"Αγιον Ορος" Χριστιανικό Ορθόδοξο Φόρουμ

- Γέροντα, όταν βλέπω κάποια αταξία στο διακόνημα, κατακρίνω μέσα μου.

- Εσύ, να κοιτάς την ευταξία τη δική σου και όχι τις αταξίες των άλλων. Να είσαι αυστηρή με τον εαυτό σου και όχι με τους άλλους. Τι δουλειά έκανες σήμερα;

- Ξεσκόνιζα.

- Ξεσκόνιζες τους άλλους ή τον εαυτό σου;

- Δυστυχώς τους άλλους.

- Κοίταξε, θα αρχίσεις να κάνεις δουλειά στον εαυτό σου, όταν πάψεις να ασχολείσαι με το τι κάνουν οι άλλοι γύρω σου. Αν ασχολείσαι με τον εαυτό σου και πάψεις να ασχολείσαι με τους άλλους, θα βλέπεις μόνο α δικά σου σφάλματα και στους άλλους δε θα βρίσκεις κανένα σφάλμα. Τότε θα απελπισθείς με την καλή έννοια από τον εαυτό σου και θα κατακρίνεις μόνο τον εαυτό σου. Θα αισθάνεσαι την αμαρτωλότητά σου και θα αγωνίζεσαι να απαλλαγείς από τις αδυναμίες σου. Ύστερα, όταν θα βλέπεις στους άλλους κάποια αδυναμία, θα λες: «Μήπως εγώ ξεπέρασα τις αδυναμίες μου; Πώς λοιπόν έχω τέτοια απαίτηση από τους άλλους;». Γιʼ αυτό να μελετάς και να παρακολουθείς συνέχεια τον εαυτό σου, για να αποφεύγεις την κρυφή υπερηφάνεια, και να έχεις αυτομεμψία με διάκριση, για να αποφεύγεις την εσωτερική κατάκριση · έτσι θα διορθωθείς.

- Γέροντα, ο Αββάς Ισαάκ γράφει: «Εάν αγαπάς την καθαρότητα, εισελθών έργασαι εν τη αμπέλω της καρδίας σου, εκρίζωσον εκ της ψυχής σου τα πάθη, έργασαι μη γνώναι κακίαν ανθρώπου». Τι εννοεί;

- Εννοεί να στραφείς στον εαυτό σου και να κάνεις δουλειά στον εαυτό σου. Οι Άγιοι πώς αγίασαν; Είχαν στραφεί στον εαυτό τους και έβλεπαν μόνο τα δικά τους πάθη. Με την αυτοκριτική και την αυτομεμψία που είχαν, έπεσαν τα λέπια από τα μάτια της ψυχής τους και έφτασαν να βλέπουν καθαρά και βαθιά. Έβλεπαν τον εαυτό τους κάτω από όλους τους ανθρώπους και όλους τους θεωρούσαν καλύτερους από τον εαυτό τους. Τα δικά τους σφάλματα τα έβλεπαν μεγάλα και τα σφάλματα των άλλων πολύ μικρά, γιατί έβλεπαν με τα μάτια της ψυχής τους και όχι με τα γήινα μάτια. Έτσι εξηγείται όταν έλεγαν: «Εγώ είμαι χειρότερος από όλους τους ανθρώπους». Τα μάτια της ψυχής τους είχαν καθαρίσει και είχαν γίνει διόπτρες, γιʼ αυτό και έβλεπαν τα μικρά τους σφάλματα – τα ξυλαράκια – σαν δοκάρια. Εμείς όμως, ενώ τα σφάλματά μας είναι δοκάρια, δεν τα βλέπουμε ή τα βλέπουμε σαν ξυλαράκια. Κοιτάμε τους άλλους με το μικροσκόπιο και βλέπουμε τα δικά τους αμαρτήματα μεγάλα, ενώ τα δικά μας δεν τα βλέπουμε, γιατί δεν καθάρισαν τα μάτια της ψυχής μας.

Η βάση είναι να καθαρίσουν τα μάτια της ψυχής. Όταν ο Χριστός ρώτησε τον τυφλό: «πώς βλέπεις τώρα τους ανθρώπους;», εκείνος Του απάντησε: «σαν δέντρα», γιατί δεν είχε αποκατασταθεί όλο το φως του. Όταν αποκαταστάθηκε όλο το φως του, τότε έβλεπε καθαρά. Θέλω να πω ότι ο άνθρωπος, όταν φτάσει σε καλή πνευματική κατάσταση, όλα τα βλέπει καθαρά, όλα τα σφάλματα των άλλων τα δικαιολογεί, με την καλή έννοια, γιατί τα βλέπει με το θεϊκό μάτι και όχι με το ανθρώπινο.

