Δημοσιεύτηκε: Πέμ Φεβ 15, 2007 12:25 am
Θα ήθελα να καταθέσω και εγώ με την σειρά μου τις απόψεις μου αναφορικά με το θέμα του Παλαιού ημερολογίου. Το θέμα αυτό με προβλημάτισε απο παλαιά. Κάποια στιγμή, επιχείρησα, με βάσει την φιλοσοφία του Κανονικού Δικαίου αλλά και την Οικονομία της Εκκλησίας όπως αυτή επίσημα εφαρμόσθηκε κατα καιρούς, να καταλήξω σε κάποια συμπεράσματα.
Ειρήσθω εν παρόδω αυτά ακολουθούν:
Ερώτημα 1ο: Έγινε ορθά η τότε αλλαγή:
Η απάντηση είναι αναμφίβολα όχι. Δεν μπορεί να γίνει αλλαγή Εορτολογίου που εξαρτά νηστεία, χωρίς την καθολική ομοφωνία των αδελφών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Η αταξία του ένας να νηστεύει και άλλος όχι, στον ίδιο τόπο και την ίδια περίοδο, ήταν συστατικό πρόβλημα, που οδήγησε στην γνωστή απόφαση της Α΄ Οικουμενικής.
Ερώτημα 2ο: "Το ημερολογιακό δεν είναι δογματικό ζήτημα". Αλήθεια ή ψέμα;
Κάθε απόφαση της Συνόδου είναι Δόγμα. Δόγμα σημαίνει απόφαση. Η διάκριση μεταξύ των αποφάσεων έχει διαφορετική ορολογία. Οι αποφάσεις των Συνόδων χωρίζονται σε Όρους που δεν αλλάζουν και σε Κανόνες. Απο τους Κανόνες άλλοι μπορούν να αλλάξουν και άλλοι όχι. Ωστόσο σε αυτούς που μπορούν να αλλάξουν, απαιτείται και πάλι αναλόγου επιπέδου Συνοδική απόφαση. Τέτοια απόφαση δεν υπήρξε το 1924.
Ερώτημα 3ο: "Οι παλαιοημερολογίτες αδελφοί είναι και αυτοί Εκκλησία και δεν είναι αιρετικοί αφού δεν μας χωρίζουν δογματικές διαφορές". Αλήθεια ή Ψέμα;
Κατεξοχήν αιρετικός είναι όχι αυτός που έχει λάθος απόψεις, αλλά πρώτιστα αυτός που δημιουργεί δική του Εκκλησία. Και οι παλαιοημερολογίτες αν και αντέδρασαν ορθώς τότε στην επικείμενη αλλαγή, προέβησαν ανορθόδοξα σε δημιουργία "ετέρας εκκλησίας".
Ερώτημα 4ο: "Οι παλαιοημερολογίτες έχουν Ιεροσύνη και Μυστήρια, καθώς συνεχίζουν να έχουν Αποστολική διαδοχή. Ρώσοι της Διασποράς χειροτόνησαν επισκόπους". Ισχύει;
Μια χειροτονία ακόμα και αν γίνει, δεν είναι έγκυρη εάν δεν πληρεί τους Κανονικούς όρους. Η Αποστολική διαδοχή δεν είναι απο μόνη της πανάκεια, εάν με αυτό εννοείται η "γενεαλογική" ιερατική διαδοχή Χειροτονίας που κάποια στιγμή φθάνει στους Αποστόλους και τον Χριστό. Το τονίζω αυτό γιατί τέτοια διαδοχή έχουν σχεδόν όλες οι αιρέσεις και πολλοί "Ορθόδοξοι" που δέχονται μυστήρια των Παπικών π.χ. πατάν στο συγκεκριμένο επιχείρημα. Μια χειροτονία που δεν τελεί τις Κανονικές προϋποθέσεις και εν προκειμένω είναι παρ΄ενορία, καθίσταται αυτομάτως άκυρη.
Ερώτημα 5ο: "Δεν μπορεί ο Ουρανός να εορτάζει με το Παλαιό και εμείς εδώ να εορτάζουμε τον Άγιο με το νέο." Αλήθεια η ψέμα;
Οι ημερομηνίες των Εορτών που δεν εξαρτούν νηστεία, ρυθμίζονται απο τις κατα τόπους Εκκλησίες ή τα Πατριαρχεία και μπορούν να τελούνται σε διαφορετικές ημέρες. Παραδείγματα κατα την Βυζαντινή περίοδο έχουμε πάμπολα.
