"Αγιον Ορος" Χριστιανικό Ορθόδοξο Φόρουμ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ

Ὁ Θεός μας εἶναι «ὁ Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν». Αὐτό σημαίνει ὅτι γιά νά γνωρίσουμε τόν Θεό μας, πρέπει νά γνωρίσουμε τήν ζωή καί τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ σπουδή αὐτή ἀποτελεῖ ἕναν ἰδιαίτερο κλάδο τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης, πού λέγεται Πατρολογία.

Ὅποιος σπουδάσει καλά τόν κλάδο αὐτό εἶναι πραγματικά θεολόγος, γιατί θά γνωρίσει καί τήν διδασκαλία τῆς πίστης μας, ἀλλά καί τό βίωμά της. Γιατί οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἔκαναν βίωμα τήν πίστη μας, καθάρισαν τήν ψυχή τους ἀπό τά πάθη, ἔγιναν δοχεῖα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔγιναν «θεόπνευστοι», ὅπως τούς λέει ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος καί γι᾿ αὐτό ἡ διδαχή τους εἶναι κατά πάντα σωστή καί ἀληθινή.

Σέ Σειρά Μαθημάτων, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά σπουδάσουμε τούς Ἁγίους Πατέρες. Δέν ἔχω τήν δύναμη νά τό κάνω αὐτό, ἀλλά θά μαθητεύομαι πρῶτα ἐγώ σέ ἐπιστημονικά πατρολογικά συγγράμματα, καί θά τά προσφέρω ἔπειτα μέ ἁπλότητα καί μέ συντομία σέ σᾶς, σέ Σειρά Μαθημάτων. Δόξα τῷ Θεῷ ὑπάρχουν τέτοια βοηθήματα καί παλαιότερα καί νεώτερα.

Στά νεώτερα χρόνια ἡ πατρίδα μας εὐτύχησε νά ἔχει δυό μεγάλους καί εὐσεβεῖς Πατρολόγους, ἐκκλησιαστικούς ἄνδρες καί λαμπρούς θεολόγους ἐπιστήμονες, Καθηγητές Πανεπιστημίου καί οἱ δυό. Ὁ ἕνας εἶναι ὁ μακαριστός Καθηγητής Παναγιώτης Χρήστου καί ὁ δεύτερος εἶναι ὁ Καθηγητής κ. Στυλιανός Παπαδόπουλος, πού ὁ Ἱερομόναχος υἱός του, βιώνει ἀσκητική ζωή καί πολιτεία στήν Ἱερά Μονή Δοχειαρίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί προσεύχεται στήν θαυματουργό Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γοργοϋπηκόου γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου.

Μέ διάφορα λοιπόν βοηθήματα, ἀλλά κυρίως μέ βάση τά Συγγράμματα τῶν παραπάνω δύο ἐξαιρέτων Ἑλλήνων Πατρολόγων καί ἀκόμη περισσότερο μέ τά ὑπέροχα ἔργα τοῦ Μακαριστοῦ Πατρός καί μεγάλου θεολόγου Γεωργίου Φλορόφσκι, ἔργα πού μοσχοβολᾶνε ἀπό ὀρθόδοξη θεολογία, θά σᾶς προσφέρω σέ Σειρά Μαθημάτων τήν πατερική θεολογία, τήν ζωή καί τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων.

Πρέπει ὅμως νά πῶ ὅτι γιά νά τήν σπουδή τῶν Πατέρων εἶναι ἀνάγκη νά ποῦμε μερικά εἰσαγωγικά, χωρίς τά ὁποῖα δέν θά μποροῦμε νά νοήσουμε τήν διδασκαλία τους καί τήν προσφορά τους στήν Ἐκκλησία. Ἴσως νά φανοῦν κουραστικά αὐτά τά εἰσαγωγικά, εἶναι ὅμως, ξαναλέγω, ἀναγκαῖα καί ἀναγκαιότατα, γι᾿ αὐτό καί παρακαλῶ νά τά μελετήσετε.

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 36 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 IOYNIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Περί των Αγίων Πατέρων

1. Ὁ πλήρης τίτλος τῶν Πατέρων μέ τούς ὁποίους ἀσχολεῖται ἡ Πατρολογία εἶναι: Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας. Μέ τήν γενική ἔννοια, ὅλοι ὅσοι ἀφιερωμένοι στόν Θεό ἅγιασαν, ὅλοι εἶναι Πατέρες. Διότι ὅλοι αὐτοί, σάν ἁγιασμένοι, γνωρίζουν τόν τρόπο καί τήν μέθοδο πῶς νά καθαρθεῖ ἡ καρδιά ἀπό τά πάθη καί νά ἀπολαύσει τόν Θεό.

Ἡ Πατρολογία ὅμως ἀσχολεῖται ἰδιαίτερα μέ τούς Πατέρες καί Διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας, μ᾿ αὐτούς δηλαδή πού μᾶς κατέλειπαν συγγράμματα. Τά συγγράμματά τους αὐτά ἐκφράζουν τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας καί γι᾿ αὐτό πρέπει νά τά μελετοῦμε γιά τήν μαθητεία μας στήν θεολογία, γιά τήν καλή πνευματική μας πορεία, ἀλλά καί νά τά χρησιμοποιοῦμε ὡς πηγή γιά τήν ἀντιμετώπιση μιᾶς κρίσεως πού συμβαίνει κατά καιρούς στήν Ἐκκλησία καί στήν κοινωνία γενικότερα.

Γιά μιά σωστή μελέτη τῶν Ἁγίων Πατέρων πρέπει ὁπωσδήποτε νά κάνουμε μία γενική περιγραφή τῶν προβλημάτων τῆς ἐποχῆς, στήν ὁποία ἔζησαν αὐτοί. Εἶναι ἀνάγκη νά τό κάνουμε αὐτό, γιά νά ἐκτιμήσουμε τήν προσφορά τους, γιά νά διδαχθοῦμε τόν τρόπο πού αὐτοί, σάν σωστοί θεολόγοι καί φωτισμένοι ἀπό τόν Θεό, ἐφήρμοσαν γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν διαφόρων ρευμάτων τῆς ἐποχῆς τους.

Γι᾿ αὐτό, ξαναλέμε, στήν μελέτη τῆς Πατρολογίας θά μιλᾶμε ὄχι μόνον γιά τούς Πατέρες καί Διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά θά κάνουμε εἰδικό λόγο γιά τό κλίμα τῆς ἐποχῆς στό ὁποῖο ἔδρασαν οἱ Πατέρες καί γιά τούς διάφορους παράγοντες καί τούς ἐκκλησιαστικούς συγγραφεῖς πού ἐπηρέασαν τό κλίμα αὐτό γενικά, ὅπως εἶναι ὁ Ὠριγένης, γιά παράδειγμα, τοῦ ὁποίου ἡ προσωπικότητα καί ἡ διδασκαλία ἐπηρέασε πολλούς στήν ἐποχή του, ἀλλά καί ἀργότερα.

(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 36 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 IOYNIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

Mπραβο Αγγελικη,
εισαι πραγματικα ενα πολυτιμο και ακουραστο μυρμηγκι,
που ξετρυπωνεις πνευματικους θησαυρους,
οσο καλα κρυμμενοι και εαν ειναι και τους φερνεις με αγαπη και διαθεση για προσφορα
προς διαμοιρασμο και ωφελεια ολων μας.

Ευχομαστε να σε χαριτωνει ο Χριστος μας, και να σου διδει πλουσιες δωρεες και ευλογια.

Δυναμη μεγαλη, θα ελεγα αυθεντια στην Παλαια Διαθηκη και οχι μονο, ο Σεβασμιωτατος κ.κ.Ιερεμιας, και πολυτιμο βελος στην θεολογκη φαρετρα της Ορθοδοξου Εκκλησιας της Ελλαδος.

Μας λυπησε βεβαια, με την υπαναχωρηση του, και ανακληση της υπογραφης-συμμετοχης του, στην Ομολογια Πιστεως κατα του Οικουμενισμου, αλλα αυτο ειναι κατι, που δεν μας εμποδιζει απο το να τον αγαπουμε και να τον σεβομαστε καθ'ολα.

