«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Εξομολογήσου την αρρώστιά σου
42. Όποιος είναι άρρωστος και ξέρει ποια είναι η αρρώστια του, οφείλει να ζητάει την κατάλληλη θεραπεία.
Αν λέει στο γιατρό από τι πόνο υποφέρει, είναι κοντά στη θεραπεία του, και θα τη βρει εύκολα.
Αν όμως είναι πεισματάρης και δε λέει τίποτε, τότε δυναμώνουν οι πόνοι και, όσο αντιστέκεται στο γιατρό, τόσο περισσότερο τυραννιέται. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον πόνο της αμαρτίας.
Αποσπ.από το βιβλίο Ανθολόγιο από την ασκητική του Αγ.Ισαακ
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Ξερίζωσε το ελάττωμα όσο είναι μικρό
41. Όσο το παράπτωμα είναι μικρό και τρυφερό, ξερίζωσέ το, προτού να απλωθεί και ωριμάσει. Μην αμελήσεις, όσο μικρό και να σου φαίνεται το ελάττωμα, γιατί, με τον καιρό, θα το βρεις επάνω σου να σε βασανίζει σαν απάνθρωπος τύραννος, και θα τρέχεις μπροστά του σαν δούλος αιχμάλωτος. Όποιος όμως πολεμάει το πάθος μόλις παρουσιασθεί, γρήγορα το νικάει. (20)
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Ξερίζωσε το ελάττωμα όσο είναι μικρό
41. Όσο το παράπτωμα είναι μικρό και τρυφερό, ξερίζωσέ το, προτού να απλωθεί και ωριμάσει. Μην αμελήσεις, όσο μικρό και να σου φαίνεται το ελάττωμα, γιατί, με τον καιρό, θα το βρεις επάνω σου να σε βασανίζει σαν απάνθρωπος τύραννος, και θα τρέχεις μπροστά του σαν δούλος αιχμάλωτος. Όποιος όμως πολεμάει το πάθος μόλις παρουσιασθεί, γρήγορα το νικάει. (20)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Κάθε αρρώστια έχει το δικό της φάρμακο
40. Είπε ο άγιος Εφραίμ ότι το καλοκαίρι δεν πολεμάς τον καύσωνα με χειμωνιάτικα ρούχα.
Κάθε αρρώστια λοιπόν γιατρεύεται με τα δικά της φάρμακα.
Και σύ, αν τυχόν κυριεύεσαι με φθόνο, γιατί προσπαθείς να πολεμήσεις τον ύπνο;
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Κάθε αρρώστια έχει το δικό της φάρμακο
40. Είπε ο άγιος Εφραίμ ότι το καλοκαίρι δεν πολεμάς τον καύσωνα με χειμωνιάτικα ρούχα.
Κάθε αρρώστια λοιπόν γιατρεύεται με τα δικά της φάρμακα.
Και σύ, αν τυχόν κυριεύεσαι με φθόνο, γιατί προσπαθείς να πολεμήσεις τον ύπνο;
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Όποιος φοβάται την αμαρτία
39. Αυτός που φοβάται την αμαρτία, θα διαβεί τον επικίνδυνο δρόμο της ζωής του χωρίς προσκόμματα και, όταν αρχίζει να βλέπει σκοτάδι μέσα του ή μπροστά του, θα δει φως ιλαρό. Όταν ένας άνθρωπος φοβάται τις αμαρτίες, ο Κύριος φυλάει τα βήματά του και, όταν γλιστράει στην αμαρτία, τον προλαβαίνει το έλεος του Θεού. Όποιος θεωρεί τα παραπτώματά του μικρά και ασήμαντα, πέφτει σε άλλα, μεγαλύτερα και χειρότερα, και θα τιμωρηθεί επτά φορές περισσότερο, έτσι που κάνει. (20)
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Όποιος φοβάται την αμαρτία
39. Αυτός που φοβάται την αμαρτία, θα διαβεί τον επικίνδυνο δρόμο της ζωής του χωρίς προσκόμματα και, όταν αρχίζει να βλέπει σκοτάδι μέσα του ή μπροστά του, θα δει φως ιλαρό. Όταν ένας άνθρωπος φοβάται τις αμαρτίες, ο Κύριος φυλάει τα βήματά του και, όταν γλιστράει στην αμαρτία, τον προλαβαίνει το έλεος του Θεού. Όποιος θεωρεί τα παραπτώματά του μικρά και ασήμαντα, πέφτει σε άλλα, μεγαλύτερα και χειρότερα, και θα τιμωρηθεί επτά φορές περισσότερο, έτσι που κάνει. (20)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Τα αίτια της αμαρτίας
38. Όποιος δεν απομακρύνεται, με τη θέλησή του, από τα αίτια των παθών, χωρίς να το θέλει σέρνεται από την αμαρτία.
