Θεία Κοινωνία στην εποχή του Κορονοϊού (Covid-19)
Δημοσιεύτηκε: Τρί Ιουν 02, 2020 9:14 am
Θεία Κοινωνία στην εποχή του Κορονοϊού (Covid-19)
Συντάκτης Γεώργιος Καραλής 01 Ιουν, 2020
Η έλευση στον κόσμο της πανδημίας του κορωνοϊού δημιούργησε μία μεγάλη σύγχυση η οποία άνοιξε πολλές θεολογικές συζητήσεις
οι οποίες περιστρέφεντο όχι πια στο αν ήταν σωστό να κλείσουν οι εκκλησίες (τώρα μισάνοιξαν) και να μην εορτασθή η Ανάστασις, (πέρασε το Πάσχα) αλλά κυρίως:
ο τρόπος της θείας κοινωνίας θα πρέπει να αλλαχθή προς αποφυγήν παρεξηγήσεως;
στην θεία κοινωνία μπορούν να μεταφερθούν μικρόβια;
Τελικά τι είναι αυτό που μεταλαμβάνουμε το σώμα και το αίμα του Χριστού πρίν την ανάσταση ή το σώμα και το αίμα Του μετά την ανάσταση το άφθαρτον και δοξασθέν;
Θα επιχειρηθεί σ᾽αυτό το κομμάτι μία σύντομος απάντηση, εκθέτοντας την ορθόδοξον διδασκαλία, με λίγα παραθέματα Πατέρων για να μη γίνει το κείμενο πολύ μεγάλο
Πρωτίστως θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι κατα την ορθόδοξον παράδοση ο Χριστός είναι παρών στην ευχαριστία όπως μάς λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. “Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου καὶ ἀπὸ θρόνου δόξης τῆς βασιλείας σου, καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ ἁγιάσαι ἡμᾶς, ὁ ἄνω τῷ Πατρὶ συγκαθήμενος καὶ ὧδε ἡμῖν ἀοράτως συνών· καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου Σώματός σου, καὶ τοῦ τιμίου Αἵματος, καὶ δι' ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ.» Η παρουσία του Χριστού είναι σημαντική, κατά πρώτον επειδή ο ίδιος είναι η πηγή των ακτίστων ενεργειών του Αγίου Πνεύματος, κατά δεύτερον γιατί το Πνεύμα δεν έρχεται προσωπικώς αλλά δια των ακτίστων ενεργειών Του που έχουν ως πηγή τον Χριστό[1] και τον αποκαλύπτουν και κατά τρίτον ο Χριστός είναι παρών με το σώμα Του και το αίμα Του το αναστάν και δοξασθέν, [2]γιατί αυτό το σώμα έχει τώρα επειδή απέβαλε τους δερμάτινους χιτώνες της φθοράς και του θανάτου. Δεν θα πρέπει να ξεχνιέται ότι ο χιτών είναι ένδυμα και όχι φύση και μπορεί να πεταχθεί. Μετά την ανάσταση έσχισε το παλαιό ένδυμα “απέβαλε όλα τα πάθη, την φθορά, την πείνα την δείψα τον ύπνο το κόπο και τα παρόμοια. Βέβαια έφαγε μετά την ανάσταση όχι γιατί πείνασε αλλά κατ᾽οικονομία βεβαιώνοντας την αλήθεια της αναστάσεως, ότι η ίδια είναι η σάρκα που έπαθε και αναστήθηκε. Κανένα από τα μέρη της φύσεως δεν απέβαλε, ούτε το σώμα[3] ούτε την ψυχή, αλλά κατέχει και το σώμα και την ψυχή λογική και νοερή, θελητική και ενεργητική και έτσι ανεχώρησε στους ουρανούς και έτσι κάθεται δεξιά του Πατρός, θέλοντας και ενεργώντας θεϊκά και ανθρώπινα την σωτηρία μας»[4]. Και είναι αυτός ο Χριστός ο οποίος λαμβάνει Άρτον εν τοις αγίοις αυτού και αχράντοις και αμωμητοις χερσί και δίνει στους ιερείς και στον λαό λέγοντας «λάβετε φάγετε τούτο εστί το σώμα μου...». κατά παρόμοιο τρόπο και το ποτήριον μετα το δείπνο λέγοντας: «Πίετε εξ αυτού πάντες τούτο εστί το αίμα μου...» όπως έκανε πριν την σταύρωση και ανάσταση τότε στον μυστικό δείπνο, αλλά όπως έκανε και μετά την ανάσταση τότε εις τους Εμμαούς οι οποίοι και τον ανεγνώρισαν εν τη κλάσει του Άρτου. Ότι δίνει ο Χριστός στον λαό Του είναι Χριστός, επομένως οι Πατέρες ισχυρίζονται ότι ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται - και όχι μετουσιώνονται- σε σώμα και αίμα Του γιατί απλούστατα το παίρνουμε εκ της χειρός αυτού και ότι παίρνουμε από τον Χριστό είναι Χριστός.[5] Αρχαία πίστη της Εκκλησίας που εκφράζει ο ιερός Χρυσόστομος και οι Πατέρες είναι ότι αν ο Χριστός δεν είναι παρών και δεν λαμβάνουμε εκ της χειρός Αυτού την ευχαριστία τότε δεν υπάρχει περίπτωση να θεωρηθεί ο άρτος και ο οίνος, σώμα και αίμα Χριστού. Αρκεί μόνο η εικών της μεταλήψεως εις την οποία ο Χριστός δίνει με την δεξιάν Αυτού εις τους μαθητάς του τον άρτον και τον οίνον για να μας πείσει υπέρ της ορθοδόξου πίστεως την οποίαν αρκετοί αιρετικοί δεν ασπάσθηκαν ποτέ. Ιδού γιατί οι αιρετικές συνάξεις πρέπει να αποφεύγοναι “ με όλες μας τις δυνάμεις λοιπόν ας φυλαγόμεθα να μην παίρνουμε μετάληψη από τους αιρετικούς ούτε να δίνουμε σε αυτούς.»[6] Ο θεσπέσιος Δαμασκηνός ισχυρίζεται: “Είναι σώμα και αίμα Χριστού που συντελεί στην συγκρότηση της ψυχής και του σώματός μας, χωρίς να ξοδεύεται, μήτε να φθείρεται, ούτε να αποβάλλεται ως άχρηστη ύλη -μη γένοιτο- αλλά υπάρχει για την ουσία και την συντήρησή μας, αμυντικό μέσον εναντίον κάθε βλάβης, καθαρτήρια δύναμη κάθε αμαυρώσεως – αν πάρει κίβδηλο χρυσάφι δια της κριτικής πυρώσεως καθαίρει -, για να μην κατακριθούμε στο μέλλον μαζί με τον κόσμο. Εξαφανίζει αρρώστειες και κάθε είδους προσβολές καθώς λέγει και ο Θείος Απόστολος: “Ει γαρ εαυτούς διεκρίνομεν, ουκ αν εκρινόμεθα. Κρινόμενοι δε υπό Κυρίου παιδευόμεθα ίνα μη συν τω κόσμω κατακριθώμεν”[7]. Και είναι αυτό ακριβώς που λέγει, ώστε αυτός που μετέχει αναξίως στο σώμα και το αίμα του Κυρίου ανάξια κρίμα εαυτῶ εσθίει και πίνει[8]. Με αυτό καθαριζόμενοι ενωνόμαστε με το σῶμα του Κυρίου και το Πνεύμα Του και γινόμεθα σώμα Χριστού”
Και ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς συνεχίζει: “Θ’ αντιληφθείς καλύτερα την υπεροχή της Κυριακής απέναντι στις άλλες εορτάσιμες ημέρες και από το εξής. Κάθε άλλη εορτάσιμη ημέρα το έτος φέρει μόνο μια φορά, ενώ την Κυριακή μας την επαναφέρει και ο κάθε μήνας μόνος του τέσσερις φορές· έτσι αυτή με την τόσο συχνή επάνοδο μάς καθιστά όλο το έτος της αληθινής αφέσεως, έτος ευπρόσδεκτο από τον Κύριο. Γι’ αυτό και ο Κύριος διδάσκοντάς μας να την εορτάζουμε εμπράκτως με το πέρασμα κάθε εβδομάδος ημερών, εμφανίσθηκε πρώτα στους μαθητάς σε οικία, ενώ απουσίαζε ο Θωμάς, και παρουσίασε τον εαυτό του ζωντανόν, τους πρόσφερε την ειρήνη και με το εμφύσημα εχάρισε τη χάρη του θείου Πνεύματος· ενέβαλε σ’ αυτούς θεία δύναμη να δένουν και να λύουν τις αμαρτίες και τους κατέστησε συμμετόχους της ουράνιας κυριαρχίας, λέγοντάς τους, «λάβετε άγιο Πνεύμα, αν συγχωρήσετε τις αμαρτίες κάποιων, τους συγχωρούνται, αν τις κρατήτε, κρατούνται».
Αυτήν λοιπόν τη δύναμη και χάρη παρέσχε ο Κύριος, εμφανισθείς κατά την ιδία την ημέρα της αναστάσεώς του, που πάντως ήταν Κυριακή· έπειτα παραλείποντας τις ενδιάμεσες ημέρες της εβδομάδος, κατά την ογδόη, δηλαδή την Κυριακή που έχομε σήμερα, έρχεται πάλι στην ίδια οικία, για να εγκαινιάση την πανήγυρή του και οδηγήσει τον διστακτικό Θωμά προς την πίστη· διότι κατά τον αγαπημένο ευαγγελιστή και μαθητή του Σωτήρος, «έπειτα από οκτώ ημέρες οι μαθηταί ήσαν πάλι μέσα και ανάμεσά τους ο Θωμάς· έρχεται ο Ιησούς, ενώ οι θύρες ήσαν κλειστές, εστάθηκε στη μέση τους και λέγει σ’ αυτούς, ειρήνη σ’ εσάς».
Βλέπετε ότι Κυριακή συνέβηκαν και η συνάθροιση των μαθητών του Χριστού και ο ερχομός του Κυρίου προς αυτούς; Διότι Κυριακή ήταν, όταν για πρώτη φορά ήλθε σε συνάθροισή τους, και μετά οκτώ ημέρες πάλι Κυριακή έρχεται σε σύναξή τους. Εκείνες τις συνάξεις εικονίζει διαρκώς η Εκκλησία του Χριστού με το να επιτελεί κυρίως κατά Κυριακή τις συνάξεις, όπου κι’ εμείς ευρισκόμαστε ανάμεσά σας και κηρύττομε δημοσία τα χρήσιμα για την σωτηρία και οδηγούμε προς την ευσέβεια και τον ευσεβή βίο.
Κανένας λοιπόν να μη απουσιάζει από αυτές τις ιερές και θεοπαράδοτες συνάξεις είτε από ραθυμία είτε από την συνεχή ασχολία με τα γήινα, ώστε να μη εγκαταλειφθεί δικαίως από τον Θεό και πάθει κάτι παρόμοιο με τον Θωμά που δεν ήλθε στην ώρα του· κι’ αν πνιγμένος από τις φροντίδες απουσιάσει μια φορά, να ανταποδώσει την επομένη, φέροντας τον εαυτό του στην Εκκλησία του Χριστού, για να μη μείνει αμείωτος, αφού, ενώ ασθένησε κατά την ψυχή στην απιστία με έργα και λόγια, δεν προσήλθε στο ιατρείο του Χριστού και δεν εδέχθηκε την ιερά ιατρεία, όπως ο θείος Θωμάς. Υπάρχουν πραγματικά, υπάρχουν όχι μόνο λογισμοί και λόγοι, αλλά και έργα και πράξεις πίστεως (διότι, λέγει, «δείξε μου την πίστι σου από τα έργα σου»), από τα οποία αν εκπέση κανείς τελείως απομακρυνόμενος από την Εκκλησία του Χριστού και επιδιδόμενος αποκλειστικώς στα μάταια, έχει την πίστη νεκρά, δηλαδή ανύπαρκτη, γινόμενος κι’ αυτός νεκρός διά της αμαρτίας.
Αλλ’ απορούν μερικοί, πώς με κλειστές θύρες εισήλθε ο Χριστός έχοντας σώμα; Διότι, όπως φαίνεται, δεν γνωρίζουν να συγκρίνουν τα πνευματικά με τα πνευματικά και να τα κατανοούν δι’ αλλήλων, όπως λέγει ο θείος απόστολος. Διότι, αν δεν έφθειρε τη μήτρα της Παρθένου που τον εγέννησε κατά σάρκα, αφού δεν την έθιξε κατά την γέννησή του αλλά διετήρησε σώα τα σημεία της παρθενίας, μ’ όλο που τότε έφερε παθητό και θνητό σώμα, τι το παράδοξο, αν τώρα, που απαθανάτισε το ανθρώπινο πρόσλημμα και έχει αθάνατο σώμα, εισήλθε από κλειστές θύρες; Αλλά επειδή πάντως είχε αθάνατο και απαθές σώμα, πώς λοιπόν είχε τις ουλές και τα τρυπήματα στα χέρια και την πλευρά; Διότι λέγει ο ευαγγελιστής ότι ο Κύριος είπε προς τον Θωμά· «φέρε εδώ τον δάκτυλό σου και ιδέ τα χέρια μου και φέρε το χέρι σου και βάλε το στην πλευρά μου· και να μη είσαι άπιστος, αλλά πιστός». Πώς είχε λοιπόν τις ουλές; Βέβαια θνητό και παθητό σώμα δεν θα μπορούσε να επιδείξη ουλές και τρυπήματα και παρ’ όλα αυτά να μένη σώο και υγιές· το δε απαθές και αθάνατο μπορεί και ουλές να δείξει και τρυπήματα, που έπαθε πρωτύτερα, σε όσους θέλει, και παρ’ όλα αυτά να μένη απαθές και αθάνατο.
