Αναβλύζει πηγή ζώσα...

[Ionas]

δώσω το ύδωρ το αναβλύζoν

" Ο πιστεύων εις εμέ, καθώς λέγει η γραφή, ποταμοί ύδατος ζώντος ρεύσουσι εκ της κοιλίας αυτού" Ιησούς Χριστός (Ιωαν. ζ΄). Στη Σαμαρίτισσα είπε όταν συζητούσε μαζί της στο φρέαρ του Ιακώβ (Συχάρ): ¨αν ήξερες ποός είμαι θα μου ζήταγες να σου δώσω το ύδωρ το αναβλύζoν, το οποίο όποιος το πιεί δεν θα διψάσει ποτέ". Το νερό έχει στα λόγια του Χριστού συμβολική σημασία. Με αυτό δηλώνει τη χαρά την ανεκλάλητη που αισθάνεται ο άνθρωπος όταν με ειλικρίνεια πιστεύει και πράττει κατά το θέλημα του Θεού. Είναι αυτό που λέγεται "χαροποιό πένθος" ή "χαρμολύπη" από τους Πατέρες. Πράγματι σε άλλο σημείο ο Χριστός λέει "εν τω κόσμω θλίψιν έξετε, αλλά θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμο". Συνδυάζεται λοιπόν η εξωτερική λύπη με την εσωτερική χαρά. Το πένθος που είναι εξωτερικό και επιφανειακό δεν μπορεί να αφαιρέση τη χαρά που αναβλύζει μέσα από την ψυχή του πιστού

[Ionas]

(2ο)
αναβλύζει κάποια πηγή αγάπης και χαράς

Για την χαρά αυτή που πηγάζει από την αγάπη του Θεού πολλές φορές έχουν μιλήσει οι Άγιοι Πατέρες ο καθένας από την προσωπική του εμπειρία.
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει: «Η χαρά, ήτις πηγάζει από τον Θεόν, υπάρχει δυνατωτέρα της ενταύθα ζωής, και όστις γευθή αυτήν, όχι μόνον δεν θέλει προσέχει εις τα πάθη, αλλ’ ουδέ την ενταύθα ζωήν αυτού θέλει επιθυμήσει, ούτε άλλο τι αισθητόν θέλει προτιμήσει αυτής της χαράς, εάν αύτη υπάρχη αληθής, και όχι πλάνη. Η αγάπη του Θεού είναι γλυκυτέρα της προσκαίρου ζωής».
Στο κεφάλαιο «Περί λεπτής τάξεως της διακρίσεως»: «…έχη ο άνθρωπος λεπτήν γνώσιν (διάκρισιν)….(όταν) ο λογισμός σου ήρξατο ολοτελώς να καθαρισθή, και εάν ο μετεωρισμός του νοός παύη κατά την ώραν της προσευχής,…ή εάν εξαίφνης εξάπτηται εις την καρδίαν σου χαρά, ήτις αναγκάζει την γλώσσαν να σιωπά εκ δε της καρδιάς αναδίδει ηδονήν τινα όλως διάφορον, ήτις έλκει όλον τον νουν».
Ο Άγιος Διάδοχος Φωτικής λέει: «Άλλη είναι η φυσική αγάπη που έχει η ψυχή και άλλη εκείνη που έρχεται σ’ αυτή με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Η πρώτη κινείται όταν θέλομε, ανάλογα με τη θέλησή μας, και γι’ αυτό εύκολα λεηλατείται από τα πονηρά πνεύματα, όταν δεν κρατάμε με τη βία την αγαπητική μας προαίρεση. Η άλλη όμως που γίνεται από το Άγιο Πνεύμα, διεγείρει τόσο πολύ την ψυχή προς την αγάπη του Θεού, ώστε όλα τα μέρη της ψυχής να προσκολλώνται με ανέκφραστο τρόπο στην αγαθότητα του θείου πόθου, με μια απέραντη απλότητα διαθέσεως. Γιατί τότε ο νους, γεμάτος από την πνευματική ενέργεια, σαν να κυοφορεί, αναβλύζει κάποια πηγή αγάπης και χαράς».
Ο δε Γέροντας Παϊσιος ο Αγιορείτης: «…δεν θα γογγύζουμε, αλλά θα δοξολογούμε τον Θεό σηκώνοντας το σταυρουδάκι που μας χάρισε, οπότε και σε τούτη την ζωή θα χαιρόμαστε, και στην άλλη θα έχουμε να λάβουμε και σύνταξη και «εφάπαξ».