Πρεπει καθε Χριστιανος που σεβεται το ονομα και την πνευματικη του πορεια, και θελει να την διασφαλισει, να μελετα Πατρολογια, μεσα στην οποια, η θαυμαστη και απειρη Σοφια και Προνοια του Θεου, εχει διασωσει την ασφαλη χαρτογραφηση, για την συναντηση μαζι Του.

Χωρις τους Πατερες, κινουμαστε σε θολα νερα, ερμαια του καθε επιδοξου δυσ-ερμηνευτη, του λογου και της παρακαταθηκης του Θεου.

Γιατι χωρις το βιωμα και την ασκηση, που ειχαν οι Πατερες, χωρις την ανευ ορων προσφορα αιματος, ωστε να ερθει και η χορηγηση-αντιδοση, πνευματος, δεν μπορει κανεις να ερμηνευσει και να μετουσιωσει σε πρακτικη και περιεκτικη οδο για την αποκτηση των αρετων και τελικα της θεωσεως, την υψηλη θεωρια και θεολογια μας.

Το κλειδι λοιπον, για την αποκωδικοποιηση, αλλα και την εγκολπωση και εμπειρικη ψηλαφηση των αληθειων της Πιστεως μας, ειναι οι Πατερες, και ασφαλως ο Μητροπολιτης Γορτυνος κ.κ.Ιερεμιας εχει προσφερει τα μεγιστα στην κατευθυνση αυτη.

Τον ευχαριστουμε και εξετουμεθα, ταπεινα και με σεβασμο την ευχη του Γεροντος.

Και κατι ακομα.

Καταπληκτικες ειναι και οι ομιλιες του, που αναμεταδιδει η Πειραϊκη Εκκλησια, και νομιζω μπορει σχετικα ευκολα να τις βρει καποιος στο διαδικτυο.

Μητροπολίτης Ναυπάκτου π.Ιερόθεος

Για να είμαστε ορθόδοξοι και να έχουμε την βεβαιότητα της σωτηρίας μας δεν μας χρειάζεται καμμιά νεοπατερική, μεταπατερική και συναφειακή θεολογία. Μας χρειάζονται δύο πράγματα: Το πρώτο, να μείνουμε σταθεροί, όπως έχουμε καθήκον, στην ορολογία των Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων, γιατί αυτή η ορολογία αποτελεί σημαντικό μέρος της Ορθοδόξου Παραδόσεως, το αληθινό και αυθεντικό consensus patrum, αλλά να μείνουμε εδραίοι και στην αποκεκαλυμμένη αλήθεια που δόθηκε στους Πατέρες. Και το δεύτερο, να αναζητήσουμε «ζωντανούς οργανισμούς», οι οποίοι ζουν μέσα στο «πνεύμα» του Ευαγγελίου και των Οικουμενικών Συνόδων, δηλαδή βιώνουν τις ορθόδοξες προϋποθέσεις των δογμάτων για να μας καθοδηγήσουν σωστά στην βίωση του δόγματος.



Δυστυχώς, μερικοί που ομιλούν για νεοπατερική, μεταπατερική και συναφειακή θεολογία έχουν πρόβλημα και με τις δύο αυτές προϋποθέσεις, δηλαδή και με τους όρους των Οικουμενικών Συνόδων και με τους «ζωντανούς οργανισμούς» της εκκλησιαστικής ζωής.


Αν η θεολογία δεν εκφρασθή εμπειρικώς, γίνεται στοχασμός και κουράζει τους ανθρώπους, και αν η εμπειρία δεν στηριχθή στην θεολογία των Οικουμενικών Συνόδων είναι μια ατομική ευσέβεια, η οποία μπορεί να έχη «συναφειακά» στοιχεία με όλες τις άλλες ανατολικές παραδόσεις. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης φαίνεται ενοχλητικός για τους στοχαστικούς, φιλοσοφούντες θεολόγους που διακατέχονται από την «στοχαστική αναλογία», κατά την έκφραση του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.


Ακόμη, αυτός είναι ο λόγος, κατά την γνώμη μου, που αμφισβητούνται από μερικούς σύγχρονες, σημαντικές αγιορειτικές μορφές, όπως ο π. Πορφύριος, ο π. Παΐσιος, ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, ο Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ κλπ. Ενοχλεί την σύγχρονη συγκρητιστική θεολογία ο βίος και η διδασκαλία των συγχρόνων «ζωντανών οργανισμών» της εκκλησιαστικής ζωής.



Σε μια εισήγησή μου που έγινε στο παρελθόν προκειμένου να τεκμηριώσω την θεωρητική διδασκαλία της Εκκλησίας χρησιμοποίησα κείμενα του π. Πορφυρίου, ενός εξαγιασμένου Ιερομονάχου της εποχής μας. Αισθάνθηκα βαθύτατη έκπληξη όταν ορθόδοξοι θεολόγοι και Κληρικοί, που ήταν παρόντες, διαφώνησαν με την αναφορά μου σε λόγους του π. Πορφυρίου, διότι σύμφωνα με την άποψή τους, με τον τρόπο αυτό «ιδεολογοποιείται» η ορθόδοξη πίστη.



Η έκπληξή μου ήταν βαθύτατη διότι ακόμη και στην επιστήμη η αναφορά σε ανθρώπους, που παράγουν ένα καλλιτεχνικό η φιλοσοφικό έργο είναι τεκμήριο γνησιότητος, ενώ για μερικούς συγχρόνους θεολόγους η αναφορά σε ανθρώπους που ζουν την πραγματική ορθόδοξη θεολογία θεωρείται ιδεολογοποίηση. Έχω απομαγνητοφωνήσει όλη αυτήν την συζήτηση και εάν κάποτε δημοσιευθή, τότε θα αποκαλυφθούν «εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί».


Αυτός είναι ο λόγος, κατά την γνώμη μου, για τον οποίο επιδιώκεται η μετάφραση της θείας Λειτουργίας και άλλων λειτουργικών κειμένων και στην πραγματικότητα επιχειρείται «η απομυθοποίηση» της λειτουργικής και βιβλικοπατερικής γλώσσας.


Δεν εξηγείται διαφορετικά η προσωπική επίθεση μερικών εναντίον εκείνων που με θεολογικό λόγο εκφράζουν τον σεβασμό τους στο γλωσσικό ιδίωμα της θείας Λειτουργίας. Αν η λειτουργική γλώσσα απωλέση τον πατερικό και θεολογικό λόγο, τότε γίνεται μια «συναφειακή», «μεταπατερική» λειτουργική γλώσσα, που μπορεί να χωρέση σε όλους τους σύγχρονους συγκρητισμούς.



Άλλωστε οι περισσότεροι από αυτούς, που υπεραμύνονται της μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων και επιτίθενται με εμπάθεια και απρέπεια εναντίον εκείνων που εκφράζουν μια άλλη σκέψη, ανήκουν σε αυτό το κλίμα της «μεταπατερικής» και «συναφειακής» θεολογίας. Το ίδιο συμβαίνει και με αυτούς που αρνούνται την ισχύ των πατερικών λόγων για την εποχή μας. Θέλουν να αφήσουν ελεύθερο τον χώρο για κάθε στοχασμό και συγκρητισμό.

Συμπερασματικά, θεωρώ ότι η μοντέρνα θεολογία που αποδεσμεύονται από τους Πατέρες και εκφράζεται με βαρύγδουπους όρους, δήθεν από αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο, είναι επικίνδυνη για την Εκκλησία και την θεολογία της. Είναι πραγματικά ένας στοχαστικός τρόπος θεολογίας, ένας λαϊκισμός που εξασκείται από «χειροτονητούς θεολόγους», λόγω μιας κακής ερμηνείας του «βασιλείου ιερατεύματος».–
http://trelogiannis.blogspot.com/

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Περί των Αγίων Πατέρων (συνέχεια...)