(Από το αρτιέκδοτο βιβλίο «Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Ε΄: Πάθη και Αρετές» του Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» της Σουρωτής, 2006)
_____________________________________________________________
Στον αββά Αμμωνά προφήτευσε ο αββάς Αντώνιος και είπε · Μέλλεις να προκόψεις στο φόβο του Θεού. Και αφού τον έβγαλε έξω από το κελλί, του έδειξε μια πέτρα και του είπε · Βρίσε την πέτρα αυτή και χτύπα την. Αυτός το έκανε. Και του λέει ο αββάς Αντώνιος ·

- Μήπως μίλησε η πέτρα;

- Όχι.

- Έτσι και συ μέλλεις να φτάσεις σʼ αυτό το μέτρο.

Έτσι και έγινε. Πρόκοψε τόσο ο αββάς Αμμωνάς, ώστε από την πολλή αγαθότητα να μην μπορεί να καταλάβει την κακία. Έτσι, όταν έγινε επίσκοπος, του έφεραν κάποια παρθένο που ήταν εγκυος και του λένε · Επιτίμησέ την. Αυτός τότε ευλόγησε την κοιλιά της και διέταξε να της δοθούν δύο ζευγάρια σεντόνια λέγοντας · Μήπως όταν θα πηγαίνει να γεννήσει, πεθάνει ή αυτή ή το παιδί και δεν έχει τα απαραίτητα για την κηδεία.

Του λένε αυτοί που την είχαν κατακρίνει ·

- Γιατί το έκανες αυτό; Επιτίμησέ την.

- Βλέπετε, αδελφοί, ότι κινδυνεύει να πεθάνει. Τι μπορώ εγώ να κάνω;

Και την άφησε ελεύθερη. Και δεν τόλμησε ο Γέροντας να κατακρίνει κανένα.
_____________________________________________________________
Οι άλλες αμαρτίες, κι αν ακόμη έχουν παράλογες αιτίες, ωστόσο έχουν!

Για παράδειγμα ο πόρνος ικανοποιεί κάποια επιθυμία του, ο κλέφτης δίνει λύση στη φτώχια του, ο δολοφόνος σταματά το θυμό του. Αυτός που κατηγορεί δεν μπορεί να πει καμιά δικαιολογία!

Ποια λοιπόν, πες μου, χρήματα αποκτά;

Ποια επιθυμία ικανοποιεί;
Δεν είναι τίποτε άλλο παρά αιτία του φθόνου, χωρίς να έχει ούτε δίκαιη ούτε άδικη αιτία.
Γιʼ αυτό κι έχει χάσει όλη τη συγγνώμη.
[Απʼ τη Β΄ Ομιλία του Αγ. Χρυσοστόμου «Περί Ασαφείας των Προφητειών».
Μετάφραση: Κ.Γ. Παπαδημητρακόπουλος,

από το βιβλίο «Η Κατάκριση είναι η πιο εύκολη Αμαρτία»

των εκδόσεων «Φωτοδότες»

ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΛΑΛΙΑΣ.

…Καταλαλιά σημαίνει, γέννημα του μίσους, ασθένεια λεπτή, αλλά και πάγια.
Σημαίνει υπόκρισης αγάπης, αιτία της ακαθαρσίας, αιτία του βάρους της καρδιάς, εξαφανίσει της αγνότητας.
Είδα άνθρωπο που φανερά αμάρτησε αλλά μυστικά μετανόησε. Και αυτόν που εγώ τον κατέκρινα ως ανήθικο, ο Θεός τον θεώρησε αγνό, γιατί με την μετάνοια του Τον είχε πλήρως εξευμενίσει.
Η κρίσης είναι αναιδής αρπαγή του δικαιώματος του Θεού, ενώ η κατάκριση όλεθρος της ψυχής αυτού ο οποίος κατακρίνει.
Ο καλός «ραγολόγος» τρώει τις ώριμες ρώγες των σταφυλιών και δεν πειράζει καθόλου τις άγουρες. Παρόμοια ο καλόγνωμος και συνετός άνθρωπος, όσες αρετές βλέπει στους άλλους τις σημειώνει με επιμέλεια, ενώ ο ανόητος αναζητεί τα ελαττώματα και τις κατηγορίες………

ΑΓΙΟΣ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

- Πως να αποφεύγω την καταλαλιά; Να μιλάς για τους απόντες, σαν να ήταν παρόντες.
- Πολλές φορές μετάνιωσα που μίλησα, ουδέποτε όμως γιατί δε μίλησα

(Αγ. Αρσένιος).
_____________________________________________________________
Τα αποτελέσματα της κατακρίσεως

Η αμαρτία της κατακρίσεως, ακόμη και αν πιστεύουμε ότι γίνεται με κίνητρο την διόρθωση του αδελφού, έχει οδυνηρές συνέπειες για την πνευματική ζωή.

