Οἱ μικροδιαφορὲς τῶν χαρακτήρων τῶν συζύγων βοηθοῦν νὰ δημιουργηθῆ μιὰ ἁρμονικὴ οἰκογένεια, γιατὶ ὁ ἕνας συμπληρώνει τὸν ἄλλον.
Στὸ αὐτοκίνητο εἶναι ἀπαραίτητο καὶ τὸ γκάζι, γιὰ νὰ προχωρήση, ἀλλὰ καὶ τὸ φρένο, γιὰ νὰ σταματήση.
Ἂν τὸ αὐτοκίνητο εἶχε μόνο φρένο, δὲν θὰ κουνιόταν, καὶ ἂν εἶχε μόνον ταχύτητες, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ σταματήση.
Σὲ ἕνα ἀνδρόγυνο ξέρετε τί εἶπα; : «Ἐπειδὴ ταιριάζετε, γι᾿ αὐτὸ δὲν ταιριάζετε!».
Εἶναι καὶ οἱ δύο εὐαίσθητοι.
Ἂν συμβῆ κάτι στὸ σπίτι, καὶ οἱ δύο τὰ χάνουν καὶ ἀρχίζουν: «Ὤχ, τί πάθαμε!» ὁ ἕνας, «ὤχ, τί πάθαμε!» ὁ ἄλλος.
Ὁ ἕνας δηλαδὴ βοηθάει τὸν ἄλλον νὰ ἀπελπισθῆ πιὸ πολύ.
Δὲν μπορεῖ νὰ τὸν τονώση λίγο· «γιά στάσου, νὰ τοῦ πῆ, δὲν εἶναι καὶ τόσο σοβαρὸ αὐτὸ ποὺ μᾶς συμβαίνει».
Τὸ ἔχω δεῖ αὐτὸ σὲ πολλὰ ἀνδρόγυνα.
Άγιος Παΐσιος
Ψυχοφελή μηνύματα...
Συντονιστής: Συντονιστές
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Θα έλεγε κανείς ότι ο Χριστός παίζει με τον πόνο των μαθητών.
Όλη νύχτα οι μαθητές παλεύουν με τα κύματα και ψάρια δεν έχουν πιάσει.
Κούραση και απογοήτευση συνθέτουν το σκηνικό. Κι έρχεται ο Χριστός να τους πει, ξαναρίξτε τα δίκτυα, δηλαδή πάμε πάλι από αρχή.
Τίποτε δεν τελείωσε, αρκεί να το πιστέψετε.
Λογικό είναι αυτή η προτροπή του Χριστού να φέρει αρχικά την αντίδραση τους.
Οι μαθητές δεν ψαρεύουν από χόμπι ούτε χάριν γούστου.
Ζουν και επιβιώνουν αυτοί και οι οικογένειες τους από αυτή την εργασία.
Ο Χριστός επιμένει να τους προκαλεί και προσκαλεί σε ένα άλμα πίστεως.
Ένα άλμα εμπιστοσύνης στο πρόσωπο Του.
Είναι σαν να τους λέει "ξέρω ότι το μυαλό σας λέει δεν γίνεται, όμως εγώ σας λέω να ακούσετε την καρδιά σας που φωνάζει γίνεται".
Η πίστη είναι αυτό ακριβώς, το άνοιγμα στο ακατόρθωτο, η αποδοχή του αδύνατου ως δυνατού.
Ο Χριστός ζητάει από τους μαθητές να πάψουν να θεωρούν ως μοναδική πηγή γνώσης το μυαλό και να ανοιχτούν και σε άλλες δυνατότητες της ύπαρξης τους.
Άλλες μορφές γνώσης για το Μυστήριο που υπάρχει μέσα και έξω τους.
Να δουν κι Αλλιώς, να ζήσουν διαφορετικά όχι μόνο με το μυαλό που πολλές φορές μικραίνει τους ανθρώπους αλλά και με την καρδιά που τους μεγαλώνει.
Κανείς άνθρωπος δεν έχει μικρή καρδιά αλλά μικρό μυαλό.
Λογισμοί, σκέψεις, πεποιθήσεις, προκαταλήψεις, στερεότυπα και αλλά πολλά μικραίνουν το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής.
Η πίστη που ο Χριστός προτείνει ελευθερώνει τον άνθρωπο, να δει, να ακούσει, να νιώσει και αισθανθεί διαφορετικά ότι τον περιβάλλει.
Εμπιστεύσου με φωνάζει ο Χριστός, λυτρώσου από τα σχέδια του νου σου και αφήσου στα σχέδια του Θεού.
Πίστη σημαίνει να πιστεύεις ότι θα πέσεις στο κενό της αγκαλιάς του Θεού κι Εκείνος θα σε αρπάξει στα Χέρια Του.
Πατήρ Χαράλαμπος Παπαδόπουλος
Όλη νύχτα οι μαθητές παλεύουν με τα κύματα και ψάρια δεν έχουν πιάσει.
Κούραση και απογοήτευση συνθέτουν το σκηνικό. Κι έρχεται ο Χριστός να τους πει, ξαναρίξτε τα δίκτυα, δηλαδή πάμε πάλι από αρχή.
Τίποτε δεν τελείωσε, αρκεί να το πιστέψετε.
Λογικό είναι αυτή η προτροπή του Χριστού να φέρει αρχικά την αντίδραση τους.
Οι μαθητές δεν ψαρεύουν από χόμπι ούτε χάριν γούστου.
Ζουν και επιβιώνουν αυτοί και οι οικογένειες τους από αυτή την εργασία.
Ο Χριστός επιμένει να τους προκαλεί και προσκαλεί σε ένα άλμα πίστεως.
Ένα άλμα εμπιστοσύνης στο πρόσωπο Του.
Είναι σαν να τους λέει "ξέρω ότι το μυαλό σας λέει δεν γίνεται, όμως εγώ σας λέω να ακούσετε την καρδιά σας που φωνάζει γίνεται".
Η πίστη είναι αυτό ακριβώς, το άνοιγμα στο ακατόρθωτο, η αποδοχή του αδύνατου ως δυνατού.
Ο Χριστός ζητάει από τους μαθητές να πάψουν να θεωρούν ως μοναδική πηγή γνώσης το μυαλό και να ανοιχτούν και σε άλλες δυνατότητες της ύπαρξης τους.
Άλλες μορφές γνώσης για το Μυστήριο που υπάρχει μέσα και έξω τους.
Να δουν κι Αλλιώς, να ζήσουν διαφορετικά όχι μόνο με το μυαλό που πολλές φορές μικραίνει τους ανθρώπους αλλά και με την καρδιά που τους μεγαλώνει.
Κανείς άνθρωπος δεν έχει μικρή καρδιά αλλά μικρό μυαλό.
Λογισμοί, σκέψεις, πεποιθήσεις, προκαταλήψεις, στερεότυπα και αλλά πολλά μικραίνουν το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής.
Η πίστη που ο Χριστός προτείνει ελευθερώνει τον άνθρωπο, να δει, να ακούσει, να νιώσει και αισθανθεί διαφορετικά ότι τον περιβάλλει.
Εμπιστεύσου με φωνάζει ο Χριστός, λυτρώσου από τα σχέδια του νου σου και αφήσου στα σχέδια του Θεού.
Πίστη σημαίνει να πιστεύεις ότι θα πέσεις στο κενό της αγκαλιάς του Θεού κι Εκείνος θα σε αρπάξει στα Χέρια Του.
Πατήρ Χαράλαμπος Παπαδόπουλος
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Σημάδι των καιρών μας η απαισιοδοξία.
Ένας φόβος ότι δεν υπάρχει καλή προοπτική για την ζωή μας, ότι δεν θα τα καταφέρουμε, μία απραξία διότι δεν μπορούμε να πετύχουμε αυτά που θέλουμε και καλύτερα να μην δοκιμάσουμε.
Αυτή η στάση ζωής χαρακτηρίζει πολλούς νέους. Κάποιοι που ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις, έχουν προεξοφλήσει ή την αποτυχία τους ή την δυσκολία να βρούνε εργασία στο μέλλον όποια σχολή κι αν διαλέξουν, με αποτέλεσμα να μην θέλουν να καταβάλουν τον απαιτούμενο κόπο.
Άλλοι αφήνουν να περάσει χρόνος πολύς στο Πανεπιστήμιο, όχι απαραίτητα γιατί θέλουν να ζήσουν φοιτητικά, αλλά γιατί δεν είναι ευχαριστημένοι από αυτό που επέλεξαν ή γιατί δεν βλέπουν κάποιο νόημα στην συνέχεια της ζωής τους.
Άλλοι πάλι, ενώ βρίσκουν εργασία, εντούτοις έχουν μία αλλιώτικη ιδέα για τον εαυτό τους σε σχέση μ’ αυτήν και γκρινιάζουν συνεχώς.
Άλλοι πάλι δεν θέλουν να κάνουν οικογένεια, παρότι βρίσκουν σχέσεις υποστηρικτικές.
Τους φοβίζει η δέσμευση.
Το αίσθημα ότι κάτι δεν θα πάει καλά και ότι θα πληγωθούν.
Προτιμούν λοιπόν να μην προχωρούν στον γάμο, θεωρώντας ότι είναι προτιμότερο να μένουν στάσιμοι, αρκεί να μην χρειαστεί να σηκώσουν σταυρούς.
Λείπει το θάρρος από την ζωή μας.
Συχνά λείπει η πίστη στον Θεό.
Την έχουμε μετατρέψει σε μία διαδικασία παραδοσιακή μόνο ή σε μία διαδικασία μαγικής επίλυσης των προβλημάτων μας.
Δεν μας απασχολεί το να ανήκουμε στην Εκκλησία ως κοινότητα.
Δεν μας απασχολεί να ζούμε συνειδητά την πνευματική πορεία.
Θέλουμε όμως από τον Θεό να μας δίνει αυτό που επιθυμούμε.
Τον έχουμε ως εφεδρεία στην σκέψη μας, αλλά όχι ως προτεραιότητα.
Και γι’ αυτό η πίστη δεν είναι δυναμική κατάσταση, δεν είναι άφημα της καρδιάς και του νου στο θέλημά Του, αλλά ευκαιριακή προσέγγιση.
Την ίδια στιγμή, η υπερβολή της πληροφόρησης και των «μαύρων» ειδήσεων λειτουργεί ασυνείδητα ως προσθήκη απαισιοδοξίας.
Ας μην ξεχνούμε ότι υπάρχει δυσκολία κριτικής προσέγγισης της ζωής.
Γενικεύουμε το συγκεκριμένο και φοβόμαστε ότι θα το ζήσουμε κι εμείς.
Ο κάθε άνθρωπος όμως είναι διαφορετικός.
Και για τον καθένα το θέλημα του Θεού δεν είναι το ίδιο αναφορικά με τα μονοπάτια τα οποία καλείται να διέλθει, αλλά είναι το ίδιο ως προς τον τελικό σκοπό: την σωτηρία και την επίγνωση της αλήθειας.
Επομένως, όποιος πιστεύει, αφού φιλοσοφήσει την πορεία της ζωής, καλείται να κάνει τον αγώνα του, να αναλάβει την ευθύνη του, να παλέψει, να ρισκάρει, να μην παραμείνει στην στασιμότητα, αλλά να εμπιστευθεί τον Θεό και να μην νικηθεί από καμία απαισιοδοξία.
Οι καιροί μας έχουν περίσσεια γνώσης και έλλειμμα αποφασιστικότητας.
«Έγειραι ο καθεύδων και ανάστα εκ των νεκρών και επιφαύσει σοι ο Χριστός» (Εφεσ. 5,14), μας λέει ο δρόμος της πίστης.
Σήκω εσύ που κοιμάσαι, αναστήσου από τον τρόπο ζωής που νεκρώνει την ελπίδα σου και σένα, και θα σου δώσει το φώς ο Χριστός.
Να ποια είναι η απάντηση στην απαισιοδοξία: Η παρουσία του Χριστού στην ζωή μας και η απόφαση να μην παραμείνουμε στάσιμοι.
Το πρόσωπο του Χριστού, η αναφορά μας σ’ Αυτόν, ο δρόμος του Ευαγγελίου, μας οδηγούν στην έξοδο από τους φόβους που νεκρώνουν.
π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Ένας φόβος ότι δεν υπάρχει καλή προοπτική για την ζωή μας, ότι δεν θα τα καταφέρουμε, μία απραξία διότι δεν μπορούμε να πετύχουμε αυτά που θέλουμε και καλύτερα να μην δοκιμάσουμε.
Αυτή η στάση ζωής χαρακτηρίζει πολλούς νέους. Κάποιοι που ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις, έχουν προεξοφλήσει ή την αποτυχία τους ή την δυσκολία να βρούνε εργασία στο μέλλον όποια σχολή κι αν διαλέξουν, με αποτέλεσμα να μην θέλουν να καταβάλουν τον απαιτούμενο κόπο.
Άλλοι αφήνουν να περάσει χρόνος πολύς στο Πανεπιστήμιο, όχι απαραίτητα γιατί θέλουν να ζήσουν φοιτητικά, αλλά γιατί δεν είναι ευχαριστημένοι από αυτό που επέλεξαν ή γιατί δεν βλέπουν κάποιο νόημα στην συνέχεια της ζωής τους.
Άλλοι πάλι, ενώ βρίσκουν εργασία, εντούτοις έχουν μία αλλιώτικη ιδέα για τον εαυτό τους σε σχέση μ’ αυτήν και γκρινιάζουν συνεχώς.
Άλλοι πάλι δεν θέλουν να κάνουν οικογένεια, παρότι βρίσκουν σχέσεις υποστηρικτικές.
Τους φοβίζει η δέσμευση.
Το αίσθημα ότι κάτι δεν θα πάει καλά και ότι θα πληγωθούν.
Προτιμούν λοιπόν να μην προχωρούν στον γάμο, θεωρώντας ότι είναι προτιμότερο να μένουν στάσιμοι, αρκεί να μην χρειαστεί να σηκώσουν σταυρούς.
Λείπει το θάρρος από την ζωή μας.
Συχνά λείπει η πίστη στον Θεό.
Την έχουμε μετατρέψει σε μία διαδικασία παραδοσιακή μόνο ή σε μία διαδικασία μαγικής επίλυσης των προβλημάτων μας.
Δεν μας απασχολεί το να ανήκουμε στην Εκκλησία ως κοινότητα.
Δεν μας απασχολεί να ζούμε συνειδητά την πνευματική πορεία.
Θέλουμε όμως από τον Θεό να μας δίνει αυτό που επιθυμούμε.
Τον έχουμε ως εφεδρεία στην σκέψη μας, αλλά όχι ως προτεραιότητα.
Και γι’ αυτό η πίστη δεν είναι δυναμική κατάσταση, δεν είναι άφημα της καρδιάς και του νου στο θέλημά Του, αλλά ευκαιριακή προσέγγιση.
Την ίδια στιγμή, η υπερβολή της πληροφόρησης και των «μαύρων» ειδήσεων λειτουργεί ασυνείδητα ως προσθήκη απαισιοδοξίας.
Ας μην ξεχνούμε ότι υπάρχει δυσκολία κριτικής προσέγγισης της ζωής.
Γενικεύουμε το συγκεκριμένο και φοβόμαστε ότι θα το ζήσουμε κι εμείς.
Ο κάθε άνθρωπος όμως είναι διαφορετικός.
Και για τον καθένα το θέλημα του Θεού δεν είναι το ίδιο αναφορικά με τα μονοπάτια τα οποία καλείται να διέλθει, αλλά είναι το ίδιο ως προς τον τελικό σκοπό: την σωτηρία και την επίγνωση της αλήθειας.
Επομένως, όποιος πιστεύει, αφού φιλοσοφήσει την πορεία της ζωής, καλείται να κάνει τον αγώνα του, να αναλάβει την ευθύνη του, να παλέψει, να ρισκάρει, να μην παραμείνει στην στασιμότητα, αλλά να εμπιστευθεί τον Θεό και να μην νικηθεί από καμία απαισιοδοξία.
Οι καιροί μας έχουν περίσσεια γνώσης και έλλειμμα αποφασιστικότητας.
«Έγειραι ο καθεύδων και ανάστα εκ των νεκρών και επιφαύσει σοι ο Χριστός» (Εφεσ. 5,14), μας λέει ο δρόμος της πίστης.
Σήκω εσύ που κοιμάσαι, αναστήσου από τον τρόπο ζωής που νεκρώνει την ελπίδα σου και σένα, και θα σου δώσει το φώς ο Χριστός.