2. Ὁ τίτλος Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σημαντικός. Δηλώνει ὅτι οἱ Πατέρες δέν εἶναι ἁπλᾶ τελετουργοί τῶν Μυστηρίων τοῦ Θεοῦ, ἀλλά εἶναι Ποιμένες καί Θεολόγοι τῆς Ἐκκλησίας. Μέ τήν θεολογική τους διδαχή ἀναδείχθηκαν οἱ κατ᾿ ἐξοχήν Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας.

Δόθηκαν διάφορες ἀφορμές γιά νά καταθέσουν οἱ ἅγιοι Πατέρες στήν Ἐκκλησία τήν θεολογία τους, τήν ὁποίαν ἀπολαμβάνουμε στά ἀθάνατα συγγράμματά τους. Καί πρώτη ἀφορμή εἶναι τό κήρυγμα, τό ἀναγκαῖο καθῆκον ἑνός Ποιμένος τῆς Ἐκκλησίας. Τό κήρυγμα δέ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἑρμηνευτικό στήν Ἁγία Γραφή καί προσφέρει τήν σωστή μέθοδο τῆς θεραπείας τῆς ψυχῆς ἀπό τά πάθη, γιά νά γευόμαστε ἀπολαυστικά τόν Θεό.

Ἄλλη ἀφορμή γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς θεολογίας τῶν Πατέρων ἦταν οἱ αἱρέσεις καί οἱ διάφορες κακοδοξίες πού ἀκούγονταν στήν ἐποχή τους. Ἡ ἀντίκρουση τῶν αἱρετικῶν αὐτῶν διδασκαλιῶν ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες ἔδωσε τήν εὐκαιρία σ᾿ αὐτούς νά ἀναπτύξουν τήν βαθειά τους θεολογία στά δόγματα τῆς πίστεώς μας καί ἡ θεολογία τους αὐτή εἶναι κατεγραμμένη στά συγγράμματά τους.

Τό πρῶτο καί κύριο ἐνδιαφέρον τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ. Τό νά συνάζουν δηλαδή τόν λαό τοῦ Θεοῦ στόν Ἱερό Ναό γιά νά ὑμνεῖ, ὡς Ἐκκλησία, τόν Θεό. Ἔτσι οἱ ἅγιοι Πατέρες συνέθεταν ὕμνους καί δοξολογίες στόν Θεό, ἤ, ἀκόμη περισσότερο, συνέτασσαν λειτουργικούς δέλτους γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἡ λειτουργική λοιπόν ἀνάγκη ἦταν καί αὐτή μιά ἄλλη ἀφορμή γιά τήν συγγραφή πατερικῶν κειμένων.

Ἄλλη ἀφορμή γιά τήν συγγραφή τῆς πατερικῶν ἔργων ἦταν ἡ καταγραφή τῆς ζωῆς τῶν Ἁγίων μέ τίς πνευματικές τους ἐμπειρίες καί διδαχές. Εἶναι τά περίφημα Συναξάρια καί τά Μαρτυρολόγια, οἱ βίοι τῶν Ἁγίων γενικῶς. Αὐτή ἡ πατερική συγγραφική παραγωγή ἔγινε πολύ ἀγαπητή στόν λαό τοῦ Θεοῦ, γιατί ἀπετέλεσε τό κήρυγμα τῶν Ἱερῶν Συνάξεων, τῶν συγκεντρώσεων δηλαδή τῶν χριστιανῶν γιά τήν Θεία Λατρεία. Γι᾿ αὐτό καί τά βιβλία τά περιέχοντα τούς βίους τῶν Ἁγίων λέγονται «Συναξάρια».

Ὥστε λοιπόν, κατά τά παραπάνω, τά συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων περιέχουν ἑρμηνεία τῶν Ἁγίων Γραφῶν, κατήχηση, λατρεία καί δοξολογία τοῦ Θεοῦ, ὑπεράσπιση τῆς ἀλήθειας καί πολεμική θεολογία κατά τῶν αἱρέσεων καί διηγήσεις τοῦ βίου τῶν Ἁγίων καί καταγραφή τῶν θείων ἐμπειριῶν τους.

3. Μέ τό ποιμαντικό καί φωτιστικό τους ἔργο οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὡς Ποιμένες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, χάραξαν γραμμή ποιμαντικῆς καί πνευματικῆς πορείας, τήν ὁποία πρέπει ὅλοι νά ἀκολουθοῦμε, καί ἔθεσαν τά ὅρια τῆς ὀρθῆς διδασκαλίας τῆς πίστεώς μας, ὅρια πού τήν διαχωρίζουν ἀπό τήν πλάνη καί τά ὁποῖα δέν πρέπει ποτέ νά παραμερίζουμε καί νά ὑπερβαίνουμε.

Γιατί οἱ ἅγιοι Πατέρες θεολόγησαν μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀφοῦ, μέ τήν ἄσκηση καί τήν ἅγια ζωή τους, καθάρισαν τήν ψυχή τους ἀπό τά πάθη. Ἔτσι ἔγιναν δοχεῖα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ὅ,τι ἔλεγαν καί ἔγραφαν ἦταν ὀρθό καί φωτισμένο.

Μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος οἱ Ἅγιοι Πατέρες κατανοοῦσαν ὀρθῶς τά θεόπνευστα κείμενα τῶν Ἁγίων Γραφῶν, γιατί ἦταν καί αὐτοί θεόπνευστοι (*1). Ἔτσι εἶναι! Ἀφοῦ ἡ Ἁγία Γραφή ἐγράφη μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, θά πρέπει ὁμοίως, γιά νά τήν ἑρμηνεύσει κανείς σωστά, νά ἔχει καί αὐτός τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὡς δοχεῖα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος οἱ Ἅγιοι Πατέρες λάμβαναν θεῖες ἀποκαλύψεις, «ἀποκαλύψεων δωρεάς», ὅπως λέει κάπου ὁ Χρυσόστομος (*2), καί ὅπως πρίν ἀπό αὐτόν εἶχε πεῖ ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος. Αὐτός ὁ πρῶτος καί μεγάλος Πατήρ καί Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας γράφοντας στούς Ἐφεσίους (20) τούς ὑπόσχεται ὅτι θά τούς ξαναγράψει γιά τήν Θεία Οἰκονομία, μόνο ἐάν ὁ Κύριος τοῦ «ἀποκαλύψῃ τι»! Ὥστε λοιπόν, κατά τόν λόγο αὐτόν τοῦ μεγάλου ἀποστολικοῦ Πατρός, τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, γιά νά εἰπωθεῖ κάτι περισσότερο ἀπ᾿ ὅ,τι εἰπώθηκε στίς Ἅγιες Γραφές, ἤ γιά νά ἐμβαθύνουμε ἀκόμη περισσότερο σ᾿ αὐτές, χρειάζεται εἰδική Χάρη καί Ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ.

Ἀφοῦ δέ οἱ ἅγιοι Πατέρες εἶναι θεοφόροι, καί μάλιστα θεόπνευστοι, ὑποχρεούμεθα καί νά μελετοῦμε καί νά ἀκολουθοῦμε τήν διδασκαλία τους καί νά μήν τήν διαστρέφουμε.
Διαφορετικά εἴμαστε στό «ἀνάθεμα»!...

Ναί! Στό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας διαβάζουμε: «Τοῖς μή ὀρθῶς τῶν ἁγίων Διδασκάλων τῆς τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίας θείας φωνάς ἐκλαμβανομένοις καί τά σαφῶς καί ἀριδήλως ἐν αὐταῖς διά τῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χάριτος εἰρημένα παρερμηνεύειν τε καί περιστρέφειν πειρωμένους, ἀνάθεμα» (Βλ. Καρμίρη, Τά Δογματικά καί Συμβολικά Μνημεῖα Ι, σελ 415).

-------------------------------

1. Χαρακτηρίζονται ἔτσι ἀπό τήν ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο. Βλ. Καρμίρη, Τά Δογματικά καί Συμβολικά
Μνημεῖα Ι, σελ 221.
2. Εἰς τήν Πεντηκοστήν Β΄, MPG 50,404.