1. Ο άγιος Ισαάκ θεωρεί την καταλαλιά ως είσοδο των παθών στην ψυχή. Λέγει σχετικά: «Όποιος εμποδίζει το στόμα του να καταλαλεί, φυλάσσει την καρδιά του από τα πάθη. Βλέπει κάθε στιγμή τον Κύριο … και διώχνει τους δαίμονες από τον εαυτό του». «Αν αγαπάς την καθαρότητα, μέσα στην οποία γίνεται ορατός ο Δεσπότης των όλων, να μην καταλαλήσεις κανέναν, ούτε να ακούσεις κανένα που καταλαλεί τον αδελφό του … Το σιωπηλό στόμα ερμηνεύει τα μυστήρια του Θεού, ενώ ο φλύαρος απομακρύνεται από τον Πλάστη του». Ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: «Εάν είναι αλήθεια, όπως και πράγματι είναι, ότι “Με το κριτήριο που κρίνεται θα κριθείτε”, τότε ας είσθε βέβαιοι, ότι για όσα αμαρτήματα κατηγορήσαμε τον πλησίον, είτε ψυχικά, είτε σωματικά, θα περιπέσουμε σʼ αυτά. Και δεν είναι δυνατόν να γίνει διαφορετικά».

2. Η βλάβη της κατακρίσεως δεν περιορίζεται σε έναν άνθρωπο. «Αυτός που καταλαλεί ζημιώνει και τον εαυτό του και αυτούς που τον ακούνε … με τον τρόπο αυτό σωριάζει επάνω του διπλό χρέος αμαρτίας, και γίνεται υπεύθυνος τόσο για τον εαυτό του, όσο και γιʼ αυτούς που πιστεύουν τα λεγόμενά του». Αυτός που κακολογεί «ζει μέσα στην αγωνία, είναι καχύποπτος και φοβάται, … τρέμει μήπως αυτό που είπε διαδοθεί κάποτε σʼ άλλους … Αντίθετα εκείνος που κρατεί μέσα του όσα γνωρίζει για τους άλλους, είναι πολύ ασφαλισμένος .. Λέγει η Αγία Γραφή: Ακήκοας λόγον, συναποθανέτω σοι (Άκουσες κάποιο λόγο, ας πεθάνει μέσα σου) … Δηλαδή: Σβήσε τον, θάψε τον, μην επιτρέψεις να βγει από το στόμα σου … Φρόντιζε επιμελώς να μην δέχεσαι αυτούς που κακολογούν τους άλλους. Αλλά και αν κάποτε ακούσεις κακό λόγο, θάψε τον, λησμόνησέ τον, … κι έτσι θα περνάς την ζωή σου με πολύ ειρήνη και ασφάλεια». Αυτός που κρίνει και καταδικάζει τον αδελφό του «αποξενώνει τον εαυτό του από το έλεος του Θεού που απολαμβάνουν οι Άγιοι». Και όποιος δεν απολαμβάνει το έλεος του Θεού στερείται κάθε πνευματικό αγαθό.

3. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο δεν πρέπει ποτέ να κρίνουμε τους αδελφούς μας είναι ότι ενδέχεται οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή τους να μην είναι ακριβείς. Οι άγιοι Πατέρες μας συνιστούν να μην πιστεύουμε ούτε στα μάτια μας.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, με αφορμή τον λόγο του αποστόλου Παύλου: “Μην κρίνεται πριν τον ορισμένο καιρό, έως ότου έλθει ο Κύριος, ο οποίος θα φωτίσει όσα είναι κρυμμένα στο σκοτάδι, και θα φανερώσει τις ενδόμυχες σκέψεις”, λέγει: «Ακόμη και αν νομίζεις ότι ξέρεις με ακρίβεια όσα αφορούν τον πλησίον σου, η κρίση σου είναι εσφαλμένη. Διότι “ποιος γνωρίζει τα ιδιαίτερα του ανθρώπου, παρά μόνον το πνεύμα του ανθρώπου που υπάρχει μέσα του;” Πόσοι από αυτούς που είναι παραπεταμένοι και ταπεινοί πρόκειται να λάμψουν λαμπρότερα από τον ήλιο! Πόσοι από τους μεγάλους και ονομαστούς θα βρεθούν να είναι στάχτη και ασβεστωμένος τάφος!».

Ο ονομαστός αββάς Ποιμήν είπε: «Είναι γραμμένο: Α είδον οι οφθαλμοί σου, λέγε (Λέγε αυτά που είδαν τα μάτια σου). Όμως εγώ σας λέγω, πως και αν ακόμη ψηλαφίσετε κάτι με τα χέρια σας, να μην το θεωρήσετε βέβαιο. Διότι ένας αδελφός γελοιοποιήθηκε σε μια τέτοια περίπτωση. Αυτός είχε πονηρές υποψίες εναντίον του αδελφού του. Και μια μέρα, που τον είδε τάχα να αμαρτάνει με μια γυναίκα, ταράχθηκε και πολεμήθηκε φοβερά από κακούς λογισμούς. Πλησίασε, λοιπόν, και τους σκούντησε με το πόδι του, λέγοντας: Πάψτε πια, ως πότε; Και να! Τότε διεπίστωσε πως ήταν δυο δεμάτια σιτάρι, το ένα πάνω στο άλλο! Γιʼ αυτό σας λέγω: Ακόμη κι αν ψηλαφίσετε με τα χέρια σας, μη βιασθείτε να κατηγορήσετε».