[Ionas]

(3ο)
ποιήσωμεν μονήν εντός αυτού

Όπως λέγει και ο μακαριστός Γέροντας Παϊσιος, από αυτή τη ζωή θα αισθανθούμε τη μακαρία ζωή. Από εδώ πρέπει να υπάρξη πρόγευση της Βασιλείας των Ουρανών που λέει ο Χριστός και μάλιστα το τονίζει : « δεν έρχεται μετά παρατηρήσεως αλλά εντός ημών είναι (αναμεσά σας)». Αλλού : « Για να γίνη πλήρης η χαρά σας και για να μείνη μέσα σας μείνετε μαζί μου…σ’ αυτόν που ποιεί τα λόγια μου ελευσώμεθα και ποιήσωμεν μονήν εντός αυτού». Θα γίνουμε μονή και κατοικητήριο της Αγίας Τριάδος σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού, δια του Παναγίου Πνεύματος.
Οι Ιεροί Νηπτικοί Πατέρες ασχολούνται πολύ με το θέμα της αίσθησης της Θείας Παρουσίας. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος ονομάζει «θεωρία» την κατάσταση θέωσης κατά την οποία δεν προσεύχεσαι πλέον με το νου αλλά υπάρχει μια παγίωση στο αγαθό όπου η προσευχή γίνεται δια του Αγίου Πνεύματος που κατοικεί μέσα σου και που κράζει, όπως λέει ο Απόστολος, «Αββά, ο Πατήρ». Έχει τότε διαποτιστεί όλο το ΕΙΝΑΙ του ανθρώπου από τη Θεία Χάρη και βρίσκεται σε αδιάλειπτη προσευχή όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας.

[Ionas]

(4ο)
δεν μπορούσα να υποφέρω την ηδονή

Η Ορθόδοξη Εκκλησία από την πρωτοχριστιανική εποχή και στη συνέχεια στο Χρυσό αιώνα της θεολογίας και του ασκητισμού (4ος,5ος και 6ος) αλλά και μετέπειτα επί Αγίου Γρηγορίου Παλαμά έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην «εμπειρία των Θείων Ενεργειών». Πράγματι χωρίς αυτές θα λέγαμε δεν υπάρχει πνευματική ζωή. Η κατά Χριστόν ζωή βιώνεται και είναι αισθητή μέσα από τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος. Υπάρχουν άπειρες αναφορές από τους από τους νηπτικούς Πατέρες όπου φαίνεται ο Θείος Φωτισμός και η Θεία Χάρη να περιβάλλουν με ζωοποιό ενέργεια τους πιστούς.Ένας από τους κατ’ εξοχήν νηπτικούς Πατέρες που όλη του η ζωή ασκήθηκε στη νύψη ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει: «Όποιος έφθασε στην αγάπη του Θεού, αυτός δεν επιθυμεί πλέον να διαμένη στην παρούσα ζωή∙ επειδή η αγάπη αφανίζει το φόβο. Αγαπητοί έγινα μωρός, δεν υποφέρω να φυλάξω το μυστήριο στη σιωπή, αλλά γίνομαι ανόητος για την ωφέλεια των αδελφών∙ γιατι απόδειξη αγάπης είναι το να μη μπορή να φυλάξη κάποιος για τον εαυτό του το μυστήριο και να το κρύψη από τους αγαπητούς αδελφούς. Πολλές φορές ενώ έγραφα αυτά τα μυστήρια , απέκαμαν τα δάκτυλά μου και έμειναν επάνω στο χαρτί, και δεν μπορούσα να υποφέρω την ηδονή, η οποία έπεφτε στην καρδιά μου και σταματούσε όλες τις αισθήσεις μου∙ πλην όμως λέω ότι μακάριος είναι εκείνος, που πάντοτε και συνεχώς ασχολείται με τη μελέτη του Θεού, και αφού περιφρονήσει τα πάντα τα του κόσμου, αφιερωθή εξ ολοκλήρου σ’ Αυτόν∙ να έχη συνομιλία και γνώση Αυτού∙ Και αν αυτός επιμείνη πολύ, δεν θα αργοπορήση και θα ιδή πολύ καρπό».
Βλέπουμε τον Άγιο να αναφέρεται σε μια βιωματική του εμπειρία τονίζοντας ταυτόχρονα ότι είναι μακάριος εκείνος που επιμένει να μελετά και συνομιλή με το Θεό. Δεν είναι λοιπόν κάτι απρόσιτο και μόνο για τους «αγίους» το να δεχθή κανείς την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και να έχει μια πρόγευση της Ουράνιας Μακαριότητας.

