Στόχοι Ορθόδοξης Πνευματικής Ζωής

[NIKOSZ]

Ένας άνθρωπος, που εξομολογείται συχνά και που στην ψυχή του δεν έχει απομεινάρια αμαρτίας, δεν μπορεί παρά να είναι υγιής.

Πρεσβ. Αλεξάνδρου Ελτσιανίνωφ. Πνευματικά Κεφάλαια: Σημειώματα φιλοκαλικής αυτογνωσίας. Εκδ. Τήνος. 1992. σελ.206



Υγεία για μας είναι η σωστή σχέση του ανθρώπου με τους τρεις αυτούς παράγοντες (το Θεό, τους άλλους και τη φύση), που αποτελούν τον ορισμό του ανθρώπινου όντος.

Μητρ. Περγάμου, Ιωάννου Ζηζιούλα. 1994. Νόσος και θεραπεία στην Ορθόδοξη Θεολογία. Εισήγηση στην Ημερίδα «Θεολογία και Ψυχιατρική σε διάλογο». Εκδ. πρακτικών, Αποστολική Διακονία. 1999. σελ 154



Η Εκκλησία δεν έρχεται να αποκαταστήσει την υγεία στον άνθρωπο, δεν έρχεται να πάρει απλώς τη θέση της γιατρικής που εξάντλησε όλες τις δυνατότητές της. Η Εκκλησία έρχεται για να οδηγήσει τον άνθρωπο αυτόν στην αγάπη, στο Φως και στη Ζωή του Χριστού. Δεν έρχεται απλώς για να του δώσει «παρηγοριά» στα όσα υποφέρει, για να του δώσει «βοήθεια», αλλά για να τον κάνει μάρτυρα, δηλαδή βεβαιωτή του Χριστού στα όσα υποφέρει. Μάρτυρας είναι αυτός που βλέπει τους ουρανούς ανεωγμένους, και τον Υιόν του Ανθρώπου εκ δεξιών του Θεού εστώτα. (Πράξ. 7, 56). Μάρτυρας είναι αυτός για τον οποίο ο Θεός δεν είναι μια ακόμα – η στερνή – ευκαιρία να σταματήσει ο αβάσταχτος πόνος του, αλλά αυτός για τον οποίο ο Θεός είναι η ίδια η ζωή του. Με τον τρόπο αυτόν όλα τα πράγματα στη ζωή του καταλήγουν στο Θεό, αναβαίνουν στην πληρότητα της αγάπης.

Alexander Schmemann. (1963). For the life of the world. μετάφρ. Για να ζήσει ο κόσμος. (1970). Εκδ. Δόμος. Αθήνα. Σελ. 154-155.



24 Αρετές των αρχαρίων

Υπακοή

Νηστεία

Σάκκος

Σποδός

Δάκρυα

Εξομολόγησις

Σιωπή

Ταπείνωσις

Αγρυπνία

Ανδρεία

Ψύχος

Κόπος

Εξουθένωσις

Συντριβή

Συναδελφία

Ηπιότης

Πίστις απλή και απερίεργος

Αμεριμνία κόσμου

Μίσος άμισον γονέων

Απροσπάθεια

Απλότης συν ακακία

Εκούσιος ευτέλεια

Οσ. Ιωάννης της Κλίμακος. Λόγος ΚΣΤʼ, 14. σελ. 285-6.



24 Αρετές των τελείων

Αναιχμαλώτιστος καρδία

Τετελειωμένη αγάπη

Ταπεινοφροσύνης πηγή

Νοός εκδημία

Χριστού ενδημία

Φωτός και προσευχής ασυλία

Ελλάμψεως Θεού περιουσία

Πόθος θανάτου

Μίσος ζωής

Φυγή σώματος

Κόσμου πρέσβυς

Θεού βιαστής

Αγγέλων συλλειτουργός

Γνώσεως άβυσσος

Μυστηρίων οίκος

Αρρήτων φύλαξ

Ανθρώπων σωτήρ

Δαιμόνων Θεός

Παθών Κύριος

Δεσπότης σώματος

Φύσεως επίτροπος

Αμαρτίας ξένος

Απαθείας οίκος

Μιμητής Δεσπότου εκ βοηθείας Δεσπότου.