Να ποια είναι η απάντηση στην απαισιοδοξία: Η παρουσία του Χριστού στην ζωή μας και η απόφαση να μην παραμείνουμε στάσιμοι.
Το πρόσωπο του Χριστού, η αναφορά μας σ’ Αυτόν, ο δρόμος του Ευαγγελίου, μας οδηγούν στην έξοδο από τους φόβους που νεκρώνουν.
π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Πανικό σε πολλούς χριστιανούς προκάλεσε η είδηση ότι στην Ελλάδα πρόκειται να κυκλοφορηθούν νέες ταυτότητες, οι οποίες από το 2026 θα αντικαταστήσουν υποχρεωτικά (?) τις αστυνομικές (αυτές για τις οποίες πάλι πολλοί χριστιανοί δεν έπαιρναν διότι δεν ανέγραφε το θρήσκευμα και τις θεωρούσαν προπομπό του σφραγίσματος του Αντιχρίστου), καθώς υπάρχει σχετική ευρωπαϊκή εντολή και οδηγία.
Στην Κέρκυρα, μάλιστα, πρωί του Δεκαπενταυγούστου, στα καντούνια της παλιάς πόλης, πετάχτηκαν φέιγ βολάν, με τα οποία τονίζονταν ότι όποιος πάρει την νέα ταυτότητα θα πάει στην κόλαση (!!!), ότι βρισκόμαστε στα έσχατα χρόνια, ότι πρέπει να εορτάζουμε τους αγίους με το πάτριο εορτολόγιο (το παλαιό ημερολόγιο) και ότι το σφράγισμα με το 666 είναι δεδομένο. Ωραίος τρόπος, στ’ αλήθεια, να τιμηθεί η Παναγία μας!
Αντί να έχουμε την χαρά της ζωής που δίνει η μετάσταση της Παναγίας, να πανηγυρίσουμε διότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο, αλλά η Παναγία μας προσεύχεται για όλους μας, μεσιτεύει, μας αγαπά, μας στηρίζει και είναι για όλους μας, κάποιοι που θεωρούν τους εαυτούς τους χριστιανούς και, μάλιστα, αυθεντικούς, δηλητηριάζουν τις καρδιές των πολλών με το λιγότερο ανόητες ερμηνείες του 27ου βιβλίου της Καινής Διαθήκης, της “Αποκαλύψεως” του Ιωάννη.
Γεμάτη η Ιστορία του κόσμου από τέτοιες αφελείς και ανόητες ερμηνείες. Με αφορμή το 13ο κεφάλαιο της “Αποκαλύψεως”, στο οποίο προλέγεται η εμφάνιση του Αντίχριστου στο τέλος της Ιστορίας, ο οποίος θα χαρακτηρίζεται από έναν αριθμό, που θα είναι αριθμός ανθρώπου, ο αρχαιοελληνικός “χξστ” (προσοχή, όχι ο αραβικός που χρησιμοποιούμε εμείς, αλλά ο αρχαιοελληνικός), “υπήρξε από πολύ νωρίς ο πειρασμός (τέλη 2ου αι.) να ψηφαριθμηθεί ο αριθμός 666, είτε ακολουθώντας το ελληνικό αλφάβητο, είτε το λατινικό, είτε ακόμη και το εβραϊκό, για να προσδιορισθεί ένα όνομα που έπραξε κακουργήματα εναντίον ανθρώπων, ιδιαίτερα εναντίον της Εκκλησίας.
Πέραν του ότι οι περισσότεροι πρώιμοι εκκλησιαστικοί ερμηνευτές αντιλαμβάνονται τον αριθμό ότι αναφέρεται στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, είτε ως σύνολο είτε υπό το όνομα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, υπάρχουν και ερμηνείες που αναφέρουν τα ονόματα Λατείνος (με ει), Τειτάν (προσωνύμιο του Απόλλωνα), Νέρων, Διοκλητιανός, Τίτος, Μωάμεθ, ή, σε νεώτερους χρόνους, τα ονόματα κάποιου πάπα (εκ μέρους προτεσταντών) ή του Λούθηρου (εκ μέρους ρωμαιοκαθολικών).
Σε ακόμη νεώτερους χρόνους επιχειρήθηκε να αναγνωρισθεί πίσω από τον αριθμό το όνομα του Ναπολέοντα, ή του κάιζερ Γουλιέλμου Β’, ή του Χίτλερ ή του Στάλιν. Χώρια η ανόητη ή αφελής ταύτιση του αριθμού με το bar code που αναγράφεται στα προϊόντα, ή τον αριθμό του ΑΜΚΑ ή του ΕΚΑΜ, ή με τις ταυτότητες. Το 1981 μια προτεστάντισσα της Αμερικής, η Mary Stewart Relfe, ισχυρίστηκε, κατά αποκάλυψη που της έγινε δήθεν άνωθεν, ότι το bar code που αποτυπώνεται στα προϊόντα κρύβει τον αριθμό του θηρίου της Αποκαλύψεως.
Έγραψε λοιπόν ένα βιβλίο, που έγινε best seller στον προτεσταντικό χώρο της Αμερικής, και φούντωσε μια συζήτηση για τους αριθμούς του θηρίου και για τα σφραγίσματα(Mary Stewart Relfe, “When your money fails (the 666 System is here), 1981). Το 1983 ένας ζηλωτής μοναχός του Αγίου Όρους, ο Ιερομόναχος Παρθένιος, διάβασε το βιβλίο αυτό, και έγραψε ένα φυλλάδιο καταγγέλλοντας τους έσχατους καιρούς που ήρθαν και τον αριθμό του θηρίου που υπάρχει στο bar code ή τους κινδύνους που θα προέλθουν από τις ταυτότητες, και όλα αυτά (Μοναχός Παρθένιος, Ανησυχητικά σημεία των καιρών, Το χάραγμα της Αποκαλύψεως, Άγιον Όρος 1983)”.
Τα παραπάνω περιλαμβάνονται (σ. 253) σε ένα εξαιρετικό βιβλίο, υπό τύπον υπομνήματος στην “Αποκάλυψη του Ιωάννη”, που έχει γράψει ένας σπουδαίος θεολόγος, εκδότης του Παπαδιαμάντη, και άλλων συγγραφέων που έφεραν την θεολογία μας από την μια σε επαφή με την αυθεντική μας πνευματική παράδοση, την οποία είχαμε λησμονήσει σε ένα πνεύμα αλλοτρίωσης, εκδυτικισμού και συνήθειας, και από την άλλη σε επαφή με την σύγχρονη πραγματικότητα. Πρόκειται για τον Δημήτρη Μαυρόπουλο, που έγινε γνωστός σε μας και στους μεγαλύτερους από εμάς μέσω της εκπομπής “Σήμερα είναι Κυριακή”, που μας συντρόφευε με εξαίρετους θεολογικούς διαλόγους μέχρι τα μέσα τις δεκαετίας του 1980 από την τότε ΕΡΤ. Το βιβλίο επιγράφεται “Σχόλια στην Αποκάλυψη του Ιωάννη” (εκδόσεις ΔΟΜΟΣ) και είναι καταγραφή σειράς διαλέξεων που ο συγγραφέας έδωσε πάνω σ’ αυτό το κομβικής σημασίας μοναδικό προφητικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης.
Το βιβλίο εντρυφά στο περιεχόμενο της “Αποκαλύψεως” και επισημαίνει μερικές σπουδαίες αλήθειες, τις οποίες οι συνωμοσιολόγοι, τερατολόγοι και “αυθεντικοί” χριστιανοί δεν μπαίνουν καν στον κόπο να διαβάσουν:
α. Ότι “για να κατανοηθεί το περιεχόμενο της Αποκάλυψης, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τις ιδιοτυπίες της γλώσσας της, την οποία ονομάζουμε αποκαλυπτική. Πρόκειται για γλώσσα που ήταν οικεία στους ανθρώπους της ελληνιστικής περιόδου. Χρησιμοποιώντας εικόνες με υπερβολή, προσπαθεί να περιγράψει καταστάσεις εσωτερικές του ανθρώπου τις οποίες είναι δύσκολο ή αδύνατο να αναλύσει λογικά ένας συγγραφέας. Εάν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας ότι το βιβλίο της Αποκάλυψης είναι γραμμένο σε ποιητικό μέτρο (εβραϊκό ποιητικό μέτρο, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να το αντιληφθούμε στα ελληνικά), καταλαβαίνετε ότι η αποκαλυπτική γλώσσα βγαίνει μέσα από την ποιητική γλώσσα, τον πρώτο πυρήνα και την πρώτη μάνα που γεννάει την εικόνα για να περιγράψει μια κατάσταση, μια πραγματικότητα, την ίδια την ιστορία, κυρίως όμως τις ενδιάθετες καταστάσεις του ανθρώπου” (σσ. 363-364)
β. ‘Όσα περιγράφονται στην Αποκάλυψη δεν είναι μόνο πράγματα που θα συμβούν κάποτε, αλλά επίσης είναι πράγματα που συμβαίνουν συνεχώς. Ο πόλεμος, ο διαρκής πόλεμος των εχθρών του Χριστού εναντίον του, συμβαίνει διαρκώς. Ο Πόλεμος αυτός ξεκινάει και πριν την ενανθρώπηση του Κυρίου. Είναι ο διαρκής πόλεμος ανάμεσα σ’ αυτά που ονομάζει ο απόστολος Παύλος ,,ο κόσμος τούτος,, και ,,ο κόσμος του Θεού,,” (σ. 364).
γ. “Ο καιρός των εσχάτων δεν μετράει με τους χρονικούς προσδιορισμούς που μετράμε εμείς τη φθορά μας και τον θάνατό μας. Δεν είναι ο καιρός του κόσμου τούτου. Το μέρος, ή μάλλον ο τόπος στον οποίο ψηλαφούμε αυτή την πραγματικότητα της Εκκλησίας είναι η θεία Λειτουργία. Η θεία Λειτουργία μας βοηθάει, όπως μας την εκτυλίσσουν οι πατέρες μας, να καταλάβουμε τι συμβαίνει αυτό το ,,εδώ και τώρα και όχι ακόμα,,. Αυτή η Β’ Παρουσία του Κυρίου συμβαίνει τώρα, αλλά επίσης δεν έχει συμβεί ακόμα. Αυτό ψηλαφούμε σε κάθε θεία Λειτουργία” (σ. 364)
Αν σταθούμε εδώ, θα διαπιστώσουμε τις πολλές λειτουργικές εικόνες από την ουράνια λειτουργία που εκτυλίσσονται μπροστά μας στο όραμα του ευαγγελιστή Ιωάννη. Τα έσχατα βιώνονται στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, από την οποία συχνά οι ανησυχούντες απουσιάζουν ή δεν βιώνουν την χάρη και τη χαρά της. Έτσι, ασχολούνται με τα ελάσσονα που είναι και ο Αντίχριστος. Ελάσσονα διότι πρόκειται για καταστάσεις που μένουν στο εδώ και τώρα, δεν αναφέρονται στην συνάντηση της Εκκλησίας, έχουν να κάνουν μόνο με την επιβίωση στο παρόν και την λατρεία του διαβόλου ως θεού, που κανείς αληθινά πιστός δεν θα αποδεχτεί ποτέ. Το όποιο σφράγισμα δεν θα είναι εξαπάτηση των πιστών, αλλά ομολογία πίστης των ανθρώπων στον άνθρωπο του διαβόλου. Όποιος το αποδεχτεί θα γνωρίζει πολύ καλά τι κάνει και δεν θα έχει καμία δικαιολογία.
δ. “Ο πόλεμος των ουράνιων δυνάμεων του φωτός, με επικεφαλής τον Ιησού Χριστό, εναντίον των δυνάμεων του σκότους, του κακού και της αδικίας που εκπροσωπούν ο Σατανάς, ο Αντίχριστος και ο ψευδοπροφήτης νοείται ότι συμβαίνει στο έσχατο μέλλον, κατ’ ουσίαν όμως περιγράφει έναν διαρκή πόλεμο που συμβαίνει εντός της ιστορίας, και μάλιστα λογίζεται ως ενδιάθετος πόλεμος εντός εκάστου πιστού, που προεκτείνεται στο σώμα της Εκκλησίας… Ο διαρκής αυτός πόλεμος έχει δύο σκέλη: είναι ιστορικός, αλλά είναι και πνευματικός.
Έχει εξωτερικά στοιχεία, αλλά έχει και εσωτερικά. Τα εξωτερικά στοιχεία ήδη τα ζουν οι πρώτοι χριστιανοί. Οι συνέπειες αυτού του πολέμου, που περιγράφει η Αποκάλυψη, είναι η θλίψη, το μαρτύριο, ο θάνατος. Έχει συνέπειες αυτός ο πόλεμος. Αλλά επειδή έχει συνέπειες, ο Ιωάννης σπεύδει να καταθέσει τη μαρτυρία που ονομάζεται ,,στέφανος δόξης,,. Όπου περιγράφει μαρτύριο, θλίψη, θάνατο, έρχεται να συμπληρώσει με την παρουσία του ,,στεφάνου δόξης,, (σσ. 365-366).
Τα λεγόμενα αυτά μάς δείχνουν ότι δεν πρέπει να πιστέψουμε πως ο πόλεμος εναντίον του διαβόλου είναι πόλεμος εσχατολογικός μόνο. Είναι πόλεμος κάθε στιγμής. Έχει να κάνει με την ελευθερία μας. Το κακό δεν θα εγκατασταθεί στον κόσμο στο τέλος της ιστορίας και θα θελήσει να μας πλανήσει ή να μας υποτάξει. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει, μέχρις ότου καταργηθεί ο πνευματικός θάνατος, ο δεύτερος θάνατος, μαζί με τον σωματικό, κάτι που θα γίνει με την ανάσταση των νεκρών. Αντί λοιπόν να τρομοκρατούμαστε με το τέλος του κόσμου, ας γυρίσουμε εντός μας, στις σχέσεις μας με τους άλλους, ας δούμε το ευαγγέλιο και τις εντολές του, την ζωή μας ή την απουσία της ζωής μας εντός της Εκκλησίας, την άρνηση ή την αδιαφορία ή το έλλειμμα να αγαπούμε και ας κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας εν μετανοία γι’ αυτά που έχουμε μπροστά μας και μέσα μας.
ε. Όλη η Αποκάλυψη στην πραγματικότητα είναι μια υπενθύμιση της σχέσης μας με τον Χριστό. “Στο πρώτο μέρος της (κεφάλαια 1-6) είναι ολοφάνερο ότι “η Αποκάλυψη αποτελεί έναν υπομνηματισμό της εμπειρίας της πρώτης Εκκλησίας που ζει το πλήρωμά της στην τέλεση της θείας Ευχαριστίας… Ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου κατέχουν οι επτά επιστολές προς ισάριθμες τοπικές εκκλησίες της Μικράς Ασίας, που το περιεχόμενό τους διαμορφώνεται κατ’ εντολήν του Χριστού και ως εκ μέρους του. Περιγράφουν, άλλοτε αμέσως και άλλοτε εμμέσως, την κατάσταση της Εκκλησίας στα τέλη του 1ου αι. Επισημαίνουν τον κίνδυνο αλλοιώσεων της πίστεως από την παρείσφρηση αιρέσεων, αλλά επίσης προειδοποιούν για τα δεινά που θα αντιμετωπίσουν οι πιστοί από τους διωγμούς της ρωμαϊκής εξουσίας, οι οποίοι έχουν ήδη αρχίσει.
Ελέγχουν, επικρίνουν, επιβραβεύουν το ήθος και τη διαγωγή των πιστών, αποδίδοντας ευθύνες στους επικεφαλής επισκόπους. Συγχρόνως, καταθέτουν τη μεγάλη ελπίδα για τελικά δικαίωση όσων εξέρχονται νικητές εναντίον των πειρασμών και του κακού… Το τρίτο μάλιστα μέρος της Αποκάλυψης (κεφάλαια 21 και 22) προβάλλει και περιγράφει την ένωση του Χριστού και Εκκλησίας που περιγράφεται ως γάμος, ιερός γάμος, όχι με την έννοια τη θρησκειολογική που έχουμε στις μυστικές θρησκείες, αλλά εικονολογική, ένωση φύσεων. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού ενώνεται με την ανθρώπινη φύση του ανθρώπου στην ενανθρώπηση…Έτσι τελειώνει η Αποκάλυψη: με την τέλεση του μυστικού γάμου μεταξύ της γυναίκας- Εκκλησίας και του Νυμφίου- Χριστού, ο οποίος μάλιστα χαρακτηρίζεται ,,εσφαγμένον Αρνίον,,, δηλαδή εκείνον τον Νυμφίο που μαρτύρησε για την Νύμφη.. Γι’ αυτό γράφτηκε η Αποκάλυψη, για να μας πει ότι ταχύτατα, εν τάχει, μπορούμε όλοι να πραγματοποιήσουμε αυτή την ένωση Χριστού και Εκκλησίας, ο καθένας ως μέλος του σώματος του Χριστού, ως μέλος της Εκκλησίας του, η οποία δεν είναι αφηρημένη κατάσταση αλλά σύνολο προσώπων, εξαιτίας ακριβώς της σχέσης αγάπης που τα χαρακτηρίζει” (σσ. 365-366).