Τα αίτια λοιπόν της αμαρτίας είναι αυτά: ο οίνος, οι γυναίκες, ο πλούτος και η ευεξία του σώματος.
Όχι ότι αυτά είναι αμαρτίες από τη φύση τους, αλλά η ανθρώπινη φύση επηρεάζεται απ΄αυτά και κλίνει εύκολα προς τα πάθη της αμαρτίας.
Γι΄αυτό οφείλει κάθε άνθρωπος να προφυλάγεται απ΄αυτά με ιδιαίτερη φροντίδα. (19)
Α Μ Α Ρ Τ Ι Α – Μ Ε Τ Α Ν Ο Ι Α
Τα αίτια της αμαρτίας
38. Όποιος δεν απομακρύνεται, με τη θέλησή του, από τα αίτια των παθών, χωρίς να το θέλει σέρνεται από την αμαρτία.
Τα αίτια λοιπόν της αμαρτίας είναι αυτά: ο οίνος, οι γυναίκες, ο πλούτος και η ευεξία του σώματος.
Όχι ότι αυτά είναι αμαρτίες από τη φύση τους, αλλά η ανθρώπινη φύση επηρεάζεται απ΄αυτά και κλίνει εύκολα προς τα πάθη της αμαρτίας.
Γι΄αυτό οφείλει κάθε άνθρωπος να προφυλάγεται απ΄αυτά με ιδιαίτερη φροντίδα. (19)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Γ Α Π Η
Η αγάπη δεν έχει εμπάθεια
37. Πάντοτε τούτον τον τρόπο να έχεις στη ζωή σου: να είσαι γλυκομίλητος και να αποδίδεις τιμή σε όλους τους ανθρώπους.
Και να μην κάνεις κανέναν να θυμώσει και να οργισθεί, και να μη ζηλοφθονήσεις, ούτε για την πίστη πού έχει κάποιος, ούτε για τα κακά έργα κάποιου άλλου.
Φυλάξου λοιπόν να μην κατηγορήσεις και να μην ελέγξεις κανέναν για κάποια αδυναμία του, γιατί έχουμε στους ουρανούς κριτή απροσωπόληπτο.
Εάν όμως θέλεις να τον βοηθήσεις να επιστρέψει στην αλήθεια, να λυπηθείς γι΄αυτόν, και με δάκρυα και αγάπη πές του ένα ή δυο λόγια, και μην ανάψεις από θυμό εναντίον του, για να μη δει στην καρδιά σου σημείο έχθρας.
Γιατί η αγάπη του Θεού δε γνωρίζει να θυμώνει, ούτε να παροργίζεται, ούτε να κατηγορεί κάποιον με εμπάθεια. (31)
Α Γ Α Π Η
Η αγάπη δεν έχει εμπάθεια
37. Πάντοτε τούτον τον τρόπο να έχεις στη ζωή σου: να είσαι γλυκομίλητος και να αποδίδεις τιμή σε όλους τους ανθρώπους.
Και να μην κάνεις κανέναν να θυμώσει και να οργισθεί, και να μη ζηλοφθονήσεις, ούτε για την πίστη πού έχει κάποιος, ούτε για τα κακά έργα κάποιου άλλου.
Φυλάξου λοιπόν να μην κατηγορήσεις και να μην ελέγξεις κανέναν για κάποια αδυναμία του, γιατί έχουμε στους ουρανούς κριτή απροσωπόληπτο.
Εάν όμως θέλεις να τον βοηθήσεις να επιστρέψει στην αλήθεια, να λυπηθείς γι΄αυτόν, και με δάκρυα και αγάπη πές του ένα ή δυο λόγια, και μην ανάψεις από θυμό εναντίον του, για να μη δει στην καρδιά σου σημείο έχθρας.