Εμένα δε τούτο μου επιτρέπει ν’ αντιληφθώ και αυτό, ότι δηλαδή τις ουλές φέρουν ως αιώνιο στολίδι όσοι έπαθαν για τον Χριστό. Όπως δηλαδή οι φωταγωγοί των παραθύρων χωρίς να μειώνουν κατά τίποτε την ασφάλεια της οικοδομής, δεν αποτελούν ασχήμια αλλά στολίδι αναγκαιότατο στις οικίες,αφού στέλλουν μέσα το φως και προσφέρουν την προς τα έξω θέα των ενοίκων, κατά τον ίδιο τρόπο τα πάθη επί του σώματος γιά τον Χριστό και τα τρυπήματα από αυτά είναι γι’ αυτούς, που τα έχουν φωταγωγοί του ανεσπέρου φωτός και κατά τον καιρό της εκφάνσεως του φωτός εκείνου αυτοί αναγνωρίζονται μάλλον από το θείο κάλλος και την λαμπρότητα, αλλ’ όχι μόνο δεν φθείρονται από την απάθεια, αλλά μάλλον είναι πρόξενοι της αθανασίας.
Το δε σώμα του Χριστού που έχει μέσα του την πηγή του φωτός, εκλάμποντας από εκεί εφώτισε νοερώς τον διστάζοντα, ώστε ο Θωμάς να φωνάξει αμέσως με τελεία θεολόγηση, «ο Κύριός μου και ο Θεός». Ο δε Κύριος είπε προς αυτόν, «επειδή με είδες επίστευσες; μακάριοι αυτοί που επίστευσαν χωρίς να ιδούν», δεικνύοντας ότι οι αυτόπτες δεν έχουν περισσότερα δικαιώματα στη δόξα από εκείνους που οδηγούνται δι’ αυτών στην προς τον Κύριο πίστη. Αν δε δεν είπε ‘πιστεύοντες’ αλλά «πιστεύσαντες», το είπε με την θεία και προγνωστική δύναμι του γνωρίζοντος τα πάντα πριν από τη γένεσί τους, ότι τα εσόμενα είναι γεγονότα.
Κάτι που μόλις τώρα μου ήλθε στο νου, θα το ειπώ προς την αγάπη σας. Πραγματικά βλέπω ότι ο Θωμάς, όταν ήταν απών, έγινε άπιστος, όταν δε ήλθε μαζί με τους πιστεύοντας, δεν αστόχησε καθόλου στην πίστι. Γι’ αυτό έβαλα στο νου μου ότι, και ο αμαρτωλός άνθρωπος, μόνο αν αποφύγει την συναναστροφή με τους φαύλους και συναναστρέφεται τους δικαίους δεν θα αστοχήσει ποτέ στη δικαιοσύνη και στη γι’ αυτήν ψυχική σωτηρία. Κι’ αυτό νομίζω ότι υπαινίσσεται και ο ψαλμωδός προφήτης, όταν μακαρίζει τους παρεκκλίνοντας από την συμπαράσταση και συνοδοιπορία με τους διεφθαρμένους, και άλλος προφήτης όταν λέγει, να μη είσαι με πολλούς στην κακία, και ο παροιμιαστής, «στη συνάθροιση των αμαρτωλών θα γίνη πυρκαϊά, ενώ αυτός που συμπορεύεται με σοφούς θα είναι σοφός».
Επομένως, αδελφοί, ας συναθροιζώμαστε και ας επισκεπτόμαστε συχνά την Εκκλησία του Θεού· διότι κάθε πραγματικά ευλαβής παρευρίσκεται και παραμένει σ’ αυτήν χωρίς απουσίες. Και όταν ο καθένας σας έλθει σ’ αυτήν, ας παρατηρεί τους ευλαβέστερους, που μπορεί να τους διακρίνει και μόνο με τη θέα της παραστάσεως σε σιωπή και προσοχή. Ας παρατηρεί λοιπόν τους ευλαβέστερους και σεβόμενους τον Κύριο περισσότερο από τους άλλους, και πλησιάζοντας ας προσκολλάται σ’ αυτούς και ας συμπαραστέκεται στον Θεό μαζί με αυτούς. Κι αν εξέλθει από εδώ μετά την απόλαυση, σε ημέρα Κυριακή, σχολάζοντας από τα επίγεια έργα για τον Κύριο, του οποίου επώνυμος είναι αυτή, ας αναζητεί με επιμέλεια, μήπως κάποιος μιμούμενος τους Αποστόλους εκείνους μένει τον περισσότερο χρόνο κατάκλειστος, ποθώντας να επικοινωνήσει προς τον Κύριο διά της προσευχής και της ψαλμωδίας σε ησυχία, καθώς και διά της άλλης διαγωγής. Ας προσέλθει λοιπόν και αυτός σ’ εκείνον, ας εισέλθει στην οικία του με πίστη, σαν σε ουράνιο χώρο που έχει μέσα την αγιαστική δύναμι του Πνεύματος· ας παρακάθεται με τον ένοικο, ας παραμένει μαζί του, όσο μπορεί, και ας συνομιλεί μαζί του περί Θεού και θείων πραγμάτων, ερωτώντας, μαθαίνοντας με ταπείνωση κι επικαλούμενος την βοήθεια δι’ ευχής. Πράττοντας έτσι θα έλθη και προς αυτόν αοράτως – το γνωρίζω καλά – ο Χριστός και θα προσφέρει την ειρήνη μέσα στο λογικό της ψυχής, θ’ αυξήση την πίστη, θα δώσει μεγαλύτερη δύναμη στον στηριγμό και στον καιρό του θα τον κατατάξει μαζί με τους εκλεκτούς του στη βασιλεία των ουρανών.
Αυτήν είθε να επιτύχωμε όλοι εμείς, στο όνομα αυτού που τώρα απέθανε για μας και αναστήθηκε και ύστερα θα έλθει με δόξα, του βασιλέως των αιώνων Χριστού· διότι σ’ αυτόν πρέπει δόξα στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο».[9]
Επειδή εκτέθησαν τα βασικά στοιχεία της ορθοδόξου διδασκαλίας περί θείας κοινωνίας θα γίνει πιο εύκολη η προσπάθεια απάντησης των ερωτημάτων που απασχολούν, ως μη έπρεπε, την θεολογική σκέψη της εποχής.
Περί αλλαγής του τρόπου κοινωνίας: Ο τρόπος κοινωνίας δύνανται να αλλαχθή. Αυτό δεν είναι αίρεσις. Θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες οι πιστοί κοινωνούσαν των Τιμίων Δώρων με τον ίδιο τρόπο που κοινωνούν μέχρι σήμερα οι ιερείς, δηλαδή χωριστά το Σώμα και χωριστά το Αίμα από το ίδιο όμως Αγιο Ποτήριο. Απλωναν τα χέρια τους έπαιρναν μία μερίδα από το Σώμα και έτρωγαν, στη συνέχεια έπιαναν το Ποτήριο και κοινωνούσαν κατά τον τρόπο των ιερέων. Η κοινή λαβίδα καθιερώθηκε για πρακτικούς βασικά λόγους, εκ των οποίων δύο ήταν οι κυριότεροι: Πρώτον, είχε πλέον επικρατήσει ο νηπιοβαπτισμός κι επειδή τα νήπια δεν μπορούν από μόνα τους να λάβουν και να φάγουν, ούτε να λάβουν και πιουν, γι αυτό χρησιμοποιήθηκε η λαβίδα. Δεύτερον, οι μεγαλύτερης ηλικίας πιστοί λόγω γήρατος έτρεμαν τα χέρια τους και υπήρχε κίνδυνος να πέφτουν κατά γης τα Τίμια Δώρα, η κοινή λαβίδα και σ αυτή την περίπτωση προσφέρεται πρακτικώς. Εν κατακλείδι ο ἀρχαῖος τρόπος μεταλήψεως τῶν πιστῶν ἦταν αὐτὸς ποὺ τηρεῖται σήμερα ἀπὸ τοὺς Λειτουργούς· πρῶτα τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸ Δίσκο καὶ μετὰ τὸ Αἷμα ἀπὸ τὸ Ποτήριο. Ἡ λέξη λαβίδα δήλωνε τότε μεταφορικὰ τὴ «λαβίδα» τῶν ἱερατικῶν δακτύλων καὶ χεριῶν, μὲ τὰ ὁποῖα τὸ Ἅγιο Σῶμα εἰσαγόταν στὰ στόματα τῶν πιστῶν. Τὸ κοχλιάριο (κουταλάκι) χρησιμοποιήθηκε ἀργότερα τοπικὰ καὶ γενικεύθηκε τὸ 10ο αἰώνα, ἀλλάζοντας τὸν τρόπο Μεταλήψεως. Ἡ ὀνομασία ὅμως τῆς λαβίδας ἔμεινε στὸ κουταλάκι. Συμβολίζει τὴ λαβίδα τῶν Σεραφεὶμ ποὺ εἶδε στὸ ὄραμά του ὁ Ἡσαΐας. Μπορεί λοιπόν κανείς να ισχυρισθεί ότι αν κάποια στιγμή στο μέλλον ενδεχομένως η Εκκλησία αποφασίσει διαφορετικά τον τρόπο της μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας, αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως έγερση δογματικού ζητήματος παρ᾽ότι η σημερινή παράδοση ισχύει επί δέκα τρεις αιώνες. Για λόγους οικονομίας παρομοίους με αυτούς που αναφέραμε η εκκλησία δύναται να αλλάξει τον τρόπο κοινωνίας. Βέβαια σήμερα, στην εποχή του κορωνοϊού, που αμφισβητείται από τους πιστούς και δυστυχώς από πολλούς θεολόγους η χριστιανική πίστη η αλλαγή τρόπου κοινωνίας θα εγείρει όχι μόνο πολλές αντιδράσεις αλλά θα δώσει επιχειρήματα σε αθέους και απίστους να βροντοφωνάξουν ότι στην σημερινή εποχή η επιστημονική γνώση είναι αυτή που μετράει και η χριστιανική πίστη κατά πρώτον θα πρέπει να προσαρμόζεται με τα επιστημονικά δεδομένα[10] και κατά δεύτερον μετατρέπεται σ᾽έναν ωραίο μύθο που τον λέμε στα παιδιά πριν πάνε να κοιμηθούν, αλλά στην πραγματικότητα κανένας δεν πιστεύει πλέον.
Περι του αν στην θεία κοινωνία μεταφέρονται μικρόβια. Μετά από αυτά που εκτέθηκαν από τους Πατέρας για την παρουσία του Χριστού στην ευχαριστία και την πρόσληψη του Άρτου και του Οίνου εκ της χειρός Αυτού, αυτήν την χείρα δηλαδή που θεράπευσε αρρώστους και ήπλωσε εις τον σταυρόν εν μέσω της γής που είναι ο Γολγοθάς όπου ο Κύριος ηργάσατο δικαιοσύνη, θα είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι η χείρ του Κυρίου μεταφέρει μικρόβια και όχι άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον και αγιασμόν και φωτισμόν και ρώμη και ίασιν και υγείαν ψυχής τε και σώματος. Το φάρμακον της αθανασίας που είναι η θεία ευχαριστία δεν μπορεί να δημιουργεί ως παρενέργεια μεταφορά μικροβίων και πλήθος ασθενειών και όποιος το πιστεύει το καλύτερο που έχει να κάνει, για την σωτηρία του, είναι να απέχει των Αχράντων και ζωοποιών του Χριστού μυστηρίων. Εδώ η Εκκλησία θα πρέπει να προετοιμάζει τους πιστούς. Όποιος διαβάζει τους Πατέρες δεν έχει κανένα ενδοιασμό, αλλά δυστυχώς στην σημερινή εποχή η γνώση της θεολογίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη και οι Πατέρες μένουν ακατάληπτοι από το πλήθος των πιστών.
- Περί του σώματος που κοινωνούμε. Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότεροι θεολόγοι ισχυρίζονται ότι το σώμα του Χριστού που κοινωνούμε δεν είναι το αναστάν και δοξασθέν αλλά αυτό προ της αναστάσεως το θνητό και φθαρτόν. Είναι δηλαδή σαν να πιστεύουν οι σημερινοί χριστιανοί ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο σώματα στον Χριστό. Ένα ντυμένο με τους δερμάτινους χιτώνες δηλαδή τα αδιάβλητα πάθη τα οποία ο Χριστός δεν μπόρεσε να αποβάλλει οριστικώς και αμετακλήτως από την φύση μας κι᾽ ένα άλλο που κάθεται εκ δεξιών του Πατρός και δεν κατεβαίνει από εκεί ότι και να γίνει! Κατά συνέπεια, επειδή δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν δύο σώματα στον Χριστό, τότε προκύπτει ως άμεση συνέπεια – πάντοτε κατ᾽αυτούς που ισχυρίζονται ότι κοινωνούμε το φθαρτό σώμα του Κυρίου το πρό της αναστάσεως - ότι στην θεία Ευχαριστία δεν υπάρχει παρουσία Χριστού, ο Χριστός κάθεται εκ δεξιών του Πατρός και δεν μετατοπίζεται από εκεί ότι και αν συμβεί, στέλνει σαν αντικαταστάτη Του την υπόσταση του αγίου Πνεύματος η οποία μετουσιώνει τα τίμια δώρα σε αίμα και σώμα Χριστού, φθαρτόν βεβαίως αλλά για να μας αφθαρτοποιήσει.[11] Κατ᾽ αυτή την αντίληψη ο επίσκοπος αν ψάλλει ορθώς τα ευαγγελικά λόγια “λάβατε φάγετε..» και «πίετε εξ᾽αυτού πάντες...», τότε με μαγικό τρόπο όλα τα ψωμιά και τα κρασιά θα γίνουν σώμα και αίμα Χριστου θα μετουσιωθούν, δηλαδή ενώ η μορφή θα παραμείνει αυτή του άρτου και του οινου η ουσία θα μεταβληθεί σε σώμα και αίμα. Και βέβαια θα μετουσιωθούν σε σώμα και αίμα του Χριστού φθαρτόν με αδιάβλητα πάθη. Βέβαια όλες αυτές οι αιρέσεις δεν διατυπώθηκαν για πρώτη φορά στη εποχή του κορωνοϊού. Οι Λατίνοι ισχυρίζονταν παλαιόθεν τα ίδια αλλά όχι μόνο αυτοί. Ο ιστορικός Στεφανίδης στην εκκλησιαστική ιστορία στην σελίδα 427 αναφέρει: "Ο μοναχός Συκιλίδης εξήγαγε εσφαλμένα συμπεράσματα εκ της αντιλήψεως της θειας ευχααριστίας ως θυσίας., ... Ο Συκιδίτης εξήγαγε το συμπέρασμα ότι η θεία ευχαριστία (ο άρτος και ο οίνος) αναπαριστῶσα την επί του σταυρού θυσίαν, μεταβάλλεται σε σώμα του Χριστού, το άψυχον και φθαρτόν. Επομένως αυτό μεταλαμβάνομεν. Αν ήτο άφθαρτον, θα ήτο αόρατον, ασύλληπτον και δεν θα ετεμαχίζετο δια των οδόντων. Εύρεν οπαδούς. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο Γ´, ο Άγγελος και οι περισσότεροι επίσκοποι ήσαν κατά της διδασκαλίας ταύτης. Σύνοδος κατεδίκασεν τον Συκιδίτην και τους οπαδούς αυτού. (1199) Εστηρίχθησαν εις γνώμας των Πατέρων της Εκκλησίας (Νύσσης, Γρηγορίου, Κυρίλλου και Χρυσοστόμου). Η Εκκλησίας ως γνωστόν την θεία ευχαριστίαν δεν την σχετίζει με το νεκρόν εν τάφω σώμα του Χριστού, αλλά με το αθάνανο και δοξασθέν.