Αυτά τα στοιχεία κάνουν την Αποκάλυψη ένα βιβλίο αισιόδοξο, ένα βιβλίο προσδοκίας. Δεν είναι βιβλίο φόβου για όποιον πιστεύει, για όποιον μετέχει στη ζωή της Εκκλησίας, για όποιον κάνει αγώνα μετανοίας. Τώρα, γιατί στα καθ’ ημάς μεταφέρονται οι εκ του προτεσταντισμού και της δυτικής παράδοσης “τρομοκρατικές” αντιλήψεις, αυτό ας το εξετάσουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ομνύουν στην “ορθοδοξότατη” ταυτότητά τους, καταδικάζουν την δυτική παράδοση μεθ’ όρκου και εισάγουν, εντούτοις, τα πιο φοβικά της στοιχεία , τρομοκρατώντας τους χριστιανούς που δεν μπορούν εύκολα να κρίνουν και να γνωρίζουν.
Και κάτι τελευταίο για τον αριθμό του θηρίου. Ο αριθμός αυτός υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο “Γ’ Βασιλειών”. Ο βασιλιάς Σολομώντας, από άνθρωπος αγάπης για τον Θεό, δίκαιος, πιστός και ευσεβής, γίνεται ειδωλολάτρης εξαιτίας του πλούτου και της ματαιοδοξίας του. “Ἦν ὁ σταθμός τοῦ χρυσίου τοῦ ἐληληθότος τῷ Σαλωμών ἐν ἐνιαυτῷ ἑνί ἑξακόσια και ἑξηκονταέξ τάλαντα χρυσίου” (Βασιλειών Γ’, 10,14). Όπως ο Σολομώντας προτίμησε τον πλούτο και την απομάκρυνση από τον Θεό χάριν της ιδιοτέλειας και της αυτοθέωσης, έτσι και όσοι διαλέξουν να ακολουθήσουν τον Αντίχριστο, θα το πράξουν εν πλήρει επιγνώσει, ότι ακολουθούν την οδό της δικής τους επιβίωσης, του πλούτου τους, της απουσίας του θεού και της θεοποίησης εκείνου που τους υπόσχεται ή θα τους δώσει τα αγαθά.
Ας κρίνουμε αν υπάρχει κάτι τέτοιο σε συνολικό βαθμό στους καιρούς μας. Πτώσεις ανθρώπων έχουμε. Οράματα πλουτισμού έχουμε. Συνολική κατάσταση όμως, που να προέρχεται από την εμφάνιση του προσώπου εκείνου που θα θέσει ένα τέτοιο δίλημμα δεν έχουμε. Αντί λοιπόν να ελέγξουμε τους εαυτούς μας κατά τον λόγο του Χριστού “ὅπου ὁ θησαυρός ὑμῶν ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν” (Ματθ. 6, 21), δηλαδή να δούμε που είναι δοσμένη η καρδιά μας, εμείς παρασυρόμαστε από σαλπίσματα αγώνα εναντίον ενός Αντιχρίστου και ενός σφραγίσματος που δεν έχει έρθει και που δεν πρέπει να μας αφορά.
Ας αναρωτηθούμε βέβαια αν τεχνικά με τον πολιτισμό και τους υπολογιστές μία τέτοια σφράγιση είναι εφικτή. Το τσιπάκι λένε πολλοί. Θα είναι στις ταυτότητες. Θα είμαστε σφραγισμένοι. Χωρίς να το ξέρουμε; Χωρίς να έχουμε αρνηθεί τον Χριστό; Και το τσιπάκι της κάρτας συναλλαγών; Το τσιπάκι του κινητού τηλεφώνου; Η καταγραφή στους υπολογιστές της υγείας μας, της εργασιακής μας κατάστασης, των παρουσιών των παιδιών μας στα σχολεία κ.ο.κ.; Αν επιχειρήσουμε να συζητήσουμε συνολικά, θα παρανοήσουμε. Η τεχνολογία δεν είναι το πρόβλημα. Η χρήση της είναι. Κανένα προσωπικό μας δεδομένο στην πραγματικότητα δεν είναι προσωπικό μας.
Μόνο οι λογισμοί μας και ό,τι αφορά στον ιδιωτικό μας βίο και εκεί σχετικά είναι αυτά. Έχει ο χριστιανός να φοβηθεί κάτι; Αυτός που πιστεύει και παλεύει, απολύτως τίποτα. Είμαστε πλειονοψηφία οι χριστιανοί στην κοινωνία; Ας ξυπνήσουμε από τον ύπνο μας. Ας διαβάσουμε πάλι κείμενα της πρώτης Εκκλησίας, όπως η “Προς Διόγνητον” επιστολή και ας θυμηθούμε γιατί υπάρχουμε. Θέλουμε να διαμαρτυρηθούμε πολιτικά για αποφάσεις των κυβερνήσεων; Έχουμε τις εκλογές. Μόνο που λησμονούμε ότι ούτε ήμασταν ούτε θα είμαστε πλειονοψηφία.
Δεν θέλουμε να ταξιδέψουμε στο εξωτερικό ποτέ; Κανένα πρόβλημα. Ας ρωτήσουμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας αν συμφωνούνε μαζί μας. Αν θέλουμε να γίνουμε παρίες μιας κοινωνίας, στην οποία κληθήκαμε να είμαστε το άλας της γης, σιωπηλά, υπομονετικά, με αγάπη και συγχωρητικότητα όποτε και όπως κληθούμε να δώσουμε την μαρτυρία μας. Ας μη γινόμαστε υποχείρια θρησκειοποιημένων και στη πράξη εκπροτεσταντισμένων προσώπων και ομάδων, τα οποία επικαλούνται ακόμη και αγίους (σαν να είναι οι άγιοι αλάθητοι ή παντογνώστες των κοσμικών πραγμάτων, ενώ οι ίδιοι είτε δεν έγραψαν βιβλία είτε στα βιβλία που έγραψαν δεν κάνουν τις αναφορές που οι πιθανώς διαστρεβλωτές των απόψεών τους ή οι κάπηλοί τους, αυτοί που παραθεωρούν συνειδητά το πλήθος των πνευματικών διδασκαλιών των αγίων για να κάνουν χρήση όσων τους βολεύουν, επικαλούνται).
Ας θυμηθούμε ότι οι μεγάλοι Πατέρες και άγιοι της Εκκλησίας μας (Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μάξιμος Ομολογητής, Γρηγόριος Παλαμάς) δεν έγραψαν υπομνήματα ούτε μίλησαν για την Αποκάλυψη, διότι ήξεραν καλά ότι δεν ήταν καιρός ούτε χρειαζόταν κάτι τέτοιο, καθώς μόνο αποπροσανατολισμός των πιστών θα επέρχετο. Ήδη από την αρχή της ιεραποστολής της Εκκλησίας ο μαραναθανισμός (η προσδοκία της Δευτέρας Παρουσίας) έκανε χριστιανούς να εγκαταλείπουν τον κόσμο και την ζωή, σαν τις σημερινές προτεσταντικές σέκτες, από φόβο για το τέλος του κόσμου. Ας διαβάσουμε τις επιστολές προς Θεσσαλονικείς του αποστόλου Παύλου, για να δούμε ότι η Εκκλησία μας διδάσκει να παλεύουμε μέσα στην ζωή να γίνουμε καλύτεροι χριστιανοί, ενώ ο μοναχισμός είναι αγώνας αγάπης και προσευχής και αυταπάρνησης εν Χριστώ, όχι τρομοκράτησης των ανθρώπων.
Η Αποκάλυψη μάς κάνει να χαιρόμαστε γιατί ο Χριστός ήταν, είναι και θα είναι για πάντα κοντά μας. Όταν είναι να έρθει το τέλος του κόσμου, καλώς να έλθει. Μέχρι τότε, ας ισχύει για όλους μας ο υπέροχος λόγος του μαθητής της αγάπης: “ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καί ὁ ῥυπαρός ῥυπαρευθήτω ἔτι, καί ὁ δίκαιος δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καί ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι” (Αποκ. 22,11). Και ας έχουμε εμπιστοσύνη στην Εκκλησία. Όταν θα είναι τα έσχατα, θα μας προφυλάξει. Η Εκκλησία όμως, όχι οι αυτόκλητοι σωτήρες.
Πατήρ Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Στην Κέρκυρα, μάλιστα, πρωί του Δεκαπενταυγούστου, στα καντούνια της παλιάς πόλης, πετάχτηκαν φέιγ βολάν, με τα οποία τονίζονταν ότι όποιος πάρει την νέα ταυτότητα θα πάει στην κόλαση (!!!), ότι βρισκόμαστε στα έσχατα χρόνια, ότι πρέπει να εορτάζουμε τους αγίους με το πάτριο εορτολόγιο (το παλαιό ημερολόγιο) και ότι το σφράγισμα με το 666 είναι δεδομένο. Ωραίος τρόπος, στ’ αλήθεια, να τιμηθεί η Παναγία μας!
Αντί να έχουμε την χαρά της ζωής που δίνει η μετάσταση της Παναγίας, να πανηγυρίσουμε διότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο, αλλά η Παναγία μας προσεύχεται για όλους μας, μεσιτεύει, μας αγαπά, μας στηρίζει και είναι για όλους μας, κάποιοι που θεωρούν τους εαυτούς τους χριστιανούς και, μάλιστα, αυθεντικούς, δηλητηριάζουν τις καρδιές των πολλών με το λιγότερο ανόητες ερμηνείες του 27ου βιβλίου της Καινής Διαθήκης, της “Αποκαλύψεως” του Ιωάννη.
Γεμάτη η Ιστορία του κόσμου από τέτοιες αφελείς και ανόητες ερμηνείες. Με αφορμή το 13ο κεφάλαιο της “Αποκαλύψεως”, στο οποίο προλέγεται η εμφάνιση του Αντίχριστου στο τέλος της Ιστορίας, ο οποίος θα χαρακτηρίζεται από έναν αριθμό, που θα είναι αριθμός ανθρώπου, ο αρχαιοελληνικός “χξστ” (προσοχή, όχι ο αραβικός που χρησιμοποιούμε εμείς, αλλά ο αρχαιοελληνικός), “υπήρξε από πολύ νωρίς ο πειρασμός (τέλη 2ου αι.) να ψηφαριθμηθεί ο αριθμός 666, είτε ακολουθώντας το ελληνικό αλφάβητο, είτε το λατινικό, είτε ακόμη και το εβραϊκό, για να προσδιορισθεί ένα όνομα που έπραξε κακουργήματα εναντίον ανθρώπων, ιδιαίτερα εναντίον της Εκκλησίας.
Πέραν του ότι οι περισσότεροι πρώιμοι εκκλησιαστικοί ερμηνευτές αντιλαμβάνονται τον αριθμό ότι αναφέρεται στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, είτε ως σύνολο είτε υπό το όνομα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, υπάρχουν και ερμηνείες που αναφέρουν τα ονόματα Λατείνος (με ει), Τειτάν (προσωνύμιο του Απόλλωνα), Νέρων, Διοκλητιανός, Τίτος, Μωάμεθ, ή, σε νεώτερους χρόνους, τα ονόματα κάποιου πάπα (εκ μέρους προτεσταντών) ή του Λούθηρου (εκ μέρους ρωμαιοκαθολικών).
Σε ακόμη νεώτερους χρόνους επιχειρήθηκε να αναγνωρισθεί πίσω από τον αριθμό το όνομα του Ναπολέοντα, ή του κάιζερ Γουλιέλμου Β’, ή του Χίτλερ ή του Στάλιν. Χώρια η ανόητη ή αφελής ταύτιση του αριθμού με το bar code που αναγράφεται στα προϊόντα, ή τον αριθμό του ΑΜΚΑ ή του ΕΚΑΜ, ή με τις ταυτότητες. Το 1981 μια προτεστάντισσα της Αμερικής, η Mary Stewart Relfe, ισχυρίστηκε, κατά αποκάλυψη που της έγινε δήθεν άνωθεν, ότι το bar code που αποτυπώνεται στα προϊόντα κρύβει τον αριθμό του θηρίου της Αποκαλύψεως.
Έγραψε λοιπόν ένα βιβλίο, που έγινε best seller στον προτεσταντικό χώρο της Αμερικής, και φούντωσε μια συζήτηση για τους αριθμούς του θηρίου και για τα σφραγίσματα(Mary Stewart Relfe, “When your money fails (the 666 System is here), 1981). Το 1983 ένας ζηλωτής μοναχός του Αγίου Όρους, ο Ιερομόναχος Παρθένιος, διάβασε το βιβλίο αυτό, και έγραψε ένα φυλλάδιο καταγγέλλοντας τους έσχατους καιρούς που ήρθαν και τον αριθμό του θηρίου που υπάρχει στο bar code ή τους κινδύνους που θα προέλθουν από τις ταυτότητες, και όλα αυτά (Μοναχός Παρθένιος, Ανησυχητικά σημεία των καιρών, Το χάραγμα της Αποκαλύψεως, Άγιον Όρος 1983)”.
Τα παραπάνω περιλαμβάνονται (σ. 253) σε ένα εξαιρετικό βιβλίο, υπό τύπον υπομνήματος στην “Αποκάλυψη του Ιωάννη”, που έχει γράψει ένας σπουδαίος θεολόγος, εκδότης του Παπαδιαμάντη, και άλλων συγγραφέων που έφεραν την θεολογία μας από την μια σε επαφή με την αυθεντική μας πνευματική παράδοση, την οποία είχαμε λησμονήσει σε ένα πνεύμα αλλοτρίωσης, εκδυτικισμού και συνήθειας, και από την άλλη σε επαφή με την σύγχρονη πραγματικότητα. Πρόκειται για τον Δημήτρη Μαυρόπουλο, που έγινε γνωστός σε μας και στους μεγαλύτερους από εμάς μέσω της εκπομπής “Σήμερα είναι Κυριακή”, που μας συντρόφευε με εξαίρετους θεολογικούς διαλόγους μέχρι τα μέσα τις δεκαετίας του 1980 από την τότε ΕΡΤ. Το βιβλίο επιγράφεται “Σχόλια στην Αποκάλυψη του Ιωάννη” (εκδόσεις ΔΟΜΟΣ) και είναι καταγραφή σειράς διαλέξεων που ο συγγραφέας έδωσε πάνω σ’ αυτό το κομβικής σημασίας μοναδικό προφητικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης.
Το βιβλίο εντρυφά στο περιεχόμενο της “Αποκαλύψεως” και επισημαίνει μερικές σπουδαίες αλήθειες, τις οποίες οι συνωμοσιολόγοι, τερατολόγοι και “αυθεντικοί” χριστιανοί δεν μπαίνουν καν στον κόπο να διαβάσουν:
α. Ότι “για να κατανοηθεί το περιεχόμενο της Αποκάλυψης, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τις ιδιοτυπίες της γλώσσας της, την οποία ονομάζουμε αποκαλυπτική. Πρόκειται για γλώσσα που ήταν οικεία στους ανθρώπους της ελληνιστικής περιόδου. Χρησιμοποιώντας εικόνες με υπερβολή, προσπαθεί να περιγράψει καταστάσεις εσωτερικές του ανθρώπου τις οποίες είναι δύσκολο ή αδύνατο να αναλύσει λογικά ένας συγγραφέας. Εάν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας ότι το βιβλίο της Αποκάλυψης είναι γραμμένο σε ποιητικό μέτρο (εβραϊκό ποιητικό μέτρο, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να το αντιληφθούμε στα ελληνικά), καταλαβαίνετε ότι η αποκαλυπτική γλώσσα βγαίνει μέσα από την ποιητική γλώσσα, τον πρώτο πυρήνα και την πρώτη μάνα που γεννάει την εικόνα για να περιγράψει μια κατάσταση, μια πραγματικότητα, την ίδια την ιστορία, κυρίως όμως τις ενδιάθετες καταστάσεις του ανθρώπου” (σσ. 363-364)
β. ‘Όσα περιγράφονται στην Αποκάλυψη δεν είναι μόνο πράγματα που θα συμβούν κάποτε, αλλά επίσης είναι πράγματα που συμβαίνουν συνεχώς. Ο πόλεμος, ο διαρκής πόλεμος των εχθρών του Χριστού εναντίον του, συμβαίνει διαρκώς. Ο Πόλεμος αυτός ξεκινάει και πριν την ενανθρώπηση του Κυρίου. Είναι ο διαρκής πόλεμος ανάμεσα σ’ αυτά που ονομάζει ο απόστολος Παύλος ,,ο κόσμος τούτος,, και ,,ο κόσμος του Θεού,,” (σ. 364).