Οσ. Ιωάννης της Κλίμακος. Λόγος ΚΣΤʼ, 14. σελ. 286.



Το βάπτισμα δεν αφαιρεί το αυτεξούσιο και την ελευθερία της προαιρέσεώς μας, αλλά μας χαρίζει ελευθερία να μην εξουσιαζόμαστε πια χωρίς να το θέλομε από τον διάβολο. Μετά το βάπτισμα, από εμάς εξαρτάται ή να μένομε με τη θέλησή μας στις εντολές του Χριστού, του Κυρίου και Θεού, στου Οποίου το όνομα βαπτιστήκαμε, και να βαδίζομε στο δρόμο των προσταγμάτων Του, ή να αφήνομε τον ίσιο δρόμο και να επιστρέφομε στον πολέμιο και εχθρό μας διάβολο.

Αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου. 154 κεφάλαια, κεφ. 09. Δʼ τόμος Φιλοκαλίας, σελ 35



Ο άνθρωπος έχει κληθεί να πραγματοποιήσει, στα πλαίσια της προσωπικής του ελευθερίας, τη δυναμική συγκεφαλαίωση και ενοποίηση της αιτίας και του «τέλους» του λόγου των κτισμάτων, την «άκρα ένωση» κτιστού και άκτιστου λόγου, που είναι ολική περιχώρηση και «κατά Χάριν» ταυτότητα των κοσμικών όντων και του θείου Είναι.

Χρήστος Γιανναράς. (1970). Το οντολογικόν περιεχόμενον της θεολογικής εννοίας του προσώπου. Διδακτορική διατριβή. (Δʼ έκδοση. Το πρόσωπο και ο έρως. 1987. Εκδ. Δόμος Αθήνα). σελ. 132.



Όταν κατά Θεία Δωρεά φτάσεις εμπρός στο πρόσωπο του Κυρίου…γίνεσαι και εσύ Θεός ενώ βρίσκεσαι ακόμα στη γη…βλέποντας με αγγελικό τρόπο με τη Θεία Χάρη το Πρόσωπο του κυρίου παντοτινά, από το οποίο εκχύνεται φως σαν από πηγή. …Αυτός είναι ο ένδοξος καρπός της θείας και θεοποιητικής σοφίας, το θεμέλιο της πνευματικής ειρήνης, το καταφύγιο της πνευματικής χαράς, η πύλη της αγάπης του Θεού, το βλάστημα της ελλάμψεως, η αιτία της ροής από την καρδιά των ακένωτων υδάτων του πνεύματος, η αληθινή τροφή και τρυφή, και αύξηση και αλλοίωση της ψυχής που συμβόλιζε το μάννα, η αρχή της αποκαλύψεως των θείων και αλάλητων μυστηρίων, το συμπέρασμα της μιας και πρώτης αλήθειας, ο αφανισμός των οποιωνδήποτε λογισμών, η παύση όλων των νοήσεων, η γνώση που υπερβαίνει τη νόηση, η αφορμή τη εκπλήξεως, η υπέρλογη μεταβολή και αλλοίωση του νου προς την απλότητα και την με κάθε τρόπο αοριστία, την απειρία και απεριληψία, την απόρριψη κάθε μορφής, σχήματος, ποιοτικού ή ποσοτικού προσδιορισμού, προς το αψηλάφητο και υπερκόσμιο, και γενικά η αποκατάστασή του στην ομοιότητα του Θεού.

Όσιος Κάλλιστος Αγγελικούδης. Περί της ενώσεως με το Θεό. Φιλοκαλία, Εʼ σελ. 260-261



Αγρυπνία και νηστεία

θερμή μετάνοια

όμβρους δακρύων και πένθος.

Aπαυστη θανάτου μνήμη,

αδιάλειπτη ευχή και

υπομονή όλων

των επερχόμενων πειρασμών.

Και πάνω απʼ όλα αυτά σιωπή

και ταπείνωση βαθεία

και υπακοή τελεία

και θελήματος εκκοπή.

Αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου. (Λʼ 557-567)



Να γίνουμε ώριμοι και να φτάσουμε την τελειότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός. Εφεσ. Δʼ

Μεγάλη είναι η χαρά όταν υπάρχει διάθεση αυτοθυσίας.