Στην σημερινή εποχή πολλοί ακόμη παρ᾽ότι την καταδίκη του 1199 ισχυρίζονται εσφαλμένα ότι κοινωνούμε το πριν της αναστάσεως σώμα και αίμα του Χριστού δείχνοντας ότι αγνοούν όλη την πατερική χριστολογία. Για να αποδείξουν όμως ότι είναι πατερικοί επιδεικνύουν ένα κέμενο, κατ᾽αυτούς πατερικό το οποίο αναφέρει:
“ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ. Περὶ τοῦ ἀχράντου σώματος, οὗ μεταλαμβάνομεν.
αʹ. Τὸ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν σώματος οὗ μεταλαμβάνομεν, ἀδελφοὶ, αὐτό
ἐστι τὸ σῶμα, ὃ ἐκ τῆς ἡμετέρας οὐσίας ἀνέλαβεν, ὃ ἐκ τῆς ἀχράντου καὶ Θεοτόκου
προσείληφεν· οὐ γὰρ δύο σώματα δώσωμεν τῷ Χριστῷ· ἓν γάρ ἐστιν αὐτοῦ τὸ σῶμα, καὶ
μίαν θυσίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἀνήνεγκε τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. Εἰ γὰρ καὶ πολλάκις τὴν μυστικὴν
ἀναίμακτον θυσίαν ἐπιτελοῦμεν, διὰ τὸ ἐν παντὶ τόπῳ καὶ χρόνῳ πάντα πιστὸν
μεταλαμβάνειν τοῦ θείου σώματός τε καὶ αἵματος· ἀλλ' ἡ αὐτὴ θυσία ἐστί· τὸ γὰρ αὐτὸ
σῶμα προσφέρομεν, τὸν αὐτὸν ἀμνὸν τοῦ Θεοῦ τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.
Ἐπεὶ εἰ ἄλλο ἦν ἐκεῖνο, καὶ ἄλλο τοῦτο, πολλαὶ θυσίαι, καὶ οὐ μία, προσηνέχθησαν ὑπὲρ
ἡμῶν, ὡς διαφόρως ὁ θεῖος ἀπόστολος εἴρηκεν ἐν τῇ πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῇ·
«Τοιοῦτος γὰρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεὺς, ὅσιος, ἄκακος, ἀμίαντος, κεχωρισμένος ἀπὸ τῶν
ἁμαρτωλῶν, καὶ ὑψηλότερος τῶν οὐρανῶν γενόμενος· ὃς οὐκ ἔχει καθ' ἡμέραν
ἀνάγκην ὥσπερ οἱ ἀρχιερεῖς, πρότερον ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἁμαρτιῶν θυσίας ἀναφέρειν,
ἔπειτα τῶν τοῦ λαοῦ. Τοῦτο γὰρ ἐποίησεν ἐφάπαξ, ἑαυτὸν ἀνενέγκας.» Καὶ μεθ' ἕτερα·
«Χριστὸς δὲ παραγενόμενος ἀρχιερεὺς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν διὰ τῆς μείζονος καὶ
τελειοτέρας σκηνῆς, οὐ χειροποιήτου, τουτέστιν, οὐ ταύτης τῆς κτίσεως, οὐδὲ δι'
αἵματος τράγων καὶ μόσχων, διὰ δὲ τοῦ ἰδίου αἵματος εἰσῆλθεν ἐφάπαξ εἰς τὰ ἅγια,
αἰωνίαν λύτρωσιν εὑράμενος.» Καὶ μετ' ὀλίγα· «Οὐ γὰρ εἰς χειροποίητα ἅγια εἰσῆλθεν ὁ
Χριστὸς ἀντίτυπα τῶν ἀληθινῶν, ἀλλ' εἰς αὐτὸν τὸν οὐρανὸν, νῦν ἐμφανισθῆναι τῷ
προσώπῳ τοῦ Θεοῦ ὑπὲρ ἡμῶν· οὐδ' ἵνα πολλάκις προσφέρῃ ἑαυτὸν, ὥσπερ ὁ ἀρχιερεὺς
εἰσέρχεται εἰς τὰ ἅγια κατ' ἐνιαυτὸν ἐν αἵματι ἀλλοτρίῳ· ἐπεὶ ἔδει αὐτὸν πολλάκις
παθεῖν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου.
Νῦν δὲ ἅπαξ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, εἰς ἀθέτησιν ἁμαρτίας, διὰ τῆς θυσίας
αὐτοῦ πεφανέρωται· καὶ καθόσον ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετὰ δὲ
τοῦτο κρίσις, οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς ἅπαξ προσενεχθεὶς τὸ πολλῶν ἀνενεγκεῖν ἁμαρτίας,
ἐκ δευτέρου χωρὶς ἁμαρτίας ὀφθήσεται τοῖς αὐτὸν ἀπεκδεχομένοις εἰς σωτηρίαν.» Καὶ
αὖθις· «Καὶ πᾶς μὲν ἀρχιερεὺς ἕστηκε καθ' ἡμέραν λειτουργῶν, καὶ τὰς αὐτὰς πολλάκις
προσφέρων θυσίας, αἵτινες οὐδέποτε δύνανται περιελεῖν ἁμαρτίας. Οὗτος δὲ μίαν ὑπὲρ
ἁμαρτιῶν προσενέγκας θυσίαν, εἰς τὸ διηνεκὲς ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς, τὸ λοιπὸν
ἐκδεχόμενος, ἕως τεθῶσιν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν αὐτοῦ· μιᾷ γὰρ
προσφορᾷ τετελείωκεν εἰς τὸ διηνε κὲς τοὺς ἁγιαζομένους. Μαρτυρεῖ δὲ ἡμῖν τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον.[12] Μετὰ γὰρ τὸ προειρηκέναι· αὕτη ἡ διαθήκη, ἣν διαθήσομαι πρὸς
αὐτοὺς μετὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας, λέγει Κύριος, διδοὺς νόμους μου ἐπὶ καρδίας αὐτῶν,
καὶ ἐπὶ τῶν διανοιῶν αὐτῶν ἐπιγράψω αὐτοὺς, καὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν καὶ τῶν
ἀνομιῶν αὐτῶν οὐ μὴ μνησθῶ ἔτι. Ὅπου δὲ ἄφεσις τούτων, οὐκέτι προσφορὰ περὶ
ἁμαρτίας.»
βʹ. Ὥσπερ οὖν τὸ ἐκ γυναικὸς βρέφος γεννώμενον τέλειός ἐστιν ἄνθρωπος·
ἐσθίον δὲ καὶ πίνον αὐξάνει μὲν, καὶ οὐχ ἕτερον προσλαμβάνεται σῶμα, καὶ οὐ δύο ἢ
πολλὰ αὐτοῦ λέγομεν σώματα, ἀλλ' ἓν, τὸ γεννώμενον ἐκ μητρὸς, καὶ ἡ φύσις τὴν
αὔξησιν διὰ τῆς φυσικῆς οἰκονομίας ἐργάζεται· οὕτω καὶ νῦν ἐπειδὴ κεφαλὴ ἡμῶν ἐστιν
ὁ Χριστὸς, καὶ γεγόναμεν αὐτοῦ σύσσωμοι, καὶ σῶμα αὐτοῦ ἐσμεν ἀεὶ αὐξανόμενον. [13]
2
Γεγόναμεν δὲ αὐτοῦ σύσσωμοι τῇ μετοχῇ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ καὶ τοῦ αἵματος
αὐτοῦ· «Λαβὼν γὰρ ἄρτον καὶ ποτήριον ἐξ οἴνου καὶ ὕδατος, ηὐχαρίστησε καὶ ηὐλόγησε,
καὶ εἶπε· Τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα.» Καὶ ἀντὶ τῆς φυσικῆς οἰκονομίας, ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος
σὺν ὕδατι διὰ τοῦ λόγου αὐτοῦ γέγονε σῶμα καὶ αἷμα αὐτοῦ. Ὥσπερ ἦν τὸ σῶμα αὐτοῦ
πρὸ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως φθαρτὸν, κλώμενον, ἐσθιόμενον καὶ πινόμενον,
ἀδιάφθορον μέντοι· ἐπεὶ τίνος ἕνεκεν οὐ μετὰ τὴν ἀνάστασιν τοῦτο πεποίηκεν,[14] ἀλλὰ
πρὸ τῆς ἀναστάσεως; Ὅτι τὸ διὰ τῆς ἀναστάσεως ἄφθαρτον σῶμα οὐ κλᾶται, οὔτε
ἐσθίεται, οὔτε πίνεται· οὔτε αἷμα τὸ ἄφθαρτον κέκτηται σῶμα, ἀλλ' οὔτε σὰρξ ἂν
δικαίως ὀνομάζοιτο, καθώς φησιν ὁ τῆς θεολογίας ἐπώνυμος Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς
βάπτισμα λόγῳ· «Πίστευε Χριστὸν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ ἥξειν πάλιν μετὰ τῆς ἐνδόξου
αὐτοῦ παρουσίας κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς· οὐκέτι μὲν σάρκα, οὐκ ἀσώματον δὲ, οἷς
οἶδεν αὐτὸς λόγους, θεοειδεστέρου σώματος, ἵνα καὶ ὀφθῇ ὑπὸ τῶν ἐκκεντησάντων, καὶ
μείνῃ Θεὸς ἔξω παχύτητος.» Καὶ τοῦτο τοίνυν ὃ μεταλαμβάνομεν σῶμα καὶ αἷμα τοῦ
Θεοῦ ἡμῶν φθαρτόν ἐστι, κλώμενον καὶ ἐκχεόμενον, ἐσθιόμενον, καὶ πινόμενον· καὶ
ὥσπερ ἡ ἔπαυξις τοῦ ἡμετέρου σώματος, πᾶσαν πληροῖ φυσικὴν οἰκονομίαν τῆς ἐξ
ἀρχῆς συστάσεως τοῦ σώματος ἡμῶν· οὕτω καὶ ἡ τελετὴ τῶν ἁγίων μυστηρίων πᾶσαν
πληροῖ τὴν πνευματικὴν καὶ ὑπερφυῆ οἰκονομίαν τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου σαρκώσεως.
γʹ. Ἐφ' ἡμῶν γὰρ ἡ σπορὰ τοῦ Πατρὸς ἀρχή τίς ἐστι τῆς τοῦ σώματος τοῦ
βρέφους συστάσεως· χορηγεῖται δὲ τροφὴ ἐκ τῶν τῆς μητρὸς αἱμάτων καὶ γίνεται
μεταβολὴ τοῦ ὑποκειμένου ὑλικοῦ εἰς ὀργανικὸν σῶμα, κατὰ τὴν δοθεῖσαν τῇ φύσει
δύναμιν παρὰ τοῦ ∆ημιουργοῦ τῆς φύσεως ἡμῶν καὶ δυνάμεως, καὶ οὕτω σὰρξ καὶ αἷμα,
καὶ ὀστέα, καὶ τὰ λοιπὰ τῶν μελῶν συνίσταται δι' ἑλκτικῆς καὶ καθεκτικῆς καὶ
ἀλλοιωτικῆς, ἤτοι θρεπτικῆς δυνάμεως· ὁμοίως καὶ ἡ διὰ τῆς βρώσεως τοῦ σώματος
προσθήκη, διὰ τῆς θρεπτικῆς ἤτοι ἑλκτικῆς, καὶ καθεκτικῆς, καὶ ἀλλοιωτικῆς δυνάμεως
τὴν αὔξησιν ποιεῖται τοῦ σώματος. Ἔδει οὖν καὶ ἐν τῇ ἐπαυξήσει τοῦ Κυριακοῦ σώματος
θεωρῆσαι πᾶσαν τὴν θείαν οἰκονομίαν τῆς αὐτοῦ σαρκώσεως, καὶ σταυρώσεως, καὶ
ταφῆς, καὶ ἀναστάσεως, καὶ ἀφθαρσίας. Οὐ γὰρ ἐξ ἀρχῆς τὸ τοῦ Κυρίου σῶμα ἄφθαρτον
γέγονεν, ἀλλὰ φθαρτὸν καὶ παθητὸν ἕως τῆς ἀναστάσεως, μετὰ δὲ τὴν ταφὴν γέγονεν
ἄφθαρτον, διὰ τῆς θείας δυνάμεως ἀναστῆσαν ἐκ νεκρῶν καὶ συναφθαρτίσαν ἡμᾶς.[15]
δʹ. Πῶς οὖν γέγονεν; Ἐκεῖ ἦν ἡ ἁγία Παρθένος ἡ τράπεζα, ἔχουσα τὴν ὕλην τοῦ
σώματος· εἶτα κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὴν Πνεῦμα ἅγιον ἐπῆλθεν ἐπ' αὐτήν. Τότε ἡ
δύναμις τοῦ Ὑψίστου αὐτῇ ἐπεσκίασεν, ὁ θεῖος Λόγος, ἡ θεία ὑπόστασις, καὶ
προσελάβετο ἐξ αὐτῆς σάρκα· καὶ ὧδε κεῖται, ὡς ἐν γαστρὶ τῆς Παρθένου, ἐν τῇ τραπέζῃ
τῇ μυστικῇ, ὕλη ὁ ἄρτος καὶ τὸ ἐξ οἴνου καὶ ὕδατος κρᾶμα. Καὶ γὰρ ἡ μήτηρ ἐκ τούτων
ἐτρέφετο, καὶ τῷ βρέφει ἐχορήγει τὴν τοῦ σώματος ὕλην. Φησὶν ὁ ἱερεὺς, ὡς ὁ ἄγγελος,
«Ἵνα ἐπιφοιτῆσαν Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἁγιάσῃ καὶ ποιήσῃ, τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον σῶμα
ἅγιον Χριστοῦ, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο αἷμα τίμιον Χριστοῦ·» καὶ οὐ διὰ φυσικῆς
οἰκονομίας, ἀλλ' ὑπερφυοῦς γίνεται εἰς ἐπαύξησιν τοῦ Κυριακοῦ σώματος καὶ αἵματος
ἓν σῶμα, καὶ οὐ δύο. εʹ. Εἶτα ὑψοῦται ἐν ταῖς χερσὶ τοῦ ἱερέως ὡς ἐπὶ σταυροῦ, καὶ
διαδίδοται κλώμενον, καὶ οὕτως ἐν ἡμῖν θάπτεται, καὶ συναφθαρτίζει ἡμᾶς.[16] Τοῦτο γάρ
ἐστι τὸ πέρας τῆς οἰκονομίας. Οὐ διαφθείρεται ἐν ἡμῖν, ὡς οὐ διεφθάρη τὸ τοῦ Κυρίου
σῶμα ἐν τῷ τάφῳ. Ἕως δὲ τῆς ἡμῶν μεταλήψεως πάντα τῆς φθορᾶς ὑπομένει. Καὶ
κλᾶται ὑφ' ἡμῶν τιμίως καὶ πιστῶς, καὶ ὑπὸ ἀνόμων χειρῶν πολλάκις ἀτιμάζεταί τε καὶ
ῥίπτεται, καὶ ὑπὸ μυῶν καὶ σκωλήκων· ἀλλ' οὐ διαφθείρεται, οὐδὲ χωρεῖ εἰς τὸ μὴ εἶναι.