γ. “Ο καιρός των εσχάτων δεν μετράει με τους χρονικούς προσδιορισμούς που μετράμε εμείς τη φθορά μας και τον θάνατό μας. Δεν είναι ο καιρός του κόσμου τούτου. Το μέρος, ή μάλλον ο τόπος στον οποίο ψηλαφούμε αυτή την πραγματικότητα της Εκκλησίας είναι η θεία Λειτουργία. Η θεία Λειτουργία μας βοηθάει, όπως μας την εκτυλίσσουν οι πατέρες μας, να καταλάβουμε τι συμβαίνει αυτό το ,,εδώ και τώρα και όχι ακόμα,,. Αυτή η Β’ Παρουσία του Κυρίου συμβαίνει τώρα, αλλά επίσης δεν έχει συμβεί ακόμα. Αυτό ψηλαφούμε σε κάθε θεία Λειτουργία” (σ. 364)
Αν σταθούμε εδώ, θα διαπιστώσουμε τις πολλές λειτουργικές εικόνες από την ουράνια λειτουργία που εκτυλίσσονται μπροστά μας στο όραμα του ευαγγελιστή Ιωάννη. Τα έσχατα βιώνονται στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, από την οποία συχνά οι ανησυχούντες απουσιάζουν ή δεν βιώνουν την χάρη και τη χαρά της. Έτσι, ασχολούνται με τα ελάσσονα που είναι και ο Αντίχριστος. Ελάσσονα διότι πρόκειται για καταστάσεις που μένουν στο εδώ και τώρα, δεν αναφέρονται στην συνάντηση της Εκκλησίας, έχουν να κάνουν μόνο με την επιβίωση στο παρόν και την λατρεία του διαβόλου ως θεού, που κανείς αληθινά πιστός δεν θα αποδεχτεί ποτέ. Το όποιο σφράγισμα δεν θα είναι εξαπάτηση των πιστών, αλλά ομολογία πίστης των ανθρώπων στον άνθρωπο του διαβόλου. Όποιος το αποδεχτεί θα γνωρίζει πολύ καλά τι κάνει και δεν θα έχει καμία δικαιολογία.
δ. “Ο πόλεμος των ουράνιων δυνάμεων του φωτός, με επικεφαλής τον Ιησού Χριστό, εναντίον των δυνάμεων του σκότους, του κακού και της αδικίας που εκπροσωπούν ο Σατανάς, ο Αντίχριστος και ο ψευδοπροφήτης νοείται ότι συμβαίνει στο έσχατο μέλλον, κατ’ ουσίαν όμως περιγράφει έναν διαρκή πόλεμο που συμβαίνει εντός της ιστορίας, και μάλιστα λογίζεται ως ενδιάθετος πόλεμος εντός εκάστου πιστού, που προεκτείνεται στο σώμα της Εκκλησίας… Ο διαρκής αυτός πόλεμος έχει δύο σκέλη: είναι ιστορικός, αλλά είναι και πνευματικός.
Έχει εξωτερικά στοιχεία, αλλά έχει και εσωτερικά. Τα εξωτερικά στοιχεία ήδη τα ζουν οι πρώτοι χριστιανοί. Οι συνέπειες αυτού του πολέμου, που περιγράφει η Αποκάλυψη, είναι η θλίψη, το μαρτύριο, ο θάνατος. Έχει συνέπειες αυτός ο πόλεμος. Αλλά επειδή έχει συνέπειες, ο Ιωάννης σπεύδει να καταθέσει τη μαρτυρία που ονομάζεται ,,στέφανος δόξης,,. Όπου περιγράφει μαρτύριο, θλίψη, θάνατο, έρχεται να συμπληρώσει με την παρουσία του ,,στεφάνου δόξης,, (σσ. 365-366).
Τα λεγόμενα αυτά μάς δείχνουν ότι δεν πρέπει να πιστέψουμε πως ο πόλεμος εναντίον του διαβόλου είναι πόλεμος εσχατολογικός μόνο. Είναι πόλεμος κάθε στιγμής. Έχει να κάνει με την ελευθερία μας. Το κακό δεν θα εγκατασταθεί στον κόσμο στο τέλος της ιστορίας και θα θελήσει να μας πλανήσει ή να μας υποτάξει. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει, μέχρις ότου καταργηθεί ο πνευματικός θάνατος, ο δεύτερος θάνατος, μαζί με τον σωματικό, κάτι που θα γίνει με την ανάσταση των νεκρών. Αντί λοιπόν να τρομοκρατούμαστε με το τέλος του κόσμου, ας γυρίσουμε εντός μας, στις σχέσεις μας με τους άλλους, ας δούμε το ευαγγέλιο και τις εντολές του, την ζωή μας ή την απουσία της ζωής μας εντός της Εκκλησίας, την άρνηση ή την αδιαφορία ή το έλλειμμα να αγαπούμε και ας κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας εν μετανοία γι’ αυτά που έχουμε μπροστά μας και μέσα μας.
ε. Όλη η Αποκάλυψη στην πραγματικότητα είναι μια υπενθύμιση της σχέσης μας με τον Χριστό. “Στο πρώτο μέρος της (κεφάλαια 1-6) είναι ολοφάνερο ότι “η Αποκάλυψη αποτελεί έναν υπομνηματισμό της εμπειρίας της πρώτης Εκκλησίας που ζει το πλήρωμά της στην τέλεση της θείας Ευχαριστίας… Ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου κατέχουν οι επτά επιστολές προς ισάριθμες τοπικές εκκλησίες της Μικράς Ασίας, που το περιεχόμενό τους διαμορφώνεται κατ’ εντολήν του Χριστού και ως εκ μέρους του. Περιγράφουν, άλλοτε αμέσως και άλλοτε εμμέσως, την κατάσταση της Εκκλησίας στα τέλη του 1ου αι. Επισημαίνουν τον κίνδυνο αλλοιώσεων της πίστεως από την παρείσφρηση αιρέσεων, αλλά επίσης προειδοποιούν για τα δεινά που θα αντιμετωπίσουν οι πιστοί από τους διωγμούς της ρωμαϊκής εξουσίας, οι οποίοι έχουν ήδη αρχίσει.
Ελέγχουν, επικρίνουν, επιβραβεύουν το ήθος και τη διαγωγή των πιστών, αποδίδοντας ευθύνες στους επικεφαλής επισκόπους. Συγχρόνως, καταθέτουν τη μεγάλη ελπίδα για τελικά δικαίωση όσων εξέρχονται νικητές εναντίον των πειρασμών και του κακού… Το τρίτο μάλιστα μέρος της Αποκάλυψης (κεφάλαια 21 και 22) προβάλλει και περιγράφει την ένωση του Χριστού και Εκκλησίας που περιγράφεται ως γάμος, ιερός γάμος, όχι με την έννοια τη θρησκειολογική που έχουμε στις μυστικές θρησκείες, αλλά εικονολογική, ένωση φύσεων. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού ενώνεται με την ανθρώπινη φύση του ανθρώπου στην ενανθρώπηση…Έτσι τελειώνει η Αποκάλυψη: με την τέλεση του μυστικού γάμου μεταξύ της γυναίκας- Εκκλησίας και του Νυμφίου- Χριστού, ο οποίος μάλιστα χαρακτηρίζεται ,,εσφαγμένον Αρνίον,,, δηλαδή εκείνον τον Νυμφίο που μαρτύρησε για την Νύμφη.. Γι’ αυτό γράφτηκε η Αποκάλυψη, για να μας πει ότι ταχύτατα, εν τάχει, μπορούμε όλοι να πραγματοποιήσουμε αυτή την ένωση Χριστού και Εκκλησίας, ο καθένας ως μέλος του σώματος του Χριστού, ως μέλος της Εκκλησίας του, η οποία δεν είναι αφηρημένη κατάσταση αλλά σύνολο προσώπων, εξαιτίας ακριβώς της σχέσης αγάπης που τα χαρακτηρίζει” (σσ. 365-366).
Αυτά τα στοιχεία κάνουν την Αποκάλυψη ένα βιβλίο αισιόδοξο, ένα βιβλίο προσδοκίας. Δεν είναι βιβλίο φόβου για όποιον πιστεύει, για όποιον μετέχει στη ζωή της Εκκλησίας, για όποιον κάνει αγώνα μετανοίας. Τώρα, γιατί στα καθ’ ημάς μεταφέρονται οι εκ του προτεσταντισμού και της δυτικής παράδοσης “τρομοκρατικές” αντιλήψεις, αυτό ας το εξετάσουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ομνύουν στην “ορθοδοξότατη” ταυτότητά τους, καταδικάζουν την δυτική παράδοση μεθ’ όρκου και εισάγουν, εντούτοις, τα πιο φοβικά της στοιχεία , τρομοκρατώντας τους χριστιανούς που δεν μπορούν εύκολα να κρίνουν και να γνωρίζουν.
Και κάτι τελευταίο για τον αριθμό του θηρίου. Ο αριθμός αυτός υπάρχει στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο “Γ’ Βασιλειών”. Ο βασιλιάς Σολομώντας, από άνθρωπος αγάπης για τον Θεό, δίκαιος, πιστός και ευσεβής, γίνεται ειδωλολάτρης εξαιτίας του πλούτου και της ματαιοδοξίας του. “Ἦν ὁ σταθμός τοῦ χρυσίου τοῦ ἐληληθότος τῷ Σαλωμών ἐν ἐνιαυτῷ ἑνί ἑξακόσια και ἑξηκονταέξ τάλαντα χρυσίου” (Βασιλειών Γ’, 10,14). Όπως ο Σολομώντας προτίμησε τον πλούτο και την απομάκρυνση από τον Θεό χάριν της ιδιοτέλειας και της αυτοθέωσης, έτσι και όσοι διαλέξουν να ακολουθήσουν τον Αντίχριστο, θα το πράξουν εν πλήρει επιγνώσει, ότι ακολουθούν την οδό της δικής τους επιβίωσης, του πλούτου τους, της απουσίας του θεού και της θεοποίησης εκείνου που τους υπόσχεται ή θα τους δώσει τα αγαθά.
Ας κρίνουμε αν υπάρχει κάτι τέτοιο σε συνολικό βαθμό στους καιρούς μας. Πτώσεις ανθρώπων έχουμε. Οράματα πλουτισμού έχουμε. Συνολική κατάσταση όμως, που να προέρχεται από την εμφάνιση του προσώπου εκείνου που θα θέσει ένα τέτοιο δίλημμα δεν έχουμε. Αντί λοιπόν να ελέγξουμε τους εαυτούς μας κατά τον λόγο του Χριστού “ὅπου ὁ θησαυρός ὑμῶν ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν” (Ματθ. 6, 21), δηλαδή να δούμε που είναι δοσμένη η καρδιά μας, εμείς παρασυρόμαστε από σαλπίσματα αγώνα εναντίον ενός Αντιχρίστου και ενός σφραγίσματος που δεν έχει έρθει και που δεν πρέπει να μας αφορά.
Ας αναρωτηθούμε βέβαια αν τεχνικά με τον πολιτισμό και τους υπολογιστές μία τέτοια σφράγιση είναι εφικτή. Το τσιπάκι λένε πολλοί. Θα είναι στις ταυτότητες. Θα είμαστε σφραγισμένοι. Χωρίς να το ξέρουμε; Χωρίς να έχουμε αρνηθεί τον Χριστό; Και το τσιπάκι της κάρτας συναλλαγών; Το τσιπάκι του κινητού τηλεφώνου; Η καταγραφή στους υπολογιστές της υγείας μας, της εργασιακής μας κατάστασης, των παρουσιών των παιδιών μας στα σχολεία κ.ο.κ.; Αν επιχειρήσουμε να συζητήσουμε συνολικά, θα παρανοήσουμε. Η τεχνολογία δεν είναι το πρόβλημα. Η χρήση της είναι. Κανένα προσωπικό μας δεδομένο στην πραγματικότητα δεν είναι προσωπικό μας.
Μόνο οι λογισμοί μας και ό,τι αφορά στον ιδιωτικό μας βίο και εκεί σχετικά είναι αυτά. Έχει ο χριστιανός να φοβηθεί κάτι; Αυτός που πιστεύει και παλεύει, απολύτως τίποτα. Είμαστε πλειονοψηφία οι χριστιανοί στην κοινωνία; Ας ξυπνήσουμε από τον ύπνο μας. Ας διαβάσουμε πάλι κείμενα της πρώτης Εκκλησίας, όπως η “Προς Διόγνητον” επιστολή και ας θυμηθούμε γιατί υπάρχουμε. Θέλουμε να διαμαρτυρηθούμε πολιτικά για αποφάσεις των κυβερνήσεων; Έχουμε τις εκλογές. Μόνο που λησμονούμε ότι ούτε ήμασταν ούτε θα είμαστε πλειονοψηφία.
Δεν θέλουμε να ταξιδέψουμε στο εξωτερικό ποτέ; Κανένα πρόβλημα. Ας ρωτήσουμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας αν συμφωνούνε μαζί μας. Αν θέλουμε να γίνουμε παρίες μιας κοινωνίας, στην οποία κληθήκαμε να είμαστε το άλας της γης, σιωπηλά, υπομονετικά, με αγάπη και συγχωρητικότητα όποτε και όπως κληθούμε να δώσουμε την μαρτυρία μας. Ας μη γινόμαστε υποχείρια θρησκειοποιημένων και στη πράξη εκπροτεσταντισμένων προσώπων και ομάδων, τα οποία επικαλούνται ακόμη και αγίους (σαν να είναι οι άγιοι αλάθητοι ή παντογνώστες των κοσμικών πραγμάτων, ενώ οι ίδιοι είτε δεν έγραψαν βιβλία είτε στα βιβλία που έγραψαν δεν κάνουν τις αναφορές που οι πιθανώς διαστρεβλωτές των απόψεών τους ή οι κάπηλοί τους, αυτοί που παραθεωρούν συνειδητά το πλήθος των πνευματικών διδασκαλιών των αγίων για να κάνουν χρήση όσων τους βολεύουν, επικαλούνται).
Ας θυμηθούμε ότι οι μεγάλοι Πατέρες και άγιοι της Εκκλησίας μας (Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Μάξιμος Ομολογητής, Γρηγόριος Παλαμάς) δεν έγραψαν υπομνήματα ούτε μίλησαν για την Αποκάλυψη, διότι ήξεραν καλά ότι δεν ήταν καιρός ούτε χρειαζόταν κάτι τέτοιο, καθώς μόνο αποπροσανατολισμός των πιστών θα επέρχετο. Ήδη από την αρχή της ιεραποστολής της Εκκλησίας ο μαραναθανισμός (η προσδοκία της Δευτέρας Παρουσίας) έκανε χριστιανούς να εγκαταλείπουν τον κόσμο και την ζωή, σαν τις σημερινές προτεσταντικές σέκτες, από φόβο για το τέλος του κόσμου. Ας διαβάσουμε τις επιστολές προς Θεσσαλονικείς του αποστόλου Παύλου, για να δούμε ότι η Εκκλησία μας διδάσκει να παλεύουμε μέσα στην ζωή να γίνουμε καλύτεροι χριστιανοί, ενώ ο μοναχισμός είναι αγώνας αγάπης και προσευχής και αυταπάρνησης εν Χριστώ, όχι τρομοκράτησης των ανθρώπων.
Η Αποκάλυψη μάς κάνει να χαιρόμαστε γιατί ο Χριστός ήταν, είναι και θα είναι για πάντα κοντά μας. Όταν είναι να έρθει το τέλος του κόσμου, καλώς να έλθει. Μέχρι τότε, ας ισχύει για όλους μας ο υπέροχος λόγος του μαθητής της αγάπης: “ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καί ὁ ῥυπαρός ῥυπαρευθήτω ἔτι, καί ὁ δίκαιος δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καί ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι” (Αποκ. 22,11). Και ας έχουμε εμπιστοσύνη στην Εκκλησία. Όταν θα είναι τα έσχατα, θα μας προφυλάξει. Η Εκκλησία όμως, όχι οι αυτόκλητοι σωτήρες.
