Χριστιανική ηθική και έφηβος

[gkou]

Χριστιανική ηθική και έφηβος

Γενικά, οι χριστιανοί δεν πρέπει να θεωρούν τα ηθικά θέματα ως αυτοσκοπό. Το Ευαγγέλιο έχει ένα ηθικό περιεχόμενο αλλά αυτή η ηθική δεν είναι από μόνη της αρκετή. Πού είναι η ηθική ,όταν ο ίδιος ο τέλειος Θεός υφίσταται σταύρωση; Οι έφηβοι συχνά επαναστατούν ενάντια στους ηθικούς νόμους ,επειδή το πνευματικό τους ένστικτο τους κάνει να ποθούν να καθοδηγούνται από την αγάπη σε μια ελεύθερη προσωπική σχέση με τον Αλήθεια. Είναι βασικό να παρουσιάζουμε τα ηθικά θέματα με τέτοιο τρόπο, ώστε το πνευματικό αυτό ένστικτο να καλλιεργείται και όχι να καταπνίγεται. «Η αρετή υπάρχει για την αλήθεια και όχι η αλήθεια για την αρετή» ( Αγ. Μάξιμος ) .
Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε εμείς οι ίδιοι το παράδειγμα μιας ηθικής χριστιανικής ζωής από κάθε άποψη: ίσως με κάποια έννοια η ζωή μας είναι αγνή ,αλλά είμαστε ,παραδείγματος χάριν, γενναιόδωροι απέναντι σε όλους εκείνους που έχουν ανάγκη; Είμαστε ελεύθεροι από το πνεύμα της πλεονεξίας; Προσπαθούμε να ζούμε όλη τη ζωή μας «κατά Θεόν»; Η ζωή μας ίσως να είναι, κατά κάποιον τρόπο, «ανήθικη».
Όταν συζητάμε ηθικά θέματα με εφήβους, πρέπει να γίνεται φανερή η πεποίθησή μας ότι οι ηθικές αρχές από μόνες τους δεν έχουν αιώνια αξία και είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε φαρισαϊσμό ,έστω κι αν εκφράζονται με χριστιανική ορολογία. Βέβαια, υπάρχουν κανόνες συμπεριφοράς στη χριστιανική ζωή -μπορεί κανείς να τους βρει στο Ευαγγέλιο και στη διδασκαλία των αγίων μας - αλλά δεν είναι στην κυριολεξία ηθικοί κανόνες: είναι η αναπαράσταση της θείας ζωής στην ανθρώπινη ύπαρξη. Δεν πρέπει να ζούμε τον χριστιανισμό ως ένα ηθικό μανδύα αλλά ως θεία ζωή, αγάπη και αλήθεια. Βέβαια, είναι σημαντικό να παίρνουμε στα σοβαρά τα ηθικά αμαρτήματα και να μην υποτιμούμε τον πνευματικό κίνδυνο που συνεπάγονται αυτά, όμως πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την ηθική ,όχι με την έννοια της διατηρήσεως μιας ήσυχης «φαρισαϊκής» συνειδήσεως σʼ αυτόν τον κόσμο ή μιας καλής φήμης, αλλά με την έννοια της σωτηρίας. («Σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος» είπε ο άγιος Σεραφείμ). Οι έφηβοι, όταν απορρίπτουν την υποκρισία και την αυτοϊκανοποίηση είναι σύμφωνοι με το πνεύμα του Ευαγγελίου. Ο Χριστός που τους ενθουσιάζει είναι Εκείνος ο οποίος είπε στους Φαρισαίους: «Οι τελώναι και αι πόρναι προάγουσιν υμάς εις την Βασιλείαν του Θεού» και στην αμαρτωλή γυναίκα: «Αφέωνται αι αμαρτίαι αυτής αι πολλαί, ότι ηγάπησε πολύ». Τους αρέσει να ακούν για τη συγχώρηση που δόθηκε στον απόστολο Παύλο, στον απόστολο Πέτρο, στην οσία Μαρία την Αιγυπτία και σε άλλους αγίους.
Πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την αμαρτία με αυθεντικά ορθόδοξο τρόπο κι έτσι να διδάσκουμε τα παιδιά μας. Το μέγεθος της αμαρτίας κρίνεται από την απώλεια της χάριτος την οποία υφιστάμεθα ,όταν απομακρυνόμαστε από το θέλημα του Θεού. Φυσικά δεχόμαστε την εξουσία των εκκλησιαστικών κανόνων και προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους νέους μας το βαθύτερο νόημά τους. Αλλά όταν ένας έφηβος αρνείται να δεχθεί τις καθοδηγητικές γραμμές που μας έχουν δοθεί, ίσως χρειασθεί να τον αφήσουμε να αποκαλύψει ξανά την πνευματική εξουσία της Εκκλησίας μέσα από τη δική του εμπειρία. Συχνά αυτή είναι η μόνη λύση, έστω κι αν μας προκαλεί πόνο.