Ιερομ. Χριστοδούλου Αγιορείτου. Ο Γέρων Παϊσιος. Aγιον Όρος. σελ. 249.


Οταν ζούμε μέσα μας ολόκληρο το γένος των ανθρώπων, όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, τότε διαρρηγνύουμε το κλειστό κύκλωμα της «ατομικότητάς» μας και εξερχόμαστε στις πλατειές εκτάσεις της «υποστατικής» μορφής του είναι και γινόμαστε νικητές του θανάτου, μέτοχοι της θείας απειρότητας.

Αρχ. Σωφρονίου Σαχάρωφ. (1994). Περί Προσευχής. Μονή Τιμίου Προδρόμου. Έσσεξ, Αγγλίας. σελ, 248.



Στην Ορθόδοξη Παράδοση δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για αυτοϊκανοποίηση ή αυτοέκφραση, για αυτοπραγμάτωση και για αυθυπέρβαση. Περισσότερο γίνεται λόγος για υπέρβαση, αλλά όμως με ένα διαφορετικό χαρακτήρα και περιεχόμενο. Γίνεται οπωσδήποτε υπέρβαση των πολλών δεδομένων και καταπιέσεων, αλλά αυτό δεν γίνεται με την ανθρώπινη δύναμη. Η υπέρβαση επιτυγχάνεται με την δύναμη και ενέργεια της θείας Χάριτος και την συνέργεια του ανθρώπου.

Επομένως, στον ορθόδοξο ησυχασμό γίνεται λόγος για ελευθερία, για υπέρβαση, αλλά αυτό δεν πραγματοποιείται με τις ανθρώπινες δυνάμεις. Η υπέρβαση γίνεται από το "υπερνόημα", που οπωσδήποτε βρίσκεται έξω από την ύπαρξη του ανθρώπου, αλλά δεν ταυτίζεται με κάποια αφηρημένη ιδέα. Το υπερνόημα είναι η θέωση που γίνεται με την Χάρη του Θεού. Εδώ φαίνεται και η ανωτερότητα της Ορθοδόξου Παραδόσεως, από κάθε άλλη ψυχανάλυση, αλλά και λογοθεραπεία.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιερόθεου. Υπαρξιακή ψυχολογία και Ορθόδοξη ψυχοθεραπεία.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, Λεβαδειά

Ανάκτηση αποσπάσματος του βιβλίου. 27/12/01, από

http://www.pelagia.org/htm/b25.e.iparxi ... pia.00.htm





Μακαρισμοί

Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών.

μακάριοι οι πενθούντες, οτι αυτοί παρακληθήσονται.

μακάριοι οι πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσι την γην.

μακ
άριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται.

μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται.

μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον θεόν όψονται.

μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί θεού κληθήσονται.

μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών.

μακάριοί έστε όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσιν και είπωσιν παν πονηρόν καθ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού.

χαίρετε και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς. ούτως γαρ εδίωξαν τους προφήτας τους προ υμών. Ματθ. Εʼ 3-12

Μακάριοι οι πεινώντες νυν, ότι χορτασθήσεσθε. Μακάριοι οι κλαίοντες νυν ότι γελάσετε. Λουκά, Στʼ, 20-21

Μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλλάσσοντες αυτόν. Λουκά, ΙΑʼ, 28

Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες. Ιωάννην, Κʼ 29

Μακάριος ο ανήρ ος υπομένει πειρασμόν. Ότι δόκιμος γενόμενος λήψεται τον στέφανον της ζωής. Ιακώβου. 1, 12.

Αλλʼ ει και πάσχοιτε δια δικαιοσύνην, μακάριοι. Πέτρου, Αʼ, 3, 14.

Ει ονειδίζεσθε εν ονόματι Χριστού, μακάριοι, ότι το της δόξης και το του Θεού Πνεύμα εφʼ υμάς αναπαύεται. Πέτρου, Αʼ, 4, 14.

Μακάριοι οι νεκροί οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες απʼ άρτι. Ναι, λέγει το Πνεύμα, ίνα αναπαύσωνται εκ των κόπων αυτών, τα δε έργα αυτών ακολουθεί μετʼ αυτών.