(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 36 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25 IOYNIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΜΑΘΗΜΑ 2ο

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

1. Στό προηγούμενο μάθημά μας λέγαμε νά ἀκολουθοῦμε τού ἁγίους Πατέρες, γιατί ἡ διδασκαλία τους εἶναι ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἔγινε ἡ Παράδοσή της. Σύνηθες στήν ἀρχαία Ἐκκλησία ἦταν οἱ δογματικοί ὅροι νά ἀρχίζουν μέ τήν φράση «ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις Πατράσιν»!

Μάλιστα ἡ Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος ἐκφράζει τήν ἀπόφασή της περί τῶν ἁγίων εἰκόνων μέ περισσότερο ἐντυπωσιακό τρόπο: «Ἐπακολουθοῦντες τῇ θεηγόρῳ διδασκαλίᾳ τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν καί τῇ παραδόσει τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας»!

Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι «ἀποστολική», ὅπως τό ὁμολογοῦμε στό «Πιστεύω» μας, ἀλλά εἶναι ἐπίσης καί «πατερική». Καί ὅπως θά φανεῖ ἀπό τό σημερινό μάθημα ἡ Ἐκκλησία εἶναι οὐσιαστικῶς «Ἐκκλησία τῶν ἁγίων Πατέρων». Ὅπως λέγει ὁ πολύς Φλορόφσκυ δέν εἶναι δυνατόν νά διαχωρισθοῦν αὐτοί οἱ δύο χαρακτηρισμοί. Καί μάλιστα λέγουμε ὅτι, ἐπειδή ἡ Ἐκκλησία εἶναι πατερική, γι᾿ αὐτό εἶναι ἀποστολική.

2. Στό σημερινό μας δεύτερο μάθημα θά μιλήσουμε ἀκόμη περισσότερο γιά τό τί εἶναι οἱ Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἄς προσέξουμε τίς παρακάτω σκέψεις:

Ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ περιέχεται στήν Ἁγία Γραφή, τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη. Ἡ ἀλήθεια δέ αὐτή δόθηκε στήν ἀνθρωπότητα προοδευτικά ἀνάλογα μέ τό πνευματικό ἐπίπεδο τῶν ἀνθρώπων.

Πρῶτα δόθηκε ὁ Νόμος, ἀκούστηκαν ἔπειτα οἱ Προφητεῖες γιά τήν ἔλευση τοῦ Μεσσία καί μετά σαρκώθηκε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος καί ἔδωσε τήν τέλεια ἀποκάλυψη περί Θεοῦ.

Ἀλλά ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶπε ὅτι θά ἔρθει μετά ἀπό Αὐτόν τό Ἅγιο Πνεῦμα καί θά προσφέρει ὅλη τήν ἀλήθεια. Παραθέτουμε δύο χωρία ἐκφραστικά τοῦ λόγου αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ:
(α) «Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν παρ᾿ ἡμῖν μένων· ὁ δέ Παράκλητος, τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ὅ πέμψει ὁ Πατήρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, Ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καί
ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἅ εἶπον ὑμῖν» (Ἰωάν. 14,25-26).
(β) «Ἔτι πολλά ἔχω λέγειν ὑμῖν, ἀλλ᾿ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι· ὅταν δέ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν» (Ἰωάν. 16,12-13).

Κατά τούς παραπάνω λόγους τοῦ Χριστοῦ τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὅταν θά ἔρθει – καί ἦρθε μέ τήν Πεντηκοστή (Πράξ. 2,1 ἑξ.) –, θά μᾶς διδάξει «πάντα» καί θά μᾶς ὁδηγήσει εἰς «πᾶσαν τήν ἀλήθειαν».

3. Ποιά εἶναι αὐτά τά «πάντα» καί ποιά εἶναι αὐτή ἡ «πᾶσα ἀλήθεια», πού προσέφερε τό Ἅγιο Πνεῦμα; Δηλαδή ὁ Χριστός δέν μᾶς φανέρωσε ὅλη τήν ἀλήθεια καί τήν συμπλήρωσε τό Ἅγιο Πνεῦμα μέ τήν ἀποκάλυψή Του κατά τήν Πεντηκοστή;

Αὐτό, ἐάν τό ποῦμε, δέν εἶναι καθόλου σωστό, γιατί ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ πρόσφερε τήν τέλεια γνώση περί τοῦ Θεοῦ, πρόσφερε τήν τέλεια ἀποκάλυψη, μετά ἀπό τήν ὁποία δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει ἄλλη.

Ὅπως τό λέει καθαρά ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν ἀρχή τῆς πρός Ἑβραίους Ἐπιστολῆς του, ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, πού δόθηκε προοδευτικά στήν ἀνθρωπότητα, τελείωσε μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό:
«Πολυμερῶς καί πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεός λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις, ἐπ᾿ ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν Υἱῷ» (Ἑβρ. 1,1).

Ποιά εἶναι λοιπόν, ξαναλέγουμε, ἡ «πᾶσα ἀλήθεια» πού πρόσφερε τό Ἅγιο Πνεῦμα;

Στό σημερινό μας μάθημα, ὁμιλοῦντες καί πάλι γιά τό τί εἶναι Πατέρες, θά ποῦμε ὅτι αὐτή ἡ «πᾶσα ἀλήθεια», στήν ὁποία μᾶς ὁδήγησε τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι ἡ διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων καί Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία αὐτοί, ἔχοντες ἐν ἑαυτοῖς τό Ἅγιον Πνεῦμα, προσφέρουν στήν Ἐκκλησία σέ κάθε γενεά.

Καί λέγουμε «σέ κάθε γενεά», γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού ἀναδεικνύει τούς Πατέρες, εἶναι πάντοτε στήν Ἐκκλησία καί κάθε ἐποχή λοιπόν ἡ Ἐκκλησία ἔχει Πατέρες. Αὐτοί εἶναι οἱ ἅγιοι Πατέρες καί αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη τους προσφορά στήν Ἐκκλησία, τό ὅτι διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προσέφεραν τήν «πᾶσαν ἀλήθειαν». Θά τό ἐξηγήσουμε αὐτό περισσότερο στήν συνέχεια.


(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 37 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 IOYΛIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΜΑΘΗΜΑ 2ο

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

4. Ἡ τέλεια ἀλήθεια πού προσέφερε ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τήν διδασκαλία Του, ἡ θεία Του αὐτή ἀποκάλυψη, ἔχει πολύ κεκρυμμένο καί ἀνεξάντλητο βάθος, στό ὁποῖο ὁ ἄθρωπος μέ μόνες τίς διανοητικές του δυνάμεις δέν μπορεῖ νά εἰσέλθει καί νά κατανοήσει. Αὐτό ὅμως τό πετυχαίνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἡ προσφορά τῶν ἁγίων Πατέρων δέν εἶναι κάποια νέα ἀποκάλυψη στήν Ἐκκλησία, ἀλλά διασάφιση τῆς ἤδη δοθείσης ὑπό τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποκαλύψεως, εἶναι μία εἰσχώρηση στό βάθος της καί φανέρωση κάποιων κεκρυμμένων νοημάτων της.

Αὐτό οἱ ἅγιοι Πατέρες τό ἔκαναν μέ τήν εὐκαιρία κάποιας κρίσεως στήν Ἐκκλησία μέ τήν ἐμφάνιση κάποιας κακοδοξίας ἤ κάποιας αἱρέσεως. Καί μέ τήν εὐκαιρία λοιπόν αὐτή οἱ Πατέρες ἐνεβάθυναν στούς λόγους τοῦ Χριστοῦ, τούς σχετιζομένους μέ τήν κρίση αὐτή, καί λόγου τοῦ θείου φωτισμοῦ τους ἡρμήνευσαν καλῶς, ὀρθῶς, τούς θείους λόγους καί τούς ἀνέπτυξαν μέ θεοπνεύστους ὁμιλίες τους καί διατυπώσεις τους.