Ερώτημα 6ο: Μπορούμε να τελούμε Εορτές μεγάλες και ειδικά αυτές που εξαρτάν νηστεία, σε ίδια περίοδο ή ημέρα με άλλη ομολογία/αίρεση χάριν αδελφοσύνης;
Όχι. Αυτό προκύπτει απο την αντίδραση της Εκκλησίας τόσο στο ότι Χριστιανοί τελούσαν το Πάσχα προ του 325 μαζί με το αντίστοιχο Εβραϊκό, όσο και απο την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου, όπου η Εκκλησία τελεί κατάλυση εις πάντα σε αντιδιαστολή με Αρμενική, νομίζω, μονοφυσιτική νηστεία. Θεωρώ πως όταν το Πάσχα μας συμπίπτει με το Δυτικό, οφείλουμε να μεταθέτουμε την ημερομηνία κατα μια εβδομάδα. Σε αυτό το σημείο, οφείλω να πω, πως ένα ημερολόγιο διακριτό σε σχέση με το κοσμικό, (όπως το Παλαιο για παράδειγμα) βολεύει ώστε να μην εορτάζουμε κοινά με τους Παπικούς.
Ερώτημα 7ο: Πως θα μπορούσε να λυθεί το ζήτημα;
Οπωσδήποτε μόνο με Σύνοδο, κάτι το οποίο δέχονται και οι Παλαιοημερολογίτες, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό.
Ερώτημα 8ο: "Μπορώ να μνημονεύω Οικουμενιστή Πατριάρχη";
Κλασσικό ερώτημα στο Άγιον Όρος, όπου ο Πατριάρχης είναι και τοπικός επίσκοπος και άρα ένας πρεσβύτερος τον μνημονεύει.
Κατα την γνώμη μου, αυτό είναι υποχρέωση με βάσει το Πηδάλιο, υπο την προϋπόθεση ότι δεν έχει Κανονικώς καταδικασθεί και εν προκειμένω καθαιρεθεί. Ούτως ή άλλως σύμφωνα με το Πηδάλιο ιερεύς έως την Κανονική του καταδίκη τελεί έγκυρα μυστήρια. Άρα έστω και αν είναι αποδεδειγμένα ανάξιος, έως την καταδίκη φέρει ενεργή την Ιεροσύνη. Τα παραδείγματα Αγίων που έκοψαν το μνημόσυνο αποτελούν προσωπικές επιλογές. Εδώ βέβαια, υπάρχει αντίλογος απο Κανόνα της Α΄Β΄ Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία σε Κανόνα της(ΙΕ΄ νομίζω) κάνει σχετικό λόγο. Εκεί ρητά δηλώνεται απο τη μια πως δεν μπορεί να παύσει μνημόσυνο άνευ τελείας καταδίκης, αλλά απο την άλλη δίδεται σχετική δυνατότητα, αν καταλαβαίνω καλά, αναφορικά με επίσκοπο που κηρύσσει παρρησία την αίρεση. Βέβαια η συγκεκριμένη Σύνοδος αν και απο πολλούς επικαλείται Η΄ Οικουμενική δεν είναι και έχει ισχύ έστω στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έχω αμφιβολίες κατα πόσο η δυνατότητα αυτή είναι εφαρμόσιμη, χωρίς να παρακαμφούν ανάλογες προηγούμενς αποφάσεις Οικουμενικών και Οικουμενικών Τοπικών Συνόδων.
Ερώτημα 9ο: Αν αποφασισθεί η Ένωση τί θα γίνει με τους κληρικούς; Ποιοί θα αναλάβουν τις επισκοπές;
Κάποτε σε ανάλογη επιτροπή είχε μπεί ο Φλωρίνης Αυγουστίνος, φίλα διακείμενος ως ένα βαθμό με τους παλαιοημερολογίτες και άρα με καλή διάθεση διαλόγου. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, η τότε επιτροπή κόλησε σε αυτό το θέμα. Το θέμα της καρέκλας.
Με βάσει την Ιστορική εμπειρία έχουμε ένα σχετικό παράδειγμα: Τους οπαδούς του Κολλούθου στην Αλεξάνδρεια. Με απόφαση νομίζω της Α΄ Οικουμενικής του 325, αποφασίσθηκε ο διορισμός Σχισματικών επισκόπων σε έδρες όπου ήταν κενές και η διαδοχή απο Κολλουθιανούς, όταν θα αποδημούσε ο νόμιμος εκάστοτε επίσκοπος και ως εκ τούτου δεν ήταν η έδρα κενή. Αυτό μπορεί να γίνει όχι μόνο κατ΄οικονομία αλλά και κανονικώς, με Βαπτισμό των μελλόντων να προχειρισθούν πρώην παλαιοημερολογιτών επισκόπων εφόσον επιτευχθεί μια Ένωση. Η Βάπτιση απαλείφει τα αμαρτήματα σε σημείο που δεν θεωρούνται κόλυμα.
