Πάντα ανοικτός ο δρόμος της επιστροφής

[NIKOSZ]

Η αμαρτία είναι μεγάλος τύραννος. Τίποτα δε βαρύνει τόσο πολύ την ψυχή, τίποτα δεν κάνει τόσο ανάπηρη τη διάνοια και δεν την ταπεινώνει «ως αμαρτίας συνειδώς», γράφει ο ιερός Χρυσόστομος. Πριν να διαπράξει κάποιος την αμαρτία, δεν καταλαβαίνει την απαίσια όψη της. Η μέθη της ηδονής συγκαλύπτει τη βδελυρότητά της. Όταν όμως διαπραχθεί, δεν περνούν λίγα λεπτά και αρχίζει το μαστίγωμα της συνειδήσεως. Αφαιρεί η αμαρτία από τον άνθρωπο κάθε επιχείρημα. Τον κουρελιάζει. Πολλές φορές καταλαμβάνεται από φοβίες, γίνεται ο άνθρωπος καχύποπτος και αγωνιά.

Η αμαρτία που είναι η αστοχία της χρήσεως της ελευθερίας μας, καλλιεργεί άβυσσο ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θεό, που μόνο με το έλεος του Θεού γεφυρώνεται. Η αμαρτία μας είναι το παραμέρισμα της αγάπης του Θεού. Η άρση της αμαρτίας και των συνεπειών της είναι η εκ νέου λειτουργία της αγάπης του Θεού μέσα μας.

Στην Εκκλησία αδιάκοπα επιζητούμε το έλεος του Θεού. «Κύριε, ελέησον». Η τραγωδία του ανθρώπου βρίσκεται στο ότι δεν αναγνωρίζει την πνευματική του αναπηρία, παραδέχεται την αμαρτωλότητά του όχι στην ουσία της, αλλά στις συνέπειές της, και ενεργεί στηριζόμενος στον εγωισμό του με σκανδαλώδεις κινήσεις που όμως απομακρύνουν το Άγιο Πνεύμα από την καρδιά του.

Ο αγιορείτης όσιος Σιλουανός βίωνε κάθε αμαρτία ως την αμαρτία του Αδάμ, γι΄ αυτό έγραφε: «Δεν με τέρπει η σιγή της ερήμου. Δεν με τραβούν των βουνών τα ψηλώματα. Δεν μ΄ αναπαύει η ομορφιά των δασών και των λιβαδιών. Δεν καταπραΰνει τον πόνο μου των πουλιών το κελάδημα. Τίποτε, τίποτε δεν μου δίνει τώρα χαρά. Η ψυχή μου ράγισε από την πολλή στενοχώρια. Τον αγαπημένο Θεό μου επρόσβαλα. Κι αν με ξανάπαιρνε στον Παράδεισο ο Κύριος και εκεί θα θρηνούσε λυπητερά, πονεμένα. Γιατί πίκρανα τον αγαπημένο μου Θεό».

Η ευαγγελική παραβολή του Ασώτου αποτελεί το εξοχότερο θεολογικό δοκίμιο του τρόπου «υιοθεσίας» των ανθρώπων από το Θεό, το «ευαγγέλιο του ευαγγελίου». Ένας άνθρωπος είχε δύο γιους. Ο νεότερος παραβιάζει το θέσμιο, αμφισβητεί την εξουσία του πατέρα του και αρνείται ουσιαστικά και την ίδια του την ύπαρξη, αφού ζητά τη χρήση του μεριδίου που του αναλογεί από την περιουσία σαν ο πατέρας του να ήταν νεκρός. Αλλά το κομμάτι αυτό αποκομμένο από το σύνολο της αλήθειας της ζωής του πατέρα δεν μπορεί να ζήσει, δεν μπορεί να καρποφορήσει. Το κομμάτι αυτό, όταν το παίρνουμε δυναστικά, αυθαίρετα, όπως και όταν θέλουμε, δεν μας οδηγεί στη ζωή, αλλά στην απόγνωση και την καταστροφή.

Η αμαρτία, η ασωτία του νεότερου γιου, είναι ότι όντας ανώριμος καθύβρισε τη σχέση του παιδιού προς τον πατέρα. Γι΄ αυτό, χωρίς να το συνειδητοποιεί, οδηγεί τον εαυτό του σε θάνατο.

Και ο πατέρας δεν απορρίπτει το αίτημα του υιού του, όπως δικαιούνταν.

Το θέμα δεν είναι ο πατέρας να κρατήσει δια της βίας τον υιό κοντά του, αλλά να του δώσει τη δυνατότητα, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε ο ίδιος μόνος του να έρθει προς αυτόν. Όλη η ζωή του χριστιανού μορφώνεται μυστικά με τη συνεργασία της Χάριτος του Θεού και της βουλήσεως του ανθρώπου και με την πραγματική αποδοχή της ζωής του Χριστού.

Και ο άσωτος αφού έζησε την έκπτωση και την εξαθλίωση, έρχεται στον εαυτό του, κάνει αυτοκριτική, μετανοεί και η μετάνοιά του είναι η αφετηρία, για να οδηγηθεί από την απελπισία στη σωτηρία, από το σωματικό και πνευματικό θάνατο στη σωματική και πνευματική ζωή. Ο άσωτος παίρνει το δρόμο της επιστροφής. Και η αγάπη του πατέρα, που ζούσε το μυστήριο της αναμονής, νίκησε το θάνατο.