4. Το μεγαλύτερο κακό που γίνεται με την κατάκριση είναι ότι ο καταλαλών εκπίπτει από την αγάπη. Ο αδελφόθεος Ιάκωβος γράφει: «μην κακολογείτε ο ένας τον άλλον, αδελφοί. Εκείνος που κακολογεί και κρίνει τον αδελφό του, κακολογεί τον νόμο και κρίνει τον νόμο. Αλλά εάν κρίνεις τον νόμο, τότε δεν είσαι εκτελεστής του νόμου, αλλά κριτής. Ένας είναι ο Νομοθέτης και Κριτής, εκείνος που μπορεί να σώσει και να καταστρέψει. Ποιος είσαι συ που κρίνεις τον άλλο;» Με αφορμή τους αποστολικούς αυτούς λόγους ο όσιος Μάξιμος λέγει: «Αν εκείνος κατηγορεί και κρίνει τον αδελφό του κατηγορεί και κρίνει το νόμο, και ο νόμος του Χριστού είναι η αγάπη, εκείνος που καταλαλεί, ξεπέφτει από την αγάπη του Χριστού». Λοιπόν «μην παραδώσεις την ακοή σου στους λόγους όποιου καταλαλεί, ούτε και τους δικούς σου λόγους στην ακοή ενός φιλοκατήγορου, μιλώντας ή ακούγοντας με ευχαρίστηση κατά του πλησίον σου, για να μην χάσεις την θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος από την αιώνια ζωή».

Ο αββάς Ισαάκ λέγει: «Την ημέρα που θα ανοίξεις το στόμα σου και θα ειπείς κάτι εναντίον κάποιου αδελφού, να θεωρείς τον εαυτός σου νεκρό για το Θεό και μάταια όλα τα έργα σου, έστω και αν φαίνεται ότι ο λογισμός σου σε παρεκίνησε να μιλήσεις με ειλικρίνεια και χάριν οικοδομής του αδελφού. Διότι ποιος λόγος υπάρχει να κρημνίσει κανείς την δική του οικοδομή, για να διορθώσει την οικοδομή του πλησίον του;».

Κατά τον άγιο Δωρόθεο δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό από το να κατακρίνει κανείς τον πλησίον του. Ρωτά ο Άγιος: «Γιατί να μην κατακρίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τις αμαρτίες μας, που τις ξέρουμε με ακρίβεια κα για τις οποίες θα δώσουμε λόγο στον Θεό; Γιατί αρπάζουμε από τον Θεό την κρίση;… Δεν θα πρέπει να τρέμουμε ακούγοντας τι συνέβη σʼ εκείνον το μεγάλο Γέροντα, ο οποίος όταν έμαθε για κάποιον αδελφό του ότι έπεσε στο αμάρτημα της πορνείας είπε: “Ω άσχημα έκαμε”. Δεν γνωρίζετε τι φοβερό λέγει γιʼ αυτόν στο Γεροντικό; Ότι ο άγιος Άγγελος έφερε την ψυχή του αδελφού που αμάρτησε, και του είπε: “Κοίτα, αυτός που έκρινες πέθανε. Που λοιπόν διατάζεις να τον βάλω, στην Βασιλεία του Θεού ή στην κόλαση;…” Το περιστατικό αυτό έκαμε τον Γέροντα να περάσει τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του με στεναγμούς, με δάκρυα και με μύριους κόπους, παρακαλώντας τον Θεό να τον συγχωρήσει γιʼ αυτήν την αμαρτία» της κατακρίσεως του αδελφού.

του Ιερομονάχου π. Γρηγορίου

Περιοδικό Ποιμήν, Απρίλιος 2005

«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου,
πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας,
καί ἀργολογίας μή μοι δῷς.

Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης,
ὑπομονής καί ἀγάπης
χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.

Ναί, Κύριε Βασιλεῦ,
δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα,
καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου,
ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΔ΄ Η υπόληψις του εαυτού μας και η παρακίνησις του διαβόλου μας κάνουν να κρίνουμε με αυθάδεια τον πλησίον. Πως πρέπει να αντιστεκώμαστε σε αυτά.

Από την ρίζα της φιλαυτίας, την οποία έχουμε αναφέρει πολλές φορές, δηλαδή από την αγάπη και την τιμή που έχουμε για τον εαυτό μας, προέρχεται μία άλλη κακία που μας προξενεί πάρα πολύ μεγάλη ζημία· αυτή είναι η αυθάδης κρίσις και κατάκρισις που κάνομε σε βάρος του πλησίον μας. Από την κατάκρισι αυτή φθάνουμε στο σημείο να εξευτελίζουμε τους αδελφούς, να τους καταφρονούμε και να τους ταπεινώνουμε. Αυτό το ελάττωμα όπως προέρχεται από την υπερηφάνεια, από αυτήν θάλπεται και τρέφεται με προθυμία. Γιατί αυτή η υπερηφάνεια μαζί με την κατάκρισι, αυξάνεται συνέχεια, επειδή, χωρίς να το καταλάβουν, αρέσκεται η μία με την άλλη και πλανώνται συγχρόνως.