Θα πω και μια προσωπική μου εμπειρία, πραγματική. Έδωσε ο Θεός και την τελευταία φορά που ήμουνα στο Όρος, φιλοξενήθηκα σε ζηλωτική καλύβη χωρίς να το έχω προγραμματίσει. Ο γέρων εκεί, Παϊσιος, κέρδισε απο την αρχή την εμπιστοσύνη μου ως άνθρωπος. Σχεδόν μου έδωσε την εντύπωση πως ήταν διορατικός και σίγουρα είχε σε πολλές περιπτώσεις χαρακτηριστική διάκριση και ταπείνωση. Ένιωθα ότι είχε ψυχή μωρού παιδιού. Τον χαιρόμουνα. Τις περισσότερες απο τις παραπάνω θέσεις τις κουβεντιάσαμε και όσες κουβεντιάσαμε τις αποδέχθηκε και ο ίδιος. Ο υποτακτικός του είχε διαφωνία στο θέμα του μνημοσύνου. Μου έκανε εντύπωση, όμως, το ότι αν και γείτονας του μακαριστού Παϊσίου και παρότι τον χαρακτήρισε έναν "σουλουπομένο" μοναχό με την αυστηρά έννοια ότι ήταν όπως έπρεπε να είναι, μου είπε ότι "δεν αντιλήφθηκα κάτι απο τα υπερφυή που του καταμαρτυρούν και εμείς τέτοια περιμένουμε πολλές φορές να δούμε απο αδελφό για να στηριχθούμε". Έλεγε την αλήθεια ή ήταν κλασσική περίπτωση του "πεπώρωκεν αυτών τους οφθαλμούς και τετύφλωκεν την καρδία"; Πιστεύω το δεύτερο. Να σημειώσω, πως αν και δεν μας έθιξαν ιδιαίτερα το όλο ζήτημα του Παλαιού, αυτό το έθιξα εγώ, και η φιλοξενία ήταν πραγματικά Αβραμιαία, μόνο απο σπόντα κάναμε έναν εσπερινό μαζί χωρίς να μας αφήσουν να ψάλουμε. Τις άλλες μέρες έκαναν τις ακολουθίες ατομικά στο κελλί. Πιστεύω για να μην θεωρηθεί συμπροσευχή.
Με εκτίμηση Κόττης Κωνσταντίνος
Ειρήσθω εν παρόδω αυτά ακολουθούν:
Ερώτημα 1ο: Έγινε ορθά η τότε αλλαγή:
Η απάντηση είναι αναμφίβολα όχι. Δεν μπορεί να γίνει αλλαγή Εορτολογίου που εξαρτά νηστεία, χωρίς την καθολική ομοφωνία των αδελφών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Η αταξία του ένας να νηστεύει και άλλος όχι, στον ίδιο τόπο και την ίδια περίοδο, ήταν συστατικό πρόβλημα, που οδήγησε στην γνωστή απόφαση της Α΄ Οικουμενικής.
Ερώτημα 2ο: "Το ημερολογιακό δεν είναι δογματικό ζήτημα". Αλήθεια ή ψέμα;
Κάθε απόφαση της Συνόδου είναι Δόγμα. Δόγμα σημαίνει απόφαση. Η διάκριση μεταξύ των αποφάσεων έχει διαφορετική ορολογία. Οι αποφάσεις των Συνόδων χωρίζονται σε Όρους που δεν αλλάζουν και σε Κανόνες. Απο τους Κανόνες άλλοι μπορούν να αλλάξουν και άλλοι όχι. Ωστόσο σε αυτούς που μπορούν να αλλάξουν, απαιτείται και πάλι αναλόγου επιπέδου Συνοδική απόφαση. Τέτοια απόφαση δεν υπήρξε το 1924.
Ερώτημα 3ο: "Οι παλαιοημερολογίτες αδελφοί είναι και αυτοί Εκκλησία και δεν είναι αιρετικοί αφού δεν μας χωρίζουν δογματικές διαφορές". Αλήθεια ή Ψέμα;
Κατεξοχήν αιρετικός είναι όχι αυτός που έχει λάθος απόψεις, αλλά πρώτιστα αυτός που δημιουργεί δική του Εκκλησία. Και οι παλαιοημερολογίτες αν και αντέδρασαν ορθώς τότε στην επικείμενη αλλαγή, προέβησαν ανορθόδοξα σε δημιουργία "ετέρας εκκλησίας".