Πατήρ Θεμιστοκλής Μουρτζανός
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Ένα από τα κύρια αίτια αντιπαράθεσης μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής χριστιανοσύνης, «πάνω στα οποία δίνονταν πάντοτε οι σκληρές και ατέλειωτες μάχες» αποτελεί το περιβόητο Filioque , η διδασκαλία δηλαδή των δυτικών ότι το ΄Αγιο Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνο από τον Πατέρα αλλά και από τον Υιό.
Οι Ορθόδοξοι κατηγορούν τους Δυτικούς ότι με τη διδασκαλία αυτή υπέπεσαν σε σωρεία σφαλμάτων, όπως την παραδοχή δύο αρχών στη θεότητα, τη σύγχυση μεταξύ φυσικών και υποστατικών ιδιωμάτων στον Θεό, τη σύγχυση μεταξύ εκπόρευσης και πέμψης του Αγίου Πνεύματος ( ιδιαίτερα με την παρερμηνεία της έννοιας των προθέσεων « εκ » και « δια », καθώς και των λατινικών προθέσεων a και ex, όπως επισημάνθηκε τελευταία ), αλλοιώνοντας έτσι το τριαδικό δόγμα.
Μία από τις σοβαρότερες συνέπειες της διδασκαλίας του Filioque, αλληλένδετη με τις υπόλοιπες, είναι η υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος.
Με το Filioque υποβαθμίζεται και το πρόσωπο και το έργο του Αγίου Πνεύματος.
Η προσθήκη του Filioque στο Σύμβολο της Πίστεως έγινε, όπως είναι γνωστό, στην τοπική σύνοδο του Τολέδου της Ισπανίας το 589.
Σκοπός της προσθήκης αυτής ήταν η απόδειξη της ομοουσιότητας και της ισότητας του Υιού προς τον Πατέρα, δεδομένου ότι τότε βρισκόταν σε έξαρση η αίρεση του αρειανισμού, που είχε εισαχθεί στην Ισπανία από τους κατακτητές Βησιγότθους.
Αποδόθηκε στον Υιό το ιδίωμα του να εκπορεύει το ΄Αγιο Πνεύμα, προκειμένου να φανεί ότι ο Υιός δεν υπολείπεται σε τίποτα από τον Πατέρα, άρα δεν είναι κατώτερος από Αυτόν, όπως υποστήριζαν οι αρειανοί.
Η καινοτομία αυτή όμως δημιουργεί πολλά και μεγάλα δογματικά προβλήματα.
Πρώτ' απ' όλα εισάγει δυαρχία στη θεότητα και, όπως έχει επισημάνει ο Μέγας Βασίλειος, «ο μεν αρχάς εισάγων δύο, δύο κηρύττει θεούς».
Κατ' αυτόν τον τρόπο αίρεται η ενότητα του Θεού και η ομοουσιότητα μεταξύ των θείων προσώπων
Το Filioque λοιπόν δεν αποτελεί ικανοποιητική απάντηση στην αίρεση του αρειανισμού.
΄Αλλωστε κάποιες διαφορές μεταξύ Πατρός και Υιού, οι οποίες, κατά τη λογική του ίδιου του Filioque , μπορούν να εκληφθούν ως ενδεικτικές της κατωτερότητας του Υιού, παραμένουν.
Για παράδειγμα, ο Πατήρ είναι αναίτια αρχή στην Τριάδα, ενώ ο Υιός είναι αιτιατή αρχή, αρχή εξαρτώμενη από άλλη αρχή, άρα υποδεέστερη από αυτή.
Επιπλέον ο Πατήρ είναι αίτιος δύο προσώπων (Υιού και Αγίου Πνεύματος) κατά δύο μάλιστα τρόπους (γέννηση και εκπόρευση), ενώ ο Υιός αίτιος ενός μόνο προσώπου (Αγίου Πνεύματος) κατά ένα και μόνο τρόπο (εκπόρευση).
Ο Υιός δηλαδή δεν γεννά άλλον υιό, άρα ως προς αυτό το στοιχείο εξακολουθεί να υπολείπεται του Πατρός
Αλλά, ακόμα κι αν υποτεθεί ότι η διδασκαλία του Filioque αντικρούει κατά κάποιο τρόπο τον αρειανισμό ως προς την άποψη ότι ο Υιός είναι κατώτερος του Πατρός, δεν τον αντικρούει ως προς την άποψη ότι το ΄Αγιο Πνεύμα είναι κατώτερο του Υιού.
Δεδομένου ότι ο Υιός αναγορεύτηκε συναίτιος του Πατρός στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, ώστε να μην υπολείπεται σε τίποτα από Αυτόν, το γεγονός ότι το ΄Αγιο Πνεύμα αναγνωρίζεται μόνο ως αιτιατό και όχι ως αίτιο, αρχή, το καθιστά εκ των πραγμάτων κατώτερο από τα άλλα δύο θεία πρόσωπα
Κατώτερο επίσης, σε σχέση ειδικά προς τον Υιό, Το καθιστά και το ότι εξαρτάται από δύο αρχές, ενώ ο Υιός από μία μόνο.
Δηλαδή, «αν το Πνεύμα το ΄Αγιο δεν εξαρτάται από την ίδια πηγή (τον Πατέρα) όπως και ο Υιός, κατά διαφορετικό φυσικά τρόπο, αλλ' εξαρτάται και από δεύτερο παράγοντα (τον Υιό), τότε είναι υποδεέστερο του Υιού» και δεν έχει «το αυτοτελές εκείνο και προς τον Υιόν ομόλογον, όπερ θα είχεν εκ του Πατρός μόνον προϊόν».
Το μοιραίο λάθος, επομένως, στη διδασκαλία του Filioque είναι η σύγχυση μεταξύ φυσικών και υποστατικών ιδιωμάτων στον Θεό.
Κατά την ορθόδοξη θεολογία, τα υποστατικά ιδιώματα των τριών θείων προσώπων «ουκ ουσίας εισί δηλωτικά, αλλά της προς άλληλα σχέσεως, και του της υπάρξεως τρόπου», δηλαδή «δεν είναι δηλωτικά ουσίας, αλλά μόνον του αϊδίου τρόπου της υπάρξεως και της σχέσεως προς άλληλα των τριών προσώπων».
Από τη στιγμή όμως που άρχισαν στη Δύση να εκλαμβάνονται και αυτά ως φυσικά προσόντα στον Θεό, δηλωτικά της θείας δύναμης και αξίας, επόμενο είναι να προκύπτει ποιοτική διαφορά ανάμεσα στα θεία πρόσωπα, από την οποία βγαίνει ζημιωμένο κυρίως το πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος.
Ο άγιος Μάρκος Εφέσου ο Ευγενικός επισημαίνει σχετικά ότι με το να μην αποδίδουμε εμείς οι ορθόδοξοι το ιδίωμα του αιτίου στον Υιό, με αναφορά στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, δεν Τον μειώνουμε έναντι της αξίας του Θεού και Πατρός, ούτε και με το να λέμε ότι το αίτιο της θεότητας είναι αμετάδοτο, όπως το αναίτιο του Πατρός και η πατρότητά Του.
Οι Λατίνοι αντίθετα, με το να θεωρούν μεταδοτό το αίτιο της θεότητας και ύστερα να λένε ότι λείπει αυτό από το ΄Αγιο Πνεύμα, κατ' ανάγκη υποβιβάζουν το ΄Αγιο Πνεύμα έναντι της θεότητας και αξίας του Πατρός και του Υιού.
Την υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος για τον ίδιο λόγο καταγγέλλει και ο Μέγας Φώτιος. Συγκεκριμένα παρατηρεί ότι, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Filioque , ενώ ο Υιός έλαβε από τον Πατέρα το να είναι αίτιος της εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος, το ίδιο το ΄Αγιο Πνεύμα στερείται ενός τέτοιου προνομίου.
Παρατηρεί επίσης ότι ο Υιός δεν μετέδωσε στο ΄Αγιο Πνεύμα τη δύναμη και τιμή να «προάγει το ομοφυές», προνόμιο που έλαβε ο Ίδιος από τον Πατέρα.
Επιπλέον σημειώνει ότι, αν το ΄Αγιο Πνεύμα διαστέλλεται από τον Πατέρα με περισσότερες διαφορές απ' ότι ο Υιός, τότε ο Υιός βρίσκεται εγγύτερα στην πατρική ουσία, ενώ το ΄Αγιο Πνεύμα υποβιβάζεται σε σχέση προς τον Υιό από την ομοφυή προς τον Πατέρα συγγένεια κι έτσι επανέρχεται η αίρεση του Μακεδόνιου.
Είναι λοιπόν φανερό ότι στη διδασκαλία του Filioque το ΄Αγιο Πνεύμα υποβιβάζεται σε κατώτερης ποιότητας-τάξης Θεό, λόγω του ότι παρουσιάζεται στερούμενο ενός ιδιώματος που διαθέτουν τα άλλα δύο θεία πρόσωπα, δηλαδή του ιδιώματος του αιτίου, το οποίο εκλαμβάνεται ως στοιχείο ισότητας και ομοουσιότητας μεταξύ Πατρός και Υιού.
Αν πάλι υποτεθεί ότι και το ΄Αγιο Πνεύμα έχει αυτό το ιδίωμα και εκπορεύει άλλη υπόσταση (άλλο πνεύμα), τότε η Αγία Τριάδα γίνεται τετράδα.
Αν κατ' επέκταση η τέταρτη υπόσταση εκπορεύει άλλη κι εκείνη με τη σειρά της άλλη κ.ο.κ., οι θείες υποστάσεις είναι άπειρες, ώστε ξεπερνιέται και η πολυθεΐα των αρχαίων Ελλήνων.
΄Αλλες διαστάσεις αποκτά η υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος στη διδασκαλία του Filioque με τον ισχυρισμό των Λατίνων ότι το ΄Αγιο Πνεύμα προέρχεται όχι από δύο αρχές αλλά «ως εκ μιας αρχής» (ως από μία αρχή) κοινής Πατρός και Υιού, κατά τρόπο αντίστοιχο προς την προέλευση του κόσμου από μία δημιουργική αρχή, κοινή των τριών θείων προσώπων.
Υποστηρίζουν δηλαδή ότι, εφόσον η κτίση, προερχόμενη από τον Πατέρα και τον Υιό και το ΄Αγιο Πνεύμα δια της δημιουργικής Τους δύναμης, είναι από ένα Θεό και δημιουργό, τι εμποδίζει να λέμε ότι και το ΄Αγιο Πνεύμα, προερχόμενο από τον Πατέρα και τον Υιό, είναι από ένα Θεό και προβολέα, και έχει μία αρχή τον Πατέρα και τον Υιό;
Η σύγκριση αυτή μεταξύ της δημιουργίας της κτίσης και της εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος όχι μόνο μειώνει το ΄Αγιο Πνεύμα έναντι του Πατρός και του Υιού, αλλά Το υποβιβάζει στην κατηγορία των κτισμάτων.
Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός παρατηρεί σχετικά: «Ει γαρ τον αυτόν τρόπον η τε κτίσις εκ Πατρός και Υιού και αγίου Πνεύματος, και το Πνεύμα εκ του Πατρός και Υιού, τι γε άλλο η κτίσμα το Πνεύμα το άγιον;»
Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς επίσης ξεκαθαρίζει ότι με το να θεωρείται ο Πατήρ προκαταρκτικό αίτιο του Αγίου Πνεύματος, όπως είναι προκαταρκτικό αίτιο στη δημιουργία του κόσμου, και ο Υιός συναίτιος της ύπαρξης του Αγίου Πνεύματος, όπως είναι συναίτιος στη δημιουργία του κόσμου, τότε το ΄Αγιο Πνεύμα: «ουκ ον αίτιον θεότητος εναρίθμιον έσται τοις κτιστοίς».
Με τη διδασκαλία περί εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος από Πατέρα και Υιό ως από μία αρχή τίθεται εξάλλου ζήτημα συναλοιφής των δύο αυτών θείων προσώπων (Πατρός και Υιού), έτσι ώστε να ανακύπτει η αίρεση του Σαβελλίου, «μάλλον δε τι τέρας έτερον ημισαβέλλειον», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μέγας Φώτιος.
Αν ο Υιός είναι συναίτιος στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, τότε «δύο τινά συμβαίνουν: η περιπίπτομεν εις την διαρχίαν, αποδεχόμενοι δύο αρχάς, η περιπίπτομεν εις τον "σαβελλισμόν", καθιστώντες τον Υιόν συμμέτοχον της ακοινωνήτου ιδιότητος του Πατρός, ήτοι του αιτίου του, και συγχέοντες ούτω τας υποστάσεις».
Προς τη δεύτερη εκδοχή φαίνεται να οδηγεί η δυτική θεολογία με την απόπειρα να στηρίξει το Filioque στο κοινό της ουσίας Πατρός και Υιού.
Ο κορυφαίος των σχολαστικών θεολόγων της Δύσης, ο Θωμάς ο Ακινάτης, στο επιχείρημα των ορθόδοξων ότι η ιδιότητα του Πατρός να αποτελεί αρχή του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι προσωπική και δεν μεταδίδεται, απαντά ότι μία ιδιότητα μπορεί να ανήκει σε δύο πρόσωπα, αν αυτά είναι της ίδιας φύσης, όπως συμβαίνει με τον Πατέρα και τον Υιό που διαθέτουν από κοινού την ιδιότητα να εκπορεύουν το ΄Αγιο Πνεύμα.
Η εξήγηση αυτή ωστόσο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί έτσι κι αλλιώς στη θεολογία του Θωμά του Ακινάτη τα υποστατικά ιδιώματα των θείων προσώπων ταυτίζονται με τη θεία ουσία,
άρα η διδασκαλία του Filioque συγγενεύει με την αίρεση του Σαβελλίου, παρά το ότι στη δυτική θεολογία γίνεται λόγος για πραγματική διάκριση των θείων υποστάσεων.
Σε σχέση τώρα με το ΄Αγιο Πνεύμα εδώ προκύπτει άλλο πρόβλημα.
Αν το ιδίωμα του αιτίου είναι κοινό σε Πατέρα και Υιό λόγω της κοινής ουσίας Τους, τότε θα πρέπει να είναι κοινό και στο ΄Αγιο Πνεύμα, εφόσον Αυτό κηρύσσεται ομοούσιο με τα άλλα δύο θεία πρόσωπα.
Έτσι όμως καταλήγουμε στο παράδοξο συμπέρασμα ότι το ΄Αγιο Πνεύμα εκπορεύει τον εαυτό Του, είναι αίτιο του εαυτού Του, καθώς και αίτιο του Υιού.
Αν πάλι δεν ισχύει αυτό, τότε κατ' ανάγκη το ΄Αγιο Πνεύμα δεν θεωρείται ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό.
Αυτό άλλωστε καταγγέλλει και ο Μ. Φώτιος ότι συμβαίνει με τη διδασκαλία του Filioque , δηλαδή ότι το ΄Αγιο Πνεύμα εξορίζεται από την κατ' ουσία πατρική συγγένεια.
Εκλαμβάνεται, επομένως, ως κατώτερο από τον Πατέρα και τον Υιό.
Υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος παρατηρείται και σε άλλη πτυχή της διδασκαλίας του Filioque , σύμφωνα με την οποία το ΄Αγιο Πνεύμα είναι ο σύνδεσμος της αγάπης μεταξύ Πατρός και Υιού.
Εδώ το ΄Αγιο Πνεύμα φαίνεται να εκλαμβάνεται μάλλον ως απρόσωπη δύναμη παρά ως πρόσωπο.
Η αγάπη είναι ενέργεια και όχι υπόσταση, άρα, αν το ΄Αγιο Πνεύμα προβάλλεται μόνο ως δεσμός της αγάπης μεταξύ Πατρός και Υιού, υποβιβάζεται από πρόσωπο (υπόσταση) σε απλή ενέργεια.
Η υποτίμηση του προσώπου του Αγίου Πνεύματος έχει, όπως είναι φυσικό, αντίκτυπο στο αγιαστικό έργο Του.
Ο Α. Θεοδώρου γράφει σχετικά: «Με τη διδασκαλία του Filioque, το Πνεύμα παρουσιάζεται ως δεύτερος (κατώτερος Θεός), κάτι που έχει αντίκτυπο στο αγιαστικό έργο του.