Συνάγεται γὰρ ἀοράτως εἰς ἓν σῶμα. Καὶ γὰρ καὶ ὁ Κύριος περιετμήθη, καὶ ἐπὶ σταυροῦ
3
ἐκ τῶν ποδῶν καὶ χειρῶν καὶ τῆς πλευρᾶς αἷμα ἐξέχεεν, ἀλλ' εἰς ἓν καὶ ταυτὸν
συνήχθη· ἀνέστη γὰρ ὅλον τὸ σῶμα ὁλόκληρον. Ἔφη ὁ Χριστός· «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν
ἐμὴν ἀνάμνησιν. Ὁσάκις γὰρ ἐσθίετε τὸν ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνετε,
τὸν θάνατον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καταγγέλλετε.» Θανάτου δὲ μνήμη φθορά ἐστι.
Φθορὰ γὰρ θάνατος, ἀλλ' οὐ διαφθορά .... Εὑρέθη δὲ τοῦτο τὸ κεφάλαιον εἰς χαρτίον
παλαιότατον, κατεφθαρμένον, ἐξ ἰδιοχείρου αὐτοῦ ἐσχεδιασμένον γράμμασι κατὰ
σίγγλον (εδιτ. κατασιγήλοις)· ὡς ἦν δὲ δυνατὸν, τὰ σωζόμενα ἀνελέγησαν, εἰ καὶ
ἀτελῶς, ἵνα μὴ πάντη ἀπόλωνται.»
Δυστυχῶς, τὸ κείμενο αὐτὸ που ορισμένοι το αποδίδουν στον Δαμασκηνό δεν εἶναι ούτε κάν ἀμφιβαλλόμενο, εἶναι νόθο και βέβαια ο θεσπέσιος Ιωάννης δεν έχει καμμία σχέση με τα γραφόμενα. Βρίσκεται στο Migne (PG 95,401-404) Αν θελήσουμε να το εξετάσουμε πέραν των γλωσσικών ασαφειών που δεν υπάρχουν στα γνήσια κείμενα του Δαμασκηνού θα παρατηρήσουμε ότι:
“Πρὶν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ κειμένου ἀναγράφεται: " ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ... Περὶ τοῦ ἀχράντου σώματος ...". Ποιός, ὃμως εἶναι ὁ "ΑΥΤΟΣ"; Η λογική λέει ο ἴδιος, βέβαια, μὲ τὸν συντάκτη τοῦ προηγούμενου κειμένου (PG 95, 401 - 404). Ἔτσι λοιπόν, μὲ ἔκπληξη βλέπει κανείς, ὅτι το προηγούμενο κείμενο επιγράφεται ὡς : " ΕΠΙΣΤΟΛΗ τοῦ ἁγιωτάτου Πέτρου τοῦ Μανσούρ πρὸς Ζαχαρίαν ἐπίσκοπον Δοάρων".
Ποιὸς εἶναι λοιπὸν αὐτὸς ο μυστηριώδης Πέτρος, καὶ πῶς βρέθηκαν τὰ δύο παραπάνω ἔργα του στὸν τόμο 95 τῆς Πατρολογίας; καὶ ἀκόμα, ποιὸς διέσωσε τὸ περίφημο "χαρτάκι", ἵνα "μὴ πάντῃ ἀπόλωνται" τὰ γραφόμενα;
Σύμφωνα μὲ τὸ πολύ τεκμηριωμένο Dictionary of Greek and Roman biography and mythology ὁ ἐν λόγῳ Πέτρος εἶναι πρόσωπο ἄγνωστο. Πιθανόν νὰ πρόκειται γιὰ τὸν Πέτρο τὸν Μαϊουμᾶ, σὲ καμμία περίπτωση ὃμως γιὰ τὸν θεσπέσιο Δαμασκηνό. Πῶς θὰ μποροῦσε, ἄλλωστε, ὁλόκληρος Δαμασκηνός νὰ γράψει τέτοιες φρικαλεότητες γιὰ τὸ Χριστό, κορυφαία τῶν ὁποίων εἶναι ὃτι τὸ Σῶμα Του μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του ... δὲν εἶχε κἄν αἷμα !!!
Ἀλοίμονο! Αὐτὸς, ποὺ ἐμφανίσθηκε μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του στους Μαθητὲς καὶ εἶπε: "... ἴδετε τὰς χεῖρας μου καὶ τοὺς πόδας μου, ὅτι αὐτὸς ἐγὼ εἰμί· ψηλαφήσατέ με καὶ ἴδετε, ὅτι πνεῦμα σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει καθὼς ἐμὲ θεωρεῖτε ἔχοντα" (Λουκ. 24, 36-43 <& στ΄ ἑωθ.>), ὕστερα δὲ ἔφαγε καὶ μαζὶ τους, Αὐτὸς λοπόν, νὰ φέρεται τάχα ὅτι ἔχει σάρκα, ὄχι ὅμως καὶ αἷμα!”[17]
Εν κατακλείδι η Εκκλησία θα πρέπει να βρεί την θεολογική της φωνή, αυτήν της πατερικής ακρίβειας αν θέλει ν᾽απαντήσει στα καίρια θεολογικά ερωτήματα και να πείσει τον μοντέρνο άνθρωπο που βασανίζεται βάναυσα μακριά από τον Θεό ζητώντας την σιγουριά πίσω από μία επιστημονική γνώση, ασταθή και αμφίβολη. Θα πρέπει η Εκκλησία να βγεί προς τον κάθε άρρωστο και πονεμένο άνθρωπο όσο και αν φαίνεται επικίνδυνο αυτό. Να ματώσει τις φωνητικές της χορδές θυμίζοντας ότι ο Χριστός είναι πάντα παρών μαζί με όλους αυτούς που τον πιστεύουν. Είμεθα εδώ αδελφοί, σκεπτόμεθα τον συνάθρωπο, προσευχόμεθα όλοι μαζί γι᾽αυτον, προσφέρουμε τις ευχαριστίες στον Κύριον για την σωτηρία που έφερε στο γένος των ανθρώπων. Τίποτε δεν μπορεί να κόψει το νήμα με τον Χριστό. Ασπαζόμεθα την χείρα Του και λαμβάνουμε εκ της δεξιάς Αυτού την ευχαριστία, αυτήν την χείρα που θεράπευσε τον λεπρό και την ήπλωσε στον σταυρό εκεί στο μέσον της γής που είναι ο Γολγοθάς όπου ο Κύριος ηργάσατο δικαιοσύνη. Ας είμεθα κι᾽εμείς μαζί Του χωρίς φόβο, ας είμεθα, ενώ μπροστά και πίσω μας οι δρόμοι αδειάζουν και τα πάντα πεθαίνουν. Η πίστη στον Χριστό, είναι σταυρός, μας οδηγεί στον σταυρό. Είναι θα έλεγα ένα αιώνιο εμβόλιο και νίκη στον υπάρχοντα πονο, νίκη στον θάνατο.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ΠΗΓΕΣ:
1 Δεν θα πρέπει να ξεχνιέται το γεγονός ότι οι άκτιστες ενέργειες είναι κοινές των τριών προσώπων της Παναγίας Τριάδος και ότι δεν υπάρχουν προσωπικές άκτιστες ενέργειες
2 Ο Χριστός είναι παρών και ο κάθε πιστός τον βλέπει ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται. Αν βρίσκεται εις το στάδιον της καθάρσεως και του φωτισμού τον βλέπει μέσω των προσευχών, αν βρίσκεται εις το στάδιον της θεώσεως τον βλέπει όπως τον είδαν οι Απόστολοι και ο Παύλος μετά την Ανάσταση.
3 Κατά τον Δαμασκηνό το σώμα του Χριστού δεν απεβληθη, άραγε ας διερωτηθεί κανείς αν μπορεί ποτέ να υπάρξει σώμα άνευ αίματος
4 Ιωάννης Δαμασκηνός . Έκδοσις Ακριβής ορθοδόξου πίστεως 74 Εκδόσεις Πουρνάρα Θεσσαλονίκης σελίδα 328
5 Αλλού ο ιερός Χρυσόστομος ισχυρίζεται: “σαν έρθει η στιγμή της θείας Κοινωνίας και πρόκειται να πλησιάσεις την αγία Τράπεζα, πίστευε ακλόνητα πως εκεί είναι παρών ο Χριστός, ο Βασιλιάς των όλων. Όταν δεις τον ιερέα να σου προσφέρει το σώμα και το αίμα του Κυρίου, μη νομίσεις ότι ο ιερέας το κάνει αυτό, αλλά πίστευε ότι το χέρι που απλώνεται είναι του Χριστού».
6 Ιωάννης Δαμασκηνός . Έκδοσις Ακριβής ορθοδόξου πίστεως 86 Εκδόσεις Πουρνάρα Θεσσαλονίκης σελίδα 375
7 Α Κορινθίους 11,31
8 Α Κορινθίους 11,29. Ας προσέχουμε αδελφοί για να μην κατακριθώμεν με την απιστία μας και την έλλειψη μετανοίας. Γι᾽αυτό σήμερα υπάρχουν τόσοι ασθενείς γιατί τρώνε και πίνουν αναξίως το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και δεν βρίσκονται ούτε στο στάδιον της καθάρσεως, ούτε του φωτισμού, ούτε της θεώσεως.
9 Ομιλία XVII.
10 Καθαρή επέμβαση της επιστήμης στα χωράφια που δεν της ανήκουν
11 Ίσως επειδή θάβεται φθαρτόν μέσα μας δεν φθείρεται, όπως ακριβώς δεν εφθάρει το Σώμα του Χριστού στον τάφο μετά ίσως να ανασταίνεται μέσα μας άφθαρτον, δεν ξέρουμε όμως μετά πόσας ημέρας
12 Κι᾽εδώ ο συγγραφεύς ξεχνάει να πεί ότι ο Χριστός δεν κάθεται εκ δεξιών του Πατρός, μόνον. Το ευαγγέλιον του Ματθαίου τελειώνει: “ιδού εγώ μεθ᾽ημών ειμί πάσας τας ημέρας εως της συντελείας του αιώνος». Το άγιον Πνεύμα δεν αποστέλλεται ως πρόσωπον προς αντικατάσταση του Χριστού αλλά μιλάμε για αποστολή των ακτίστων ενεργειών Του οι οποίες αποκαλύπτουν τον Χριστό, ανοίγουν τα μάτια των πιστών για να δούν τον Χριστό, γι᾽αυτό ο Χριστός είναι παρών και πάντοτε μαζί με τους μαθητές του, έως της συντελείας του αιώνος.
13 Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).
Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
14 Ο συγγραφέας φαίνεται σαν να μη διάβασε ποτέ για την εμφάνιση του Χριστού στους μαθητάς Του, μετά την Ανάσταση, ούτε βέβαια το ευαγγέλιον προς Εμμαούς, όπου ανεγνωρίσθη εν τη κλασει του Άρτου, ούτε βέβαια πιστεύει στην ζωντανή παρουσία του αναστάντος Χριστού σε κάθε ευχαριστιακή σύναξη .
15 Πώς θα μας κάνει αφθάρτους από την στιγμή που κατά την κοινωνία μας δίνει να φάμε φθαρτό σώμα, επομένως δαπανώμενον και φθειρόμενο. Ο Δαμασκηνός μας λέει αντίθετα πράγματα στην ακριβή έκδοσι της ορθοδόξου πίστεως
16 Πώς αφού είναι φθαρτόν, μήπως μετατρέπεται μέσα μας όταν θάβεται σε άφθαρτον;
17 Ευχαριστώ θερμότατα τον αδελφικό φίλο και συνεργάτη κύριον Ηλία Πετρόπουλο για την πολύτιμη συμβολή του ως προς το θέμα του ψευδοδαμασκηνού.