Κατά τήν ἀνάπτυξη καί διατύπωση τοῦ λόγου τῆς Γραφῆς οἱ ἅγιοι Πατέρες χρησιμοποιοῦν δικές τους ἐκφράσεις, μή ἀπαντῶσες στήν Γραφή, ἀλλά ἐκφράσεις πού εἶναι σύμφωνες μέ τό πνεῦμα τῆς Γραφῆς, «ὁμόλογες» πρός αὐτήν.

Ἡ ἔκφραση «ὁμοούσιος», γιά παράδειγμα, πού δηλώνει τήν σχέση τοῦ Υἱοῦ πρός τόν Πατέρα, δέν ἀναφέρεται στήν Γραφή. Ἄν ἀναφερόταν δέν θά ταρασσόταν ἡ Ἐκκλησία μέ φοβερή κρίση δύο αἰῶνες. Γιατί στόν Β´ καί Γ´ αἰώνα διάχυτη ἦταν ἡ ἀντίληψη τῆς ὑποταγῆς τοῦ Υἱοῦ στόν Πατέρα (τό περίφημο subordinatio).

Ἡ Ἐκκλησία ὅμως διά τῶν Πατέρων της ξεπέρασε τήν κρίση αὐτή, πού ἦταν θέμα ζωῆς ἤ θανάτου, σωτηρίας δηλαδή ἤ ἀπωλείας γιά τούς πιστούς, καί διατύπωσε τό «ὁμοούσιο» τοῦ Υἱοῦ πρός τόν Πατέρα. Αὐτό, ἡ διασάφιση δηλαδή τῆς ἀληθείας καί ἡ ἔκφρασή της, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν θεολόγο καλεῖται «ἔλλαμψη» (MPG 36,172 AB), γιατί εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἤ, κατά τόν ἅγιο Ἀθανάσιο αὐτό καλεῖται «ἀποκάλυψη», πού δίνει ὁ Θεός σέ ὁρισμένα πρόσωπα λόγω τῆς καθαρότητός τους καί τῆς θεολογίας τους. Γ᾿ αὐτό καί προτρέπει ὁ ἅγιος νά προσφεύγουμε στά πρόσωπα αὐτά, γιατί ἔχουν περισσότερο ἀπ᾿ ὅτι οἱ ἄλλοι τήν ἀποκάλυψη τῆς ἀλήθειας (Περί Συνόδων 30,3). Αὐτός δέ πού κατέχει αὐτό τό «πλέον» τῆς ἀληθείας εἶναι, πάλι κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν θεολόγο, ὁ «ἄριστος» θεολόγος (βλ. Λόγος Λ 17, MPG 36,125 ΒC).

5. Πιθανόν ὅμως αὐτός ὁ ἄριστος θεολόγος πατήρ νά διατυπώσει καί σφάλμα σέ κάποιο ἤ σέ κάποια θέματα. Γιά παράδειγμα, ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος διετύπωσε χιλιαστικές ἰδέες, ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ταύτισε τήν οὐσία καί τήν ὑπόσταση στόν Θεό καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης μίλησε γιά ἀποκατάσταση τῶν πάντων.

Πρέπει ὅμως νά ποῦμε ὅτι τό σφάλμα τοῦ τάδε πατρός δέν εἶναι σφάλμα σέ θέμα κρίσεως κάποιας ἐποχῆς, ὅπως εἴπαμε παραπάνω, ἤ σέ κάποιο οὐσιῶδες γιά τήν σωτηρία θέμα, γιά τό ὁποῖο τοῦ ζητήθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία νά καταθέσει τόν θεολογικό του λόγο. Ἄν ἐπρόκειτο περί αὐτῶν, τότε τό ῞Αγιο Πνεῦμα θά ἐφώτιζε τόν Πατέρα καί Διδάσκαλο τῆς Ἐκκλησίας νά ἐκφράσει ὀρθά καί ὄχι ἐσφαλμένα τήν ἀλήθεια. (*1)

Πρέπει ὅμως νά ποῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία παραμέρισε τό σφάλμα τοῦ Πατρός πού τό διετύπωσε, χωρίς ὅμως νά περιφρονήσει καί νά ἀπορρίψει τόν ἴδιο τόν Πατέρα. Ὡς παράδειγμα γι᾿ αὐτό ἄς λάβουμε τήν στάση τῶν Καππαδοκῶν Πατέρων, οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ δέν δέχθηκαν τήν ταυτότητα οὐσίας καί ὑποστάσεως στόν Θεό, πού ἐδέχετο ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, ὅμως τιμοῦσαν τόν ἱερό αὐτόν Πατέρα γιά τήν ὅλη του προσφορά ὡς τόν μεγαλύτερο Διδάσκαλό τους καί τόν θεωροῦσαν ἅγιο καί θεόπνευστο ἄνδρα. (*2)

6. Ἐπαναλαμβάνοντας τά προηγούμενα τοῦ σημερινοῦ μαθήματος λέγουμε ὅτι ἡ μεγάλη προσφορά τῶν Πατέρων καί Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι τό ὅτι μέ τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού εἶχαν, λόγω τῆς καθαρότητός τους, ἐνεβάθυναν στά κεκρυμμένα τῆς Ἁγίας Γραφῆς νοήματα καί διεσάφισαν τήν δοθεῖσα ἀποκάλυψη.

Μέ τήν προσφορά τους αὐτή ἔδιναν λύση σέ κάποιο καίριο πρόβλημα τῆς ἐποχῆς τους καί αὐτό ἀκριβῶς τούς ἀνέδειξε Πατέρες καί Διδασκάλους. Πιθανόν ἕνας Πατήρ νά διατυπώσει καί κάποια ἐσφαλμένη ἀντίληψη, ἡ Ἐκκλησία ὅμως δέν τόν ἀπορρίπτει γι᾿ αὐτό, γιατί βλέπει τήν ὅλη του θεολογία καί γιατί ὁ Πατήρ αὐτός ἔδωσε καί δίνει λύσεις σέ καίρια προβλήματα τῆς ἐποχῆς, πρᾶγμα πού τόν ἀποδεικνύει φωτισμένο μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Πατέρα.

Ἡ διδασκαλία τῶν Πατέρων ἔγινε Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἐκφράζει τήν θεολογία της.

Στήν συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας οἱ ἅγιοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι εἶναι ἡ συνέχεια καί ἡ προέκταση τῶν Ἀποστόλων.

-----------------------------------------
1. Ἡ θέση αὐτή ἐκφράζεται ἀπό τόν ἱερό Φώτιο, στήν Ε´ του ἐπιστολή, τήν πρός τόν Ἀκυληΐας Ἰωάννην ι´, εἰς Ἱ. Βαλέττα, Φωτίου Ἐπιστολαί, Λονδῖνο 1864, σελ. 196.
2. Βλ. Στυλιανοῦ Παπαδοπούλου, Πατρολογία Α´, σελ. 27-48.



(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 37 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 IOYΛIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

ΜΑΘΗΜΑ 3ο
ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΥΡΑΘΕΝ ΣΟΦΙΑ


1. Στό μάθημά μας αὐτό περί τῶν ἁγίων Πατέρων θά μιλήσουμε γιά ἕνα σοβαρό θέμα, στό ὁποῖο θά δοῦμε πόσο ἀνθρώπινα ἀλλά καί σωστά σκέπτονταν καί ἐνεργοῦσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες.

Στήν ἐποχή πού ἔζησαν οἱ ἅγιοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας ὑπῆρχε ἕνα πνευματικό κλίμα ποτισμένο ἀπό τά θρησκευτικά καί φιλοσοφικά ρεύματα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Γιά νά μιλήσουμε πιό συγκεκριμένα, τό πνευματικό κλίμα τῶν πρώτων αἰώνων τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ἦταν ἐπηρεασμένο ἀπό τόν ἰουδαϊσμό, τόν ἑλληνισμό, τόν γνωστικισμό καί τά διάφορα ἄλλα θρησκευτικά καί πολιτικά ρεύματα τῆς ἐποχῆς.