Πως αντιλαμβανόμαστε τους νόμους της Εκκλησίας μας; Ο κανόνας είναι ένα μέτρο. Το κριτήριό μας για την εφαρμογή των κανόνων είναι: «Πως θα οδηγήσουμε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο σε μια καλύτερη σχέση με τον Χριστό;». Ακόμα κι αν κάποια μορφή συμπεριφοράς είναι ολοφάνερα αμαρτωλή, η βαρύτητα της αμαρτίας και η επακόλουθη απώλεια της χάριτος θα εξαρτηθούν από τις συνθήκες ,από το περιβάλλον του προσώπου ,από τις γνώσεις του, τη διάθεση και τα κίνητρά του. Ο ιερέας θα φέρει όλα αυτά τα στοιχεία στην προσευχή του, όταν πρόκειται να εφαρμόσει τους κανόνες στην περίπτωση κάποιου εξομολογουμένου. Ο Κύριος μας διδάσκει ότι: «Το Σάββατο δια τον άνθρωπο εγένετο, ουχ ο άνθρωπος δια το Σάββατον». Η αμαρτία οδηγεί στο θάνατο, όχι επειδή υπάρχει «ποινή θανάτου» για ορισμένες πράξεις αλλά επειδή, αν απομακρυνθούμε από τον Θεό, απομακρυνόμαστε από την ίδια τη Ζωή. Το σφάλμα ενός εφήβου δεν μπορεί να κριθεί με τον ίδιο τρόπο όπως εκείνο ενός ενήλικα αφοσιωμένου χριστιανού , όλα εξαρτώνται από την κατεύθυνση που παίρνει κανείς μέσα στην καρδιά του.
Η χαλάρωση των ηθών που χαρακτηρίζει την εποχή μας είναι ένας μεγάλος πειρασμός για τους εφήβους. Η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται από χαλαρότητα. Όλες οι διαστροφές επιτρέπονται και δικαιολογούνται∙ αλλά αν κανείς μείνει πιστός στο δρόμο του Χριστού είναι πιθανότερο αυτό να θεωρηθεί διαστροφή. Αυτό το έχουμε στο μυαλό, στην καρδιά και στην προσευχή μας ,αλλά, παρʼ όλα αυτά ,είναι αλήθεια ότι ο πειρασμός να εγκαταλείψει κάποιος την ίδια την χριστιανική πίστη είναι ο ισχυρότερος και ο σοβαρότερος ,και πρέπει να τον προσέχουμε ιδιαιτέρως ,όταν ασχολούμαστε με τους νέους. Παραδείγματος χάριν, συχνά μπορεί να δημιουργηθεί μια αμαρτωλή σχέση επειδή η καρδιά κάποιου είναι ήδη σχετικά αδιάφορη στην κλήση του Χριστού. Ας προσπαθούμε να φθάσουμε στην καρδιά του προβλήματος, όταν επιχειρούμε να διορθώσουμε κάποιον. Ας προσέχουμε να τηρούμε σωστά την ιεραρχία των προτεραιοτήτων , όταν αντιμετωπίζουμε ηθικά προβλήματα τα οποία αφορούν τους εφήβους μας. Είναι κρίμα να οξύνουμε το πρόβλημα ,επειδή ο φόβος μας μας έχει κάνει να μην μπορούμε να διακρίνουμε ποιο είναι το πιο βασικό.
Οι νέοι που στρέφονται στα ναρκωτικά, συχνά επαναστατούν εναντίον πολλών κανόνων και εθίμων, τα οποία δε βλέπουν να έχουν κανένα βαθύτερο νόημα. Ένα φυλλάδιο που πρόσφατα εκδόθηκε από τη Βρεταννική Κυβέρνηση για τα ναρκωτικά αναφέρει ότι η καλύτερη προφύλαξη απʼ αυτά συνίσταται στην καλλιέργεια καλών σχέσεων μεταξύ γονέων και παιδιών.
Σε περίπτωση ηθικού διλήμματος πρέπει να ενθαρρύνουμε τους νέους να προσεύχονται, να συνεχίζουν την προσευχή και να αναζητούν όσο το δυνατόν νωρίτερα τη συμβουλή ενός πνευματικού πατέρα. Οι γονείς πρέπει να προσεύχονται και να ακολουθούν το λόγο του πνευματικού.
Πολλά από τα προβλήματα που θέτουν οι γονείς στους ιερείς και τους κατηχητές σχετικά με τους εφήβους πρέπει να συζητούνται μέσα στην οικογένεια με τους ίδιους τους εφήβους. Αν αυτά τα προβλήματα τα συζητούσαμε στο σπίτι εντελώς φυσικά και αρκετά νωρίς, ο έφηβος θα ήταν προετοιμασμένος για τις αποφάσεις που πρέπει να μάθει να παίρνει. Δυστυχώς πολύ συχνά οι ερωτήσεις εμφανίζονται όταν δεν υπάρχει πια επικοινωνία ανάμεσα στις γενιές. Τα παιδιά προεφηβικής ηλικίας θα πρέπει να αρχίσουν να συζητούν με τους γονείς τους τους πειρασμούς που θα συναντήσουν αργότερα.
Ως ενήλικες χριστιανοί οφείλουμε να δείχνουμε την αγάπη που έδειξε ο πατέρας για τον άσωτο υιό του. Ας ανοίξουμε τα χέρια μας για να αγκαλιάσουμε με αγάπη τα παιδιά μας, ακόμη κι αν πάρουν την κληρονομιά τους και φύγουν για να την σπαταλήσουν στην αμαρτία.

Από το βιβλίο:
ΑΔΕΛΦΗΣ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗΣ
« Σκέψεις για τα παιδιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα »
ΕΚΔΟΣΗ ΤΡΙΤΗ
ΙΕΡΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ
ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ
1994