Ο άσωτος δεν προτείνει λύση για το μέλλον του, εμπιστεύεται τον εαυτό του εξ ολοκλήρου στον πατέρα του, ντύνεται και πάλι τη στολή την πρώτη, φορά το δακτυλίδι της υιοθεσίας και θύεται ο μόσχος ο σιτευτός. Η πράξη αυτή φανερώνει και την εσχατολογική διάσταση της σωτηρίας και της αποκαταστάσεως στην τάξη των υιών του Θεού.

Αγαπητοί αναγνώστες, η άφεση των αμαρτιών προσφέρεται μέσα στην Εκκλησία δια των Μυστηρίων. Τη σωτηριώδη φωνή του Κυρίου «τέκνον, αφέωνταί σοι αι αμαρτίαι σου», την ακούμε και εμείς, που ζητάμε με ταπείνωση και αυτομεμψία, την άφεση των αμαρτιών και προσερχόμαστε στο μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως. Αν η αμαρτία είναι ο πνευματικός θάνατος, η μετάνοια και η άφεση των αμαρτιών είναι ζωή και ανάσταση. Αν η αμαρτία αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο και σκοτίζει τον νου, η άφεση των αμαρτιών είναι το γεγονός που μας καθιστά πρόσωπα, αφού ο άνθρωπος είναι πρόσωπο μόνο όταν συνδεθεί με το Πρόσωπο του Τριαδικού Θεού.

Ο άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος μας δίνει μια πολύ όμορφη εικόνα για τον άνθρωπο της μετάνοιας: «Η σελήνη, η οποία μεγαλώνει και πάλι μικραίνει, είναι τύπος του ανθρώπου, ο οποίος άλλοτε πράττει καλά κι άλλοτε αμαρτάνει, και κατόπιν με την μετάνοια επανέρχεται στην ενάρετη ζωή. Λοιπόν, δεν χάθηκε ο νους όποιου αμάρτησε, καθώς νομίζουν μερικοί, όπως της σελήνης το σώμα δεν λιγόστεψε, αλλά μόνο το φως της. Αποκτά, λοιπόν, πάλι ο άνθρωπος τη λαμπρότητά του με την μετάνοια, όπως η σελήνη μετά το λιγόστεμά της ξαναντύνεται πάλι το φως».

Αγαπητοί αναγνώστες, ο χριστιανικός αγώνας δεν είναι μια θεωρία, ένας κενός λόγος και ένα συνηθισμένο παράγγελμα. Είναι έκφραση και παλμός ζωής. Ο αγώνας του χριστιανού είναι μία αδιάκοπη προσπάθεια, μια γυμνασία και άσκηση με κακοπάθεια και θυσία για την καταπολέμηση της αμαρτωλής καταστάσεως και την απελευθέρωση από τη δουλεία των παθών.

Ο αγώνας είναι ισόβιος και απαιτεί διαρκή απάρνηση και συνετή υπέρβαση. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ονόμασε ένα από τα κυριότερα έργα του «Αόρατος Πόλεμος», θέλοντας να δείξει την αγωνιστική πλευρά της χριστιανικής ζωής. Στο Προοίμιο του έργου του σημειώνει ότι «όλοι οι χριστιανοί είναι στρατιώτες και αρχιστράτηγος τούτων ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, στάδιον δε και πολεμίστρα η ίδια μας η καρδιά και καιρός του πολέμου όλη μας η ζωή». Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, το χρέος του αγώνα προβάλλει επιτακτικό για το κατόρθωμα του αγιασμού και της τελείωσης.

Η Εκκλησία μας τοποθετώντας την παραβολή του Ασώτου μέσα στο Τριώδιο, θέλει να μας μεταφέρει ένα μήνυμα: όσο αμαρτωλός και αν είναι ο άνθρωπος η όσο μακριά και αν θεωρεί πως βρίσκεται από το Θεό, πάντα υπάρχει ανοικτός ο δρόμος της επιστροφής.


ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΚΙΡΗ, θεολόγος

[filotas]

Ο π. Παύλος Μητροπολίτης Σιατίστης σε πρόσφατη ραδιοφωνική ομιλία του για την παραβολή του Ασώτου βάζει το καίριο ερώτημα:

"Ποιος κατά τη γνώμη σας από τους δυο αδελφούς της παραβολής του Ασώτου κινδυνεύει περισσότερο στο τέλος της ιστορίας να μείνει εκτός του Οίκου του Πατέρα του;"

Και απαντά οι ίδιος. Όχι ο πρώην Άσωτος, που έφτασε στον πάτο της αμαρτίας, ήλθε εις εαυτόν, μετενόησε κι επέστρεψε στον Οίκο του Πατέρα του, αλλά ο μεγαλύτερος γιος, ο υποτιθέμενος φρόνιμος, ο οποίος δεν έχει καταλάβει το βάθος της καρδιάς του Πατέρα του.

Ο μεγάλος γιος δεν έχει καταλάβει ότι το θέλημα του Πατέρα του δεν είναι να είναι φρόνιμος, αλλά ν΄αγαπάει κι εξ αυτού του λόγου να είναι φρόνιμος. Έτσι ο μεγάλος γιος έμεινε έξω από το σπίτι του Πατέρα του και κινδυνεύει, εξ αιτίας της έλλειψης αγάπης, να μείνει τελικά εκείνος για πάντα έξω, ενώ πρώην Άσωτος, που εμπιστεύτηκε το μέλλον του στην Αγάπη του Πατέρα του, είναι ήδη μέσα.