Τά ἰδεολογικά αὐτά ρεύματα εἶχαν δημιουργήσει στήν ἐποχή τους μιά κατάσταση, ἕνα κλίμα, μία «γλώσσα», στήν ὁποία ἐκφράζονταν οἱ ἄνθρωποι.

Τό καυτό τώρα ἐρώτημα εἶναι:
- Χρησιμοποίησαν οἱ Πατέρες τήν γλώσσα αὐτή τῆς ἐποχῆς τους;

- Ποιά ἦταν ἡ στάση τῶν Πατέρων στό ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία πνευματικό περιβάλλον τῆς ἐποχῆς τους;

- Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς τους μελετοῦσαν τούς ἀρχαίους φιλοσόφους, τά παιδιά τῆς ἐποχῆς μάθαιναν τήν ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία καί ἐνθουσιάζονταν ἀπό τά μηνύματά της. Ποιά ἦταν, ξαναρωτοῦμε, ἡ στάση τῶν ἁγίων Πατέρων πρός τά κινήματα αὐτά;


2. Τό θέμα αὐτό πού θίγουμε εἶναι πραγματικά πρόβλημα. Ἐάν οἱ Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐκφράζονταν μέ τήν γλώσσα τῆς ἐποχῆς τους, τότε θά ἦταν ξένοι πρός τούς ἀνθρώπους αὐτούς, γιατί δέν θά μιλοῦσαν μέ τόν τρόπο πού αὐτοί σκέπτονταν, δέν θά μιλοῦσαν στήν γλώσσα τους καί πῶς λοιπόν θά τούς ἐδίδασκαν;

Ἄν ὅμως, ἀντίθετα, κήρυτταν στήν γλώσσα καί τόν τρόπο σκέψεως τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς τους, ἀνθρώπων πού ἦταν ἐπηρεασμένοι ἀπό τά ξένα πρός τόν χριστιανισμό ρεύματα, ὑπῆρχε ὁ κίνδυνος νά νοθεύσουν τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ἄν μάλιστα δέν ἔκαναν τήν διάκριση μεταξύ τῶν δύο κόσμων.

Ἀλλά οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἐπειδή γνώριζαν βαθειά τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί τήν ζοῦσαν συνειδητά, δέν κινδύνευαν νά κάνουν τέτοια ζημιά.

Γι᾿ αὐτό ἔλυσαν τό πρόβλημα: Ναί, χρησιμοποίησαν τό πνευματικό κλίμα τῆς ἐποχῆς, ἔλαβαν τήν γλώσσα του καί ἔδωσαν σ᾿ αὐτήν τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου, χωρίς ὅμως ἡ ἔκφραση τῆς ἐποχῆς τους πού χρησιμοποιοῦσαν νά ἐπηρεάσει τό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματός τους. Αὐτό ἦταν ἕνα μεγάλο κατόρθωμα τῶν ἁγίων Πατέρων.
Γιατί πλησίασαν τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου καί πρόσφεραν σ᾿ αὐτούς, στήν δική τους γλώσσα, τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας.

Τό πέτυχαν ὅμως αὐτό οἱ ἅγιοι Πατέρες, γιατί εἶχαν, ἀφ᾿ ἑνός μέν, βαθειά γνώση τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας καί δέν ὑπῆρχε κίνδυνος νά τήν ἀλλοιώσουν· ἀφ᾿ ἑτέρου δέ, γιατί ἐπίσης γνώριζαν καλά καί τόν τρόπο σκέψεως καί τήν ὁρολογία τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς τους καί τήν χρησιμοποιοῦσαν καταλλήλως, χωρίς νά φαίνεται ὅτι γίνεται ζημιά μέ τήν ἀνάμειξη χριστιανικῶν καί φιλοσοφικῶν ἰδεῶν.

Οἱ ἅγιοι Πατέρες γνώριζαν καλά ὅτι διαφέρουν οἱ δύο κόσμοι, ὁ χριστιανισμός καί ἡ θύραθεν σοφία. Καί ἀκριβῶς ἐπειδή γνώριζαν καλά τά ὅρια τῶν δύο αὐτῶν κόσμων, δέν τά συνέχεαν, γιατί σχηματικά καί ἐξωτερικά μόνο χρησιμοποίησαν τήν ἔξωθεν σοφία, τό δέ περιεχόμενο τοῦ λόγου τους, τά νοήματά τους, ἦταν καθαρά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, λόγος ἀμιγής ἀπό τήν κοσμική φιλοσοφία.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τό τονίζει ἰδιαίτερα αὐτό σέ μιά ὡραιότατη περικοπή λόγου του, λέγοντας ὅτι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι θεόπνευστοι, ἔχουν «νοῦν Χριστοῦ», ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Ρωμ. 11,34) καί δέν εἶναι ὅπως οἱ φιλόσοφοι πού ἐκφράζονται κατά τήν ἀνθρώπινη διάνοια. Ἑπομένως, λέγει ὁ ἱερός πατέρας, ἡ χρήση τῶν συγγραφέων τῆς ἔξωθεν σοφίας ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες εἶναι λεκτική καί φραστική μόνο καί ὄχι στά νοήματα. Κατά τά νοήματα καί τό περιεχόμενο τά δύο κείμενα, τῶν Πατέρων καί τῶν κοσμικῶν φιλοσόφων, λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀπέχουν ὅσο ἀπέχει ὁ οὐρανός ἀπό τήν γῆ.

Παραθέτουμε τό περικοπή τοῦ λόγου τοῦ ἁγίου πατρός:
«Κἄν τις τῶν πατέρων τά αὐτά τοῖς ἔξω φθέγγηται, ἀλλ’ ἐπί τῶν ρημάτωνμόνον, ἐπί δέ τῶν νοημάτων πολύ τό μεταξύ. Νοῦν γάρ οὗτοι, κατά Παῦλον, ἔχουσι Χριστοῦ, ἐκεῖνοι δέ, εἰ μή τι καί χεῖρον, ἐξ ἀνθρωπίνοις διανοίας φθέγγονται. Καθόσον δέ ἀπέχει ὁ οὐρανός ἀπό τῆς γῆς κατά τοσοῦτον ἀπέχει ἡ διάνοιά μου ἀπό τῶν διανοιῶν ὑμῶν, λέγει Κύριος» (Περί ἡσυχαζόντων Α 1,11. Ἔκδ. Π. Χρήστου Συγγράμματα, Α, σ. 373).


(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 38 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 IOYΛIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

ΜΑΘΗΜΑ 3ο (συνέχεια) ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΥΡΑΘΕΝ ΣΟΦΙΑ

3. Ἀλλά, ἐνῶ αὐτή εἶναι ἡ θέση τῶν ἁγίων Πατέρων πρός τό πνευματικό κλῖμα τῆς ἐποχῆς τους καί τήν θύραθεν σοφία, ὅτι δηλαδή δέν τήν περιεφρόνησαν, ἀλλά τήν χρησιμοποίησαν καί μίλησαν μέ τήν γλώσσα της, ὅμως στό θέμα αὐτό ἄλλοι ἀκολούθησαν ἀντίθετες καί ἀκραῖες θέσεις.

Δηλαδή: Ἄλλοι ἀπέρριψαν ἐντελῶς τήν θύραθεν σοφία καί δέν τήν χρησιμοποίησαν καθόλου καί ἄλλοι τήν προσέλαβαν ἄφοβα θεωροῦντες την μάλιστα ὡς μία ἄλλη μορφή τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Τούς πρώτους ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος τούς ὀνομάζει «ὑπεράγαν ὀρθοδόξους». Εἶναι αὐτοί πού δέν μποροῦν νά νοήσουν ὅτι ἡ ἀλήθεια τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματος εἶναι γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους κάθε ἐποχῆς καί γιά νά εἶναι λοιπόν καταληπτή ἀπ᾿ αὐτούς πρέπει νά ἐκφράζεται στήν γλώσσα τους καί στήν σκέψη τους.

