά, ὅσα ξέρομε κι ὅσα δὲν ξέρομε, γιὰ ὅσες βλέπομε κι ὅσες δὲν βλέπομε εὐεργεσίες, ποὺ ἔκαμες σὲ μᾶς".
Η ερώτηση που έβαλες Μιχάλη είναι αδύνατο ν' απαντηθεί από κανένα απ' τους ζώντες, εκτός από ελάχιστους αγίους (που είμαι σίγουρος οτί υπάρχουν, αλλά κρύβονται). Τον Θεό στο μεγαλείο Του, τη δύναμή Του και τη δόξα Του, την απέραντη αγάπη Του και τη δικαιοσύνη Του, την ειρήνη και το Φως το ανέκφραστο, θα τον γνωρίσουμε μετά το θάνατό μας, είτε αξιωθούμε απ' την άπειρη ευσπλαχνία Του να βρεθούμε για πάντα κοντά Του, είτε χαθούμε στο βαθύ σκοτάδι και στο πόνο του αιώνιου αποχωρισμού απ' Αυτόν (ό μη γένοιτο).
Αυτό που μένει είναι να τηρούμε τις εντολές Του και να παρακαλούμε ταπεινά, να μας αξιώσει πριν φύγουμε απ΄αυτή τη ζωή να γνωρίσουμε έστω και φευγαλέα λίγο απ' το Φως της Υπαρξής Του.
Από τον "Περί Αγάπης Λόγο" του Άγιου Μάξιμου του Ομολογητού:
"95. Όπως ο ήλιος, όταν ανατέλλει και φωτίζει τον κόσμο, αναδεικνύει και τον εαυτό του και όλα τα αντικείμενα, που φωτίζονται απʼ αυτόν, έτσι και ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, όταν ανατέλλει μέσα στον καθαρό νου, αναδεικνύει και τον εαυτό Του
96. Δεν γνωρίζουμε το Θεό από την ουσία Του, αλλά από το μεγαλείο των ενεργειών Του και τη φροντίδα του για τα πλάσματά του. Επειδή μέσω αυτών σαν μέσʼ από καθρέφτη, κατανοούμε την άπειρη αγαθότητα, τη σοφία και τη δύναμή Του.
97. Ο καθαρός νους απασχολείται είτε με τα απλά καθημερινά ανθρώπινα πράγματα, είτε με την πνευματική θεώρηση των ορατών, είτε των αοράτων, είτε βρίσκεται υπό το φως της Αγίας Τριάδος.
98. Όταν ο (καθαρός) νους μελετά τα ορατά, τότε ή ερευνά τη φυσική τους υπόσταση, ή το νόημά της, ή ακόμη και την προέλευσή τους.
99. Όταν (ο καθαρός νους) μελετά τα αόρατα, τότε και τη φυσική τους υπόσταση αναζητά, και την αιτία για την οποία έγιναν και όσα προκύπτουν απ΄ αυτά, αλλά και ποιος είναι αυτός που μεριμνά και αποφασίζει γι αυτά.
100. Όταν όμως (ο καθαρός νους) συγκεντρωθεί στο Θεό, πρώτα προσπαθεί να κατανοήσει τα περί της ουσίας του, φλεγόμενος από θείο πόθο, αλλά δεν τον βοηθούν σʼ αυτό οι δυνατότητές του, γιατί αυτό είναι αδύνατο κι ασύλληπτο εξ ίσου για κάθε δημιούργημα. Απʼ όσες ιδιότητες της ουσίας του Θεού προσπαθεί να κατανοήσει (ο καθαρός νους) αναφέρω, για παράδειγμα την αϊδιότητα, την απειρία και την αοριστία, την αγαθότητα, την σοφία και τη δύναμη, τη δημιουργική και την προνοητική και εκείνη που κρίνει τα πάντα. Και απ΄ όλα αυτά κατανοητή είναι μόνο η απειρία Του, κι ότι τίποτε δεν γνωρίζουμε γι Αυτόν, κι ότι η γνώση Του υπερβαίνει τις δυνατότητες του ανθρωπίνου νου, όπως μας είπαν και οι θεολόγοι Άγιοι Πατέρες, όπως ο Γρηγόριος και ο Διονύσιος."