Συντάκτης Γεώργιος Καραλής 01 Ιουν, 2020
Η έλευση στον κόσμο της πανδημίας του κορωνοϊού δημιούργησε μία μεγάλη σύγχυση η οποία άνοιξε πολλές θεολογικές συζητήσεις
οι οποίες περιστρέφεντο όχι πια στο αν ήταν σωστό να κλείσουν οι εκκλησίες (τώρα μισάνοιξαν) και να μην εορτασθή η Ανάστασις, (πέρασε το Πάσχα) αλλά κυρίως:
ο τρόπος της θείας κοινωνίας θα πρέπει να αλλαχθή προς αποφυγήν παρεξηγήσεως;
στην θεία κοινωνία μπορούν να μεταφερθούν μικρόβια;
Τελικά τι είναι αυτό που μεταλαμβάνουμε το σώμα και το αίμα του Χριστού πρίν την ανάσταση ή το σώμα και το αίμα Του μετά την ανάσταση το άφθαρτον και δοξασθέν;
Θα επιχειρηθεί σ᾽αυτό το κομμάτι μία σύντομος απάντηση, εκθέτοντας την ορθόδοξον διδασκαλία, με λίγα παραθέματα Πατέρων για να μη γίνει το κείμενο πολύ μεγάλο
Πρωτίστως θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι κατα την ορθόδοξον παράδοση ο Χριστός είναι παρών στην ευχαριστία όπως μάς λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. “Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου καὶ ἀπὸ θρόνου δόξης τῆς βασιλείας σου, καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ ἁγιάσαι ἡμᾶς, ὁ ἄνω τῷ Πατρὶ συγκαθήμενος καὶ ὧδε ἡμῖν ἀοράτως συνών· καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου Σώματός σου, καὶ τοῦ τιμίου Αἵματος, καὶ δι' ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ.» Η παρουσία του Χριστού είναι σημαντική, κατά πρώτον επειδή ο ίδιος είναι η πηγή των ακτίστων ενεργειών του Αγίου Πνεύματος, κατά δεύτερον γιατί το Πνεύμα δεν έρχεται προσωπικώς αλλά δια των ακτίστων ενεργειών Του που έχουν ως πηγή τον Χριστό[1] και τον αποκαλύπτουν και κατά τρίτον ο Χριστός είναι παρών με το σώμα Του και το αίμα Του το αναστάν και δοξασθέν, [2]γιατί αυτό το σώμα έχει τώρα επειδή απέβαλε τους δερμάτινους χιτώνες της φθοράς και του θανάτου. Δεν θα πρέπει να ξεχνιέται ότι ο χιτών είναι ένδυμα και όχι φύση και μπορεί να πεταχθεί. Μετά την ανάσταση έσχισε το παλαιό ένδυμα “απέβαλε όλα τα πάθη, την φθορά, την πείνα την δείψα τον ύπνο το κόπο και τα παρόμοια. Βέβαια έφαγε μετά την ανάσταση όχι γιατί πείνασε αλλά κατ᾽οικονομία βεβαιώνοντας την αλήθεια της αναστάσεως, ότι η ίδια είναι η σάρκα που έπαθε και αναστήθηκε. Κανένα από τα μέρη της φύσεως δεν απέβαλε, ούτε το σώμα[3] ούτε την ψυχή, αλλά κατέχει και το σώμα και την ψυχή λογική και νοερή, θελητική και ενεργητική και έτσι ανεχώρησε στους ουρανούς και έτσι κάθεται δεξιά του Πατρός, θέλοντας και ενεργώντας θεϊκά και ανθρώπινα την σωτηρία μας»[4]. Και είναι αυτός ο Χριστός ο οποίος λαμβάνει Άρτον εν τοις αγίοις αυτού και αχράντοις και αμωμητοις χερσί και δίνει στους ιερείς και στον λαό λέγοντας «λάβετε φάγετε τούτο εστί το σώμα μου...». κατά παρόμοιο τρόπο και το ποτήριον μετα το δείπνο λέγοντας: «Πίετε εξ αυτού πάντες τούτο εστί το αίμα μου...» όπως έκανε πριν την σταύρωση και ανάσταση τότε στον μυστικό δείπνο, αλλά όπως έκανε και μετά την ανάσταση τότε εις τους Εμμαούς οι οποίοι και τον ανεγνώρισαν εν τη κλάσει του Άρτου. Ότι δίνει ο Χριστός στον λαό Του είναι Χριστός, επομένως οι Πατέρες ισχυρίζονται ότι ο άρτος και ο οίνος μεταβάλλονται - και όχι μετουσιώνονται- σε σώμα και αίμα Του γιατί απλούστατα το παίρνουμε εκ της χειρός αυτού και ότι παίρνουμε από τον Χριστό είναι Χριστός.[5] Αρχαία πίστη της Εκκλησίας που εκφράζει ο ιερός Χρυσόστομος και οι Πατέρες είναι ότι αν ο Χριστός δεν είναι παρών και δεν λαμβάνουμε εκ της χειρός Αυτού την ευχαριστία τότε δεν υπάρχει περίπτωση να θεωρηθεί ο άρτος και ο οίνος, σώμα και αίμα Χριστού. Αρκεί μόνο η εικών της μεταλήψεως εις την οποία ο Χριστός δίνει με την δεξιάν Αυτού εις τους μαθητάς του τον άρτον και τον οίνον για να μας πείσει υπέρ της ορθοδόξου πίστεως την οποίαν αρκετοί αιρετικοί δεν ασπάσθηκαν ποτέ. Ιδού γιατί οι αιρετικές συνάξεις πρέπει να αποφεύγοναι “ με όλες μας τις δυνάμεις λοιπόν ας φυλαγόμεθα να μην παίρνουμε μετάληψη από τους αιρετικούς ούτε να δίνουμε σε αυτούς.»[6] Ο θεσπέσιος Δαμασκηνός ισχυρίζεται: “Είναι σώμα και αίμα Χριστού που συντελεί στην συγκρότηση της ψυχής και του σώματός μας, χωρίς να ξοδεύεται, μήτε να φθείρεται, ούτε να αποβάλλεται ως άχρηστη ύλη -μη γένοιτο- αλλά υπάρχει για την ουσία και την συντήρησή μας, αμυντικό μέσον εναντίον κάθε βλάβης, καθαρτήρια δύναμη κάθε αμαυρώσεως – αν πάρει κίβδηλο χρυσάφι δια της κριτικής πυρώσεως καθαίρει -, για να μην κατακριθούμε στο μέλλον μαζί με τον κόσμο. Εξαφανίζει αρρώστειες και κάθε είδους προσβολές καθώς λέγει και ο Θείος Απόστολος: “Ει γαρ εαυτούς διεκρίνομεν, ουκ αν εκρινόμεθα. Κρινόμενοι δε υπό Κυρίου παιδευόμεθα ίνα μη συν τω κόσμω κατακριθώμεν”[7]. Και είναι αυτό ακριβώς που λέγει, ώστε αυτός που μετέχει αναξίως στο σώμα και το αίμα του Κυρίου ανάξια κρίμα εαυτῶ εσθίει και πίνει[8]. Με αυτό καθαριζόμενοι ενωνόμαστε με το σῶμα του Κυρίου και το Πνεύμα Του και γινόμεθα σώμα Χριστού”
Και ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς συνεχίζει: “Θ’ αντιληφθείς καλύτερα την υπεροχή της Κυριακής απέναντι στις άλλες εορτάσιμες ημέρες και από το εξής. Κάθε άλλη εορτάσιμη ημέρα το έτος φέρει μόνο μια φορά, ενώ την Κυριακή μας την επαναφέρει και ο κάθε μήνας μόνος του τέσσερις φορές· έτσι αυτή με την τόσο συχνή επάνοδο μάς καθιστά όλο το έτος της αληθινής αφέσεως, έτος ευπρόσδεκτο από τον Κύριο. Γι’ αυτό και ο Κύριος διδάσκοντάς μας να την εορτάζουμε εμπράκτως με το πέρασμα κάθε εβδομάδος ημερών, εμφανίσθηκε πρώτα στους μαθητάς σε οικία, ενώ απουσίαζε ο Θωμάς, και παρουσίασε τον εαυτό του ζωντανόν, τους πρόσφερε την ειρήνη και με το εμφύσημα εχάρισε τη χάρη του θείου Πνεύματος· ενέβαλε σ’ αυτούς θεία δύναμη να δένουν και να λύουν τις αμαρτίες και τους κατέστησε συμμετόχους της ουράνιας κυριαρχίας, λέγοντάς τους, «λάβετε άγιο Πνεύμα, αν συγχωρήσετε τις αμαρτίες κάποιων, τους συγχωρούνται, αν τις κρατήτε, κρατούνται».
Αυτήν λοιπόν τη δύναμη και χάρη παρέσχε ο Κύριος, εμφανισθείς κατά την ιδία την ημέρα της αναστάσεώς του, που πάντως ήταν Κυριακή· έπειτα παραλείποντας τις ενδιάμεσες ημέρες της εβδομάδος, κατά την ογδόη, δηλαδή την Κυριακή που έχομε σήμερα, έρχεται πάλι στην ίδια οικία, για να εγκαινιάση την πανήγυρή του και οδηγήσει τον διστακτικό Θωμά προς την πίστη· διότι κατά τον αγαπημένο ευαγγελιστή και μαθητή του Σωτήρος, «έπειτα από οκτώ ημέρες οι μαθηταί ήσαν πάλι μέσα και ανάμεσά τους ο Θωμάς· έρχεται ο Ιησούς, ενώ οι θύρες ήσαν κλειστές, εστάθηκε στη μέση τους και λέγει σ’ αυτούς, ειρήνη σ’ εσάς».
Βλέπετε ότι Κυριακή συνέβηκαν και η συνάθροιση των μαθητών του Χριστού και ο ερχομός του Κυρίου προς αυτούς; Διότι Κυριακή ήταν, όταν για πρώτη φορά ήλθε σε συνάθροισή τους, και μετά οκτώ ημέρες πάλι Κυριακή έρχεται σε σύναξή τους. Εκείνες τις συνάξεις εικονίζει διαρκώς η Εκκλησία του Χριστού με το να επιτελεί κυρίως κατά Κυριακή τις συνάξεις, όπου κι’ εμείς ευρισκόμαστε ανάμεσά σας και κηρύττομε δημοσία τα χρήσιμα για την σωτηρία και οδηγούμε προς την ευσέβεια και τον ευσεβή βίο.
Κανένας λοιπόν να μη απουσιάζει από αυτές τις ιερές και θεοπαράδοτες συνάξεις είτε από ραθυμία είτε από την συνεχή ασχολία με τα γήινα, ώστε να μη εγκαταλειφθεί δικαίως από τον Θεό και πάθει κάτι παρόμοιο με τον Θωμά που δεν ήλθε στην ώρα του· κι’ αν πνιγμένος από τις φροντίδες απουσιάσει μια φορά, να ανταποδώσει την επομένη, φέροντας τον εαυτό του στην Εκκλησία του Χριστού, για να μη μείνει αμείωτος, αφού, ενώ ασθένησε κατά την ψυχή στην απιστία με έργα και λόγια, δεν προσήλθε στο ιατρείο του Χριστού και δεν εδέχθηκε την ιερά ιατρεία, όπως ο θείος Θωμάς. Υπάρχουν πραγματικά, υπάρχουν όχι μόνο λογισμοί και λόγοι, αλλά και έργα και πράξεις πίστεως (διότι, λέγει, «δείξε μου την πίστι σου από τα έργα σου»), από τα οποία αν εκπέση κανείς τελείως απομακρυνόμενος από την Εκκλησία του Χριστού και επιδιδόμενος αποκλειστικώς στα μάταια, έχει την πίστη νεκρά, δηλαδή ανύπαρκτη, γινόμενος κι’ αυτός νεκρός διά της αμαρτίας.
Αλλ’ απορούν μερικοί, πώς με κλειστές θύρες εισήλθε ο Χριστός έχοντας σώμα; Διότι, όπως φαίνεται, δεν γνωρίζουν να συγκρίνουν τα πνευματικά με τα πνευματικά και να τα κατανοούν δι’ αλλήλων, όπως λέγει ο θείος απόστολος. Διότι, αν δεν έφθειρε τη μήτρα της Παρθένου που τον εγέννησε κατά σάρκα, αφού δεν την έθιξε κατά την γέννησή του αλλά διετήρησε σώα τα σημεία της παρθενίας, μ’ όλο που τότε έφερε παθητό και θνητό σώμα, τι το παράδοξο, αν τώρα, που απαθανάτισε το ανθρώπινο πρόσλημμα και έχει αθάνατο σώμα, εισήλθε από κλειστές θύρες; Αλλά επειδή πάντως είχε αθάνατο και απαθές σώμα, πώς λοιπόν είχε τις ουλές και τα τρυπήματα στα χέρια και την πλευρά; Διότι λέγει ο ευαγγελιστής ότι ο Κύριος είπε προς τον Θωμά· «φέρε εδώ τον δάκτυλό σου και ιδέ τα χέρια μου και φέρε το χέρι σου και βάλε το στην πλευρά μου· και να μη είσαι άπιστος, αλλά πιστός». Πώς είχε λοιπόν τις ουλές; Βέβαια θνητό και παθητό σώμα δεν θα μπορούσε να επιδείξη ουλές και τρυπήματα και παρ’ όλα αυτά να μένη σώο και υγιές· το δε απαθές και αθάνατο μπορεί και ουλές να δείξει και τρυπήματα, που έπαθε πρωτύτερα, σε όσους θέλει, και παρ’ όλα αυτά να μένη απαθές και αθάνατο.