Γιατί η αγάπη του Θεού δε γνωρίζει να θυμώνει, ούτε να παροργίζεται, ούτε να κατηγορεί κάποιον με εμπάθεια. (31)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Γ Α Π Η
Το χρήμα και η αγάπη
36. Όπως δεν είναι δυνατό, στο ίδιο σώμα να υπάρχει και η υγεία και η αρρώστια και να μη σβήσει το ένα εξαιτίας του άλλου, έτσι ακριβώς είναι αδύνατο να υπάρχουν στο ίδιο σπίτι το πολύ χρήμα και η αγάπη, και να μην εξαλειφθεί το ένα από το άλλο. (278)
Α Γ Α Π Η
Το χρήμα και η αγάπη
36. Όπως δεν είναι δυνατό, στο ίδιο σώμα να υπάρχει και η υγεία και η αρρώστια και να μη σβήσει το ένα εξαιτίας του άλλου, έτσι ακριβώς είναι αδύνατο να υπάρχουν στο ίδιο σπίτι το πολύ χρήμα και η αγάπη, και να μην εξαλειφθεί το ένα από το άλλο. (278)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Γ Α Π Η
«Νίκα εν τω αγαθώ το κακόν»
35. Εάν στ΄αλήθεια είσαι ελεήμων, όταν άδικα σου αφαιρούν τα πράγματά σου, μη λυπηθείς καθόλου μέσα σου, μήτε να διηγείσαι στους ανθρώπους τη ζημιά που σου έκαμαν, αλλά μάλλον η ελεημοσύνη της καρδιά σου ας καταπιεί τη ζημιά αυτών που σε αδίκησαν, όπως το πολύ νερό διαλύει τη δύναμη του κρασιού. Δείξε λοιπόν τον πλούτο της ελεημοσύνης σου με τις ευεργεσίες σου προς αυτούς που σε αδίκησαν. Όπως έκαμε ο μακάριος Ελισσαίος στους εχθρούς του, πού ήθελαν να τον αιχμαλωτίσουν. Γιατί όταν προσευχήθηκε και τους τύφλωσε θολώνοντας τα μάτια τους, τους έδειξε τη θεϊκή δύναμη που είχε μέσα του, όταν όμως τους έδωσε να φάνε και να πιούνε και, μετά, τους άφησε να φύγουν, τους έδειξε την ελεημοσύνη της καρδιάς του. (223-4)
Α Γ Α Π Η
«Νίκα εν τω αγαθώ το κακόν»
35. Εάν στ΄αλήθεια είσαι ελεήμων, όταν άδικα σου αφαιρούν τα πράγματά σου, μη λυπηθείς καθόλου μέσα σου, μήτε να διηγείσαι στους ανθρώπους τη ζημιά που σου έκαμαν, αλλά μάλλον η ελεημοσύνη της καρδιά σου ας καταπιεί τη ζημιά αυτών που σε αδίκησαν, όπως το πολύ νερό διαλύει τη δύναμη του κρασιού. Δείξε λοιπόν τον πλούτο της ελεημοσύνης σου με τις ευεργεσίες σου προς αυτούς που σε αδίκησαν. Όπως έκαμε ο μακάριος Ελισσαίος στους εχθρούς του, πού ήθελαν να τον αιχμαλωτίσουν. Γιατί όταν προσευχήθηκε και τους τύφλωσε θολώνοντας τα μάτια τους, τους έδειξε τη θεϊκή δύναμη που είχε μέσα του, όταν όμως τους έδωσε να φάνε και να πιούνε και, μετά, τους άφησε να φύγουν, τους έδειξε την ελεημοσύνη της καρδιάς του. (223-4)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Γ Α Π Η
Προηγείται η πρακτική αρετή και ακολουθεί η ησυχία και η θεωρία του Θεού
33. Ο μακάριος Βασίλειος και οι μακάριοι Γρηγόριος (ο Νεοκαισαρείας και ο Θεολόγος), για τους οποίους ανέφερες στην επιστολή σου ότι αγαπούσαν πολύ την έρημο και ήταν στύλοι και φως της Εκκλησίας και επαινούσαν πολύ την ησυχία, δεν ήρθαν στην ησυχία χωρίς να εκπληρώσουν τις εντολές του Θεού, αλλά τι έκαμαν;
Πρώτα κατοίκησαν στον κόσμο εν ειρήνη και φύλαξαν τις εντολές εκείνες που έπρεπε να φυλάξουν ζώντας με τους ανθρώπους και, έτσι, έφτασαν στην καθαρότητα της ψυχής και αξιώθηκαν να ζήσουν στη θεωρία του Αγίου Πνεύματος.