(Ιωαν. Κεφ. 4ο, 19-24)
"19 Tου λέει η γυναίκα: Kύριε, βλέπω πως εσύ είσαι προφήτης. 20 Oι προπάτορές μας λάτρεψαν το Θεό στο βουνό αυτό, ενώ εσείς λέτε πως στα Iεροσόλυμα είναι ο τόπος όπου πρέπει να τον λατρεύουν. 21 Tης λέει ο Iησούς: Γυναίκα, πίστεψέ με, ότι έρχεται ο καιρός, που δε θα λατρεύετε τον Πατέρα ούτε στο βουνό αυτό ούτε στα Iεροσόλυμα. 22 Eσείς λατρεύετε εκείνο που δε γνωρίζετε, ενώ εμείς λατρεύουμε εκείνο που γνωρίζουμε, γιατί η σωτηρία από τους Iουδαίους είναι προκαθορισμένο να έρθει. 23 Έρχεται, όμως, ο καιρός, από τώρα κιόλας, κατά τον οποίο οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνούν τον Πατέρα πνευματικά κι αληθινά. Γιατί ο Πατέρας έτσι θέλει να είναι εκείνοι που τον προσκυνούν. 24 O Θεός είναι πνεύμα, κι εκείνοι που τον προσκυνούν, πρέπει να τον προσκυνούν πνευματικά και αληθινά. "
Εδώ ο Κύριος λέει στη Σαμαρείτιδα ότι ο Θεός είναι πνεύμα. Τι σημαίνει όμως πνεύμα; Κυριολεκτικά σημαίνει άνεμος. Αυτό που πνέει. Όμως εδώ ο Κύριος χρησιμοποεί τη λέξη πνεύμα σαν το αντίθετο της ύλης, δηλαδή κάτι μη υλικό, κάτι που δεν να περιγραφεί με την ανθρώπινη γλώσσα, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα υλικά.
Παράλληλα της δίνει την έννοια της απανταχού παρουσίας του Θεού, αφού της λέει ότι δεν χρειάζεται να πάει κάποιος σε ειδικό τόπο για να λατρέψει το Θεό, αλλά μπορεί να τον λατρέψει οπουδήποτε.
(Ιωάν. Κεφ. 14, 1 και 7-11)
"1 Ας μην ταράζεται η καρδιά σας. Πιστεύετε στο Θεό και σʼ εμένα πιστεύετε. ...
7 Οταν θα γνωρίζατε εμένα θα γνωρίζατε και τον Πατέρα μου. Έτσι, από τώρα πια, τον γνωρίζετε και τον έχετε δει. 8 Tου λέει ο Φίλιππος: Kύριε, δείξε μας τον Πατέρα, κι αυτό μας φτάνει! 9 Tου λέει ο Iησούς: Tόσον καιρό είμαι μαζί σας, Φίλιππε, και δε μʼ έχεις γνωρίσει; Όποιος έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα. Πώς, λοιπόν, λες εσύ: Δείξε μας τον Πατέρα; 10 Δεν πιστεύεις πως εγώ είμαι μέσα στον Πατέρα κι ο Πατέρας μέσα σε μένα; Tα λόγια που σας λέω, δεν τα λέω αυθαίρετα, και ο Πατέρας, που μένει μέσα μου, αυτός πραγματοποιεί τα έργα.. 11 Nα με πιστεύετε που σας λέω πως εγώ είμαι μέσα στον Πατέρα και ο Πατέρας μέσα σε μένα. Διαφορετικά, πιστέψτε με χάρη στα έργα αυτά. "
Στην περικοπή αυτή ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, λέει ότι, το να πιστεύει κάποιος στο Θεό είναι το
ίδιο με το να πιστεύει σ΄Αυτόν, και ότι, όποιος γνωρίσει τον Κύριο, γνωρίζει και τον Πατέρα.
Η δεύτερη απάντηση είναι η ευχή που διαβάζει ο ιερέας στη Θεία Λειτουργία λίγο πριν τη Θεία Ευχαριστία:
"Ἄξιον καὶ δίκαιον σὲ ὑμνεῖν, σὲ εὐλογεῖν, σὲ αἰνεῖν, σοὶ εὐχαριστεῖν, σὲ προσκυνεῖν ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας σου. Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀεὶ ὢν ὡσαύτως ὤν· σὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον. Σὺ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγες καὶ παραπεσόντας ἀνέστησας πάλιν καὶ οὐκ ἀπέστης πάντα ποιῶν ἕως ἡμᾶς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνήγαγες καὶ τὴν βασιλείαν σου ἐχαρίσω τὴν μέλλουσαν. Ὑπὲρ τούτων ἁπάντων εὐχαριστοῦμεν σοι καὶ τῷ μονογενεῖ σου Υἱῷ καὶ τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ· ὑπὲρ πάντων ὧν ἴσμεν καὶ ὧν οὐκ ἴσμεν, τῶν φανερῶν καὶ ἀφανῶν εὐεργεσιῶν, τῶν εἰς ἡμᾶς γεγενημένων."