Εμένα δε τούτο μου επιτρέπει ν’ αντιληφθώ και αυτό, ότι δηλαδή τις ουλές φέρουν ως αιώνιο στολίδι όσοι έπαθαν για τον Χριστό. Όπως δηλαδή οι φωταγωγοί των παραθύρων χωρίς να μειώνουν κατά τίποτε την ασφάλεια της οικοδομής, δεν αποτελούν ασχήμια αλλά στολίδι αναγκαιότατο στις οικίες,αφού στέλλουν μέσα το φως και προσφέρουν την προς τα έξω θέα των ενοίκων, κατά τον ίδιο τρόπο τα πάθη επί του σώματος γιά τον Χριστό και τα τρυπήματα από αυτά είναι γι’ αυτούς, που τα έχουν φωταγωγοί του ανεσπέρου φωτός και κατά τον καιρό της εκφάνσεως του φωτός εκείνου αυτοί αναγνωρίζονται μάλλον από το θείο κάλλος και την λαμπρότητα, αλλ’ όχι μόνο δεν φθείρονται από την απάθεια, αλλά μάλλον είναι πρόξενοι της αθανασίας.
Το δε σώμα του Χριστού που έχει μέσα του την πηγή του φωτός, εκλάμποντας από εκεί εφώτισε νοερώς τον διστάζοντα, ώστε ο Θωμάς να φωνάξει αμέσως με τελεία θεολόγηση, «ο Κύριός μου και ο Θεός». Ο δε Κύριος είπε προς αυτόν, «επειδή με είδες επίστευσες; μακάριοι αυτοί που επίστευσαν χωρίς να ιδούν», δεικνύοντας ότι οι αυτόπτες δεν έχουν περισσότερα δικαιώματα στη δόξα από εκείνους που οδηγούνται δι’ αυτών στην προς τον Κύριο πίστη. Αν δε δεν είπε ‘πιστεύοντες’ αλλά «πιστεύσαντες», το είπε με την θεία και προγνωστική δύναμι του γνωρίζοντος τα πάντα πριν από τη γένεσί τους, ότι τα εσόμενα είναι γεγονότα.
Κάτι που μόλις τώρα μου ήλθε στο νου, θα το ειπώ προς την αγάπη σας. Πραγματικά βλέπω ότι ο Θωμάς, όταν ήταν απών, έγινε άπιστος, όταν δε ήλθε μαζί με τους πιστεύοντας, δεν αστόχησε καθόλου στην πίστι. Γι’ αυτό έβαλα στο νου μου ότι, και ο αμαρτωλός άνθρωπος, μόνο αν αποφύγει την συναναστροφή με τους φαύλους και συναναστρέφεται τους δικαίους δεν θα αστοχήσει ποτέ στη δικαιοσύνη και στη γι’ αυτήν ψυχική σωτηρία. Κι’ αυτό νομίζω ότι υπαινίσσεται και ο ψαλμωδός προφήτης, όταν μακαρίζει τους παρεκκλίνοντας από την συμπαράσταση και συνοδοιπορία με τους διεφθαρμένους, και άλλος προφήτης όταν λέγει, να μη είσαι με πολλούς στην κακία, και ο παροιμιαστής, «στη συνάθροιση των αμαρτωλών θα γίνη πυρκαϊά, ενώ αυτός που συμπορεύεται με σοφούς θα είναι σοφός».
Επομένως, αδελφοί, ας συναθροιζώμαστε και ας επισκεπτόμαστε συχνά την Εκκλησία του Θεού· διότι κάθε πραγματικά ευλαβής παρευρίσκεται και παραμένει σ’ αυτήν χωρίς απουσίες. Και όταν ο καθένας σας έλθει σ’ αυτήν, ας παρατηρεί τους ευλαβέστερους, που μπορεί να τους διακρίνει και μόνο με τη θέα της παραστάσεως σε σιωπή και προσοχή. Ας παρατηρεί λοιπόν τους ευλαβέστερους και σεβόμενους τον Κύριο περισσότερο από τους άλλους, και πλησιάζοντας ας προσκολλάται σ’ αυτούς και ας συμπαραστέκεται στον Θεό μαζί με αυτούς. Κι αν εξέλθει από εδώ μετά την απόλαυση, σε ημέρα Κυριακή, σχολάζοντας από τα επίγεια έργα για τον Κύριο, του οποίου επώνυμος είναι αυτή, ας αναζητεί με επιμέλεια, μήπως κάποιος μιμούμενος τους Αποστόλους εκείνους μένει τον περισσότερο χρόνο κατάκλειστος, ποθώντας να επικοινωνήσει προς τον Κύριο διά της προσευχής και της ψαλμωδίας σε ησυχία, καθώς και διά της άλλης διαγωγής. Ας προσέλθει λοιπόν και αυτός σ’ εκείνον, ας εισέλθει στην οικία του με πίστη, σαν σε ουράνιο χώρο που έχει μέσα την αγιαστική δύναμι του Πνεύματος· ας παρακάθεται με τον ένοικο, ας παραμένει μαζί του, όσο μπορεί, και ας συνομιλεί μαζί του περί Θεού και θείων πραγμάτων, ερωτώντας, μαθαίνοντας με ταπείνωση κι επικαλούμενος την βοήθεια δι’ ευχής. Πράττοντας έτσι θα έλθη και προς αυτόν αοράτως – το γνωρίζω καλά – ο Χριστός και θα προσφέρει την ειρήνη μέσα στο λογικό της ψυχής, θ’ αυξήση την πίστη, θα δώσει μεγαλύτερη δύναμη στον στηριγμό και στον καιρό του θα τον κατατάξει μαζί με τους εκλεκτούς του στη βασιλεία των ουρανών.
Αυτήν είθε να επιτύχωμε όλοι εμείς, στο όνομα αυτού που τώρα απέθανε για μας και αναστήθηκε και ύστερα θα έλθει με δόξα, του βασιλέως των αιώνων Χριστού· διότι σ’ αυτόν πρέπει δόξα στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο».[9]
Επειδή εκτέθησαν τα βασικά στοιχεία της ορθοδόξου διδασκαλίας περί θείας κοινωνίας θα γίνει πιο εύκολη η προσπάθεια απάντησης των ερωτημάτων που απασχολούν, ως μη έπρεπε, την θεολογική σκέψη της εποχής.
Περί αλλαγής του τρόπου κοινωνίας: Ο τρόπος κοινωνίας δύνανται να αλλαχθή. Αυτό δεν είναι αίρεσις. Θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες οι πιστοί κοινωνούσαν των Τιμίων Δώρων με τον ίδιο τρόπο που κοινωνούν μέχρι σήμερα οι ιερείς, δηλαδή χωριστά το Σώμα και χωριστά το Αίμα από το ίδιο όμως Αγιο Ποτήριο. Απλωναν τα χέρια τους έπαιρναν μία μερίδα από το Σώμα και έτρωγαν, στη συνέχεια έπιαναν το Ποτήριο και κοινωνούσαν κατά τον τρόπο των ιερέων. Η κοινή λαβίδα καθιερώθηκε για πρακτικούς βασικά λόγους, εκ των οποίων δύο ήταν οι κυριότεροι: Πρώτον, είχε πλέον επικρατήσει ο νηπιοβαπτισμός κι επειδή τα νήπια δεν μπορούν από μόνα τους να λάβουν και να φάγουν, ούτε να λάβουν και πιουν, γι αυτό χρησιμοποιήθηκε η λαβίδα. Δεύτερον, οι μεγαλύτερης ηλικίας πιστοί λόγω γήρατος έτρεμαν τα χέρια τους και υπήρχε κίνδυνος να πέφτουν κατά γης τα Τίμια Δώρα, η κοινή λαβίδα και σ αυτή την περίπτωση προσφέρεται πρακτικώς. Εν κατακλείδι ο ἀρχαῖος τρόπος μεταλήψεως τῶν πιστῶν ἦταν αὐτὸς ποὺ τηρεῖται σήμερα ἀπὸ τοὺς Λειτουργούς· πρῶτα τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸ Δίσκο καὶ μετὰ τὸ Αἷμα ἀπὸ τὸ Ποτήριο. Ἡ λέξη λαβίδα δήλωνε τότε μεταφορικὰ τὴ «λαβίδα» τῶν ἱερατικῶν δακτύλων καὶ χεριῶν, μὲ τὰ ὁποῖα τὸ Ἅγιο Σῶμα εἰσαγόταν στὰ στόματα τῶν πιστῶν. Τὸ κοχλιάριο (κουταλάκι) χρησιμοποιήθηκε ἀργότερα τοπικὰ καὶ γενικεύθηκε τὸ 10ο αἰώνα, ἀλλάζοντας τὸν τρόπο Μεταλήψεως. Ἡ ὀνομασία ὅμως τῆς λαβίδας ἔμεινε στὸ κουταλάκι. Συμβολίζει τὴ λαβίδα τῶν Σεραφεὶμ ποὺ εἶδε στὸ ὄραμά του ὁ Ἡσαΐας. Μπορεί λοιπόν κανείς να ισχυρισθεί ότι αν κάποια στιγμή στο μέλλον ενδεχομένως η Εκκλησία αποφασίσει διαφορετικά τον τρόπο της μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας, αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως έγερση δογματικού ζητήματος παρ᾽ότι η σημερινή παράδοση ισχύει επί δέκα τρεις αιώνες. Για λόγους οικονομίας παρομοίους με αυτούς που αναφέραμε η εκκλησία δύναται να αλλάξει τον τρόπο κοινωνίας. Βέβαια σήμερα, στην εποχή του κορωνοϊού, που αμφισβητείται από τους πιστούς και δυστυχώς από πολλούς θεολόγους η χριστιανική πίστη η αλλαγή τρόπου κοινωνίας θα εγείρει όχι μόνο πολλές αντιδράσεις αλλά θα δώσει επιχειρήματα σε αθέους και απίστους να βροντοφωνάξουν ότι στην σημερινή εποχή η επιστημονική γνώση είναι αυτή που μετράει και η χριστιανική πίστη κατά πρώτον θα πρέπει να προσαρμόζεται με τα επιστημονικά δεδομένα[10] και κατά δεύτερον μετατρέπεται σ᾽έναν ωραίο μύθο που τον λέμε στα παιδιά πριν πάνε να κοιμηθούν, αλλά στην πραγματικότητα κανένας δεν πιστεύει πλέον.
Περι του αν στην θεία κοινωνία μεταφέρονται μικρόβια. Μετά από αυτά που εκτέθηκαν από τους Πατέρας για την παρουσία του Χριστού στην ευχαριστία και την πρόσληψη του Άρτου και του Οίνου εκ της χειρός Αυτού, αυτήν την χείρα δηλαδή που θεράπευσε αρρώστους και ήπλωσε εις τον σταυρόν εν μέσω της γής που είναι ο Γολγοθάς όπου ο Κύριος ηργάσατο δικαιοσύνη, θα είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι η χείρ του Κυρίου μεταφέρει μικρόβια και όχι άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον και αγιασμόν και φωτισμόν και ρώμη και ίασιν και υγείαν ψυχής τε και σώματος. Το φάρμακον της αθανασίας που είναι η θεία ευχαριστία δεν μπορεί να δημιουργεί ως παρενέργεια μεταφορά μικροβίων και πλήθος ασθενειών και όποιος το πιστεύει το καλύτερο που έχει να κάνει, για την σωτηρία του, είναι να απέχει των Αχράντων και ζωοποιών του Χριστού μυστηρίων. Εδώ η Εκκλησία θα πρέπει να προετοιμάζει τους πιστούς. Όποιος διαβάζει τους Πατέρες δεν έχει κανένα ενδοιασμό, αλλά δυστυχώς στην σημερινή εποχή η γνώση της θεολογίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη και οι Πατέρες μένουν ακατάληπτοι από το πλήθος των πιστών.
- Περί του σώματος που κοινωνούμε. Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότεροι θεολόγοι ισχυρίζονται ότι το σώμα του Χριστού που κοινωνούμε δεν είναι το αναστάν και δοξασθέν αλλά αυτό προ της αναστάσεως το θνητό και φθαρτόν. Είναι δηλαδή σαν να πιστεύουν οι σημερινοί χριστιανοί ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο σώματα στον Χριστό. Ένα ντυμένο με τους δερμάτινους χιτώνες δηλαδή τα αδιάβλητα πάθη τα οποία ο Χριστός δεν μπόρεσε να αποβάλλει οριστικώς και αμετακλήτως από την φύση μας κι᾽ ένα άλλο που κάθεται εκ δεξιών του Πατρός και δεν κατεβαίνει από εκεί ότι και να γίνει! Κατά συνέπεια, επειδή δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν δύο σώματα στον Χριστό, τότε προκύπτει ως άμεση συνέπεια – πάντοτε κατ᾽αυτούς που ισχυρίζονται ότι κοινωνούμε το φθαρτό σώμα του Κυρίου το πρό της αναστάσεως - ότι στην θεία Ευχαριστία δεν υπάρχει παρουσία Χριστού, ο Χριστός κάθεται εκ δεξιών του Πατρός και δεν μετατοπίζεται από εκεί ότι και αν συμβεί, στέλνει σαν αντικαταστάτη Του την υπόσταση του αγίου Πνεύματος η οποία μετουσιώνει τα τίμια δώρα σε αίμα και σώμα Χριστού, φθαρτόν βεβαίως αλλά για να μας αφθαρτοποιήσει.[11] Κατ᾽ αυτή την αντίληψη ο επίσκοπος αν ψάλλει ορθώς τα ευαγγελικά λόγια “λάβατε φάγετε..» και «πίετε εξ᾽αυτού πάντες...», τότε με μαγικό τρόπο όλα τα ψωμιά και τα κρασιά θα γίνουν σώμα και αίμα Χριστου θα μετουσιωθούν, δηλαδή ενώ η μορφή θα παραμείνει αυτή του άρτου και του οινου η ουσία θα μεταβληθεί σε σώμα και αίμα. Και βέβαια θα μετουσιωθούν σε σώμα και αίμα του Χριστού φθαρτόν με αδιάβλητα πάθη. Βέβαια όλες αυτές οι αιρέσεις δεν διατυπώθηκαν για πρώτη φορά στη εποχή του κορωνοϊού. Οι Λατίνοι ισχυρίζονταν παλαιόθεν τα ίδια αλλά όχι μόνο αυτοί. Ο ιστορικός Στεφανίδης στην εκκλησιαστική ιστορία στην σελίδα 427 αναφέρει: "Ο μοναχός Συκιλίδης εξήγαγε εσφαλμένα συμπεράσματα εκ της αντιλήψεως της θειας ευχααριστίας ως θυσίας., ... Ο Συκιδίτης εξήγαγε το συμπέρασμα ότι η θεία ευχαριστία (ο άρτος και ο οίνος) αναπαριστῶσα την επί του σταυρού θυσίαν, μεταβάλλεται σε σώμα του Χριστού, το άψυχον και φθαρτόν. Επομένως αυτό μεταλαμβάνομεν. Αν ήτο άφθαρτον, θα ήτο αόρατον, ασύλληπτον και δεν θα ετεμαχίζετο δια των οδόντων. Εύρεν οπαδούς. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο Γ´, ο Άγγελος και οι περισσότεροι επίσκοποι ήσαν κατά της διδασκαλίας ταύτης. Σύνοδος κατεδίκασεν τον Συκιδίτην και τους οπαδούς αυτού. (1199) Εστηρίχθησαν εις γνώμας των Πατέρων της Εκκλησίας (Νύσσης, Γρηγορίου, Κυρίλλου και Χρυσοστόμου). Η Εκκλησίας ως γνωστόν την θεία ευχαριστίαν δεν την σχετίζει με το νεκρόν εν τάφω σώμα του Χριστού, αλλά με το αθάνανο και δοξασθέν.