[Ionas]

(5ον)
να μείνη σε σας η χαρά η δική μου


Ο Άγιος Διάδοχος Φωτικής παρουσιάζει σα φωτιά την Χάρη που κατακαίει τα ζιζάνια και δίνει πληροφορία στην καρδιά για την χαριτωμένη κατάσταση στην οποία βρίσκεται: «Αν λοιπόν αρχίση να προχωρή ο άνθρωπος με την τήρηση των εντολών, και επικαλείται ακατάπαυστα τον Κύριο Ιησού, τότε η φωτιά της αγίας χάρης απλώνεται και στα εξωτερικά αισθητήρια της καρδιάς και κατακαίει τα ζιζάνια της ανθρώπινης γης με πληροφορία καρδιάς».
(Ιωαν. Ζ΄37): « Αν κάποιος διψά ας έλθη σε μένα να πιή. Αυτός που πιστεύει σε μένα, όπως είπε η γραφή, ποταμοί από την κοιλιά του θα ξεχυθούν νερού ζωντανού. Αυτό το είπε για το Πνεύμα το οποίο επρόκειτο να λάβουν αυτοί που θα πίστευαν σ’ Αυτόν». Αυτά τα λόγια είπε ο Χριστός, με φωνή μεγάλη, ενώπιον των μαθητών Του και του όχλου στο Ναό την τελευταία ημέρα της γιορτής της Σκηνοποιίας.
Στο (Ιωαν. ιε΄9): «Καθώς με αγάπησε ο Πατήρ, και εγώ αγάπησα εσάς, μείνετε στην αγάπη τη δική μου. Εάν τις εντολές μου τηρήσετε θα μείνετε στην αγάπη μου, καθώς και εγώ τις εντολές του Πατέρα μου τήρησα και μένω στην αγάπη Του. Αυτά σας είπα για να μείνη σε σας η χαρά η δική μου και η χαρά σας γίνει πλήρης. Αυτή είναι η εντολή η δική μου, να αγαπάτε ο ένας τον άλλο καθώς σας αγάπησα εγώ».
Ο Χριστός συνδέει άμεσα τη χαρά, που αναβλύζει σαν πίδακας νερού από το εσωτερικό του ανθρώπου, με την αγάπη. Αν έχουμε την αγάπη Του θα έχουμε και τη χαρά Του. Την δε αγάπη την συνδέει με τα έργα σύμφωνα με το θέλημά Του. Εφόσον τον αγαπούμε θα κάνουμε το θέλημά Του. Αυτό φυσικά ισχύει και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, αν αγαπάμε κάποιον κάνουμε αυτό που μας ζητάει, στην αντίθετη περίπτωση θα τον δυσαρεστήσουμε και θα δείξουμε ότι δεν τον αγαπάμε.
Αργότερα οι Άγιοι Πατέρες ονόμασαν Άκτιστο Φως την ενέργεια του φωτισμού της ψυχής και του νου από το Πανάγιο Πνεύμα. Ο τρόπος για να δεχθή κανείς το Άκτιστο Φως είναι ίσως διαφορετικός (στον κόσμο, ακτήμων μοναχός κλπ) για κάθε άνθρωπο έχοντας μια κοινή συνισταμένη την αγάπη και την επίκληση του ονόματος του Κυρίου Ιησού Χριστού.