Όση μεγαλύτερη υπόληψι και τιμή έχουμε για τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο παρακινούμαστε να κατακρίνουμε και να καταφρονούμε τους άλλους, νομίζοντας ότι εμείς είμαστε μακριά από εκείνες τις ατέλειες και τα ελαττώματα που νομίζουμε ότι έχουν αυτοί. Και ο πανούργος διάβολος που βλέπει μέσα μας μια τόσο κακή διάθεσι, παραμένει πάντοτε άγρυπνος για να μας ανοίγη τα μάτια και να μας κρατά ξάγρυπνους για να βλέπουμε και να εξετάζουμε και να μεγαλοποιούμε τα ελαττώματα των άλλων. Αλλά οι αμελείς δεν το πιστεύουν και δεν γνωρίζουν πόσο φροντίζει και πόσο συνεργεί ο εχθρός αυτός να τυπώση στο νού μας αυτά τα μικρά ελαττώματα του ενός και του άλλου.

Γι αυτό, εάν αδελφέ μου, αγρυπνή αυτός για να σε ζημιώση, στάσου και συ άγρυπνος για να μη πέσης στις παγίδες του. Και αμέσως μόλις σου παρουσιάση κάποιο ασφάλμα του πλησίον σου, γύρισε πίσω από τον λογισμό αυτόν, διότι έχει γραφή· «καθένας σας να μη σκέπτεσθε την κακία του πλησίον» (Ζαχ. 8,17). Κι αν ακόμη αισθάνεσαι ότι παρακινείσαι να τον κρίνης, σκέψου ότι η εξουσία αυτή δεν δόθηκε σε σένα. Αλλά κι αν σου είχε δοθή, δεν θα μπορούσες να κρίνης σωστά όντας εσύ ο ίδιος περικυκλωμένος από χίλιους λογισμούς και πάθη και πολύ εύκολος να έχης κακή ιδέα για τους άλλους, χωρίς δίκαιη αιτία.

Το δραστικώτερο φάρμακο της κακίας αυτής είναι το να ασχολήσαι πάντοτε να ερευνάς με τον λογισμό σου τα δικά σου πάθη και τις δικές σου κακίες, τα οποία είναι τόσο πολλά και τόσο απόκρυφα, που μόνον για να τα γνωρίσης και να τα θεραπεύσης, δεν θα σου φθάσουν όλες οι ημέρες της ζωής σου, και όχι να σου περισσέψη καιρός για να εξετάζης τις πράξεις των άλλων. Εάν έτσι ερευνάς και κρίνης μόνον τα δικά σου πάθη, θα καθαρίσης τους εσωτερικούς οφθαλμούς του νού σου από εκείνους τους κακούς χυμούς και τα μεγάλα δοκάρια που βρίσκονται μέσα· από τα οποία παρακινείσαι να βλέπης τα μικρά ξυλαράκια, που έχουν οι άλλοι στα μάτια τους, όπως είπε ο Κύριος: «Γιατί βλέπεις το σκουπιδάκι στο μάτι του αδελφού σου και δεν καταλαβαίνεις το δοκάρι που βρίσκεται στο δικό σου το μάτι;» (Ματθ. 7,3).

Γνώριζε, ότι όπως εξετάζεις με κακή διάθεσι κάποιο πάθος του αδελφού σου, κάποια ρίζα του ίδιου πάθους βρίσκεται και μέσα στην καρδιά σου, που σύμφωνα με την διάθεσι και το πάθος που έχει, έτσι με εμπάθεια κρίνει και τα των άλλων, όπως έχει γραφή· «ο κακός άνθρωπος από το απόθεμα της καρδιάς του βγάζει πονηρά πράγματα» Ματθ. 12,35). Γιατί και με άλλον τρόπο, ένας καθαρός και απαθής οφθαλμός, με απάθεια βλέπει τα πράγματα και όχι με πονηριά· «Καθαρός είναι ο οφθαλμός όταν δεν βλέπη πονηρά» (Άββ. 1,13). Έτσι όταν σου έλθη κάποιος λογισμός για να κρίνης άλλους για κάποιο ελάττωμα, αγανάκτησε κατά του εαυτού σου ως φταίχτη και εργάτου του ίδιου σφάλματος, και πές στην καρδιά σου· «Πως εγώ ο ταλαίπωρος βρισκόμενος στο ίδιο σφάλμα θα σηκώσω κεφάλι για να ιδώ και να κρίνω τα σφάλματα των άλλων;». Και έτσι τα όπλα που θα μεταχειρισθής για τα σφάλματα των άλλων, μεταχειρίσου τα κατά του εαυτού σου, για να θεραπεύσης τις πληγές σου.