Αποκάλυψη, ΙΔʼ 13.



Να γίνεστε τέλειοι, όπως ο ουράνιος Πατέρας σας είναι τέλειος.

Ματθ. Εʼ 48



Για την Εκκλησία και την Θεολογία η θεραπεία δεν είναι υπόθεση ψυχολογική ή ηθική, αλλά οντολογική. Σκοπός της θεραπείας δεν είναι να ανακουφίσει τον άνθρωπο από τα συμπτώματα της νόσου, αλλά να τον αναγεννήσει μεταφέροντάς τον από τον χώρο της φιλαυτίας, όπου γεννιούνται τα πάθη, στο χώρο της φιλαδελφίας, όπου υπάρχει η αληθινή θεραπεία δια της αγάπης. Το πέρασμα από τον ένα χώρο στον άλλον είναι επώδυνο, γιατί προϋποθέτει το Σταυρό ή με τα λόγια του Αγίου Μαξίμου τη βίωση της οδύνης που συνυπάρχει με την ηδονή. Είναι ένα πέρασμα. … Στην προσπάθεια αυτή η Εκκλησία και η Θεολογία διαθέτουν όχι τόσο τεχνική ή εξειδίκευση, όσο την πίστη στον προσωπικό Θεό και την Εκκλησία ως ευχαριστιακή κοινότητα, η οποία πραγματώνει την αγάπη αυτή ως προσωπική ύπαρξη και σχέση. Ο πόλεμος κατά των παθών και η απαλλαγή από αυτά δεν αποτελούν για την Εκκλησία αυτοσκοπό. Αποβλέπουν στο να αναδυθεί από αυτά το όντως πρόσωπο, να επανενωθεί η κατατεμαχισμένη φύση, και να ξαναβρεί ο άνθρωπος τη σωστή του σχέση με το Θεό, με τους άλλους ανθρώπος και με την υλική φύση.

Μητρ. Περγάμου, Ιωάννου Ζηζιούλα. 1994. Νόσος και θεραπεία στην Ορθόδοξη Θεολογία. Εισήγηση στην Ημερίδα «Θεολογία και Ψυχιατρική σε διάλογο». Εκδ. πρακτικών, Αποστολική Διακονία. 1999. σελ 153-154.



Τα έργα της αρετής είναι αυτά: η νηστεία, η ελεημοσύνη, η αγρυπνία, η καθαρότητα του σώματος…η αγάπη του πλησίον, η ταπεινοφροσύνη της καρδιάς, η συγχώρεση των πταισμάτων του πλησίον, η θύμηση των καλών έργων, η εξέταση των Θείων μυστηρίων τα οποία βρίσκονται καλυμμένα στις Θείες Γραφές, η απασχόληση του νου με τα υψηλότερα Θεία έργα, η φύλαξη των όρων των παθών της ψυχής και τα παρόμοια.

Αγ Ισαάκ Σύρος. Ασκητικά. Εκδ Βασ. Ρηγόπουλου. σελ. 317



Η ευτυχία δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι όμως καρπός ορθής ζωής. Αν οικοδομούμε σωστά τη ζωή μας, θα χουμε και την ευτυχία. Και ορθή ζωή σημαίνει δίκαιη ζωή.

Πρεσβ. Αλεξάνδρου Ελτσιανίνωφ. Πνευματικά Κεφάλαια: Σημειώματα φιλοκαλικής αυτογνωσίας. Εκδ. Τήνος. 1992. σελ. 74



Το έσχατο τέλος, η μακαριότητα της ουράνιας Βασιλείας δεν είναι η θεωρία της ουσίας, αλλά κυρίως η συμμετοχή στη Θεία ζωή της Αγίας Τριάδος, η κατάσταση της θεώσεως «των συγκληρονόμων της θείας φύσεως» των κτιστών θεών μετά από τον Aκτιστο Θεό, οι οποίοι κατέχουν κατά Χάρη, όλα όσα κατέχει η Αγία Τριάδα από τη φύση της.

Vladimir Lossky. 1944. Essai sur la Theologie Mystique de lʼ Eglise Dʼ Orient. Μτφρ. Η Μυστική Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας. 1984. σελ. 71

psyche.gr