[Ionas]

[6ον]
Ξένος της Ειρήνης =Ξένος της Χαράς

Η πρόγευση της μακαριότητος που θα έχουν οι πιστοί στη Βασιλεία των Ουρανών είναι κάτι που το βεβαιώνει ο ίδιος ο Χριστός με πολλές αναφορές στα Ευαγγέλια, αλλά και ο απόστολος Παύλος,ο οποίος τονίζει και την άμεση σχέση που έχει η αγάπη του Χριστού με την Ουράνια Βασιλεία:
«Ποιος θα μπορέση ποτέ να μας χωρίση από την αγάπη του Χριστού; Ούτε θλίψις, ούτε στενοχωρία ούτε διωγμός ή πείνα ή γυμνότης…ούτε ο θάνατος…ούτε υπερκόσμιες δυνάμεις..ούτε άλλη κτίση θα μπορέση να μας χωρίση από την αγάπη του Θεού, όπως μας τη φανέρωσε ο Ίδιος δια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού».
(Ρωμ. η΄ 35)
Από τα λόγια αυτά γίνεται φανερό ή μάλλον λέγεται ευθέως, ότι και μετά θάνατον η αγάπη αυτή θα υπάρχη.
Ο Χριστός όταν εμφανίστηκε στους μαθητές Του μετά την ανάσταση είπε: «Ειρήνη υμίν». Αλλού δε αναφέρει, «όταν πηγαίνετε σ’ ένα σπίτι να φιλοξενηθείτε, να λέτε ειρήνη στο σπίτι αυτό και αν υπάρχει ειρήνη στο σπίτι τότε μένει η ευχή σας στο σπίτι αλλιώς επιστρέφει σε σας». Η ειρήνη αυτή είναι η ειρήνη του παραδείσου, είναι η ειρήνη της ευτυχίας, είναι η αγαλλίαση που αισθάνεται ο πιστός όταν πλησιάζη στον Ιησού Χριστό. Πολλές φορές όμως πλησιάζουμε τον Κύριο φορτωμένοι με τις δικές μας επιθυμίες και παρουσιάζουμε το δικό μας θέλημα σαν θέλημα Θεού, τότε έχουμε το μωρό ζήλο όπως εξηγεί και ο Αββα Ισσάκ:
«Ζηλωτής άνθρωπος ουδέποτε φθάνει στην ειρήνη της διανοίας αυτού και όποιος είναι ξένος της ειρήνης, αυτός είναι ξένος και της χαράς διότι εάν, όπως λένε, η ειρήνη είναι η τελεία υγεία της διάνοιας, ο ζήλος είναι αντίθετος στην ειρήνη, συμπεραίνεται ότι αυτός που έχει μωρό ζήλο έχει ψυχική ασθένεια. Ω άνθρωπε, συ που νομίζεις, ότι δια του ζήλου σου θα θεραπεύσης τα ξένα σφάλματα, αποδιώκεις την υγεία της ψυχής σου». [Αγίου Ισαάκ του Σύρου « Περί της βλάβης του μωρού του ζήλου…»]

[Ionas]