Οἱ ἄλλοι ἀντίθετα, εἶναι αὐτοί πού δέν νόησαν ὅτι ἡ ἀπόλυτη ἀλήθεια εἶναι στήν Ἁγία Γραφή καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας καί παρασύρθηκαν ἀπό τό κάλλος, ἀκόμη δέ καί ἀπό τά πνευματικά νοήματα τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης καί τήν θεώρησαν σάν ἄλλη μορφή ἀποκαλύψεως. Ἔτσι, τήν προσέλαβαν χωρίς προϋποθέσεις καί τήν χρησιμοποίησαν γιά νά οἰκοδομήσουν τήν θεολογία τους. Στήν περίπτωση αὐτή ὑπάγονται μερικοί ἀπολογητές (ὁ Ἀθηναγόρας, ὁ Θεόφιλος καί ὁ Τατιανός) καί ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς καί κυρίως ὁ Ἄρειος, ὁ γνωστός γιά τήν μεγάλη του αἵρεση.

Ἀντίθετοι πρός τούς παραπάνω εἶναι οἱ ἅγιοι Πατέρες, οἱ ὁποῖοι, ἐπαναλαμβάνουμε, χρησιμοποίησαν τήν ὁρολογία καί τίς δομές τοῦ πνευματικοῦ κόσμου τῆς ἐποχῆς τους γιά νά ἐκφράσουν σ᾿ αὐτές τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας. Τά χρησιμοποίησαν ὅμως αὐτά μέ τέτοιο τρόπο, ὥστε νά φαίνεται ὅτι ἡ χρησιμοποιούμενη ὁρολογία εἶναι συμβατική, ὅτι χρησιμοποιεῖται μέ ἄλλη ἔννοια καί ὄχι μέ αὐτή πού τῆς ἀποδίδει ἡ ἑλληνική φιλοσοφία.

4. Ἐδῶ πού φθάσαμε πρέπει νά ποῦμε γιά τήν διαφορά τῶν ἁγίων Πατέρων καί τῶν φιλοσόφων. Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι οἱ μέν Πατέρες μελετοῦν καί ἐρευνοῦν τήν ἀποκαλυφθεῖσα ἀλήθεια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, οἱ δέ φιλόσοφοι ἀγωνίζονται νά ἀνακαλύψουν μέ τόν νοῦ τους καί νά διατυπώσουν στό χῶρο τῆς φιλοσοφίας κάποια νέα ἰδέα, διάφορη ἀπό τίς προηγούμενες.

Οἱ Πατέρες εἶναι παραδοσιακοί, μελετοῦν τήν ἀποκαλυφθεῖσα ἤδη ἀλήθεια. Τήν μελετοῦν δέ καί ἐμβαθύνουν σ᾿ αὐτήν ἔχοντας βάση καί ὁπλισμό τούς προηγουμένους τους Πατέρες καί Διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας. Στήν μελέτη τους καί ἐμβάθυνση αὐτή οἱ Πατέρες πολύ πιθανόν – καί ἔτσι συμβαίνει συχνά – εἰσχωροῦν, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, βαθύτερα στά κεκρυμμένα μυστήρια καί ἀνακαλύπτουν καί διατυπώνουν κάτι τό νέο.

Τό νέο ὅμως αὐτό τῶν Πατέρων δέν εἶναι διάφορο ἀπό τήν μέχρι τοῦδε διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά εἶναι μιά ἀνακάλυψη ἀπό τήν εἰσχώρησή τους σ᾿ αὐτήν τήν ὑπάρχουσα ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, εἰσχώρηση στήν Παράδοση τῆς πίστης μας, καί ἡ ἀνακάλυψή τους αὐτή εἶναι σύμφωνη μέ τήν γραμμή τῶν προηγουμένων ἁγίων Πατέρων.

Καί ὅπως εἴπαμε στό προηγούμενο μάθημά μας, τήν ἀνακάλυψή του αὐτή, τήν προσφορά του αὐτή ὁ ἱερός Πατέρας τήν ἔκανε μέ τήν φώτιση τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, γιατί χρειαζόταν ἡ προσφορά αὐτή σάν μία λύση σέ κάποιο ἀναφυέν πρόβλημα – κρίση τῆς ἐποχῆς. Καί αὐτή ἡ λύση, αὐτή ἀκριβῶς ἀνέδειξε τόν μελετητή πατέρα ὡς Πατέρα καί Διδάσκαλο τῆς Ἐκκλησίας. Ἱκανώθηκε δέ ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ὁ Πατήρ νά κάνει τήν προσφορά αὐτή μέ τήν βαθύτερη εἰσχώρηση στήν ἀποκαλυφθεῖσα ἀλήθεια, γιατί αὐτός βίωνε τήν ἀλήθεια αὐτή, γιατί εἶχε καθαρότητα καρδιᾶς.

Ἔργο λοιπόν τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά μελετοῦν καί νά ἐρευνοῦν τήν δοθεῖσα θεία Ἀποκάλυψη, τήν Παράδοση δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας μας καί
νά τήν προσφέρουν στούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τους στήν γλώσσα τους καί στήν ἰδιομορφία τους. Μέ τήν μελέτη αὐτή τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως ὑπό τῶν
ἁγίων Πατέρων διευρύνεται ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας καί προσφέρονται λύσεις στά διάφορα κρίσιμα προβλήματα πού ἀναφύονται σ᾿ Αὐτήν.

Ἀντίθετα ἀπό τούς Πατέρες οἱ φιλόσοφοι στοχάζονται ἀνεξάρτητα ἀπό τήν σκέψη τῶν προηγουμένων τους καί φιλοδοξοῦν νά δώσουν μία προσωπική λύση στά διάφορα ἐρωτήματα καί αἰνίγματα τοῦ κόσμου.


(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 38 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 IOYΛIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

ΜΑΘΗΜΑ 3ο (συνέχεια) ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΥΡΑΘΕΝ ΣΟΦΙΑ

5. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶχαν πλατειά καί βαθειά μόρφωση. Γνώριζαν καλά τά ἰδεολογικά ρεύματα τῆς ἐποχῆς τους καί γι᾿ αὐτό μποροῦσαν νά ἐκφραστοῦν μέ τήν γλώσσα τῶν τότε ἀνθρώπων καί νά γίνονται ἀντιληπτοί ἀπ᾿ αὐτούς.

Σχετικά μέ τό θέμα πού θίξαμε ἤδη, τῆς στάσεως τῶν Πατέρων πρός τήν θύραθεν παιδεία καί μάλιστα τήν ἑλληνική φιλοσοφία, λέγουμε ἀκριβέστερα ὅτι πολλοί ἁπλοῖ πιστοί καί πολλοί ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας τήν ἀπέρριπταν κατά καιρούς, γιατί φοβοῦνταν μήπως ἀπορροφηθοῦν ἀπό αὐτήν καί μειωθεῖ ἡ ἀγάπη τους καί ἡ ἀφοσίωσή τους στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.

Γιά παράδειγμα, στήν κατηγορία αὐτή ἀνήκουν ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, ὁ Θεόφιλος Ἀντιοχείας καί ὁ συντάκτης τοῦ Ποιμένα τοῦ Ἑρμᾶ. Ἡ στάση αὐτή μερικῶν Πατέρων πρέπει νά δικαιολογηθεῖ ἀπό τό ὅτι ἡ ἑλληνική φιλοσοφία εἶχε πραγματικά πολλή δύναμη καί θέλγητρο καί θά ἔκανε πολλούς χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι δέν ἦταν καλά στερεωμένοι στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, νά κλονιστοῦν στήν πίστη τους.

Πραγματικά, τό θέλγητρο τῆς ἑλληνικῆς σοφίας ὁδήγησε παλαιούς ἐκκλησιαστικούς συγγραφεῖς (ὅπως τόν Ἰουστῖνο, τόν Κλήμεντα Ἀλεξανδρέα καί τόν Ὠριγένη) νά ποῦν, ἀντίθετα ἀπό τούς προηγουμένους, ὅτι αὐτή ἔχει θεία προέλευση καί περιλαμβάνει σπέρματα τῆς ἀλήθειας, ἡ ὁποία σέ πληρότητα βρίσκεται στόν χριστιανισμό.