Στην σημερινή εποχή πολλοί ακόμη παρ᾽ότι την καταδίκη του 1199 ισχυρίζονται εσφαλμένα ότι κοινωνούμε το πριν της αναστάσεως σώμα και αίμα του Χριστού δείχνοντας ότι αγνοούν όλη την πατερική χριστολογία. Για να αποδείξουν όμως ότι είναι πατερικοί επιδεικνύουν ένα κέμενο, κατ᾽αυτούς πατερικό το οποίο αναφέρει:
“ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ. Περὶ τοῦ ἀχράντου σώματος, οὗ μεταλαμβάνομεν.
αʹ. Τὸ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν σώματος οὗ μεταλαμβάνομεν, ἀδελφοὶ, αὐτό
ἐστι τὸ σῶμα, ὃ ἐκ τῆς ἡμετέρας οὐσίας ἀνέλαβεν, ὃ ἐκ τῆς ἀχράντου καὶ Θεοτόκου
προσείληφεν· οὐ γὰρ δύο σώματα δώσωμεν τῷ Χριστῷ· ἓν γάρ ἐστιν αὐτοῦ τὸ σῶμα, καὶ
μίαν θυσίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἀνήνεγκε τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. Εἰ γὰρ καὶ πολλάκις τὴν μυστικὴν
ἀναίμακτον θυσίαν ἐπιτελοῦμεν, διὰ τὸ ἐν παντὶ τόπῳ καὶ χρόνῳ πάντα πιστὸν
μεταλαμβάνειν τοῦ θείου σώματός τε καὶ αἵματος· ἀλλ' ἡ αὐτὴ θυσία ἐστί· τὸ γὰρ αὐτὸ
σῶμα προσφέρομεν, τὸν αὐτὸν ἀμνὸν τοῦ Θεοῦ τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.
Ἐπεὶ εἰ ἄλλο ἦν ἐκεῖνο, καὶ ἄλλο τοῦτο, πολλαὶ θυσίαι, καὶ οὐ μία, προσηνέχθησαν ὑπὲρ
ἡμῶν, ὡς διαφόρως ὁ θεῖος ἀπόστολος εἴρηκεν ἐν τῇ πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῇ·
«Τοιοῦτος γὰρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεὺς, ὅσιος, ἄκακος, ἀμίαντος, κεχωρισμένος ἀπὸ τῶν
ἁμαρτωλῶν, καὶ ὑψηλότερος τῶν οὐρανῶν γενόμενος· ὃς οὐκ ἔχει καθ' ἡμέραν
ἀνάγκην ὥσπερ οἱ ἀρχιερεῖς, πρότερον ὑπὲρ τῶν ἰδίων ἁμαρτιῶν θυσίας ἀναφέρειν,
ἔπειτα τῶν τοῦ λαοῦ. Τοῦτο γὰρ ἐποίησεν ἐφάπαξ, ἑαυτὸν ἀνενέγκας.» Καὶ μεθ' ἕτερα·
«Χριστὸς δὲ παραγενόμενος ἀρχιερεὺς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν διὰ τῆς μείζονος καὶ
τελειοτέρας σκηνῆς, οὐ χειροποιήτου, τουτέστιν, οὐ ταύτης τῆς κτίσεως, οὐδὲ δι'
αἵματος τράγων καὶ μόσχων, διὰ δὲ τοῦ ἰδίου αἵματος εἰσῆλθεν ἐφάπαξ εἰς τὰ ἅγια,
αἰωνίαν λύτρωσιν εὑράμενος.» Καὶ μετ' ὀλίγα· «Οὐ γὰρ εἰς χειροποίητα ἅγια εἰσῆλθεν ὁ
Χριστὸς ἀντίτυπα τῶν ἀληθινῶν, ἀλλ' εἰς αὐτὸν τὸν οὐρανὸν, νῦν ἐμφανισθῆναι τῷ
προσώπῳ τοῦ Θεοῦ ὑπὲρ ἡμῶν· οὐδ' ἵνα πολλάκις προσφέρῃ ἑαυτὸν, ὥσπερ ὁ ἀρχιερεὺς
εἰσέρχεται εἰς τὰ ἅγια κατ' ἐνιαυτὸν ἐν αἵματι ἀλλοτρίῳ· ἐπεὶ ἔδει αὐτὸν πολλάκις
παθεῖν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου.
Νῦν δὲ ἅπαξ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων, εἰς ἀθέτησιν ἁμαρτίας, διὰ τῆς θυσίας
αὐτοῦ πεφανέρωται· καὶ καθόσον ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετὰ δὲ
τοῦτο κρίσις, οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς ἅπαξ προσενεχθεὶς τὸ πολλῶν ἀνενεγκεῖν ἁμαρτίας,
ἐκ δευτέρου χωρὶς ἁμαρτίας ὀφθήσεται τοῖς αὐτὸν ἀπεκδεχομένοις εἰς σωτηρίαν.» Καὶ
αὖθις· «Καὶ πᾶς μὲν ἀρχιερεὺς ἕστηκε καθ' ἡμέραν λειτουργῶν, καὶ τὰς αὐτὰς πολλάκις
προσφέρων θυσίας, αἵτινες οὐδέποτε δύνανται περιελεῖν ἁμαρτίας. Οὗτος δὲ μίαν ὑπὲρ
ἁμαρτιῶν προσενέγκας θυσίαν, εἰς τὸ διηνεκὲς ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς, τὸ λοιπὸν
ἐκδεχόμενος, ἕως τεθῶσιν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν αὐτοῦ· μιᾷ γὰρ
προσφορᾷ τετελείωκεν εἰς τὸ διηνε κὲς τοὺς ἁγιαζομένους. Μαρτυρεῖ δὲ ἡμῖν τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιον.[12] Μετὰ γὰρ τὸ προειρηκέναι· αὕτη ἡ διαθήκη, ἣν διαθήσομαι πρὸς
αὐτοὺς μετὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας, λέγει Κύριος, διδοὺς νόμους μου ἐπὶ καρδίας αὐτῶν,
καὶ ἐπὶ τῶν διανοιῶν αὐτῶν ἐπιγράψω αὐτοὺς, καὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν καὶ τῶν
ἀνομιῶν αὐτῶν οὐ μὴ μνησθῶ ἔτι. Ὅπου δὲ ἄφεσις τούτων, οὐκέτι προσφορὰ περὶ
ἁμαρτίας.»
βʹ. Ὥσπερ οὖν τὸ ἐκ γυναικὸς βρέφος γεννώμενον τέλειός ἐστιν ἄνθρωπος·
ἐσθίον δὲ καὶ πίνον αὐξάνει μὲν, καὶ οὐχ ἕτερον προσλαμβάνεται σῶμα, καὶ οὐ δύο ἢ
πολλὰ αὐτοῦ λέγομεν σώματα, ἀλλ' ἓν, τὸ γεννώμενον ἐκ μητρὸς, καὶ ἡ φύσις τὴν
αὔξησιν διὰ τῆς φυσικῆς οἰκονομίας ἐργάζεται· οὕτω καὶ νῦν ἐπειδὴ κεφαλὴ ἡμῶν ἐστιν
ὁ Χριστὸς, καὶ γεγόναμεν αὐτοῦ σύσσωμοι, καὶ σῶμα αὐτοῦ ἐσμεν ἀεὶ αὐξανόμενον. [13]
2
Γεγόναμεν δὲ αὐτοῦ σύσσωμοι τῇ μετοχῇ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ καὶ τοῦ αἵματος
αὐτοῦ· «Λαβὼν γὰρ ἄρτον καὶ ποτήριον ἐξ οἴνου καὶ ὕδατος, ηὐχαρίστησε καὶ ηὐλόγησε,
καὶ εἶπε· Τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα.» Καὶ ἀντὶ τῆς φυσικῆς οἰκονομίας, ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος
σὺν ὕδατι διὰ τοῦ λόγου αὐτοῦ γέγονε σῶμα καὶ αἷμα αὐτοῦ. Ὥσπερ ἦν τὸ σῶμα αὐτοῦ
πρὸ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως φθαρτὸν, κλώμενον, ἐσθιόμενον καὶ πινόμενον,
ἀδιάφθορον μέντοι· ἐπεὶ τίνος ἕνεκεν οὐ μετὰ τὴν ἀνάστασιν τοῦτο πεποίηκεν,[14] ἀλλὰ
πρὸ τῆς ἀναστάσεως; Ὅτι τὸ διὰ τῆς ἀναστάσεως ἄφθαρτον σῶμα οὐ κλᾶται, οὔτε
ἐσθίεται, οὔτε πίνεται· οὔτε αἷμα τὸ ἄφθαρτον κέκτηται σῶμα, ἀλλ' οὔτε σὰρξ ἂν
δικαίως ὀνομάζοιτο, καθώς φησιν ὁ τῆς θεολογίας ἐπώνυμος Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς
βάπτισμα λόγῳ· «Πίστευε Χριστὸν τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ ἥξειν πάλιν μετὰ τῆς ἐνδόξου
αὐτοῦ παρουσίας κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς· οὐκέτι μὲν σάρκα, οὐκ ἀσώματον δὲ, οἷς
οἶδεν αὐτὸς λόγους, θεοειδεστέρου σώματος, ἵνα καὶ ὀφθῇ ὑπὸ τῶν ἐκκεντησάντων, καὶ
μείνῃ Θεὸς ἔξω παχύτητος.» Καὶ τοῦτο τοίνυν ὃ μεταλαμβάνομεν σῶμα καὶ αἷμα τοῦ
Θεοῦ ἡμῶν φθαρτόν ἐστι, κλώμενον καὶ ἐκχεόμενον, ἐσθιόμενον, καὶ πινόμενον· καὶ
ὥσπερ ἡ ἔπαυξις τοῦ ἡμετέρου σώματος, πᾶσαν πληροῖ φυσικὴν οἰκονομίαν τῆς ἐξ
ἀρχῆς συστάσεως τοῦ σώματος ἡμῶν· οὕτω καὶ ἡ τελετὴ τῶν ἁγίων μυστηρίων πᾶσαν
πληροῖ τὴν πνευματικὴν καὶ ὑπερφυῆ οἰκονομίαν τῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου σαρκώσεως.
γʹ. Ἐφ' ἡμῶν γὰρ ἡ σπορὰ τοῦ Πατρὸς ἀρχή τίς ἐστι τῆς τοῦ σώματος τοῦ
βρέφους συστάσεως· χορηγεῖται δὲ τροφὴ ἐκ τῶν τῆς μητρὸς αἱμάτων καὶ γίνεται
μεταβολὴ τοῦ ὑποκειμένου ὑλικοῦ εἰς ὀργανικὸν σῶμα, κατὰ τὴν δοθεῖσαν τῇ φύσει
δύναμιν παρὰ τοῦ ∆ημιουργοῦ τῆς φύσεως ἡμῶν καὶ δυνάμεως, καὶ οὕτω σὰρξ καὶ αἷμα,
καὶ ὀστέα, καὶ τὰ λοιπὰ τῶν μελῶν συνίσταται δι' ἑλκτικῆς καὶ καθεκτικῆς καὶ
ἀλλοιωτικῆς, ἤτοι θρεπτικῆς δυνάμεως· ὁμοίως καὶ ἡ διὰ τῆς βρώσεως τοῦ σώματος
προσθήκη, διὰ τῆς θρεπτικῆς ἤτοι ἑλκτικῆς, καὶ καθεκτικῆς, καὶ ἀλλοιωτικῆς δυνάμεως
τὴν αὔξησιν ποιεῖται τοῦ σώματος. Ἔδει οὖν καὶ ἐν τῇ ἐπαυξήσει τοῦ Κυριακοῦ σώματος
θεωρῆσαι πᾶσαν τὴν θείαν οἰκονομίαν τῆς αὐτοῦ σαρκώσεως, καὶ σταυρώσεως, καὶ
ταφῆς, καὶ ἀναστάσεως, καὶ ἀφθαρσίας. Οὐ γὰρ ἐξ ἀρχῆς τὸ τοῦ Κυρίου σῶμα ἄφθαρτον
γέγονεν, ἀλλὰ φθαρτὸν καὶ παθητὸν ἕως τῆς ἀναστάσεως, μετὰ δὲ τὴν ταφὴν γέγονεν
ἄφθαρτον, διὰ τῆς θείας δυνάμεως ἀναστῆσαν ἐκ νεκρῶν καὶ συναφθαρτίσαν ἡμᾶς.[15]
δʹ. Πῶς οὖν γέγονεν; Ἐκεῖ ἦν ἡ ἁγία Παρθένος ἡ τράπεζα, ἔχουσα τὴν ὕλην τοῦ
σώματος· εἶτα κατὰ τὴν τοῦ ἀγγέλου φωνὴν Πνεῦμα ἅγιον ἐπῆλθεν ἐπ' αὐτήν. Τότε ἡ
δύναμις τοῦ Ὑψίστου αὐτῇ ἐπεσκίασεν, ὁ θεῖος Λόγος, ἡ θεία ὑπόστασις, καὶ
προσελάβετο ἐξ αὐτῆς σάρκα· καὶ ὧδε κεῖται, ὡς ἐν γαστρὶ τῆς Παρθένου, ἐν τῇ τραπέζῃ
τῇ μυστικῇ, ὕλη ὁ ἄρτος καὶ τὸ ἐξ οἴνου καὶ ὕδατος κρᾶμα. Καὶ γὰρ ἡ μήτηρ ἐκ τούτων
ἐτρέφετο, καὶ τῷ βρέφει ἐχορήγει τὴν τοῦ σώματος ὕλην. Φησὶν ὁ ἱερεὺς, ὡς ὁ ἄγγελος,
«Ἵνα ἐπιφοιτῆσαν Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἁγιάσῃ καὶ ποιήσῃ, τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον σῶμα
ἅγιον Χριστοῦ, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο αἷμα τίμιον Χριστοῦ·» καὶ οὐ διὰ φυσικῆς
οἰκονομίας, ἀλλ' ὑπερφυοῦς γίνεται εἰς ἐπαύξησιν τοῦ Κυριακοῦ σώματος καὶ αἵματος
ἓν σῶμα, καὶ οὐ δύο. εʹ. Εἶτα ὑψοῦται ἐν ταῖς χερσὶ τοῦ ἱερέως ὡς ἐπὶ σταυροῦ, καὶ
διαδίδοται κλώμενον, καὶ οὕτως ἐν ἡμῖν θάπτεται, καὶ συναφθαρτίζει ἡμᾶς.[16] Τοῦτο γάρ
ἐστι τὸ πέρας τῆς οἰκονομίας. Οὐ διαφθείρεται ἐν ἡμῖν, ὡς οὐ διεφθάρη τὸ τοῦ Κυρίου
σῶμα ἐν τῷ τάφῳ. Ἕως δὲ τῆς ἡμῶν μεταλήψεως πάντα τῆς φθορᾶς ὑπομένει. Καὶ
κλᾶται ὑφ' ἡμῶν τιμίως καὶ πιστῶς, καὶ ὑπὸ ἀνόμων χειρῶν πολλάκις ἀτιμάζεταί τε καὶ
ῥίπτεται, καὶ ὑπὸ μυῶν καὶ σκωλήκων· ἀλλ' οὐ διαφθείρεται, οὐδὲ χωρεῖ εἰς τὸ μὴ εἶναι.