Ερώτημα 4ο: "Οι παλαιοημερολογίτες έχουν Ιεροσύνη και Μυστήρια, καθώς συνεχίζουν να έχουν Αποστολική διαδοχή. Ρώσοι της Διασποράς χειροτόνησαν επισκόπους". Ισχύει;
Μια χειροτονία ακόμα και αν γίνει, δεν είναι έγκυρη εάν δεν πληρεί τους Κανονικούς όρους. Η Αποστολική διαδοχή δεν είναι απο μόνη της πανάκεια, εάν με αυτό εννοείται η "γενεαλογική" ιερατική διαδοχή Χειροτονίας που κάποια στιγμή φθάνει στους Αποστόλους και τον Χριστό. Το τονίζω αυτό γιατί τέτοια διαδοχή έχουν σχεδόν όλες οι αιρέσεις και πολλοί "Ορθόδοξοι" που δέχονται μυστήρια των Παπικών π.χ. πατάν στο συγκεκριμένο επιχείρημα. Μια χειροτονία που δεν τελεί τις Κανονικές προϋποθέσεις και εν προκειμένω είναι παρ΄ενορία, καθίσταται αυτομάτως άκυρη.
Ερώτημα 5ο: "Δεν μπορεί ο Ουρανός να εορτάζει με το Παλαιό και εμείς εδώ να εορτάζουμε τον Άγιο με το νέο." Αλήθεια η ψέμα;
Οι ημερομηνίες των Εορτών που δεν εξαρτούν νηστεία, ρυθμίζονται απο τις κατα τόπους Εκκλησίες ή τα Πατριαρχεία και μπορούν να τελούνται σε διαφορετικές ημέρες. Παραδείγματα κατα την Βυζαντινή περίοδο έχουμε πάμπολα.
Ερώτημα 6ο: Μπορούμε να τελούμε Εορτές μεγάλες και ειδικά αυτές που εξαρτάν νηστεία, σε ίδια περίοδο ή ημέρα με άλλη ομολογία/αίρεση χάριν αδελφοσύνης;
Όχι. Αυτό προκύπτει απο την αντίδραση της Εκκλησίας τόσο στο ότι Χριστιανοί τελούσαν το Πάσχα προ του 325 μαζί με το αντίστοιχο Εβραϊκό, όσο και απο την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου, όπου η Εκκλησία τελεί κατάλυση εις πάντα σε αντιδιαστολή με Αρμενική, νομίζω, μονοφυσιτική νηστεία. Θεωρώ πως όταν το Πάσχα μας συμπίπτει με το Δυτικό, οφείλουμε να μεταθέτουμε την ημερομηνία κατα μια εβδομάδα. Σε αυτό το σημείο, οφείλω να πω, πως ένα ημερολόγιο διακριτό σε σχέση με το κοσμικό, (όπως το Παλαιο για παράδειγμα) βολεύει ώστε να μην εορτάζουμε κοινά με τους Παπικούς.
Ερώτημα 7ο: Πως θα μπορούσε να λυθεί το ζήτημα;
Οπωσδήποτε μόνο με Σύνοδο, κάτι το οποίο δέχονται και οι Παλαιοημερολογίτες, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό.
Ερώτημα 8ο: "Μπορώ να μνημονεύω Οικουμενιστή Πατριάρχη";
Κλασσικό ερώτημα στο Άγιον Όρος, όπου ο Πατριάρχης είναι και τοπικός επίσκοπος και άρα ένας πρεσβύτερος τον μνημονεύει.
Κατα την γνώμη μου, αυτό είναι υποχρέωση με βάσει το Πηδάλιο, υπο την προϋπόθεση ότι δεν έχει Κανονικώς καταδικασθεί και εν προκειμένω καθαιρεθεί. Ούτως ή άλλως σύμφωνα με το Πηδάλιο ιερεύς έως την Κανονική του καταδίκη τελεί έγκυρα μυστήρια. Άρα έστω και αν είναι αποδεδειγμένα ανάξιος, έως την καταδίκη φέρει ενεργή την Ιεροσύνη. Τα παραδείγματα Αγίων που έκοψαν το μνημόσυνο αποτελούν προσωπικές επιλογές. Εδώ βέβαια, υπάρχει αντίλογος απο Κανόνα της Α΄Β΄ Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία σε Κανόνα της(ΙΕ΄ νομίζω) κάνει σχετικό λόγο. Εκεί ρητά δηλώνεται απο τη μια πως δεν μπορεί να παύσει μνημόσυνο άνευ τελείας καταδίκης, αλλά απο την άλλη δίδεται σχετική δυνατότητα, αν καταλαβαίνω καλά, αναφορικά με επίσκοπο που κηρύσσει παρρησία την αίρεση. Βέβαια η συγκεκριμένη Σύνοδος αν και απο πολλούς επικαλείται Η΄ Οικουμενική δεν είναι και έχει ισχύ έστω στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έχω αμφιβολίες κατα πόσο η δυνατότητα αυτή είναι εφαρμόσιμη, χωρίς να παρακαμφούν ανάλογες προηγούμενς αποφάσεις Οικουμενικών και Οικουμενικών Τοπικών Συνόδων.