Ἀλλά καί αὐτοί ἀκόμη πού ἀπέρριπταν τήν ἑλληνική φιλοσοφία, ἔπρεπε νά βροῦν ἐπιχειρήματα, γιά νά ἐξηγήσουν τό ἀπό ποῦ προέρχεται ἡ ἀλήθεια τῶν ἰδεῶν τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας. Καί εἶπαν (ὅπως ὁ Τατιανός, γιά παράδειγμα) ὅτι αὐτά τά νοήματα τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, πού φαίνονται ὡραῖα, δέν εἶναι δικά της, ἀλλά εἶναι παρμένα ἀπό τόν Μωσαϊκό Νόμο ἤ τούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἤ, ἀκόμη εἶπαν, ὅτι εἶναι παρμένα ἀπό τούς βαρβάρους, πού εἶχαν ἀνώτερη καί περισσότερο θρησκευτική σκέψη. Στήν δεύτερη αὐτή κατηγορία ἀνήκουν ὁ Ἀριστείδης, ὁ Θεόφιλος Ἀντιοχείας, ὁ Ἰππόλυτος, ὁ Ὠριγένης κ.ἄ..

Γενικά, λέμε ὅτι ἡ διάφορη θέση τῶν Πατέρων σχετικά μέ τό θέμα τῆς στάσης τους πρός τήν ἑλληνική σκέψη κατανοεῖται μέ βάση τήν πνευματική προκοπή τῶν πιστῶν. Ὅταν δηλαδή οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἔλεγαν στούς πιστούς νά παραμερίζουν τά συγγράμματα τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, αὐτό τό ἔκαναν γιατί ὁρισμένοι πιστοί εἶχαν ἀπορροφηθεῖ ἀπό αὐτήν καί ἔχαναν τό ἐνδιαφέρον τους πρός τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅταν, ἀντίθετα, οἱ ἅγιοι Πατέρες συνιστοῦσαν στούς χριστιανούς τήν ἑλληνική παιδεία καί μιλοῦσαν γιά τό κάλλος της, αὐτό τό ἔκαναν γιατί μερικοί πιστοί τήν περιφρονοῦσαν καί τήν ἀπέρριπταν ἐντελῶς. Καί λησμονοῦσαν αὐτοί οἱ πιστοί τήν ἀλήθεια ὅτι, γιά νά κηρύξει κανείς σέ ἀνθρώπους πού ἔχουν κάποια παιδεία, πρέπει νά γνωρίζει τήν παιδεία τους αὐτή καί πρέπει νά ἐκφραστεῖ μέ λόγους καί μορφές τῆς παιδείας τους, γιά νά γίνει καταληπτός σ’ αὐτούς.

Ἡ στάση τῶν Πατέρων πρός τήν ἑλληνική φιλοσοφία καί τήν θύραθεν σοφία γενικά ρυθμίζεται ἀπό τό γενικό θέμα τῆς σχέσης τῆς Ἐκκλησίας πρός τόν κόσμο. Ἡ Ἐκκλησία θέλει νά προσλάβει τόν κόσμο πρός Ἑαυτήν καί θέλει νά τόν κάνει Ἐκκλησία. Αὐτό εἶναι Ὀρθοδοξία! Καί μιλοῦντες γιά τό θέμα μας ἡ Ἐκκλησία λοιπόν θέλει νά προσλάβει τήν ἑλληνική φιλοσοφία γιά νά τήν ἀνυψώσει καί νά τήν ἐκχριστιανίσει. Ἀντίθετα, τό νά προσληφθεῖ ἡ Ἐκκλησία ἀπό τόν κόσμο, αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία γίνεται κόσμος. Αὐτό εἶναι αἵρεση!

Καί γιά τό θέμα μας, εἶναι αἵρεση τό νά ἀναμειχθεῖ κατά τό περιεχόμενό της ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τήν ἑλληνική φιλοσοφία.(*1)


-----------------------------------------------------------

(*1) Σχετικά μέ τήν πρόσληψη τῆς θύραθεν σοφίας ἀπό τόν ἐκκλησιαστικό Πατέρα καί συγγραφέα, ὁ ὁποῖος πετυχαίνει καί νά διαφυλάττει γνήσια τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί νά τήν ἐκφράζει μέ τήν γλώσσα τῆς ἐποχῆς του, παραθέτουμε μία ὡραία περικοπή λόγου τοῦ ἁγίου Γρηγ. Θεολόγου. Βλ. μάλιστα Στυλ. Γ. Παπαδοπούλου Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, σ. 89 ἑξ., ὅπου ἐξετάζεται ἡ πραγματική σχέση τῆς περικοπῆς αὐτῆς πρός τόν Πλωτῖνο, στόν ὁποῖο ὑπάρχει μέν ἡ ὁρολογία ἀλλά ὄχι καί ἡ θεολογία τοῦ Γρηγορίου. Ἡ περικοπή ἔχει ὡς ἑξῆς: «Ἡμῖν δέ μοναρχία τό τιμώμενον. Μοναρχία δέ οὐχ ἥν ἕν
περιγράφει πρόσωπον (ἔστι γάρ καί τό ἕν στασιάζον πρός ἑαυτό πολλά καθίστασθαι), ἀλλ᾿ ἥν φύσεως ὁμοτιμία συνίστησι καί γνώμης σύμπνοια καί ταυτότης κινήσεως καί πρός τό ἕν τῶν ἐξ αὐτοῦ σύννευσις (ὅπερ ἀμήχανον ἐπί τῆς γεννητῆς φύσεως), ὥστε κἄν ἀριθμῷ διαφέρῃ, τῇ γε οὐσίᾳ μή τέμνεσθαι. Διά τοῦτο μονάς ἀπ᾿ ἀρχῆς εἰς δυάδα κινηθεῖσα, μέχρι τριάδος ἔστη. Καί τοῦτό ἐστιν ἡμῖν ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό ἅγιον Πνεῦμα· ὁ μέν γεννήτωρ καί προβολεύς, λέγω δέ ἀπαθῶς καί ἀχρόνως καί ἀσωμάτως· τῶν δέ, τό μέν γέννημα, τό δέ πρόβλημα ἤ οὐκ οἶδ᾿ ὅπως ἄν τις ταῦτα καλέσειεν, ἀφελών πάντῃ τῶν ὁρωμένων. Οὐ γάρ δή ὑπέρχυσιν ἀγαθότητος εἰπεῖν θαρρήσομεν (ὅ τῶν παρ᾿ ἕλλησι φιλοσοφησάντων εἰπεῖν τις ἐτόλμησεν, οἷον κρατήρ τις ὑπερρύη, σαφῶς οὑτωσί λέγων, ἐν οἷς περί πρώτου αἰτίου καί δευτέρου φιλοσοφεῖ), μήποτε ἀκούσιον τήν γέννησιν εἰσαγάγωμεν καί οἷον περίττωμά τι φυσικόν καί δυσκάθεκτον, ἥκιστα ταῖς περί θεότητος ὑπονίαις πρέπον. Διά τοῦτο, ἐπί τῶν ἡμετέρων ὅρων ἱστάμενοι, τό ἀγέννητον εἰσαγάγομεν καί τό γεννητόν καί τό ἐκ τοῦ πατρός ἐκπορευόμενον, ὥς πού φησιν αὐτός ὁ Θεός καί Λόγος... εἰ καί μή δυνάμεθα τό ὑπέρ χρόνον παραστῆσαι, θέλοντες χρονικήν ἐκφυγεῖν ἔμφασιν...» (Λόγος ΚΘ´ 23, MPG 36, 76Α-77Α).


(συνεχίζεται...)

από το Εβδομαδιαίο Περιοδικό Διαδικτύου του Μητροπολίτη Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία Φούντα
Αριθμός φύλλου: 38 - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 IOYΛIOY 2010
http://www.imgortmeg.gr/index.php?optio ... 8&Itemid=7