Εγώ πιστεύω, γιατί αυτό είναι η αλήθεια, ότι όταν κατοικούσαν στις πόλεις, υποδέχονταν τους ξένους, επισκέπτονταν τους ασθενείς, ντύνανε τους γυμνούς, νίβανε τα πόδια των κουρασμένων με αγάπη, και αν κάποιος τους αγγάρευε να του μεταφέρουν τα πράγματά του ένα μίλι, αυτοί πήγαιναν για χάρη του δύο μίλια. Και όταν φύλαξαν αυτές τις εντολές, που είναι για τη ζωή στον κόσμο, και άρχισαν να γεύονται στο νου τους την πρώτη μορφή ακινησίας ως προς το κακό, και τις εσωτερικές θείες και μυστικές θεωρίες, από κει και πέρα έσπευσαν και βγήκαν στην ησυχία της ερήμου και εκεί έκαναν υπομονή ζώντας ζωή εσωτερική, και έγιναν άνθρωποι θεωρητικοί, και έζησαν μέσα στη θεωρία των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος, μέχρι που τους κάλεσε η χάρη του Θεού και έγιναν ποιμένες της Εκκλησίας του Χριστού. (370)
34. Ας αναγκάζουμε λοιπόν τον εαυτό μας να είμαστε από μέσα από την ψυχή μας ελεήμονες σε κάθε ευκαιρία προς όλους τους ανθρώπους, γιατί έτσι μας επιβάλλει η διδασκαλία του Κυρίου.
Ποιος σοφός Μοναχός, που έχει τροφές και ρούχα, άμα δει τον πλησίον του γυμνό και πεινασμένο, δε θα του δώσει απ΄αυτό που έχει, αλλά θα τσιγγουνευθεί; Ή ποιος είναι εκείνος που θα δει έναν άνθρωπο να κατατρύχεται από αρρώστια, και να ταλαιπωρείται από σωματικούς κόπους, και να χρειάζεται να τον ανακουφίσουν και, παρ΄όλα αυτά, επειδή τάχα ποθεί την ησυχία, θα προτιμήσει την απομόνωση από την αγάπη προς τον αδελφό του; Ωστόσο, όταν δεν έχουμε τα μέσα για να ασκήσουμε την πρακτική Ελεημοσύνη, ας είναι η αγάπη και η ελεημοσύνη μέσα στην καρδιά μας και στην προσευχή μας.
Εάν ένας μοναχός συγκατοικεί με άλλους, και το κελί του είναι κοντά τους, και αναπαύεται με τους κόπους τους, είτε είναι υγιής είτε είναι άρρωστος, και αυτός οφείλει να κάνει το ίδιος προς αυτούς. Με άλλα λόγια: Δεν είναι σωστό αυτός να απαιτεί από τους άλλους να τον ανακουφίσουν, και ο ίδιος να κάνει πίσω και να κρύβεται όταν δει τον ομοιοπαθή και ομόσχημο αδελφό του, μάλλον δε τον ίδιο το Χριστό, να στενοχωρείται και να είναι παραπεταμένος και να κοπιάζει πάνω από τις δυνάμεις του. Ένας τέτοιος μοναχός είναι σκληρός, και η ησυχία του είναι ψεύτικη και μόνο στη φαντασία του.
Και καθώς ο άνθρωπος συνίσταται από δύο μέρη, από την ψυχή και το σώμα, έτσι και όλα τα έργα του έχουν διπλή τη φροντίδα, σύμφωνα με τη σύστασή του. Και επειδή η πράξη της αγάπης προηγείται από τη θεωρία του Θεού σε κάθε περίσταση, είναι αδύνατο να υψωθεί ο άνθρωπος στη θεωρία, εάν δεν τελειώσει πρώτα την έμπρακτη αγάπη. Και τώρα, κανείς άνθρωπος δεν τολμά να πει ότι κατορθώνει στην ψυχή του την αγάπη του πλησίον, εάν δεν την εκπληρώσει με τις σωματικές δυνάμεις που διαθέτει, στο χρόνο και στον τόπο που προσφέρονται κάθε φορά. (372-4)
Α Γ Α Π Η
Προηγείται η πρακτική αρετή και ακολουθεί η ησυχία και η θεωρία του Θεού
33. Ο μακάριος Βασίλειος και οι μακάριοι Γρηγόριος (ο Νεοκαισαρείας και ο Θεολόγος), για τους οποίους ανέφερες στην επιστολή σου ότι αγαπούσαν πολύ την έρημο και ήταν στύλοι και φως της Εκκλησίας και επαινούσαν πολύ την ησυχία, δεν ήρθαν στην ησυχία χωρίς να εκπληρώσουν τις εντολές του Θεού, αλλά τι έκαμαν;
Πρώτα κατοίκησαν στον κόσμο εν ειρήνη και φύλαξαν τις εντολές εκείνες που έπρεπε να φυλάξουν ζώντας με τους ανθρώπους και, έτσι, έφτασαν στην καθαρότητα της ψυχής και αξιώθηκαν να ζήσουν στη θεωρία του Αγίου Πνεύματος.