Κι αν ακόμη το σφάλμα κάποιου αδελφού μπορεί να είναι δημόσιο και φανερό, εσύ αιτιολόγησέ το με αγάπη και φιλαδελφία και πές ότι στον αδελφό εκείνον με το να βρίσκωνται άλλες αρετές κρυμμένες, για να φυλαχθούν αυτές, επέτρεψε ο Θεός να πέση στο σφάλμα αυτό ή αν έχη μικρό χρονικό διάστημα το ελάττωμα εκείνο, για να παραμένη πιο ταπεινός στα μάτια τα δικά του· και ακόμη με την καταφρόνησι των άλλων να κάνη κάποιον καρπό ταπεινώσεως και να ευαρεστήση τον Θεό περισσότερο, και έτσι το κέρδος του θα είναι μεγαλύτερο από την ζημία του. Αν πάλι η αμαρτία κάποιου είναι όχι μόνο φανερή, αλλά και μεγάλη και προέρχεται από καρδιά ισχυρογνώμονος, μη τον κατακρίνης· αλλά τρέξε με το λογισμό σου στις φοβερές κρίσεις του Θεού και θα δής εκεί και άλλους ανθρώπους που ενώ προηγουμένως ήσαν στην παρανομία σε πολύ μεγάλο βαθμό, να έχουν φθάσει σε μεγάλα μέτρα αγιότητος με την μετάνοια· και άλλους πάλι ενώ προηγουμένως ήσαν στον υψηλότερο βαθμό της τελειότητος, να έχουν πέσει σε αθλιώτατο γκρεμό.

Γι αυτό, να στέκεσαι πάντοτε με φόβο και τρόμο, περισσότερο για τον εαυτό σου, παρά για κανένα άλλον. Και ας είσαι βέβαιος ότι όλα εκείνα τα καλά λόγια που θα πής για τον πλησίον και η χαρά που θα δοκιμάσης γι αυτόν, είναι καρπός και αποτέλεσμα του αγίου Πνεύματος. Και αντίθετα κάθε καταφρόνησις και αυθάδης κρίσις και καταλαλιά του πλησίον, προέρχεται από την κακία μας και από διαβολική παρακίνησι.

Έτσι αν κάποιο ελάττωμα του αδελφού σου σε σκανδαλίση, μην αναπαυθής ποτέ, ούτε να δώσης ύπνο στους οφθαλμούς σου, μέχρις ότου το διώξης από την καρδιά σου με όλη σου την δύναμι.

"Ο Αορατος Πολεμος"

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

«Συ δε, τι κρίνεις τον αδελφόν σου;»