και σε μετάφραση:
"Ἄξιο καὶ δίκαιο εἶναι νὰ σὲ ὑμνοῦμε, νὰ σὲ εὐλογοῦμε, νὰ σὲ δοξολογοῦμε, νὰ σὲ εὐχαριστοῦμε καὶ νὰ σὲ προσκυνοῦμε σὲ κάθε τόπο ποὺ κυβερνᾶ ἡ πρόνοιά σου. Γιατὶ ἐσύ ᾿σαι Θεός, ποὺ δὲν μποροῦμε νὰ ἐκφράσουμε μὲ τὸ λόγο, οὔτε νὰ σὲ βάλωμε στὸ νοῦ μας, οὔτε νὰ σὲ δοῦμε μὲ τὰ μάτια, οὔτε νὰ σὲ καταλάβωμε· δὲν ἀλλάζεις ποτὲ καὶ εἶσαι πάντα καὶ παντοῦ ὁ ἴδιος, ἐσὺ καὶ ὁ μονογενής σου Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα σου. Σὺ ἀπὸ τὸ μηδὲν μᾶς ἔδωσες ὕπαρξη κι ὅταν ξεπέσαμε πάλι μᾶς σήκωσες καὶ δὲν ἔπαψες νὰ κάνης τὰ πάντα, ὥσπου μᾶς ἀνέβασες στὸν οὐρανὸ καὶ μᾶς χάρισες τὴ μέλλουσα βασιλεία σου. Γιὰ ὅλ᾿ αὐτά, σένα εὐχαριστοῦμε, τὸν Πατέρα καὶ τὸν μονογενή σου Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα· γιὰ ὅλ᾿ αὐτά, ὅσα ξέρομε κι ὅσα δὲν ξέρομε, γιὰ ὅσες βλέπομε κι ὅσες δὲν βλέπομε εὐεργεσίες, ποὺ ἔκαμες σὲ μᾶς".
Η ερώτηση που έβαλες Μιχάλη είναι αδύνατο ν' απαντηθεί από κανένα απ' τους ζώντες, εκτός από ελάχιστους αγίους (που είμαι σίγουρος οτί υπάρχουν, αλλά κρύβονται). Τον Θεό στο μεγαλείο Του, τη δύναμή Του και τη δόξα Του, την απέραντη αγάπη Του και τη δικαιοσύνη Του, την ειρήνη και το Φως το ανέκφραστο, θα τον γνωρίσουμε μετά το θάνατό μας, είτε αξιωθούμε απ' την άπειρη ευσπλαχνία Του να βρεθούμε για πάντα κοντά Του, είτε χαθούμε στο βαθύ σκοτάδι και στο πόνο του αιώνιου αποχωρισμού απ' Αυτόν (ό μη γένοιτο).
Αυτό που μένει είναι να τηρούμε τις εντολές Του και να παρακαλούμε ταπεινά, να μας αξιώσει πριν φύγουμε απ΄αυτή τη ζωή να γνωρίσουμε έστω και φευγαλέα λίγο απ' το Φως της Υπαρξής Του.
Από τον "Περί Αγάπης Λόγο" του Άγιου Μάξιμου του Ομολογητού:
"95. Όπως ο ήλιος, όταν ανατέλλει και φωτίζει τον κόσμο, αναδεικνύει και τον εαυτό του και όλα τα αντικείμενα, που φωτίζονται απʼ αυτόν, έτσι και ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, όταν ανατέλλει μέσα στον καθαρό νου, αναδεικνύει και τον εαυτό Του
96. Δεν γνωρίζουμε το Θεό από την ουσία Του, αλλά από το μεγαλείο των ενεργειών Του και τη φροντίδα του για τα πλάσματά του. Επειδή μέσω αυτών σαν μέσʼ από καθρέφτη, κατανοούμε την άπειρη αγαθότητα, τη σοφία και τη δύναμή Του.
97. Ο καθαρός νους απασχολείται είτε με τα απλά καθημερινά ανθρώπινα πράγματα, είτε με την πνευματική θεώρηση των ορατών, είτε των αοράτων, είτε βρίσκεται υπό το φως της Αγίας Τριάδος.
98. Όταν ο (καθαρός) νους μελετά τα ορατά, τότε ή ερευνά τη φυσική τους υπόσταση, ή το νόημά της, ή ακόμη και την προέλευσή τους.
99. Όταν (ο καθαρός νους) μελετά τα αόρατα, τότε και τη φυσική τους υπόσταση αναζητά, και την αιτία για την οποία έγιναν και όσα προκύπτουν απ΄ αυτά, αλλά και ποιος είναι αυτός που μεριμνά και αποφασίζει γι αυτά.