(7ον)
Η χαρά, του Θεού, υπάρχει δυνατωτέρα της ενταύθα ζωής,


«Ο δε καρπός του Πνεύματος εστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια. Κατά των τοιούτων ουκ έστι νόμος». (Γαλάτας ε΄ 18 ). Πράγματι κατά αυτών δεν υπάρχει νόμος, όπως ήταν ο Μωσαϊκός, που να καθορίζη ότι με ανθρώπινες προσπάθειες θα έχη κάποιος αυτούς τους καρπούς. Δηλαδή δεν μπορεί να δοθή στον άνθρωπο εντολή και να του λέει να έχης χαρά ή να έχης ειρήνη, αυτά είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. Παράγονται οι καρποί αυτοί στην ανθρώπινη «καρδιά», όταν ο πιστός δεχθή με πίστη και αφοσίωση τις δωρεές του Θεού δια του Παναγίου Πνεύματος. Αυτές τις δωρεές είναι ικανός να τις δεχθή ο άνθρωπος όταν με ταπείνωση εργάζεται στον αμπελώνα του Κυρίου: «εάν με αγαπάτε θα πράξετε τις εντολές Μου». Οι Άγιοι Πατέρες εξήγησαν με λεπτομέρεια πως μπορούμε να δεχθούμε τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος για να έχουμε καρπό «εκατονταπλασίονα». Βλέπουμε στο κείμενο παρακάτω πως ο θεοφόρος Αββά Ιcαάκ ο Σύρος στο κεφάλαιο «Περί του γνώναι τις εις ποίον μέτρον ευρίσκεται …», συνδέει τα στάδια της πνευματικής προόδου για να έχουμε τη χαρά η οποία «είναι δυνατότερη από την παρούσα ζωή» όπως λέει:
«Η χαρά, ήτις πηγάζει από τον Θεόν, υπάρχει δυνατωτέρα της ενταύθα ζωής, και όστις γευθή αυτήν, όχι μόνον δεν θέλει προσέχει εις τα πάθη, αλλ’ ουδέ την ενταύθα ζωήν αυτού θέλει επιθυμήσει, ούτε άλλο τι αισθητόν θέλει προτιμήσει αυτής της χαράς, εάν αύτη υπάρχη αληθής, και όχι πλάνη. Η αγάπη του Θεού είναι γλυκυτέρα της προσκαίρου ζωής∙ επίσης γλυκυτέρα είναι και η κατά Θεόν σύνεσις, εξ ής γεννάται η αγάπη του Θεού, ήτις είναι γλυκυτέρα υπέρ μέλι και κηρίον∙ δεν λυπείται η αγάπη να δεχθή μέγαν θάνατον υπέρ των αγαπώντων αυτήν. Η αγάπη είναι γέννημα της γνώσεως, και η γνώσις είναι γέννημα της υγείας της ψυχής, η δε υγεία της ψυχής είναι δύναμις, προελθούσα εκ της πολυχρονίου αναμονής».
Ο δε Άγιος Διάδοχος Φωτικής στα «Τα 100 πρακτικά κεφάλαια» ακόμη πιο πρακτικά αναλύει:
«Ο δρόμος της αρετής σ’ εκείνους που αρχίζουν να έχουν έρωτα για την ευσέβεια φαίνεται σκληρός και πολύ σκυθρωπός, όχι γιατί είναι πράγματι τέτοιος, αλλά γιατί η ανθρώπινη φύση από τη γέννηση ζει και συναναστρέφεται μέσα στο πλήθος των ηδονών. Σ’ εκείνους που μπόρεσαν να φθάσουν στο μέσο του δρόμου, φαίνεται ευχάριστος και ξεκούραστος, επειδή έχει υποταχθεί η κακία στη συνήθεια της αρετής και χάνεται μαζί με την ανάμνηση των παράλογων ηδονών. Γι αυτό η ψυχή στο εξής βαδίζει μ’ ευχαρίστηση το δρόμο των αρετών. Για τούτο ο Κύριος όταν μας προτρέπει στο δρόμο της σωτηρίας λέει: «Πόσο στενός και δύσκολος είναι ο δρόμος που οδηγεί στη βασιλεία! Και είναι λίγοι όσοι τον βρίσκουν». Σ’ εκείνους πάλι που με θερμή διάθεση αποφασίζουν την τήρηση των αγίων εντολών Του λέει: «Ο ζυγός μου είναι ήπιος και το φορτίο μου ελαφρό». Πρέπει λοιπόν από την αρχή του πνευματικού αγώνα να εργαζόμαστε με κάποια βία τις άγιες εντολές του Θεού, ώστε ο αγαθός Κύριος, βλέποντας το σκοπό και τον κόπο μας, να μας δώσει θέληση έτοιμη να υπηρετεί με πολλή ευχαρίστηση τα ένδοξα θελήματά Του».
