Ερασιτεχνικώς, Ενθέως και ουχί Ιδιωτικώς
Γράφει ο Κόττης Κωνσταντίνος
Η Προβληματική της Ημερομηνίας Γεννήσεως του Ιησού Χριστού
Ενθέως, λοιπόν, σήμερα, μέρες που διανύουμε, εορτές που πλησιάζουν. Κρίναμε επίκαιρο να ασχοληθούμε με ένα θέμα που ο καθορισμός του έχει συχνά τεθεί στον θεολογικό και ιστορικό χώρο. Παρότι η χριστιανική παράδοση όρισε στο τρέχον ημερολόγιο μια χρονιά, που μαρτυρεί έως σήμερα τα χρόνια που απέχουμε από τη Γέννηση του Ιησού Χριστού, εν προκειμένω 2014 μ.Χ., η επικρατούσα άποψη θέλει αυτήν την επέτειο λανθάνουσα από 4 έως 6 χρόνια. Αυτό εμφανίσθηκε πρώτα στο εξωτερικό, αλλά πλέον έχει εμποτίσει, αβασάνιστα ή σκόπιμα, πλην ίσως αστρονόμων, και τον Ελληνικό επιστημονικό χώρο. Έτσι όπου γίνεται αναφορά στον θάνατο του Ηρώδου του Α΄, δηλαδή του διορισμένου(sic) υπό των Ρωμαίων βασιλέα της Ιουδαίας το 37 π.Χ., δίδεται ως έτος θανάτου αυτού το 4 π.Χ. Αυτομάτως μετατίθεται ο θάνατος και η Ανάσταση του Ιησού, 4 έως 6 χρόνια πριν απ΄ότι σήμερα θεωρούμε.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Το βασικό επιχείρημα των θεωρούντων την ημερομηνία λανθάνουσα στηρίζεται στον ελληνιστή Ιουδαίο ιστορικό Φλάβιο Ιώσηππο, που τοποθετεί τον θάνατο του Ηρώδου το 750 από κτίσεως Ρώμης(4 π.Χ.). Ο Ιώσηπος, περιγράφει όσο κανείς άλλος λεπτομέρειες για τον Ηρώδη, όμως δεν αποτελεί αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων, αφού η ζωή του(περ. 37-100 μ.Χ), δεν συμπίπτει χρονικά με τον Ιησού, πολύ περισσότερο με τον Ηρώδη. Αντλεί από πολύτιμες πηγές που σήμερα δεν διασώζονται. Αυτό καταδεικνύεται επί παραδείγματι από το χωρίο «καὶ ἡ σελήνη δὲ τῇ αὐτῇ νυκτὶ ἐξέλιπεν»(1), το οποίο μαρτυρεί μια έκλειψη Σελήνης λίγο πριν από το θάνατο του Ηρώδου . Σήμερα η αστρονομία προσδιορίζει με ειδικά υπολογιστικά μοντέλα φαινόμενα του παρελθόντος. Εν προκειμένω με μεγάλη πιθανότητα θεωρεί πως μια ολική έκλειψη ορατή στην Παλαιστίνη και δη την Ιεριχώ, έλαβε χώρα μεταξύ 9 και 10 Ιανουαρίου του 1 π.Χ.(2), αναιρώντας την χρονολόγηση του θανάτου του Ηρώδου από το 4 π.Χ. όπως γενικώς πιστύεται στο 1, ίσως και το 1 μ.Χ.
Ένα δεύτερο στοιχείο, αποτελεί η πληροφορία που μας δίνει ο Ευαγγελιστής Λουκάς για τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο Ιωάννης 30ετής(κατά τις διατάξεις της Torah) και με έξι μήνες ηλικιακή διαφορά από τον Ιησού, ξεκίνησε το προφητικό έργο του το 15ο έτος της Ρωμαϊκής Βασιλείας Τιβερίου(3), δηλαδή από το 19-08-28 έως 18-08-29 μ.Χ. Κατά συνέπεια ο Χριστός δεν μπορεί να έχει γεννηθεί πριν από το Φεβρουάριο του 1 π.Χ., με πιθανότερη περίοδο από τον Οκτώβριο έως το Δεκέμβριο του ιδίου έτους(4), που για εμάς αποτελεί ακόμα έτος 1 π.Χ., για το Αυγουσταίο όμως και το Βυζαντινό ημερολόγιο, αποτελεί χρόνο που ανήκει πλέον στο 1 μ.Χ.