100. Όταν όμως (ο καθαρός νους) συγκεντρωθεί στο Θεό, πρώτα προσπαθεί να κατανοήσει τα περί της ουσίας του, φλεγόμενος από θείο πόθο, αλλά δεν τον βοηθούν σʼ αυτό οι δυνατότητές του, γιατί αυτό είναι αδύνατο κι ασύλληπτο εξ ίσου για κάθε δημιούργημα. Απʼ όσες ιδιότητες της ουσίας του Θεού προσπαθεί να κατανοήσει (ο καθαρός νους) αναφέρω, για παράδειγμα την αϊδιότητα, την απειρία και την αοριστία, την αγαθότητα, την σοφία και τη δύναμη, τη δημιουργική και την προνοητική και εκείνη που κρίνει τα πάντα. Και απ΄ όλα αυτά κατανοητή είναι μόνο η απειρία Του, κι ότι τίποτε δεν γνωρίζουμε γι Αυτόν, κι ότι η γνώση Του υπερβαίνει τις δυνατότητες του ανθρωπίνου νου, όπως μας είπαν και οι θεολόγοι Άγιοι Πατέρες, όπως ο Γρηγόριος και ο Διονύσιος."
(Ιωαν. Κεφ. 4ο, 19-24)
"19 Tου λέει η γυναίκα: Kύριε, βλέπω πως εσύ είσαι προφήτης. 20 Oι προπάτορές μας λάτρεψαν το Θεό στο βουνό αυτό, ενώ εσείς λέτε πως στα Iεροσόλυμα είναι ο τόπος όπου πρέπει να τον λατρεύουν. 21 Tης λέει ο Iησούς: Γυναίκα, πίστεψέ με, ότι έρχεται ο καιρός, που δε θα λατρεύετε τον Πατέρα ούτε στο βουνό αυτό ούτε στα Iεροσόλυμα. 22 Eσείς λατρεύετε εκείνο που δε γνωρίζετε, ενώ εμείς λατρεύουμε εκείνο που γνωρίζουμε, γιατί η σωτηρία από τους Iουδαίους είναι προκαθορισμένο να έρθει. 23 Έρχεται, όμως, ο καιρός, από τώρα κιόλας, κατά τον οποίο οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνούν τον Πατέρα πνευματικά κι αληθινά. Γιατί ο Πατέρας έτσι θέλει να είναι εκείνοι που τον προσκυνούν. 24 O Θεός είναι πνεύμα, κι εκείνοι που τον προσκυνούν, πρέπει να τον προσκυνούν πνευματικά και αληθινά. "
Εδώ ο Κύριος λέει στη Σαμαρείτιδα ότι ο Θεός είναι πνεύμα. Τι σημαίνει όμως πνεύμα; Κυριολεκτικά σημαίνει άνεμος. Αυτό που πνέει. Όμως εδώ ο Κύριος χρησιμοποεί τη λέξη πνεύμα σαν το αντίθετο της ύλης, δηλαδή κάτι μη υλικό, κάτι που δεν να περιγραφεί με την ανθρώπινη γλώσσα, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα υλικά.
Παράλληλα της δίνει την έννοια της απανταχού παρουσίας του Θεού, αφού της λέει ότι δεν χρειάζεται να πάει κάποιος σε ειδικό τόπο για να λατρέψει το Θεό, αλλά μπορεί να τον λατρέψει οπουδήποτε.
(Ιωάν. Κεφ. 14, 1 και 7-11)
"1 Ας μην ταράζεται η καρδιά σας. Πιστεύετε στο Θεό και σʼ εμένα πιστεύετε. ...
7 Οταν θα γνωρίζατε εμένα θα γνωρίζατε και τον Πατέρα μου. Έτσι, από τώρα πια, τον γνωρίζετε και τον έχετε δει. 8 Tου λέει ο Φίλιππος: Kύριε, δείξε μας τον Πατέρα, κι αυτό μας φτάνει! 9 Tου λέει ο Iησούς: Tόσον καιρό είμαι μαζί σας, Φίλιππε, και δε μʼ έχεις γνωρίσει; Όποιος έχει δει εμένα, έχει δει τον Πατέρα. Πώς, λοιπόν, λες εσύ: Δείξε μας τον Πατέρα; 10 Δεν πιστεύεις πως εγώ είμαι μέσα στον Πατέρα κι ο Πατέρας μέσα σε μένα; Tα λόγια που σας λέω, δεν τα λέω αυθαίρετα, και ο Πατέρας, που μένει μέσα μου, αυτός πραγματοποιεί τα έργα.. 11 Nα με πιστεύετε που σας λέω πως εγώ είμαι μέσα στον Πατέρα και ο Πατέρας μέσα σε μένα. Διαφορετικά, πιστέψτε με χάρη στα έργα αυτά. "
Στην περικοπή αυτή ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, λέει ότι, το να πιστεύει κάποιος στο Θεό είναι το
ίδιο με το να πιστεύει σ΄Αυτόν, και ότι, όποιος γνωρίσει τον Κύριο, γνωρίζει και τον Πατέρα.