Και συνεχίζει ο Άγιος Διάδοχος για την μεγάλη αρετή της ταπεινοφροσύνης το επιστέγασμα όλων των αρετών όπως λένε, όλοι οι Άγιοι ασκητές και ερημίτες:
«Η ταπεινοφροσύνη είναι κάτι που δύσκολα κανείς αποκτά, γιατί όσο μεγάλο πράγμα είναι, τόσο με πολλούς αγώνες κατορθώνεται. Όμως έρχεται με δύο τρόπους σ’ εκείνους που μετέχουν στη θεία γνώση. Όταν δηλαδή ο αγωνιστής της ευσέβειας βρίσκεται σε μια μέση κατάσταση της πνευματικής πείρας, τότε έχει κάπως ταπεινότερο φρόνημα, ή λόγω ασθένειας του σώματος, ή λόγω αυτών που χωρίς λόγο εχθρεύονται όσους αγωνίζονται για τη δικαιοσύνη, ή εξαιτίας των πονηρών λογισμών. Όταν όμως ο νους με πολλή αίσθηση και πληροφορία καταφωτιστεί από τη θεία χάρη, τότε η ψυχή έχει την ταπεινοφροσύνη σαν φυσική∙ γιατί καθώς τρέφεται πλούσια από τη θεία αγαθότητα, δεν μπορεί πλέον να φουσκώνει στην έπαρση της φιλοδοξίας, ακόμη και αν εργάζεται ακατάπαυστα τις εντολές του Θεού, και μάλλον νομίζει τον εαυτό της κατώτερο από όλους, γιατί έχει έρθει σε κοινωνία με τη θεία επιείκεια. Η πρώτη εκείνη ταπεινοφροσύνη έχει συνήθως λύπη και στενοχώρια, ενώ η δεύτερη έχει χαρά και συστολή γεμάτη σοφία. Γι’ αυτό- όπως είπα- η πρώτη έρχεται σ’ εκείνους που βρίσκονται στο μέσο των αγώνων, ενώ η άλλη αποστέλλεται σ’ εκείνους που πλησιάζουν την τελειότητα. Γι’ αυτό η πρώτη πολλές φορές αλλοιώνεται από τις βιοτικές επιτυχίες, ενώ η άλλη, και αν της προσφέρουν όλες τις βασιλείες του κόσμου, δεν επηρεάζεται, ούτε αισθάνεται διόλου τα φοβερά βέλη της αμαρτίας. Γιατί αφού είναι ολόκληρη πνευματική, αγνοεί οπωσδήποτε τις σωματικές δόξες. Πρέπει όμως ο αγωνιστής με κάθε τρόπο να περάσει από την πρώτη για να φθάσει στη δεύτερη∙ γιατί αν η χάρη δε μαλακώσει προηγουμένως με την πρώτη το αυτεξούσιό μας, για να μας δοκιμάσει μέσω των παιδαγωγικών θλίψεων, δε μας χαρίζει τη μεγαλοπρέπεια της τέλειας ταπεινοφροσύνης».
Και καταλήγει μετά τα παραπάνω άγια ρήματα του Αγίου Διαδόχου ο Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος στην «Ομιλία Η΄ 1» ως εξής:
«Έρχεται κάποιος αδελφός να προσευχηθή προς το Θεό, και γεμίζει η καρδιά του από τη θεία χάρη και ευφραίνεται η ψυχή εν Κυρίω, όπως η νύμφη από την παρουσία του νυμφίου, σύμφωνα με το λόγο του προφήτη Ησαϊα που λέγει: « Όπως ευφραίνεται ο νυμφίος με τη νύμφη, έτσι θα ευφρανθή και ο Κύριος όταν έρθη μέσα σου». Και συμβαίνει τότε με τον αδελφό, που ασχολείται καθημερινά με τα πνευματικά, σε κάποια στιγμή ν’ αφοσιωθή ολοκληρωτικά στην προσευχή, και αρπάζεται ο εσωτερικός άνθρωπος στην προσευχή φθάνοντας με πολλή γλυκύτητα στο άπειρο βάθος του αιώνα εκείνου, ώστε να εκπλήσσεται ο νους που βρίσκεται ολόκληρος μετέωρος εκεί, και σε όλο το χρονικό διάστημα να ξεχνάει τους λογισμούς και αιχμαλωτίστηκε στα θεία και επουράνια, σε απέραντα και ακατάληπτα πράγματα, σε θαυμαστά πράγματα, που είναι αδύνατο να περιγραφούν με ανθρώπινο στόμα, ώστε την ώρα εκείνη να εύχεται και να παρακαλή, «μακάρι μαζί με την προσευχή να είχε ανεβεί και η ψυχή μου στον ουρανό».