Ένα τρίτο στοιχείο που δεν είναι απολύτως εξακριβωμένο, είναι η χρονολόγηση της Ρωμαϊκής απογραφής του Αυγούστου(5) που έλαβε χώρα και στην Παλαιστίνη , που καίτοι τυπικά ελεύθερη αποτελούσε προτεκτοράτο. Αυτή ως φαίνεται, με επιφύλαξη, ταυτίζεται με απογραφή που έλαβε χώρα με αφορμή τον όρκο πίστεως προς τον Καίσαρα Αύγουστο και το τότε αργυρό ιωβηλαίο του το 2 π.Χ. Εδώ υπάρχουν δύο κυρίαρχες ερμηνείες θεωρίες, όπου η πρώτη θεωρεί πως η απογραφή έγινε σταδιακά από το 2 π.Χ. έως το 2 μ.Χ., και η δευτέρα το έτος 28 του Αυγούστου, δηλαδή το 1 μ.Χ. Μάλιστα ήδη παλαιότερες έρευνες υποστήριξαν πειστικά πως ο Κυρήνιος ηγεμόνευσε δύο φορές στη Συρία. Έτσι έχουμε επί των ημερών του μια απογραφή περίπου από το 2 π.Χ. και μια δεύτερη το 6 μ.Χ. που μας ήταν και πριν γνωστή.
Ένα τέταρτο στοιχείο, αποτελεί η χρονολόγηση του Πάσχα όπου ο Χριστός σταυρώθηκε. Σε αντίθεση με τους Χριστιανούς, το Εβραϊκό Πάσχα έχει σταθερή ημερομηνία και κινητή ημέρα. Την λύση έδωσε και πάλι η Αστρονομικά, εξακριβώνοντας πως η Εορτή του Εβραϊκού Πάσχα είχε πρώτη ημέρα Σάββατο κατά τα έτη 26, 30 και 33 μ.Χ.(6) Και αναμφίβολα μόνο αυτό του 33 μ.Χ. μπορεί να υποστηρίξει το μοντέλο της εκλείψεως Σελήνης του 1 π.Χ., της Ρωμαϊκής Απογραφής του Αυγούστου(από το 2 π.Χ.) και της εμφανίσεως Προδρόμου το 28-29 μ.Χ. Θα ήταν δε πολύ σημαντικό, αν υπήρχε και χρονολόγηση των σεισμικών ευρημάτων στην περιοχή του Γολγοθά Ιεροσολύμων, που εντοπίσθηκαν από την ομάδα του κ. Γ. Λάββα το 1988(7). Ευρήματα που σαφώς παραπέμπουν στην ευαγγελική αναφορά περι σεισμού κατά την Σταύρωση του Χριστού(8).
Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε πως και αρκετά πρώιμα διάφοροι Εκκλησιαστικοί Πατέρες είχαν προτείνει σχετικές χρονολογίες πολύ κοντά σε αυτήν που εορτάζουμε και σήμερα(9), θα καταλήγαμε να πούμε πως είναι ζήτημα εάν η εν χρήσει χρονολογική επέτειος της Γεννήσεως του Χριστού αποκλίνει πάνω από ένα έτος και πως ο Διονύσιος ο μικρός, ηγούμενος στη Ρώμη που το 532 παγίωσε την σημερινή από Χριστού χρονολόγηση, τελικά μάλλον είχε δίκιο.
Εδώ και η δημοσίευση http://e-ptolemeos.gr/provlimatiki-tis- ... -christou/
1 Ιώσηπος Φλ., Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, Βιβλίο IZ΄ (XVII), 167.
2 Για τις εκλείψεις Σελήνης της εποχής βλ. Σιμόπουλος Διον. Το Άστρο των Χριστουγέννων στο http://www.slideshare.net/fbiniari/ss-29462842, Ευγενίδειο Ίδρυμα, σελ. 44-45
3 Λουκ. 3,1
4 Υπόθεση που βασίζεται περισσότερο στην Σύλληψη του Προδρόμου σε μήνα της ιερατικής εφημερίας Αβιά, όπου ανήκε ο πατέρας του Ζαχαρίας.
5 Λουκ. 2,1
6 26 μ.Χ.: Πάσχα Σάββατο 20 Απριλίου, 30 μ.Χ.: Πάσχα Σάββατο 8 Απριλίου, 33 μ.Χ.: Πάσχα Σάββατο 4 Απριλίου
7 Βλ. Λάββας Γ., Ανασκαφές στο Γολγοθά στο περιοδ. «7 ΗΜΕΡΕΣ» της εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, φ. 25/26-12-1993, σ. 13-14.
8 Ματθ. 27,51.
9 Για το θέμα βλ. Βασιλειάδης Χ., Η Χρονολογία Γέννησης του Χριστού(κατά τους χρονολόγους και χρονογράφους μέχρι και τον Γ΄ μ.Χ. αιώνα)στο http://www.egolpion.com/xronologisi_gennisis.el.aspx.