Εγώ πιστεύω, γιατί αυτό είναι η αλήθεια, ότι όταν κατοικούσαν στις πόλεις, υποδέχονταν τους ξένους, επισκέπτονταν τους ασθενείς, ντύνανε τους γυμνούς, νίβανε τα πόδια των κουρασμένων με αγάπη, και αν κάποιος τους αγγάρευε να του μεταφέρουν τα πράγματά του ένα μίλι, αυτοί πήγαιναν για χάρη του δύο μίλια. Και όταν φύλαξαν αυτές τις εντολές, που είναι για τη ζωή στον κόσμο, και άρχισαν να γεύονται στο νου τους την πρώτη μορφή ακινησίας ως προς το κακό, και τις εσωτερικές θείες και μυστικές θεωρίες, από κει και πέρα έσπευσαν και βγήκαν στην ησυχία της ερήμου και εκεί έκαναν υπομονή ζώντας ζωή εσωτερική, και έγιναν άνθρωποι θεωρητικοί, και έζησαν μέσα στη θεωρία των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος, μέχρι που τους κάλεσε η χάρη του Θεού και έγιναν ποιμένες της Εκκλησίας του Χριστού. (370)
34. Ας αναγκάζουμε λοιπόν τον εαυτό μας να είμαστε από μέσα από την ψυχή μας ελεήμονες σε κάθε ευκαιρία προς όλους τους ανθρώπους, γιατί έτσι μας επιβάλλει η διδασκαλία του Κυρίου.
Ποιος σοφός Μοναχός, που έχει τροφές και ρούχα, άμα δει τον πλησίον του γυμνό και πεινασμένο, δε θα του δώσει απ΄αυτό που έχει, αλλά θα τσιγγουνευθεί; Ή ποιος είναι εκείνος που θα δει έναν άνθρωπο να κατατρύχεται από αρρώστια, και να ταλαιπωρείται από σωματικούς κόπους, και να χρειάζεται να τον ανακουφίσουν και, παρ΄όλα αυτά, επειδή τάχα ποθεί την ησυχία, θα προτιμήσει την απομόνωση από την αγάπη προς τον αδελφό του; Ωστόσο, όταν δεν έχουμε τα μέσα για να ασκήσουμε την πρακτική Ελεημοσύνη, ας είναι η αγάπη και η ελεημοσύνη μέσα στην καρδιά μας και στην προσευχή μας.
Εάν ένας μοναχός συγκατοικεί με άλλους, και το κελί του είναι κοντά τους, και αναπαύεται με τους κόπους τους, είτε είναι υγιής είτε είναι άρρωστος, και αυτός οφείλει να κάνει το ίδιος προς αυτούς. Με άλλα λόγια: Δεν είναι σωστό αυτός να απαιτεί από τους άλλους να τον ανακουφίσουν, και ο ίδιος να κάνει πίσω και να κρύβεται όταν δει τον ομοιοπαθή και ομόσχημο αδελφό του, μάλλον δε τον ίδιο το Χριστό, να στενοχωρείται και να είναι παραπεταμένος και να κοπιάζει πάνω από τις δυνάμεις του. Ένας τέτοιος μοναχός είναι σκληρός, και η ησυχία του είναι ψεύτικη και μόνο στη φαντασία του.