Ερώτημα 9ο: Αν αποφασισθεί η Ένωση τί θα γίνει με τους κληρικούς; Ποιοί θα αναλάβουν τις επισκοπές;
Κάποτε σε ανάλογη επιτροπή είχε μπεί ο Φλωρίνης Αυγουστίνος, φίλα διακείμενος ως ένα βαθμό με τους παλαιοημερολογίτες και άρα με καλή διάθεση διαλόγου. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, η τότε επιτροπή κόλησε σε αυτό το θέμα. Το θέμα της καρέκλας.
Με βάσει την Ιστορική εμπειρία έχουμε ένα σχετικό παράδειγμα: Τους οπαδούς του Κολλούθου στην Αλεξάνδρεια. Με απόφαση νομίζω της Α΄ Οικουμενικής του 325, αποφασίσθηκε ο διορισμός Σχισματικών επισκόπων σε έδρες όπου ήταν κενές και η διαδοχή απο Κολλουθιανούς, όταν θα αποδημούσε ο νόμιμος εκάστοτε επίσκοπος και ως εκ τούτου δεν ήταν η έδρα κενή. Αυτό μπορεί να γίνει όχι μόνο κατ΄οικονομία αλλά και κανονικώς, με Βαπτισμό των μελλόντων να προχειρισθούν πρώην παλαιοημερολογιτών επισκόπων εφόσον επιτευχθεί μια Ένωση. Η Βάπτιση απαλείφει τα αμαρτήματα σε σημείο που δεν θεωρούνται κόλυμα.
Θα πω και μια προσωπική μου εμπειρία, πραγματική. Έδωσε ο Θεός και την τελευταία φορά που ήμουνα στο Όρος, φιλοξενήθηκα σε ζηλωτική καλύβη χωρίς να το έχω προγραμματίσει. Ο γέρων εκεί, Παϊσιος, κέρδισε απο την αρχή την εμπιστοσύνη μου ως άνθρωπος. Σχεδόν μου έδωσε την εντύπωση πως ήταν διορατικός και σίγουρα είχε σε πολλές περιπτώσεις χαρακτηριστική διάκριση και ταπείνωση. Ένιωθα ότι είχε ψυχή μωρού παιδιού. Τον χαιρόμουνα. Τις περισσότερες απο τις παραπάνω θέσεις τις κουβεντιάσαμε και όσες κουβεντιάσαμε τις αποδέχθηκε και ο ίδιος. Ο υποτακτικός του είχε διαφωνία στο θέμα του μνημοσύνου. Μου έκανε εντύπωση, όμως, το ότι αν και γείτονας του μακαριστού Παϊσίου και παρότι τον χαρακτήρισε έναν "σουλουπομένο" μοναχό με την αυστηρά έννοια ότι ήταν όπως έπρεπε να είναι, μου είπε ότι "δεν αντιλήφθηκα κάτι απο τα υπερφυή που του καταμαρτυρούν και εμείς τέτοια περιμένουμε πολλές φορές να δούμε απο αδελφό για να στηριχθούμε". Έλεγε την αλήθεια ή ήταν κλασσική περίπτωση του "πεπώρωκεν αυτών τους οφθαλμούς και τετύφλωκεν την καρδία"; Πιστεύω το δεύτερο. Να σημειώσω, πως αν και δεν μας έθιξαν ιδιαίτερα το όλο ζήτημα του Παλαιού, αυτό το έθιξα εγώ, και η φιλοξενία ήταν πραγματικά Αβραμιαία, μόνο απο σπόντα κάναμε έναν εσπερινό μαζί χωρίς να μας αφήσουν να ψάλουμε. Τις άλλες μέρες έκαναν τις ακολουθίες ατομικά στο κελλί. Πιστεύω για να μην θεωρηθεί συμπροσευχή.
Με εκτίμηση Κόττης Κωνσταντίνος