Ζούμε σε μια εποχή, όπου οι άνθρωποι έντονα διατυπώνουν κρίση για ανθρώπους, καταστάσεις, συστήματα. Πολλές φορές η καθημερινή αυτή πράξη είναι όχι μόνο χρήσιμη αλλά και αναγκαία. Δυστυχώς όμως, τις περισσότερες φορές ξεπερνούμε τα όρια της κρίσης και οδηγούμαστε στην κατάκριση. Κατάκριση είναι το να παρατηρεί επίμονα κάποιος τα αμαρτήματα, τις ελλείψεις και τα ελαττώματα του πλησίον του και να τον κατηγορεί και να τον καταδικάζει άσπλαχνα και χωρίς συμπάθεια. Είναι ένα ζιζάνιο που κατατρώγει την ψυχή του ανθρώπου, απομακρύνει τη Θεία Χάρη και την οδηγεί στον πνευματικό θάνατο.
Αλλά τι μας οδηγεί στην κατάκριση; Ο 'Αγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει πως οι δαίμονες προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας κάνουν να αμαρτήσουμε. Όταν δεν το πετυχαίνουν, τότε μας βάζουν να κρίνουμε αυτούς που αμαρτάνουν. 'Αλλα κίνητρα είναι ο εγωισμός, ο φθόνος, η κακία, η φλυαρία. Παρουσιάζουμε τον εαυτό μας άγιο και όλους τους άλλους τους θεωρούμε αμαρτωλούς. Συνέχεια αναρωτιόμαστε "γιατί το έκανε αυτό" ή "γιατί το έκανε έτσι" ή "γιατί δεν έκανε αυτό;" Κι όλα αυτά στο όνομα της αγάπης. Λέμε ότι αγαπάμε τον συνάνθρωπο αλλά δεν συγχωρούμε τα λάθητου. Αντίθετα, τον κατηγορούμε και τον καταδικάζουμε.
Υπάρχουν βέβαια και οι άνθρωποι που κρίνουν ή ελέγχουν με σύνεση, με φόβο Θεού, μόνο για, την υπεράσπιση της αλήθειας και την ωφέλεια των ανθρώπων χωρίς εγωισμό, αντιπάθεια ή φανατισμό.
Νομίζω όμως πως το να κρίνουμε ή να κατακρίνουμε τον άλλο δεν είναι δουλειά δική μας, αλλά του Θεού που είναι ο μεγάλος Κριτής και γνωρίζει τα πάντα για μας. Ποιος από μας μπορεί να πει πως έχει καθαρή καρδιά και είναι άξιος να κρίνει τον αδελφό του; Γιατί τολμούμε και παίρνουμε στα χέρια μας αυτό που ανήκει μόνο στο Θεό; Γιατί δεν βρίσκουμε χρόνο να ανακαλύψουμε τις δικές μας ατέλειες, τα λάθη μας κι ασχολούμαστε με τους άλλους;
Γράφει το Γεροντικό πως πήγε κάποτε ένας αδελφός από τη Σκήτη σε κάποιο Γέροντα αναχωρητή και του είπε για κάποιον άλλον αδελφό πως είχε πέσει σε μεγάλο σφάλμα.
-Ω, πολύ άσχημα έκανε, είπε στενοχωρημένος ο Γέροντας. Ύστερα από λίγες ημέρες συνέβη να πεθάνει ο μοναχός που έσφαλε. 'Αγγελος Κυρίου, τότε, πήγε στον αναχωρητή, κρατώντας την ψυχή του.
-Αυτός που κατέκρινες, του είπε, πέθανε. Πού ορίζεις να τον κατατάξω;
'Ημαρτον, φώναξε με δάκρυα ο Γέροντας. Κι από τότε παρακαλούσε κάθε μέρα τον Θεό να του συγχωρήσει εκείνη την αμαρτία και δεν τόλμησε μέχρι τέλους της ζωής του να κατακρίνει άνθρωπο.
Αδελφέ μου, βάλε καλό λογισμό για τον συνάνθρωπό σου. Λυπήσου τον για το αμάρτημα ή το ελάττωμά του, προσευχήσου γι' αυτόν. Μην τον καταδικάζεις. Μιμήσου τον Κύριό μας στην ευσπλαχνία και μακροθυμία Του. Ο αδελφός σου έχει την ιδιαίτερο χαρακτήρα του, τις αδυναμίες του, προφανώς άγνοια για κάποια θέματα. Μπορεί να μην είχε τις πνευματικές ευκαιρίες που είχες εσύ, ούτε ποτέ να άκουσε μια χρήσιμη συμβουλή.
Απ' την άλλη σκέψου πως κι εσύ έχεις τις αδυναμίες, δεν είσαι τέλειος, γνωρίζεις το λάθος του άλλου που είναι φανερό, πιθανόν όμως να μη βλέπεις την μετάνοιά του, τον αγώνα του. Προσπάθησε να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου, να συναισθανθείς τα αμαρτήματά σου και τότε να είσαι σίγουρος πως δεν θα βρίσκεις χρόνο να ασχολείσαι με τα των άλλων.
Προσπάθησε να μην εξογκώνεις τα σφάλματα των άλλων. Να μη σε χαρακτηρίζει η τακτική του γελοιογράφου, που εξογκώνει κάτι για να το σατιρίσει. Να σε διακρίνει η ευγένεια του ζωγράφου που διορθώνει κάτι για να το κάνει όμορφο. Μην ασχολείσαι μόνο με το κακό, που βλέπεις εύκολα γύρω σου. Προσπάθησε να ανακαλύπτεις την αρετή, που είναι συνήθως κρυμμένη. Να είσαι εξερευνητής των μαργαριταριών της αρετής στον απέραντο ωκεανό των ανθρώπων και όχι ρακοσυλλέκτης της κακίας στον ωκεανό της ανθρώπινης αθλιότητας.

της Αγαθής Λουλούδη - Γκέκα, φιλολόγου.

Παραπομπές
-"Συ τι κρίνεις τον αδελφόν σου"
Ηλία Αντ. Βουλγαράκη
Εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ 10.
-"Ο προορισμός του ανθρώπου" Αρχιμ. Ευσεβίου Ματθόπουλου, σελ 370.
- Γεροντικόν"
Ηγουμ. Θεοδώρας Χαμπάκη, σελ. 430

Τα σφάλματα των άλλων

Επειδή και όση περισσότερη υπόληψη και τιμή έχουμε στον εαυτό μας, τόσο περισσότερο παρακινούμαστε στο να κατακρίνουμε και να καταφρονούμε σου άλλους, με τον να μας φαίνονται πως εμείς είμαστε μακριά από εκείνες τις ατέλειες και ελαττώματα, που νομίζουμε πως βρίσκονται σε αυτούς. Και ο πανούργος διάβολος, που βλέπει σε μας τέτοια κάκιστη διάθεση γνώμης, στέκει πάντοτε άγρυπνος, για να μας ανοίγει τα μάτια και να μας κρατά ξύπνιους στο να βλέπουμε και να εξετάζουμε και να μεγαλώνουμε τα ελαττώματα των άλλων. Αλλά δεν το πιστεύουν , ούτε το γνωρίζουν οι αμελείς, πόσο αυτός ο εχθρός συνεργεί και σπουδάζει για να εντυπώσει στο νου μας και αυτά τα μικρά ελαττώματα του ενός και του άλλου.