Συνάγεται γὰρ ἀοράτως εἰς ἓν σῶμα. Καὶ γὰρ καὶ ὁ Κύριος περιετμήθη, καὶ ἐπὶ σταυροῦ
3
ἐκ τῶν ποδῶν καὶ χειρῶν καὶ τῆς πλευρᾶς αἷμα ἐξέχεεν, ἀλλ' εἰς ἓν καὶ ταυτὸν
συνήχθη· ἀνέστη γὰρ ὅλον τὸ σῶμα ὁλόκληρον. Ἔφη ὁ Χριστός· «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν
ἐμὴν ἀνάμνησιν. Ὁσάκις γὰρ ἐσθίετε τὸν ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνετε,
τὸν θάνατον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καταγγέλλετε.» Θανάτου δὲ μνήμη φθορά ἐστι.
Φθορὰ γὰρ θάνατος, ἀλλ' οὐ διαφθορά .... Εὑρέθη δὲ τοῦτο τὸ κεφάλαιον εἰς χαρτίον
παλαιότατον, κατεφθαρμένον, ἐξ ἰδιοχείρου αὐτοῦ ἐσχεδιασμένον γράμμασι κατὰ
σίγγλον (εδιτ. κατασιγήλοις)· ὡς ἦν δὲ δυνατὸν, τὰ σωζόμενα ἀνελέγησαν, εἰ καὶ
ἀτελῶς, ἵνα μὴ πάντη ἀπόλωνται.»
Δυστυχῶς, τὸ κείμενο αὐτὸ που ορισμένοι το αποδίδουν στον Δαμασκηνό δεν εἶναι ούτε κάν ἀμφιβαλλόμενο, εἶναι νόθο και βέβαια ο θεσπέσιος Ιωάννης δεν έχει καμμία σχέση με τα γραφόμενα. Βρίσκεται στο Migne (PG 95,401-404) Αν θελήσουμε να το εξετάσουμε πέραν των γλωσσικών ασαφειών που δεν υπάρχουν στα γνήσια κείμενα του Δαμασκηνού θα παρατηρήσουμε ότι:
“Πρὶν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ κειμένου ἀναγράφεται: " ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ... Περὶ τοῦ ἀχράντου σώματος ...". Ποιός, ὃμως εἶναι ὁ "ΑΥΤΟΣ"; Η λογική λέει ο ἴδιος, βέβαια, μὲ τὸν συντάκτη τοῦ προηγούμενου κειμένου (PG 95, 401 - 404). Ἔτσι λοιπόν, μὲ ἔκπληξη βλέπει κανείς, ὅτι το προηγούμενο κείμενο επιγράφεται ὡς : " ΕΠΙΣΤΟΛΗ τοῦ ἁγιωτάτου Πέτρου τοῦ Μανσούρ πρὸς Ζαχαρίαν ἐπίσκοπον Δοάρων".
Ποιὸς εἶναι λοιπὸν αὐτὸς ο μυστηριώδης Πέτρος, καὶ πῶς βρέθηκαν τὰ δύο παραπάνω ἔργα του στὸν τόμο 95 τῆς Πατρολογίας; καὶ ἀκόμα, ποιὸς διέσωσε τὸ περίφημο "χαρτάκι", ἵνα "μὴ πάντῃ ἀπόλωνται" τὰ γραφόμενα;
Σύμφωνα μὲ τὸ πολύ τεκμηριωμένο Dictionary of Greek and Roman biography and mythology ὁ ἐν λόγῳ Πέτρος εἶναι πρόσωπο ἄγνωστο. Πιθανόν νὰ πρόκειται γιὰ τὸν Πέτρο τὸν Μαϊουμᾶ, σὲ καμμία περίπτωση ὃμως γιὰ τὸν θεσπέσιο Δαμασκηνό. Πῶς θὰ μποροῦσε, ἄλλωστε, ὁλόκληρος Δαμασκηνός νὰ γράψει τέτοιες φρικαλεότητες γιὰ τὸ Χριστό, κορυφαία τῶν ὁποίων εἶναι ὃτι τὸ Σῶμα Του μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του ... δὲν εἶχε κἄν αἷμα !!!
Ἀλοίμονο! Αὐτὸς, ποὺ ἐμφανίσθηκε μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του στους Μαθητὲς καὶ εἶπε: "... ἴδετε τὰς χεῖρας μου καὶ τοὺς πόδας μου, ὅτι αὐτὸς ἐγὼ εἰμί· ψηλαφήσατέ με καὶ ἴδετε, ὅτι πνεῦμα σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει καθὼς ἐμὲ θεωρεῖτε ἔχοντα" (Λουκ. 24, 36-43 <& στ΄ ἑωθ.>), ὕστερα δὲ ἔφαγε καὶ μαζὶ τους, Αὐτὸς λοπόν, νὰ φέρεται τάχα ὅτι ἔχει σάρκα, ὄχι ὅμως καὶ αἷμα!”[17]
Εν κατακλείδι η Εκκλησία θα πρέπει να βρεί την θεολογική της φωνή, αυτήν της πατερικής ακρίβειας αν θέλει ν᾽απαντήσει στα καίρια θεολογικά ερωτήματα και να πείσει τον μοντέρνο άνθρωπο που βασανίζεται βάναυσα μακριά από τον Θεό ζητώντας την σιγουριά πίσω από μία επιστημονική γνώση, ασταθή και αμφίβολη. Θα πρέπει η Εκκλησία να βγεί προς τον κάθε άρρωστο και πονεμένο άνθρωπο όσο και αν φαίνεται επικίνδυνο αυτό. Να ματώσει τις φωνητικές της χορδές θυμίζοντας ότι ο Χριστός είναι πάντα παρών μαζί με όλους αυτούς που τον πιστεύουν. Είμεθα εδώ αδελφοί, σκεπτόμεθα τον συνάθρωπο, προσευχόμεθα όλοι μαζί γι᾽αυτον, προσφέρουμε τις ευχαριστίες στον Κύριον για την σωτηρία που έφερε στο γένος των ανθρώπων. Τίποτε δεν μπορεί να κόψει το νήμα με τον Χριστό. Ασπαζόμεθα την χείρα Του και λαμβάνουμε εκ της δεξιάς Αυτού την ευχαριστία, αυτήν την χείρα που θεράπευσε τον λεπρό και την ήπλωσε στον σταυρό εκεί στο μέσον της γής που είναι ο Γολγοθάς όπου ο Κύριος ηργάσατο δικαιοσύνη. Ας είμεθα κι᾽εμείς μαζί Του χωρίς φόβο, ας είμεθα, ενώ μπροστά και πίσω μας οι δρόμοι αδειάζουν και τα πάντα πεθαίνουν. Η πίστη στον Χριστό, είναι σταυρός, μας οδηγεί στον σταυρό. Είναι θα έλεγα ένα αιώνιο εμβόλιο και νίκη στον υπάρχοντα πονο, νίκη στον θάνατο.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ΠΗΓΕΣ:
1 Δεν θα πρέπει να ξεχνιέται το γεγονός ότι οι άκτιστες ενέργειες είναι κοινές των τριών προσώπων της Παναγίας Τριάδος και ότι δεν υπάρχουν προσωπικές άκτιστες ενέργειες
2 Ο Χριστός είναι παρών και ο κάθε πιστός τον βλέπει ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται. Αν βρίσκεται εις το στάδιον της καθάρσεως και του φωτισμού τον βλέπει μέσω των προσευχών, αν βρίσκεται εις το στάδιον της θεώσεως τον βλέπει όπως τον είδαν οι Απόστολοι και ο Παύλος μετά την Ανάσταση.
3 Κατά τον Δαμασκηνό το σώμα του Χριστού δεν απεβληθη, άραγε ας διερωτηθεί κανείς αν μπορεί ποτέ να υπάρξει σώμα άνευ αίματος
4 Ιωάννης Δαμασκηνός . Έκδοσις Ακριβής ορθοδόξου πίστεως 74 Εκδόσεις Πουρνάρα Θεσσαλονίκης σελίδα 328
5 Αλλού ο ιερός Χρυσόστομος ισχυρίζεται: “σαν έρθει η στιγμή της θείας Κοινωνίας και πρόκειται να πλησιάσεις την αγία Τράπεζα, πίστευε ακλόνητα πως εκεί είναι παρών ο Χριστός, ο Βασιλιάς των όλων. Όταν δεις τον ιερέα να σου προσφέρει το σώμα και το αίμα του Κυρίου, μη νομίσεις ότι ο ιερέας το κάνει αυτό, αλλά πίστευε ότι το χέρι που απλώνεται είναι του Χριστού».
6 Ιωάννης Δαμασκηνός . Έκδοσις Ακριβής ορθοδόξου πίστεως 86 Εκδόσεις Πουρνάρα Θεσσαλονίκης σελίδα 375
7 Α Κορινθίους 11,31
8 Α Κορινθίους 11,29. Ας προσέχουμε αδελφοί για να μην κατακριθώμεν με την απιστία μας και την έλλειψη μετανοίας. Γι᾽αυτό σήμερα υπάρχουν τόσοι ασθενείς γιατί τρώνε και πίνουν αναξίως το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και δεν βρίσκονται ούτε στο στάδιον της καθάρσεως, ούτε του φωτισμού, ούτε της θεώσεως.
9 Ομιλία XVII.
10 Καθαρή επέμβαση της επιστήμης στα χωράφια που δεν της ανήκουν
11 Ίσως επειδή θάβεται φθαρτόν μέσα μας δεν φθείρεται, όπως ακριβώς δεν εφθάρει το Σώμα του Χριστού στον τάφο μετά ίσως να ανασταίνεται μέσα μας άφθαρτον, δεν ξέρουμε όμως μετά πόσας ημέρας
12 Κι᾽εδώ ο συγγραφεύς ξεχνάει να πεί ότι ο Χριστός δεν κάθεται εκ δεξιών του Πατρός, μόνον. Το ευαγγέλιον του Ματθαίου τελειώνει: “ιδού εγώ μεθ᾽ημών ειμί πάσας τας ημέρας εως της συντελείας του αιώνος». Το άγιον Πνεύμα δεν αποστέλλεται ως πρόσωπον προς αντικατάσταση του Χριστού αλλά μιλάμε για αποστολή των ακτίστων ενεργειών Του οι οποίες αποκαλύπτουν τον Χριστό, ανοίγουν τα μάτια των πιστών για να δούν τον Χριστό, γι᾽αυτό ο Χριστός είναι παρών και πάντοτε μαζί με τους μαθητές του, έως της συντελείας του αιώνος.
13 Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%).
Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
14 Ο συγγραφέας φαίνεται σαν να μη διάβασε ποτέ για την εμφάνιση του Χριστού στους μαθητάς Του, μετά την Ανάσταση, ούτε βέβαια το ευαγγέλιον προς Εμμαούς, όπου ανεγνωρίσθη εν τη κλασει του Άρτου, ούτε βέβαια πιστεύει στην ζωντανή παρουσία του αναστάντος Χριστού σε κάθε ευχαριστιακή σύναξη .
15 Πώς θα μας κάνει αφθάρτους από την στιγμή που κατά την κοινωνία μας δίνει να φάμε φθαρτό σώμα, επομένως δαπανώμενον και φθειρόμενο. Ο Δαμασκηνός μας λέει αντίθετα πράγματα στην ακριβή έκδοσι της ορθοδόξου πίστεως
16 Πώς αφού είναι φθαρτόν, μήπως μετατρέπεται μέσα μας όταν θάβεται σε άφθαρτον;
17 Ευχαριστώ θερμότατα τον αδελφικό φίλο και συνεργάτη κύριον Ηλία Πετρόπουλο για την πολύτιμη συμβολή του ως προς το θέμα του ψευδοδαμασκηνού.