Είναι άραγε συμπτωματικό ότι στη Δύση το έργο του αγ. Πνεύματος είναι γενικά υποβαθμισμένο, επικρατεί δε σ' αυτήν ένας έντονος "χριστομονισμός";
Αν όμως αυτό μπορεί να συμβαίνει στη Δύση με την ιδιαίτερη θεολογική φυσιογνωμία της, για την ορθόδοξη Ανατολή, στην οποία το Πνεύμα το άγιο αποτελεί την ψυχή της Εκκλησίας και το κέντρο του αγιαστικού και αναγεννητικού έργου της, παρόμοια διδάγματα είναι ανήκουστα και απορριπτέα.
Το Filioque ανοίγει ευρύ θεολογικό χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσεως που δύσκολα μπορεί να γεφυρωθεί, δημιουργεί κορυφαία δογματικήν αποπλάνηση, την οποίαν η Ορθοδοξία ανέκαθεν απεδοκίμασε».
Ο Χ. Σωτηρόπουλος επίσης, παραπέμποντας και σε κείμενο του Αλεξίου Κνιάζεφ, γράφει πως «παραδεχόμενοι "ότι το ΄Αγιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και εκ του Υιού ως εκ μιας αρχής" μεταβάλλονται "τα Πρόσωπα του Θεού Πατρός και του Θεού Υιού εις μίαν άμορφον ενότητα" και "αφαιρείται από το ΄Αγιον Πνεύμα" ο χαρακτήρ του ανεξαρτήτου Προσώπου, το οποίον ενεργεί "ελευθέρως εν τη Εκκλησία, εν πλήρει συμφωνία μετά του Πατρός και του Υιού"».
Η υποτίμηση λοιπόν του Αγίου Πνεύματος στη διδασκαλία του Filioque είναι μεγάλη και πολλαπλή.
Ανακεφαλαιώνοντας τους διάφορους τρόπους, με τους οποίους μειώνεται το ΄Αγιο Πνεύμα στο πλαίσιο της διδασκαλίας αυτής, παρατηρούμε ότι άλλοτε υποβαθμίζεται σε δεύτερης η τρίτης τάξης Θεό, άλλοτε υποβιβάζεται στην κατηγορία των κτισμάτων, άλλοτε υποβιβάζεται από πρόσωπο σε απλή ενέργεια και γενικά παρουσιάζεται ως κατώτερο έναντι του Πατρός και του Υιού, κάτι που έχει ως συνέπεια να μειώνεται και η σημασία του έργου Του στην Εκκλησία.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό και με τις άλλες παραμέτρους της διδασκαλίας του Filioque , αποτελούν αλλοίωση του τριαδικού δόγματος, άρα οι διαμάχες Ανατολής-Δύσης για το Filioque «δεν ήσαν ούτε είναι "περί όνου σκιάς"».
Πρόκειται για πολύ σοβαρό θέμα.
Όπως επεσήμανε σε σχετική μελέτη-ομιλία του το 1980 ο τότε αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας Μεθόδιος (Φούγιας), ο όρος Filioque άπτεται της πίστης μας στον Θεό και αυτό δεν είναι απλά ένα διανοητικό ζήτημα, αλλά είναι ζήτημα ζωής, της ζωής που απολαμβάνουμε μέσα στην Εκκλησία
Όσο για την επίλυσή του, δεδομένου ότι οι ορθόδοξοι έχουν διπλό δίκιο, όπως διαπιστώνει, θεολογικό και εκκλησιολογικό, προτείνει την απάλειψη του Filioque από το Σύμβολο της Πίστεως
Η απάλειψη αυτή βέβαια, για να είναι ουσιαστική, θα πρέπει να συνοδεύεται από την παραδοχή του εσφαλμένου της διδασκαλίας του Filioque , γιατί μία διδασκαλία, η οποία, εκτός των άλλων, υποτιμά το ΄Αγιο Πνεύμα, δεν μπορεί να έχει καμία θέση στην αυθεντική πίστη της Εκκλησίας.
Ορθόδοξη Δογματική Θεολογία
Οι Ορθόδοξοι κατηγορούν τους Δυτικούς ότι με τη διδασκαλία αυτή υπέπεσαν σε σωρεία σφαλμάτων, όπως την παραδοχή δύο αρχών στη θεότητα, τη σύγχυση μεταξύ φυσικών και υποστατικών ιδιωμάτων στον Θεό, τη σύγχυση μεταξύ εκπόρευσης και πέμψης του Αγίου Πνεύματος ( ιδιαίτερα με την παρερμηνεία της έννοιας των προθέσεων « εκ » και « δια », καθώς και των λατινικών προθέσεων a και ex, όπως επισημάνθηκε τελευταία ), αλλοιώνοντας έτσι το τριαδικό δόγμα.
Μία από τις σοβαρότερες συνέπειες της διδασκαλίας του Filioque, αλληλένδετη με τις υπόλοιπες, είναι η υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος.
Με το Filioque υποβαθμίζεται και το πρόσωπο και το έργο του Αγίου Πνεύματος.
Η προσθήκη του Filioque στο Σύμβολο της Πίστεως έγινε, όπως είναι γνωστό, στην τοπική σύνοδο του Τολέδου της Ισπανίας το 589.
Σκοπός της προσθήκης αυτής ήταν η απόδειξη της ομοουσιότητας και της ισότητας του Υιού προς τον Πατέρα, δεδομένου ότι τότε βρισκόταν σε έξαρση η αίρεση του αρειανισμού, που είχε εισαχθεί στην Ισπανία από τους κατακτητές Βησιγότθους.
Αποδόθηκε στον Υιό το ιδίωμα του να εκπορεύει το ΄Αγιο Πνεύμα, προκειμένου να φανεί ότι ο Υιός δεν υπολείπεται σε τίποτα από τον Πατέρα, άρα δεν είναι κατώτερος από Αυτόν, όπως υποστήριζαν οι αρειανοί.
Η καινοτομία αυτή όμως δημιουργεί πολλά και μεγάλα δογματικά προβλήματα.
Πρώτ' απ' όλα εισάγει δυαρχία στη θεότητα και, όπως έχει επισημάνει ο Μέγας Βασίλειος, «ο μεν αρχάς εισάγων δύο, δύο κηρύττει θεούς».
Κατ' αυτόν τον τρόπο αίρεται η ενότητα του Θεού και η ομοουσιότητα μεταξύ των θείων προσώπων
Το Filioque λοιπόν δεν αποτελεί ικανοποιητική απάντηση στην αίρεση του αρειανισμού.
΄Αλλωστε κάποιες διαφορές μεταξύ Πατρός και Υιού, οι οποίες, κατά τη λογική του ίδιου του Filioque , μπορούν να εκληφθούν ως ενδεικτικές της κατωτερότητας του Υιού, παραμένουν.
Για παράδειγμα, ο Πατήρ είναι αναίτια αρχή στην Τριάδα, ενώ ο Υιός είναι αιτιατή αρχή, αρχή εξαρτώμενη από άλλη αρχή, άρα υποδεέστερη από αυτή.
Επιπλέον ο Πατήρ είναι αίτιος δύο προσώπων (Υιού και Αγίου Πνεύματος) κατά δύο μάλιστα τρόπους (γέννηση και εκπόρευση), ενώ ο Υιός αίτιος ενός μόνο προσώπου (Αγίου Πνεύματος) κατά ένα και μόνο τρόπο (εκπόρευση).
Ο Υιός δηλαδή δεν γεννά άλλον υιό, άρα ως προς αυτό το στοιχείο εξακολουθεί να υπολείπεται του Πατρός
Αλλά, ακόμα κι αν υποτεθεί ότι η διδασκαλία του Filioque αντικρούει κατά κάποιο τρόπο τον αρειανισμό ως προς την άποψη ότι ο Υιός είναι κατώτερος του Πατρός, δεν τον αντικρούει ως προς την άποψη ότι το ΄Αγιο Πνεύμα είναι κατώτερο του Υιού.
Δεδομένου ότι ο Υιός αναγορεύτηκε συναίτιος του Πατρός στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, ώστε να μην υπολείπεται σε τίποτα από Αυτόν, το γεγονός ότι το ΄Αγιο Πνεύμα αναγνωρίζεται μόνο ως αιτιατό και όχι ως αίτιο, αρχή, το καθιστά εκ των πραγμάτων κατώτερο από τα άλλα δύο θεία πρόσωπα
Κατώτερο επίσης, σε σχέση ειδικά προς τον Υιό, Το καθιστά και το ότι εξαρτάται από δύο αρχές, ενώ ο Υιός από μία μόνο.
Δηλαδή, «αν το Πνεύμα το ΄Αγιο δεν εξαρτάται από την ίδια πηγή (τον Πατέρα) όπως και ο Υιός, κατά διαφορετικό φυσικά τρόπο, αλλ' εξαρτάται και από δεύτερο παράγοντα (τον Υιό), τότε είναι υποδεέστερο του Υιού» και δεν έχει «το αυτοτελές εκείνο και προς τον Υιόν ομόλογον, όπερ θα είχεν εκ του Πατρός μόνον προϊόν».
Το μοιραίο λάθος, επομένως, στη διδασκαλία του Filioque είναι η σύγχυση μεταξύ φυσικών και υποστατικών ιδιωμάτων στον Θεό.
Κατά την ορθόδοξη θεολογία, τα υποστατικά ιδιώματα των τριών θείων προσώπων «ουκ ουσίας εισί δηλωτικά, αλλά της προς άλληλα σχέσεως, και του της υπάρξεως τρόπου», δηλαδή «δεν είναι δηλωτικά ουσίας, αλλά μόνον του αϊδίου τρόπου της υπάρξεως και της σχέσεως προς άλληλα των τριών προσώπων».
Από τη στιγμή όμως που άρχισαν στη Δύση να εκλαμβάνονται και αυτά ως φυσικά προσόντα στον Θεό, δηλωτικά της θείας δύναμης και αξίας, επόμενο είναι να προκύπτει ποιοτική διαφορά ανάμεσα στα θεία πρόσωπα, από την οποία βγαίνει ζημιωμένο κυρίως το πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος.
Ο άγιος Μάρκος Εφέσου ο Ευγενικός επισημαίνει σχετικά ότι με το να μην αποδίδουμε εμείς οι ορθόδοξοι το ιδίωμα του αιτίου στον Υιό, με αναφορά στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, δεν Τον μειώνουμε έναντι της αξίας του Θεού και Πατρός, ούτε και με το να λέμε ότι το αίτιο της θεότητας είναι αμετάδοτο, όπως το αναίτιο του Πατρός και η πατρότητά Του.
Οι Λατίνοι αντίθετα, με το να θεωρούν μεταδοτό το αίτιο της θεότητας και ύστερα να λένε ότι λείπει αυτό από το ΄Αγιο Πνεύμα, κατ' ανάγκη υποβιβάζουν το ΄Αγιο Πνεύμα έναντι της θεότητας και αξίας του Πατρός και του Υιού.
Την υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος για τον ίδιο λόγο καταγγέλλει και ο Μέγας Φώτιος. Συγκεκριμένα παρατηρεί ότι, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Filioque , ενώ ο Υιός έλαβε από τον Πατέρα το να είναι αίτιος της εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος, το ίδιο το ΄Αγιο Πνεύμα στερείται ενός τέτοιου προνομίου.
Παρατηρεί επίσης ότι ο Υιός δεν μετέδωσε στο ΄Αγιο Πνεύμα τη δύναμη και τιμή να «προάγει το ομοφυές», προνόμιο που έλαβε ο Ίδιος από τον Πατέρα.
Επιπλέον σημειώνει ότι, αν το ΄Αγιο Πνεύμα διαστέλλεται από τον Πατέρα με περισσότερες διαφορές απ' ότι ο Υιός, τότε ο Υιός βρίσκεται εγγύτερα στην πατρική ουσία, ενώ το ΄Αγιο Πνεύμα υποβιβάζεται σε σχέση προς τον Υιό από την ομοφυή προς τον Πατέρα συγγένεια κι έτσι επανέρχεται η αίρεση του Μακεδόνιου.
Είναι λοιπόν φανερό ότι στη διδασκαλία του Filioque το ΄Αγιο Πνεύμα υποβιβάζεται σε κατώτερης ποιότητας-τάξης Θεό, λόγω του ότι παρουσιάζεται στερούμενο ενός ιδιώματος που διαθέτουν τα άλλα δύο θεία πρόσωπα, δηλαδή του ιδιώματος του αιτίου, το οποίο εκλαμβάνεται ως στοιχείο ισότητας και ομοουσιότητας μεταξύ Πατρός και Υιού.
Αν πάλι υποτεθεί ότι και το ΄Αγιο Πνεύμα έχει αυτό το ιδίωμα και εκπορεύει άλλη υπόσταση (άλλο πνεύμα), τότε η Αγία Τριάδα γίνεται τετράδα.
Αν κατ' επέκταση η τέταρτη υπόσταση εκπορεύει άλλη κι εκείνη με τη σειρά της άλλη κ.ο.κ., οι θείες υποστάσεις είναι άπειρες, ώστε ξεπερνιέται και η πολυθεΐα των αρχαίων Ελλήνων.
΄Αλλες διαστάσεις αποκτά η υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος στη διδασκαλία του Filioque με τον ισχυρισμό των Λατίνων ότι το ΄Αγιο Πνεύμα προέρχεται όχι από δύο αρχές αλλά «ως εκ μιας αρχής» (ως από μία αρχή) κοινής Πατρός και Υιού, κατά τρόπο αντίστοιχο προς την προέλευση του κόσμου από μία δημιουργική αρχή, κοινή των τριών θείων προσώπων.
Υποστηρίζουν δηλαδή ότι, εφόσον η κτίση, προερχόμενη από τον Πατέρα και τον Υιό και το ΄Αγιο Πνεύμα δια της δημιουργικής Τους δύναμης, είναι από ένα Θεό και δημιουργό, τι εμποδίζει να λέμε ότι και το ΄Αγιο Πνεύμα, προερχόμενο από τον Πατέρα και τον Υιό, είναι από ένα Θεό και προβολέα, και έχει μία αρχή τον Πατέρα και τον Υιό;
Η σύγκριση αυτή μεταξύ της δημιουργίας της κτίσης και της εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος όχι μόνο μειώνει το ΄Αγιο Πνεύμα έναντι του Πατρός και του Υιού, αλλά Το υποβιβάζει στην κατηγορία των κτισμάτων.
Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός παρατηρεί σχετικά: «Ει γαρ τον αυτόν τρόπον η τε κτίσις εκ Πατρός και Υιού και αγίου Πνεύματος, και το Πνεύμα εκ του Πατρός και Υιού, τι γε άλλο η κτίσμα το Πνεύμα το άγιον;»
Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς επίσης ξεκαθαρίζει ότι με το να θεωρείται ο Πατήρ προκαταρκτικό αίτιο του Αγίου Πνεύματος, όπως είναι προκαταρκτικό αίτιο στη δημιουργία του κόσμου, και ο Υιός συναίτιος της ύπαρξης του Αγίου Πνεύματος, όπως είναι συναίτιος στη δημιουργία του κόσμου, τότε το ΄Αγιο Πνεύμα: «ουκ ον αίτιον θεότητος εναρίθμιον έσται τοις κτιστοίς».
Με τη διδασκαλία περί εκπόρευσης του Αγίου Πνεύματος από Πατέρα και Υιό ως από μία αρχή τίθεται εξάλλου ζήτημα συναλοιφής των δύο αυτών θείων προσώπων (Πατρός και Υιού), έτσι ώστε να ανακύπτει η αίρεση του Σαβελλίου, «μάλλον δε τι τέρας έτερον ημισαβέλλειον», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μέγας Φώτιος.
Αν ο Υιός είναι συναίτιος στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, τότε «δύο τινά συμβαίνουν: η περιπίπτομεν εις την διαρχίαν, αποδεχόμενοι δύο αρχάς, η περιπίπτομεν εις τον "σαβελλισμόν", καθιστώντες τον Υιόν συμμέτοχον της ακοινωνήτου ιδιότητος του Πατρός, ήτοι του αιτίου του, και συγχέοντες ούτω τας υποστάσεις».
Προς τη δεύτερη εκδοχή φαίνεται να οδηγεί η δυτική θεολογία με την απόπειρα να στηρίξει το Filioque στο κοινό της ουσίας Πατρός και Υιού.
Ο κορυφαίος των σχολαστικών θεολόγων της Δύσης, ο Θωμάς ο Ακινάτης, στο επιχείρημα των ορθόδοξων ότι η ιδιότητα του Πατρός να αποτελεί αρχή του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι προσωπική και δεν μεταδίδεται, απαντά ότι μία ιδιότητα μπορεί να ανήκει σε δύο πρόσωπα, αν αυτά είναι της ίδιας φύσης, όπως συμβαίνει με τον Πατέρα και τον Υιό που διαθέτουν από κοινού την ιδιότητα να εκπορεύουν το ΄Αγιο Πνεύμα.