[Ionas]

[8ο]
Να επιστρέψη (ο νους) στα ποθητά του κάλλη των νοητών ηδονών

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο «Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον» μιλά για την «απελευθέρωση του νου από τας αισθητάς ηδονάς» και πως θα πρέπη ο πιστός να επαναφέρη στις αιστήσεις τις νοητές ηδονές: «Τούτο εστάθη το αίτιο της ελεύσεως του νέου Αδάμ Ιησού Χριστού, το να σηκώση εμάς από την προσκόλληση και αγάπη στα αισθητά, και να μας ανεβάση στην αγάπη και απόλαυση των νοητών, για να μας δείξει πως έτσι γίνεται η καλή αντιστροφή προς τα ανώτερα». Και συνεχίζει ο Άγιος και μας συμβουλεύει πως πρακτικά θα το επιτύχουμε αυτό.
«Σ’ αυτό θα φανής κύριος των παθών σου, με το να μπορέσης με όλη σου την αντρειοσύνη, να ελευθερώσης τα αισθητήριά σου από τις διαφθείρουσες και επώδυνες ηδονές και ταυτόχρονα να ελευθερώσης τον ηγεμόνα νου από αυτές. Να τον αφήσης εν τέλει (το νου) να επιστρέψη στα ποθητά του κάλλη των νοητών ηδονών, σ’ αυτά που είναι αληθή και πραγματικά καλά».Η ηδονή από την κοινωνία με τη θεία χάρη και το φωτισμό του νου είναι ασυγκρίτως ανώτερη, ποιοτικά και ποσοτικά από την σωματική ηδονή, αλλά ο νους έχει παχυνθεί και αποκτήσει ροπή στις χονδροειδείς ηδονές των αισθήσεων και δεν μπορεί να απολαύση την «νοητή ηδονή».
Η νοερά προσευχή λέει ο Άγιος Νικόδημος ακολουθώντας τους νηπτικούς Πατέρες είναι αυτή που σε βάζει στο δρόμο της καρδιακής επικοινωνίας με το Χριστό.
Πράγματι αυτό το όνομα, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαστίζει και διώχνει μακριά τους δαίμονες, όπως λέει και ο Άγιος Ησύχιος, και μας ελευθερώνει από κάθε εχθρική επιβουλή. Η προσήλωσή μας στη νοερά προσευχή, η οποία αν διαρκέσει μεγάλο διάστημα διαποτίζει το υποσυνείδητό μας και γίνεται αυτόματα πλέον, ενεργεί τότε το Πανάγιο Πνεύμα, όπως λέει ο Αββά Ισαάκ ο Σύρος. Τότε πλέον δεν έχουμε προσευχή αλλά καθαρά προσευχή. Αυτή είναι πολύ ανώτερη της προσευχής και μας ανεβάζει σε θεία θεωρία.

[Ionas]

(9ο)
εάν δεν γίνεται όπως τα παιδία τούτα

Θα αναρωτηθή κάποιος, ποιο είναι το μέτρο που μας δείχνει ότι έχουμε μέσα μας την αγιαστική χαρά του Παναγίου Πνεύματος και όχι κάποια επιφανειακή εξωτερική χαρά; Ο ίδιος ο Χριστός μας δίνει το μέτρο: « εάν δεν γίνεται όπως τα παιδία τούτα δεν εισέρχεστε στη βασιλεία των ουρανών». Δηλαδή πρέπει να έχουμε την ακακία και την αγαθότητα των μικρών παιδιών για να έχουμε πρόγευση της Βασιλείας των Ουρανών. Αυτό γράφει και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο «Ποία καλά προξενεί η ακακία»:
«Όχι μόνο, η ακακία προξενεί την φανέρωση του Θεού, αλλά και χαρά ανεκλάλητη προξενεί στην ψυχή∙ και στ’ αλήθεια, το βλέπουμε αυτό στα απλά και άκακα παιδιά, τα οποία είναι χαρούμενα πάντοτε με μόνη τη γεμάτη χάρη και απλότητα ακακία, την οποία έχουν∙ όταν μεγαλώσουν και πονηρέψουν, αφαιρείται από αυτά η χαρά, διότι στερούνται πλέον της ακακίας. Ποιός να περιγράψη την ηδονή, την οποία παίρνεις, όταν έχεις αγάπη προς το πλησίον; Και μάλιστα όταν δείχνεις τα αποτελέσματα και τους καρπούς της αληθινής αγάπης, τα οποία είναι η ευσπλαχνία, η ελεημοσύνη, η συμπάθεια, η συγχώρηση των σφαλμάτων του, η υπομονή στα ελαττώματά του, καθώς και κάθε χάρη ή ευεργεσία την οποία θα έκανες σε αυτόν δια λόγου ή έργου, ψυχικά ή σωματικά. Εγώ λέω δε ότι περισσότερο χαίρεται αυτός που ευεργετεί και ελεεί παρά ο ευεργετούμενος και ελεούμενος».