Και καθώς ο άνθρωπος συνίσταται από δύο μέρη, από την ψυχή και το σώμα, έτσι και όλα τα έργα του έχουν διπλή τη φροντίδα, σύμφωνα με τη σύστασή του. Και επειδή η πράξη της αγάπης προηγείται από τη θεωρία του Θεού σε κάθε περίσταση, είναι αδύνατο να υψωθεί ο άνθρωπος στη θεωρία, εάν δεν τελειώσει πρώτα την έμπρακτη αγάπη. Και τώρα, κανείς άνθρωπος δεν τολμά να πει ότι κατορθώνει στην ψυχή του την αγάπη του πλησίον, εάν δεν την εκπληρώσει με τις σωματικές δυνάμεις που διαθέτει, στο χρόνο και στον τόπο που προσφέρονται κάθε φορά. (372-4)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Α Γ Α Π Η
Η πρακτική αγάπη μπορεί, σε κάποια περίπτωση, να φέρει σύγχυση και ταραχή
32. Ρωτήθηκε κάποτε ένας πολύ σοφός γέροντας από κάποιον αδελφό ησυχαστή μοναχό:
Τι να κάνω; Διότι πολλές φορές συμβαίνει να χρειάζομαι κάτι, πού έχω ή για την ασθένειά μου ή για το εργόχειρό μου ή για κάποια άλλη αιτία, και χωρίς αυτό δεν μπορώ να ζήσω στην καλογερική ησυχία. Βλέπω λοιπόν κάποιον πού το χρειάζεται, υπερισχύει μέσα μου το έλεος και του το δίνω. Πολλές φορές μάλιστα μπορεί να μου το ζητήσει κάποιος και, πάλι, του το δίνω. Γιατί αναγκάζομαι, και από την αγάπη που έχω και από την εντολή του Θεού, και δίνω σ΄αυτόν που μου ζητάει το απαραίτητο για τη ζήση μου. Ύστερα όμως η ανάγκη αυτού του πράγματος με κάνει να πέσω σε φροντίδες και σε ταραχή των λογισμών και έτσι σκορπίζω το νου μου και δεν μπορώ να φροντίσω για την καλογερική ησυχία. Και αναγκάζομαι ίσως να βγω από την ησυχία μου και να πάω έξω να βρω αυτό το πράγμα που έδωσα. Εάν πάλι κάνω υπομονή, και δε φύγω από τον τόπο μου, μπαίνω σε πολλή θλίψη και σύγχυση των λογισμών. Δε γνωρίζω, ποιο από τα δύο να προτιμήσω: εκείνο που με αναπαύει, αλλά σκορπίζει την ησυχία, για να βοηθήσω τον αδελφό μου, ή να παραβλέψω την αίτησή του και να παραμείνω στην ησυχία μου;
Σ΄αυτά απάντησε ο γέροντας και είπε:
Μπορεί πράγματι η ελεημοσύνη, η αγάπη, η ευσπλαχνία ή οποιαδήποτε αρετή πού νομίζεις ότι είναι του Θεού, μπορεί, λέω,
να σε εμποδίζει από την άσκηση της ησυχίας,
να σε κάνει να σκέφτεσαι τον κόσμο,
να σε βάζει σε κοσμικές μέριμνες,
να σε ταράσσει και να σε αποσπά από τη μνήμη του Θεού,
να σε κόβει από τις προσευχές σου,
να σε βάζει σε φασαρία και σε ακατάστατους λογισμούς,
να σε σταματάει από τη μελέτη των αναγνωσμάτων του Θεού, που είναι όπλο σωτήριο κατά της περιπλάνησης της φαντασίας, ακόμη,
να λύνει την προσοχή του νου σου, και
να σε κάνει, ενώ δέθηκες ψυχικά με την ησυχία, να γυρίζεις εδώ κι εκεί, και μετά την απομόνωσή σου στο κελί σου, να συναναστρέφεσαι με τον κόσμο.
Ακόμη μπορεί,
να ξυπνάει τα θαμμένα πάθη σου, και
να διαλύει την εγκράτεια των αισθήσεών σου, και
να αφαιρεί από μέσα σου τη θανάτωση του κοσμικού φρονήματος, και
να σε κατεβάζει από την αγγελική πολιτεία, πού έχει μοναδικό της έργο την κοινωνία με το Θεό, και
να σε βάζει στην τάξη των κοσμικών,
έ, μια τέτοια ελεημοσύνη και αγάπη ας λείψει από το μοναχό που διάλεξε το δρόμο της ησυχίας.