Η εξήγηση αυτή ωστόσο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί έτσι κι αλλιώς στη θεολογία του Θωμά του Ακινάτη τα υποστατικά ιδιώματα των θείων προσώπων ταυτίζονται με τη θεία ουσία,
άρα η διδασκαλία του Filioque συγγενεύει με την αίρεση του Σαβελλίου, παρά το ότι στη δυτική θεολογία γίνεται λόγος για πραγματική διάκριση των θείων υποστάσεων.
Σε σχέση τώρα με το ΄Αγιο Πνεύμα εδώ προκύπτει άλλο πρόβλημα.
Αν το ιδίωμα του αιτίου είναι κοινό σε Πατέρα και Υιό λόγω της κοινής ουσίας Τους, τότε θα πρέπει να είναι κοινό και στο ΄Αγιο Πνεύμα, εφόσον Αυτό κηρύσσεται ομοούσιο με τα άλλα δύο θεία πρόσωπα.
Έτσι όμως καταλήγουμε στο παράδοξο συμπέρασμα ότι το ΄Αγιο Πνεύμα εκπορεύει τον εαυτό Του, είναι αίτιο του εαυτού Του, καθώς και αίτιο του Υιού.
Αν πάλι δεν ισχύει αυτό, τότε κατ' ανάγκη το ΄Αγιο Πνεύμα δεν θεωρείται ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό.
Αυτό άλλωστε καταγγέλλει και ο Μ. Φώτιος ότι συμβαίνει με τη διδασκαλία του Filioque , δηλαδή ότι το ΄Αγιο Πνεύμα εξορίζεται από την κατ' ουσία πατρική συγγένεια.
Εκλαμβάνεται, επομένως, ως κατώτερο από τον Πατέρα και τον Υιό.
Υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος παρατηρείται και σε άλλη πτυχή της διδασκαλίας του Filioque , σύμφωνα με την οποία το ΄Αγιο Πνεύμα είναι ο σύνδεσμος της αγάπης μεταξύ Πατρός και Υιού.
Εδώ το ΄Αγιο Πνεύμα φαίνεται να εκλαμβάνεται μάλλον ως απρόσωπη δύναμη παρά ως πρόσωπο.
Η αγάπη είναι ενέργεια και όχι υπόσταση, άρα, αν το ΄Αγιο Πνεύμα προβάλλεται μόνο ως δεσμός της αγάπης μεταξύ Πατρός και Υιού, υποβιβάζεται από πρόσωπο (υπόσταση) σε απλή ενέργεια.
Η υποτίμηση του προσώπου του Αγίου Πνεύματος έχει, όπως είναι φυσικό, αντίκτυπο στο αγιαστικό έργο Του.
Ο Α. Θεοδώρου γράφει σχετικά: «Με τη διδασκαλία του Filioque, το Πνεύμα παρουσιάζεται ως δεύτερος (κατώτερος Θεός), κάτι που έχει αντίκτυπο στο αγιαστικό έργο του.
Είναι άραγε συμπτωματικό ότι στη Δύση το έργο του αγ. Πνεύματος είναι γενικά υποβαθμισμένο, επικρατεί δε σ' αυτήν ένας έντονος "χριστομονισμός";
Αν όμως αυτό μπορεί να συμβαίνει στη Δύση με την ιδιαίτερη θεολογική φυσιογνωμία της, για την ορθόδοξη Ανατολή, στην οποία το Πνεύμα το άγιο αποτελεί την ψυχή της Εκκλησίας και το κέντρο του αγιαστικού και αναγεννητικού έργου της, παρόμοια διδάγματα είναι ανήκουστα και απορριπτέα.
Το Filioque ανοίγει ευρύ θεολογικό χάσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσεως που δύσκολα μπορεί να γεφυρωθεί, δημιουργεί κορυφαία δογματικήν αποπλάνηση, την οποίαν η Ορθοδοξία ανέκαθεν απεδοκίμασε».
Ο Χ. Σωτηρόπουλος επίσης, παραπέμποντας και σε κείμενο του Αλεξίου Κνιάζεφ, γράφει πως «παραδεχόμενοι "ότι το ΄Αγιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και εκ του Υιού ως εκ μιας αρχής" μεταβάλλονται "τα Πρόσωπα του Θεού Πατρός και του Θεού Υιού εις μίαν άμορφον ενότητα" και "αφαιρείται από το ΄Αγιον Πνεύμα" ο χαρακτήρ του ανεξαρτήτου Προσώπου, το οποίον ενεργεί "ελευθέρως εν τη Εκκλησία, εν πλήρει συμφωνία μετά του Πατρός και του Υιού"».
Η υποτίμηση λοιπόν του Αγίου Πνεύματος στη διδασκαλία του Filioque είναι μεγάλη και πολλαπλή.
Ανακεφαλαιώνοντας τους διάφορους τρόπους, με τους οποίους μειώνεται το ΄Αγιο Πνεύμα στο πλαίσιο της διδασκαλίας αυτής, παρατηρούμε ότι άλλοτε υποβαθμίζεται σε δεύτερης η τρίτης τάξης Θεό, άλλοτε υποβιβάζεται στην κατηγορία των κτισμάτων, άλλοτε υποβιβάζεται από πρόσωπο σε απλή ενέργεια και γενικά παρουσιάζεται ως κατώτερο έναντι του Πατρός και του Υιού, κάτι που έχει ως συνέπεια να μειώνεται και η σημασία του έργου Του στην Εκκλησία.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό και με τις άλλες παραμέτρους της διδασκαλίας του Filioque , αποτελούν αλλοίωση του τριαδικού δόγματος, άρα οι διαμάχες Ανατολής-Δύσης για το Filioque «δεν ήσαν ούτε είναι "περί όνου σκιάς"».
Πρόκειται για πολύ σοβαρό θέμα.
Όπως επεσήμανε σε σχετική μελέτη-ομιλία του το 1980 ο τότε αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας Μεθόδιος (Φούγιας), ο όρος Filioque άπτεται της πίστης μας στον Θεό και αυτό δεν είναι απλά ένα διανοητικό ζήτημα, αλλά είναι ζήτημα ζωής, της ζωής που απολαμβάνουμε μέσα στην Εκκλησία
Όσο για την επίλυσή του, δεδομένου ότι οι ορθόδοξοι έχουν διπλό δίκιο, όπως διαπιστώνει, θεολογικό και εκκλησιολογικό, προτείνει την απάλειψη του Filioque από το Σύμβολο της Πίστεως
Η απάλειψη αυτή βέβαια, για να είναι ουσιαστική, θα πρέπει να συνοδεύεται από την παραδοχή του εσφαλμένου της διδασκαλίας του Filioque , γιατί μία διδασκαλία, η οποία, εκτός των άλλων, υποτιμά το ΄Αγιο Πνεύμα, δεν μπορεί να έχει καμία θέση στην αυθεντική πίστη της Εκκλησίας.
Ορθόδοξη Δογματική Θεολογία
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Ο Άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης θυμάται από τον στρατό
Στον στρατό, συνεχώς με δοκίμαζαν. Κάποια Παρασκευή προσπάθησαν να μου δώσουν να φάω ψητό κατσίκι, να πιω κρασί. Μου πρότειναν να με παντρέψουν στην Αθήνα, (άλλοτε) να με κάνουν ιερομόναχο στην Αθήνα. Εγώ όμως είχα από μικρός την κλίση για την έρημο
Όχι τιμές, αξιώματα και θέσεις, όπως τώρα. Ήθελα μόνο να ‘μαι κοντά στον Θεό με την προσευχή μου και να κάνω το θέλημα το αρεστό σε Αυτόν. Ούτε σε σπίτια πήγαινα, ούτε κουβέντες και παρέες είχα με αγόρια και κορίτσια. Δοκίμασαν να με κουρέψουν γουλί και να μου φορέσουν κοντά παντελονάκια για αισχύνη. Τότε εμένα μου ήρθε, χωρίς να έχω διαβάσει βιβλία, και τους λέω: «Μη φοβού από των αποκτεινόντων το σώμα, την ψυχήν σου ουδόλως θέλουν βλάψει».
Όταν ήμουνα στρατιώτης στην Αθήνα, όποιον έβλεπα στον δρόμο, έλεγα “Καλημέρα”, “Καλησπέρα”, (αλλ’ αυτοί) δεν με μιλούσαν. Το είχα παράπονο, γιατί λέω «εμείς στο χωριό μας λέμε “Καλημέρα”, “Καλησπέρα”, “Χαίρετε”, “γεια σας”, εδώ;»
Είπα, λοιπόν, στον συνταγματάρχη μου, αυτός ήταν άγιος άνθρωπος, και μου λέει: «Άκουσε να σου πω, παιδί μου. Εδώ, παιδί μου, δεν λένε “Χαίρετε”, εκτός αν είναι κανένας γνωστός, όπως είμαστε εμείς γνωστοί, κανένας Ιερέας, κανένας γνωστός μας άνθρωπος».
Κάποτε, εκεί στην Αγία Τριάδα Πειραιώς, απέναντι, βλέπω από μακριά έναν παπά και του κάνω υπόκλιση, αυτός μου κάνει νόημα “έλα εδώ, έλα εδώ”. «Πάτερ μου, πώς να ‘ρθω; εδώ είναι λεωφόρος, θα με κόψουν τα αυτοκίνητα» –έρχονταν από τον Άγιο Βασίλειο απάνω, έρχονταν απ’ την Τερψιθέα τα τραμ και τα αυτοκίνητα– «θα με κόψουν τα αυτοκίνητα». «Μη φοβάσαι», λέει, «έλα». Τελικά με δυσκολία πέρασα, κόντεψαν να με κόψουν, ένα με πάτησε στο παπούτσι. Πήγα, λοιπόν, έβαλα μετάνοια, του φίλησα το χέρι. Μου λέει:
– Όταν βλέπης παπά, να του φιλήσης το χέρι, για να παίρνης ευλογία. Του λέω:
– Πάτερ, και εμείς είμαστε από οικογένεια πνευματική και το σόι μας από γενεές γενεών ήταν όλο ιερομόναχοι στην Μικρά Ασία.
Κάποτε, ερχόμουνα από την Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση, είχα πάει κάτι έγγραφα, και κάτω στον ηλεκτρικό στο Μοναστηράκι βλέπω τον μακαρίτη, τον αείμνηστο τον Δεσπότη των Καλαβρύτων τον Γεώργιο. Εγώ τον γνώρισα, είχε αυτός το εγκόλπιο από μέσα, αλλά εγώ τον γνώρισα, γιατί πήγαινα στην εκκλησία στο Ιερό και τον γνώρισα όταν ήταν στον Πειραιά πριν γίνη Δεσπότης. Λέω, «θα μπω και εγώ στο τραίνο να πιάσω μια θέση, να την προσφέρω στον Δεσπότη», αν και ντρεπόμουνα να σπρώξω τον κόσμο να μπω μέσα στο τραίνο. Μπήκα τελικά μέσα, βρήκα μια θέση, κάθομαι, ο Δεσπότης πήγε να πιαστή από κάτι λουριά που είχε εκεί και κόντεψε να πέση πάνω στον κόσμο και λέει ο εισπράκτωρ: «Μία θέση για τον Δέσποτα». Μία κυρία είχε δύο μικρά, το ένα από δεξιά το άλλο από αριστερά. Λέει (ξανά ο εισπράκτωρ) :
– Μαντάμ, μαντάμ, σε παρακαλώ, μια θέση για τον Δέσποτα.
– Την πληρώνω εγώ, κύριε εισπράκτορ, την θέση, του απάντησε.
– Ε! βάλτο το ένα το παιδάκι πάνω στην ποδιά σου, της λέει, να καθήση και ο Δέσποτας.
– Δεν πειράζει, δεν πειράζει, είπε ο Δεσπότης.
– Ορίστε, λέω τότε εγώ, Σεβασμιώτατε, καθήστε.
Με κοίταξε αυτός καλά-καλά, μετά μου λέει:
– Βρε, στρατιώτα, εσύ είσαι αδύνατος, λεπτός άνθρωπος και κουρασμένος, κάθησε στρατιώτα μου εσύ.
– Σεβασμιώτατε, την θέση την πήρα για σας. Την ευχή σας, ορίστε καθήστε.
Έβαλα μια μετάνοια, του φίλησα το χέρι και κάθησε ο Δεσπότης.
Έτσι έμαθα από τους γονείς μου. Έτσι πέρασα στην Αθήνα, με τους παπάδες και με την Εκκλησία, τίποτα άλλο, και την υπηρεσία μου ως στρατιώτης. Αλλά δεν μ’ αδίκησε ο Θεός· 36 μήνες με φύλαγε το χέρι του Θεού.
Το δακτυλάκι του Διοικητή μου το ‘χω (μέχρι) σήμερα και το θυμιάζω, (επειδή) έγραφε τις άδειες εξόδου μου, για να πηγαίνω στην Εκκλησία να κοινωνώ και να εξομολογούμαι. Ο Διοικητής μου ‘λεγε: «Σε υποστηρίζω από συμφέρον, για να με μνημονεύης, όταν πεθάνω». Έπαιρνε φτωχοκόριτσα, τους έβαζε λεφτά στην Τράπεζα, τα μάθαινε δουλειά, τα καλοτάιζε, τα καλοπάντρευε, τα αποκαθιστούσε. Τέτοια έκανε.
Να σας πω τώρα τι απλότητα είχαμε εκείνα τα χρόνια; Θα γελάσετε. Μου λέει κάποτε ο Διοικητής μου –ήταν Συνταγματάρχης– «δεν μου λες, παιδί μου, Ιάκωβε, τι ώρα είναι;» Τώρα εγώ που δεν ήξερα την ώρα τι να του πω; Για να μην του πω ότι δεν ξέρω, σκέφθηκα ας του πω μια ώρα (και) αυτός θα κοιτάξη το ρολόι. Κοιτάζω, βλέπω δύο δείχτες. Ο μεγάλος (που) λέει την ώρα και ο μικρός (τα λεπτά).
– Η ώρα είναι τέσσερις.
– Πάρε το κορίτσι, μου λέει, να μας πη την ώρα.
– Με κορίτσια εγώ δεν μιλάω, κύριε Συνταγματάρχα. Εγώ έχω προορισμό, θα πάω στο Μοναστήρι, εγώ από παιδί με κορίτσια δεν μιλάω.
– Καλά, μου λέει, πάρε το 14 στο τηλέφωνο. (Αυτός ήταν ο αριθμός για την ώρα).
Παίρνω και λέει από μέσα μια λεπτή κοριτσίστικη φωνή είκοσι. Το παρατάω αμέσως κάτω.
– Τι είπε, μου λέει ο Διοικητής, το κορίτσι;
– Με συγχωρείτε, κύριε Διοικητά, μια κοπέλλα φώναξε είκοσι.
Κατάλαβε αυτός ότι η ώρα ήταν 8.00′. Και πόσα και πόσα (άλλα τέτοια γεγονότα)!
Αλλά εκείνα τα χρόνια μπορεί να ήμασταν απλά παιδιά και φτωχοί άνθρωποι αλλά είχαμε τιμή και ηθική. Ό,τι μας λέγαν οι γονείς μας το κάναμε.
Στον στρατό, συνεχώς με δοκίμαζαν. Κάποια Παρασκευή προσπάθησαν να μου δώσουν να φάω ψητό κατσίκι, να πιω κρασί. Μου πρότειναν να με παντρέψουν στην Αθήνα, (άλλοτε) να με κάνουν ιερομόναχο στην Αθήνα. Εγώ όμως είχα από μικρός την κλίση για την έρημο
Όχι τιμές, αξιώματα και θέσεις, όπως τώρα. Ήθελα μόνο να ‘μαι κοντά στον Θεό με την προσευχή μου και να κάνω το θέλημα το αρεστό σε Αυτόν. Ούτε σε σπίτια πήγαινα, ούτε κουβέντες και παρέες είχα με αγόρια και κορίτσια. Δοκίμασαν να με κουρέψουν γουλί και να μου φορέσουν κοντά παντελονάκια για αισχύνη. Τότε εμένα μου ήρθε, χωρίς να έχω διαβάσει βιβλία, και τους λέω: «Μη φοβού από των αποκτεινόντων το σώμα, την ψυχήν σου ουδόλως θέλουν βλάψει».