[Ionas]

[10ο]
Όλα μου επιτρέπονται αλλά δεν με συμφέρουν όλα

Ο Χριστός ,όπως προείπαμε, διαπίστωσε ότι ολίγοι είναι αυτοί που βρίσκουν τη στενή πύλη για να εισέλθουν στη Βασιλεία των Ουρανών. Αυτό γίνεται διότι για τον άνθρωπο είναι εύκολη η ζωή με τις σαρκικές απολαύσεις και χωρίς τον αγώνα για να αποκτηθούν οι αρετές που ανορθώνουν την πεπτωκία φύση. Βέβαια και οι αρετές και οι καρποί της αγαθότητας είναι χάρισμα όλα και δίδονται από το Πανάγιο Πνεύμα, όμως ο Θεός μας θέλει συνεργούς και με σταθερή θέληση να δεχθούμε τη Χάρη. Μας αφήνει ελεύθερους να διαλέξουμε, δεν μας πιέζει, η επιθυμία του όμως να σωθούν οι άνθρωποι είναι μεγάλη γι’ αυτό επιτρέπει παιδαγωγικές θλίψεις στον άνθρωπο. Το φυσικό λεγόμενο κακό δεν είναι και στα μάτια του Θεού κακό γιατί συντελεί στο να σωθούν ψυχές και για το Θεό αυτό είναι το κέρδος. Πράγματι δεν είναι μεγάλο πράγμα να ανταλλάσσεται η πρόσκαιρη τούτη ζωή με την αιώνια και χαριτωμένη;
Ο Απόστολος των εθνών Παύλος είπε: «Όλα μου επιτρέπονται αλλά δεν με συμφέρουν όλα», γιατί ότι κάνω θα πρέπει να είναι προς το να θησαυρίζω στον ουρανό και όχι για τα πρόσκαιρα επίγεια αγαθά. Δεν είναι απαγορευμένη η σαρκική απόλαυση από το Θεό αλλά η ροπή του ανθρώπου μετά την πτώση είναι μεγάλη προς την προσκόλληση στις σαρκικές απολαύσεις, οπότε αυτός υποδουλώνεται και δημιουργούνται αλλόκοτα πάθη. Πάθος είναι η ανελεύθερη κατάσταση στην οποία περιέρχεται ο άνθρωπος όταν περιορίζεται από δικές του πράξεις το αυτεξούσιό του. Δεν μπορεί τότε πλέον να αποφασίζη για τις πράξεις του αλλά λειτουργεί υπό την επίδραση του πάθους του. Σαν παράδειγμα μπορεί να φέρη κανείς το πάθος του αλκοολικού: Ο άνθρωπος αυτός δεν μπορεί να πιή κρασί ελεύθερα και να σταματήση κάποια στιγμή, αλλά φερόμενος από το πάθος του για να έχη την απόλαυση του μεθυσμένου φθάνει σε κάποια εξευτελιστική κατάσταση, και συνέχεια το επαναλαμβάνει αυτό μέχρι την τελική καταστροφή του.
Τα πάθη προκύπτουν στον άνθρωπο από την περιφρόνηση του θελήματος του Θεού. Αν ο άνθρωπος επιμείνει στην αμαρτωλή του κατάσταση αποσύρεται η Χάρη(λυπείται το Πνεύμα το Άγιο) και τότε καταλαμβάνεται από διάφορα πάθη. Τα πάθη αυτά είναι η τυραννία του πονηρού, γιατί τότε ο άνθρωπος δουλεύει σ’ αυτόν και αρχίζει να συμμορφώνεται στο δικό του θέλημα. Αυτός όμως είναι ανθρωποκτόνος και μισεί τον άνθρωπο. Επιδιώκει και πετυχαίνει κατ’ αυτό τον τρόπο την καταστροφή του ανθρώπου, τον πνευματικό θάνατο.
Οι Άγιοι Πατέρες επεδίωκαν σταθερά να αποκτήσουν την απάθεια, την κατάσταση δηλαδή της παγίωσης στο αγαθό, κατά την οποία ο άνθρωπος έχει απαλλαγή από κάθε πάθος και βρίσκεται στη ακύμαντη θάλασσα της ειρήνης του Θεού. Γι αυτό και έτρεξαν στην έρημο, στις οπές της γης, αποτάχθηκαν κάθε τι από αυτό τον κόσμο, πώλησαν όλα τα υπάρχοντά τους για να αποκτήσουν τον πολύτιμο μαργαρίτη, το θησαυρό της θεία χάριτος και τη Βασιλεία των Ουρανών εν τέλει.