Αυτού του είδους η ελεημοσύνη, για την οποία με ρώτησες, είναι καλή και αξιοθαύμαστη, όταν γίνεται από τους ανθρώπους του κόσμου
ή από τους μοναχούς που ζουν σε κοινόβιο και εισέρχονται στις πόλεις για τις ανάγκες τους και γυρίζουν πάλι στο μοναστήρι. (289-9)
Α Γ Α Π Η
Η πρακτική αγάπη μπορεί, σε κάποια περίπτωση, να φέρει σύγχυση και ταραχή
32. Ρωτήθηκε κάποτε ένας πολύ σοφός γέροντας από κάποιον αδελφό ησυχαστή μοναχό:
Τι να κάνω; Διότι πολλές φορές συμβαίνει να χρειάζομαι κάτι, πού έχω ή για την ασθένειά μου ή για το εργόχειρό μου ή για κάποια άλλη αιτία, και χωρίς αυτό δεν μπορώ να ζήσω στην καλογερική ησυχία. Βλέπω λοιπόν κάποιον πού το χρειάζεται, υπερισχύει μέσα μου το έλεος και του το δίνω. Πολλές φορές μάλιστα μπορεί να μου το ζητήσει κάποιος και, πάλι, του το δίνω. Γιατί αναγκάζομαι, και από την αγάπη που έχω και από την εντολή του Θεού, και δίνω σ΄αυτόν που μου ζητάει το απαραίτητο για τη ζήση μου. Ύστερα όμως η ανάγκη αυτού του πράγματος με κάνει να πέσω σε φροντίδες και σε ταραχή των λογισμών και έτσι σκορπίζω το νου μου και δεν μπορώ να φροντίσω για την καλογερική ησυχία. Και αναγκάζομαι ίσως να βγω από την ησυχία μου και να πάω έξω να βρω αυτό το πράγμα που έδωσα. Εάν πάλι κάνω υπομονή, και δε φύγω από τον τόπο μου, μπαίνω σε πολλή θλίψη και σύγχυση των λογισμών. Δε γνωρίζω, ποιο από τα δύο να προτιμήσω: εκείνο που με αναπαύει, αλλά σκορπίζει την ησυχία, για να βοηθήσω τον αδελφό μου, ή να παραβλέψω την αίτησή του και να παραμείνω στην ησυχία μου;
Σ΄αυτά απάντησε ο γέροντας και είπε:
Μπορεί πράγματι η ελεημοσύνη, η αγάπη, η ευσπλαχνία ή οποιαδήποτε αρετή πού νομίζεις ότι είναι του Θεού, μπορεί, λέω,
να σε εμποδίζει από την άσκηση της ησυχίας,
να σε κάνει να σκέφτεσαι τον κόσμο,
να σε βάζει σε κοσμικές μέριμνες,
να σε ταράσσει και να σε αποσπά από τη μνήμη του Θεού,
να σε κόβει από τις προσευχές σου,
να σε βάζει σε φασαρία και σε ακατάστατους λογισμούς,
να σε σταματάει από τη μελέτη των αναγνωσμάτων του Θεού, που είναι όπλο σωτήριο κατά της περιπλάνησης της φαντασίας, ακόμη,
να λύνει την προσοχή του νου σου, και
να σε κάνει, ενώ δέθηκες ψυχικά με την ησυχία, να γυρίζεις εδώ κι εκεί, και μετά την απομόνωσή σου στο κελί σου, να συναναστρέφεσαι με τον κόσμο.
Ακόμη μπορεί,
να ξυπνάει τα θαμμένα πάθη σου, και
να διαλύει την εγκράτεια των αισθήσεών σου, και
να αφαιρεί από μέσα σου τη θανάτωση του κοσμικού φρονήματος, και
να σε κατεβάζει από την αγγελική πολιτεία, πού έχει μοναδικό της έργο την κοινωνία με το Θεό, και
να σε βάζει στην τάξη των κοσμικών,
έ, μια τέτοια ελεημοσύνη και αγάπη ας λείψει από το μοναχό που διάλεξε το δρόμο της ησυχίας.
Αυτού του είδους η ελεημοσύνη, για την οποία με ρώτησες, είναι καλή και αξιοθαύμαστη, όταν γίνεται από τους ανθρώπους του κόσμου
ή από τους μοναχούς που ζουν σε κοινόβιο και εισέρχονται στις πόλεις για τις ανάγκες τους και γυρίζουν πάλι στο μοναστήρι. (289-9)