Όταν ήμουνα στρατιώτης στην Αθήνα, όποιον έβλεπα στον δρόμο, έλεγα “Καλημέρα”, “Καλησπέρα”, (αλλ’ αυτοί) δεν με μιλούσαν. Το είχα παράπονο, γιατί λέω «εμείς στο χωριό μας λέμε “Καλημέρα”, “Καλησπέρα”, “Χαίρετε”, “γεια σας”, εδώ;»
Είπα, λοιπόν, στον συνταγματάρχη μου, αυτός ήταν άγιος άνθρωπος, και μου λέει: «Άκουσε να σου πω, παιδί μου. Εδώ, παιδί μου, δεν λένε “Χαίρετε”, εκτός αν είναι κανένας γνωστός, όπως είμαστε εμείς γνωστοί, κανένας Ιερέας, κανένας γνωστός μας άνθρωπος».
Κάποτε, εκεί στην Αγία Τριάδα Πειραιώς, απέναντι, βλέπω από μακριά έναν παπά και του κάνω υπόκλιση, αυτός μου κάνει νόημα “έλα εδώ, έλα εδώ”. «Πάτερ μου, πώς να ‘ρθω; εδώ είναι λεωφόρος, θα με κόψουν τα αυτοκίνητα» –έρχονταν από τον Άγιο Βασίλειο απάνω, έρχονταν απ’ την Τερψιθέα τα τραμ και τα αυτοκίνητα– «θα με κόψουν τα αυτοκίνητα». «Μη φοβάσαι», λέει, «έλα». Τελικά με δυσκολία πέρασα, κόντεψαν να με κόψουν, ένα με πάτησε στο παπούτσι. Πήγα, λοιπόν, έβαλα μετάνοια, του φίλησα το χέρι. Μου λέει:
– Όταν βλέπης παπά, να του φιλήσης το χέρι, για να παίρνης ευλογία. Του λέω:
– Πάτερ, και εμείς είμαστε από οικογένεια πνευματική και το σόι μας από γενεές γενεών ήταν όλο ιερομόναχοι στην Μικρά Ασία.
Κάποτε, ερχόμουνα από την Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση, είχα πάει κάτι έγγραφα, και κάτω στον ηλεκτρικό στο Μοναστηράκι βλέπω τον μακαρίτη, τον αείμνηστο τον Δεσπότη των Καλαβρύτων τον Γεώργιο. Εγώ τον γνώρισα, είχε αυτός το εγκόλπιο από μέσα, αλλά εγώ τον γνώρισα, γιατί πήγαινα στην εκκλησία στο Ιερό και τον γνώρισα όταν ήταν στον Πειραιά πριν γίνη Δεσπότης. Λέω, «θα μπω και εγώ στο τραίνο να πιάσω μια θέση, να την προσφέρω στον Δεσπότη», αν και ντρεπόμουνα να σπρώξω τον κόσμο να μπω μέσα στο τραίνο. Μπήκα τελικά μέσα, βρήκα μια θέση, κάθομαι, ο Δεσπότης πήγε να πιαστή από κάτι λουριά που είχε εκεί και κόντεψε να πέση πάνω στον κόσμο και λέει ο εισπράκτωρ: «Μία θέση για τον Δέσποτα». Μία κυρία είχε δύο μικρά, το ένα από δεξιά το άλλο από αριστερά. Λέει (ξανά ο εισπράκτωρ) :
– Μαντάμ, μαντάμ, σε παρακαλώ, μια θέση για τον Δέσποτα.
– Την πληρώνω εγώ, κύριε εισπράκτορ, την θέση, του απάντησε.
– Ε! βάλτο το ένα το παιδάκι πάνω στην ποδιά σου, της λέει, να καθήση και ο Δέσποτας.
– Δεν πειράζει, δεν πειράζει, είπε ο Δεσπότης.
– Ορίστε, λέω τότε εγώ, Σεβασμιώτατε, καθήστε.
Με κοίταξε αυτός καλά-καλά, μετά μου λέει:
– Βρε, στρατιώτα, εσύ είσαι αδύνατος, λεπτός άνθρωπος και κουρασμένος, κάθησε στρατιώτα μου εσύ.
– Σεβασμιώτατε, την θέση την πήρα για σας. Την ευχή σας, ορίστε καθήστε.
Έβαλα μια μετάνοια, του φίλησα το χέρι και κάθησε ο Δεσπότης.
Έτσι έμαθα από τους γονείς μου. Έτσι πέρασα στην Αθήνα, με τους παπάδες και με την Εκκλησία, τίποτα άλλο, και την υπηρεσία μου ως στρατιώτης. Αλλά δεν μ’ αδίκησε ο Θεός· 36 μήνες με φύλαγε το χέρι του Θεού.
Το δακτυλάκι του Διοικητή μου το ‘χω (μέχρι) σήμερα και το θυμιάζω, (επειδή) έγραφε τις άδειες εξόδου μου, για να πηγαίνω στην Εκκλησία να κοινωνώ και να εξομολογούμαι. Ο Διοικητής μου ‘λεγε: «Σε υποστηρίζω από συμφέρον, για να με μνημονεύης, όταν πεθάνω». Έπαιρνε φτωχοκόριτσα, τους έβαζε λεφτά στην Τράπεζα, τα μάθαινε δουλειά, τα καλοτάιζε, τα καλοπάντρευε, τα αποκαθιστούσε. Τέτοια έκανε.
Να σας πω τώρα τι απλότητα είχαμε εκείνα τα χρόνια; Θα γελάσετε. Μου λέει κάποτε ο Διοικητής μου –ήταν Συνταγματάρχης– «δεν μου λες, παιδί μου, Ιάκωβε, τι ώρα είναι;» Τώρα εγώ που δεν ήξερα την ώρα τι να του πω; Για να μην του πω ότι δεν ξέρω, σκέφθηκα ας του πω μια ώρα (και) αυτός θα κοιτάξη το ρολόι. Κοιτάζω, βλέπω δύο δείχτες. Ο μεγάλος (που) λέει την ώρα και ο μικρός (τα λεπτά).
– Η ώρα είναι τέσσερις.
– Πάρε το κορίτσι, μου λέει, να μας πη την ώρα.
– Με κορίτσια εγώ δεν μιλάω, κύριε Συνταγματάρχα. Εγώ έχω προορισμό, θα πάω στο Μοναστήρι, εγώ από παιδί με κορίτσια δεν μιλάω.
– Καλά, μου λέει, πάρε το 14 στο τηλέφωνο. (Αυτός ήταν ο αριθμός για την ώρα).
Παίρνω και λέει από μέσα μια λεπτή κοριτσίστικη φωνή είκοσι. Το παρατάω αμέσως κάτω.
– Τι είπε, μου λέει ο Διοικητής, το κορίτσι;
– Με συγχωρείτε, κύριε Διοικητά, μια κοπέλλα φώναξε είκοσι.
Κατάλαβε αυτός ότι η ώρα ήταν 8.00′. Και πόσα και πόσα (άλλα τέτοια γεγονότα)!
Αλλά εκείνα τα χρόνια μπορεί να ήμασταν απλά παιδιά και φτωχοί άνθρωποι αλλά είχαμε τιμή και ηθική. Ό,τι μας λέγαν οι γονείς μας το κάναμε.
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Ἡ χριστιανικὴ πίστη
μᾶς ἀπαγορεύει
νὰ εἴμαστε κατάσκοποι τῶν ἁμαρτιῶν τῶν ἄλλων καὶ ἐπιτάσσει νὰ εἴμαστε αὐστηροὶ καὶ ἀμείλικτοι κριτὲς τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν.
Ὁ ἀσθενὴς ποὺ βρίσκεται στὸ νοσοκομεῖο μεριμνᾶ γιὰ τὴ δική του ἀσθένεια καὶ δὲν ἔχει οὔτε τὴ βούληση οὔτε τὸ χρόνο νὰ ἐλέγξει τοὺς ἄλλους ἀσθενεῖς ἢ νὰ χλευάσει τὴν ἀσθένειά τους.
Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
μᾶς ἀπαγορεύει
νὰ εἴμαστε κατάσκοποι τῶν ἁμαρτιῶν τῶν ἄλλων καὶ ἐπιτάσσει νὰ εἴμαστε αὐστηροὶ καὶ ἀμείλικτοι κριτὲς τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν.
Ὁ ἀσθενὴς ποὺ βρίσκεται στὸ νοσοκομεῖο μεριμνᾶ γιὰ τὴ δική του ἀσθένεια καὶ δὲν ἔχει οὔτε τὴ βούληση οὔτε τὸ χρόνο νὰ ἐλέγξει τοὺς ἄλλους ἀσθενεῖς ἢ νὰ χλευάσει τὴν ἀσθένειά τους.
Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
*Ἀγάπη γιά ὅλους θ’ ἀποκτήσετε:*
+++
α.) ἄν τό σκέπτεστε αὐτό τακτικά.
β). ἄν ποτίζετε τήν ψυχή σας μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ.
γ.) ἄν προσεύχεσθε γιά ὅσους σᾶς ἀγαποῦν καί γιά ὅσους σᾶς λύπησαν καί γιά ὄσους σᾶς ἐχθρεύονται.
δ). ἄν προσπαθεῖτε νά συγχωρεῖτε ὅλους ὅσους σἀς βλάπτουν
ἤ κακολογοῦν.
ἄν κάνετε τό καλό καί σέ ὅσους δέν νιώθετε συμπάθεια.
ε )ἄν ἀποφεύγετε τό κουτσομπολιό καί δέν βγάζετε στό φανερό τά ἐλαττώματα καί ὅτι κακό ἔκαναν οἱ ἄλλοι.
ζ.) ἄν φροντίσετε νά θυσιάζετε τήν ἄνεσή σας καί ἄν ἀκόμη εἶσθε κατάκοποι.
η). ἄν μάθετε νά κάνετε εὐχαρίστως κάποιες θυσίες δικαιωμάτων σας ὅπως π.χ ἀνάπαυση, ὕπνος, ψυχαγωγία,
εὐχάριστη συνάντηση κλπ,
γιά νά ἐξυπηρετήσετε κάποιον ὄχι εὐχάριστον ἄνθρωπον,
ἴσως ἀπαιτητικόν, ἐγωιστήν ἤ ἀχάριστον.
θ). Νά ζητᾶτε τό δῶρο τῆς ἀγάπης ἀπό τόν Κύριον!
*π.Ευσέβιος Βίττης* (†)
+++
α.) ἄν τό σκέπτεστε αὐτό τακτικά.
β). ἄν ποτίζετε τήν ψυχή σας μέ τό λόγο τοῦ Θεοῦ.
γ.) ἄν προσεύχεσθε γιά ὅσους σᾶς ἀγαποῦν καί γιά ὅσους σᾶς λύπησαν καί γιά ὄσους σᾶς ἐχθρεύονται.
δ). ἄν προσπαθεῖτε νά συγχωρεῖτε ὅλους ὅσους σἀς βλάπτουν
ἤ κακολογοῦν.
ἄν κάνετε τό καλό καί σέ ὅσους δέν νιώθετε συμπάθεια.
ε )ἄν ἀποφεύγετε τό κουτσομπολιό καί δέν βγάζετε στό φανερό τά ἐλαττώματα καί ὅτι κακό ἔκαναν οἱ ἄλλοι.
ζ.) ἄν φροντίσετε νά θυσιάζετε τήν ἄνεσή σας καί ἄν ἀκόμη εἶσθε κατάκοποι.
η). ἄν μάθετε νά κάνετε εὐχαρίστως κάποιες θυσίες δικαιωμάτων σας ὅπως π.χ ἀνάπαυση, ὕπνος, ψυχαγωγία,
εὐχάριστη συνάντηση κλπ,
γιά νά ἐξυπηρετήσετε κάποιον ὄχι εὐχάριστον ἄνθρωπον,
ἴσως ἀπαιτητικόν, ἐγωιστήν ἤ ἀχάριστον.
θ). Νά ζητᾶτε τό δῶρο τῆς ἀγάπης ἀπό τόν Κύριον!
*π.Ευσέβιος Βίττης* (†)
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
Άφησε τον Θεόν να κανονίζει την πορεία σου.
Αυτός γνωρίζει προτού ζητήσεις κάτι.
Ζήτα λοιπόν να σου δώσει μετάνοια,
να σου συγχωρέσει τις πτώσεις σου,
και για τα υπόλοιπα Εκείνος ξέρει.
Αυτός (ο Θεός) ξέρει και τι ανέμους θα δώσει,
αν θα σου πάρει την χαρά και θα την κάνει στενοχώρια,
αν θα σου πάρει την στεναχώρια και θα σου την κάνει χαρά,
αν θα σου δώσει επιτυχία ή αποτυχία,
αν θα σου κόψει τα πάθη ή αν θα σου τα αφήσει,
αν θα σου θεραπεύσει την αρρώστια και θα σου δώσει υγεία, ή
αν θα σου πάρει την υγεία και θα σου δώσει αρρώστια.
Γέροντος Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου.
Αυτός γνωρίζει προτού ζητήσεις κάτι.
Ζήτα λοιπόν να σου δώσει μετάνοια,
να σου συγχωρέσει τις πτώσεις σου,
και για τα υπόλοιπα Εκείνος ξέρει.
Αυτός (ο Θεός) ξέρει και τι ανέμους θα δώσει,
αν θα σου πάρει την χαρά και θα την κάνει στενοχώρια,
αν θα σου πάρει την στεναχώρια και θα σου την κάνει χαρά,
αν θα σου δώσει επιτυχία ή αποτυχία,
αν θα σου κόψει τα πάθη ή αν θα σου τα αφήσει,
αν θα σου θεραπεύσει την αρρώστια και θα σου δώσει υγεία, ή
αν θα σου πάρει την υγεία και θα σου δώσει αρρώστια.
Γέροντος Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου.
-
toula
- Κορυφαίος Αποστολέας
- Δημοσιεύσεις: 39162
- Εγγραφή: Παρ Δεκ 11, 2009 7:29 am
- Τοποθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΤΟΥΛΑ) - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ - ΑΘΗΝΑ
Re: Ψυχοφελή μηνύματα...
''Όταν πήγα να εφαρμόσω, το «αγαπήστε τον εχθρό σας», ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να το εφαρμόσω.
Μου ήταν αδύνατο και ας έλεγε το Ευαγγέλιο αυτήν την εντολή. Βέβαια το Ευαγγέλιο δεν λέει ψέματα και δεν δίνει προτροπές, που δεν είναι πραγματοποιήσιμες. Είναι βλασφημία να λέμε, ότι ο Χριστός είπε πράγματα, που δεν είναι κατορθωτά.
Βέβαια δεν είναι κατορθωτά, αν ο άνθρωπος τα εφαρμόσει με τις δικές του δυνάμεις, αλλά γίνονται κατορθωτά με τη βοήθεια του Χριστού. Εξάλλου μας είπε ο Χριστός:
''Χωρίς εμού, ου δύνασθε ποιείν ουδέν'' δηλ. χωρίς Εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα.
Και έλεγα στο Θεό: Θεέ μου, δεν μπορώ να εφαρμόσω αυτήν την εντολή και ξέρετε τι απάντηση με έδωσε ο Θεός; Εσύ θέλεις;
Αυτό με ρώτησε ο Θεός, και η απάντησή Του, ομολογώ, ότι με κόλλησε στον τοίχο...''
∽ Ιεροκήρυκος Δημητρίου Παναγοπούλου †
Μου ήταν αδύνατο και ας έλεγε το Ευαγγέλιο αυτήν την εντολή. Βέβαια το Ευαγγέλιο δεν λέει ψέματα και δεν δίνει προτροπές, που δεν είναι πραγματοποιήσιμες. Είναι βλασφημία να λέμε, ότι ο Χριστός είπε πράγματα, που δεν είναι κατορθωτά.
Βέβαια δεν είναι κατορθωτά, αν ο άνθρωπος τα εφαρμόσει με τις δικές του δυνάμεις, αλλά γίνονται κατορθωτά με τη βοήθεια του Χριστού. Εξάλλου μας είπε ο Χριστός:
''Χωρίς εμού, ου δύνασθε ποιείν ουδέν'' δηλ. χωρίς Εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα.
Και έλεγα στο Θεό: Θεέ μου, δεν μπορώ να εφαρμόσω αυτήν την εντολή και ξέρετε τι απάντηση με έδωσε ο Θεός; Εσύ θέλεις;
Αυτό με ρώτησε ο Θεός, και η απάντησή Του, ομολογώ, ότι με κόλλησε στον τοίχο...''
∽ Ιεροκήρυκος Δημητρίου Παναγοπούλου †