Το δραστικότερο γιατρικό της κακίας αυτής είναι το να καταγίνεσαι πάντοτε στο να ερευνάς με τον λογισμό τα δικά σου πάθη και κακά, τα οποία είναι τόσα πολλά, και τόσο απόκρυφα που μόνο για να τα γνωρίσεις και για να τα γιατρεύσεις δεν σου φτάνουν όλες οι μέρες και ώρες της ζωής σου∙ όχι να σου περισσεύει και καιρός στο να προσέχεις τις πράξεις των άλλων. Εάν έτσι ερευνάς και κρίνεις μόνο τα πάθη τα δικά σου, θα καθαρίσεις τα εσωτερικά μάτια του νου σου από εκείνους τους κακούς χυμούς, και τα μεγάλα δοκάρια, που έχουν μέσα, από τα οποία παρακινείσαι να βλέπεις τα μικρά ξυλάκια, που έχουν οι άλλοι στα μάτια τους, καθώς είπε ο Κύριος: «Τι βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς;»(Ματθ.ζ΄3).

Γιατί να ξέρεις πως, όταν λογιστείς άσχημα για κανένα κακό του αδελφού σου, είναι κάποια ρίζα του ίδιου κακού και στην καρδιά την δική σου∙ η οποία κατά την διάθεση και το πάθος που έχει , έτσι εμπαθώς κρίνει και τα πράγματα των άλλων, όπως έχει γραφεί: «Ο πονηρός άνθρωπος εκ του πονηρού θησαυρού της καρδίας εκβάλλει τα πονηρά» (Ματθ. 35). Διότι κατά άλλον τρόπο ένας καθαρός και απαθής οφθαλμός απαθώς βλέπει και τα πράγματα και όχι πονηρά. «Καθαρός ο οφθαλμός του μη οράν πονηρά» (Αβακ. Α΄13). Λοιπόν, όταν έλθει στον λογισμό σου να κρίνεις άλλους για κανένα ελάττωμα , αγανάκτησε κατά του εαυτού σου , ως φταίχτη και δράστης του ίδιου σφάλματος και πες στην καρδιά σου: «Πως εγώ ο ταλαίπωρος , ευρισκόμενος εις το ίδιον σφάλμα και εις άλλα βαρύτερα ελαττώματα θέλω αποτολμήσει να υψώσω την κεφαλήν διά να ιδώ και να κρίνω των άλλων τα σφάλματα;». Και έτσι τα άρματα, που θέλεις να μεταχειριστείς κατά των άλλων , μεταχειρίσου τα κατά σου, δια να δώσεις γιατρειά στις πληγές σου».

Αν όμως το σφάλμα κάποιου αδελφού σου είναι τυχόν δημόσιο και φανερό, εσύ δικαιολόγησε τον με αγάπη και φιλαδέλφεια και πες, ότι σε εκείνον τον αδελφό, με το να βρίσκονται άλλες αρετές απόκρυφες , σε φύλαξη αυτών , παραχώρησε ο Θεός να πέσει ο αδελφός στο σφάλμα ή να έχει μικρό χρόνο εκείνο το ελάττωμα, για να κρατείται περισσότερο ευτελής στα μάτια του∙ και καταφρονημένος ακόμη και από τους άλλους, να γεννήσει καρπό ταπεινώσεως και να βρεθεί περισσότερο ευάρεστος στον Θεό∙ και έτσι το κέρδος του να είναι μεγαλύτερο από τη ζημιά του. Εάν όμως η αμαρτία κάποιου είναι όχι μόνο φανερή , αλλά και μεγάλη και από ισχυρόγνωμη καρδιά, μη τον κατακρίνεις, αλλά πρόσεξε με τον λογισμό σου στις φοβερές κρίσεις του Θεού , και εκεί θα δεις άλλους μεν ανθρώπους, που ήταν πριν τελείως παράνομοι και μετά με την μετάνοια έφτασαν σε μέτρα μεγάλης αγιότητας, άλλους πάλι , που από την υψηλότερη στάση της τελειότητας έφτασαν να πέσουν σε αθλιότατο γκρεμό.

Γιʼ αυτό να στέκεσαι με φόβο και τρόμο περισσότερο για τον εαυτό σου, παρά για κανένα άλλο. Και ας είσαι βέβαιος , ότι ο κάθε καλός λόγος , που λέγεις για τον πλησίον σου και η χαρά που δοκιμάζεις γιʼ αυτόν είναι καρπός και αποτέλεσμα του Αγίου Πνεύματος∙ και πάλι , κάθε καταφρόνηση και αυθάδη κρίση και καταλαλιά στον πλησίον προέρχεται από την κακία μας και από διαβολική παρακίνηση. Λοιπόν, εάν κανένα ελάττωμα κάποιου αδελφού μπορεί να σε σκανδαλίσει, μη αναπαυθείς ποτέ ούτε να δώσεις ύπνο στα μάτια σου, έως ότου να το διώξεις από την καρδιά σου με όλη την δύναμη.


Αγίου Νικοδήμου Αγειορείτη
Αόρατος Πόλεμος