Έμπρακτη Παράκληση...
Δημοσιεύτηκε: Παρ Οκτ 17, 2008 1:09 pm
Μια ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ ήταν η Παναγία μας. Άσημη και άγνωστη σε κύκλους ευρύτερους από το περιβάλλον του χωριού της. Δεν είχε τίποτα από τα εξωτερικά εκείνα στοιχεία, που προβάλλουν τους ανθρώπους στη ματαιόδοξη κοινωνία της εποχής τους. Και όμως αναδείχθηκε η πρώτη μεταξύ όλων των γυναικών κάθε εποχής, γιατί όπως απέδειξε η πραγματικότητα, διέθετε καταπληκτικό πνευματικό πλούτο. «Πάσα η δόξα της θυγατρός του Βασιλέως έσωθεν», είχε πει ο προφήτης. Και σ΄ αυτόν τον πνευματικό πλούτο της έγκειται το μεγαλείο της. Η πνευματική της καλλονή την ανεβάζει σε ουράνια ύψη και την καθιστά «υψηλοτέραν των ουρανών και καθαρωτέραν λαμπηδόνων ηλιακών». Και ο ουράνιος απεσταλμένος, που της φέρνει το καταπληκτικό μήνυμα, πως θα «δανείσει σάρκα τω παντεχνήμονι Λόγω», την προσαγορεύει «Κεχαριτωμένην και ευλογημένην εν γυναιξί».
Και η ίδια πλημμυρισμένη από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος σε μια στιγμή ιερής έξαρσης προφητεύει· «εποίησε μοι μεγαλεία ο Δυνατός... ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί». Οι αιώνες που πέρασαν επιβεβαίωσαν τους προφητικούς αυτούς λόγους. Μυριάδες μυριάδων πιστοί δια μέσου των γενεών γονατίζουν ευλαβικά, έκθαμβοι και εκστατικοί μπροστά στην απαστράπτουσα αίγλη του σεβασμίου προσώπου της. Την μεγαλύνουν και την τιμούν με μια ψυχή και ένα στόμα. Η ζωή και το όνομα της Παναγίας γίνεται ένα με τη ζωή της Εκκλησίας και των πιστών ατομικά. Δεν υπάρχει ιερή ακολουθία, όπου δεν θα αναφερθεί το σεβάσμιο όνομά της. «Της Παναγίας αχράντου υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας» μνημονεύουμε κάθε φορά που προσφέρουμε δόξα και τιμή στον εν Τριάδι Θεό.
Γενικά ολόκληρη η ορθόδοξη πνευματικότητα όταν αναφέρεται στην Παναγία δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να φανερώνει και να ερμηνεύει το μυστήριο της ενανθρώπισης του Κυρίου. Οι θεολογικοί λόγοι και ύμνοι στην Κυρία Θεοτόκο σε τελευταία ανάλυση είναι δοξολογία στο λόγο του Θεού, που έγινε άνθρωπος για τη σωτηρία της ανθρωπότητος. Και όταν εικονίζεται η Παναγία, η επίσκεψη και η ελπίδα του κόσμου, πάντοτε κρατά, με τη μητρική στοργή της, τον Υιό και Λόγο του Θεού. Η αναφορά στην Παρθένο Μαρία υπενθυμίζει τη χαρά της λύτρωσης του ανθρώπου από το Χριστό, γιατί Εκείνη πιστά υπηρέτησε το μυστήριο της σωτηρίας μας. Γι΄ αυτό, ενώ γιορτάζουμε την Κοίμηση της Παναγίας, ο τόνος της υμνωδίας είναι εορταστικός και η εορτή προσλαμβάνει χαρακτήρα μεγάλου πανηγυριού.
Η Κοίμηση της Παναγίας δεν είναι κοίμηση ενός κοινού θνητού, γιατί Εκείνη, είναι η γεννήσασα τον Αρχηγό της ζωής· και επομένως ήταν πολύ φυσικό ότι Αυτήν «τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν, ως γαρ ζωής Μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν, ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον». Δηλαδή ήταν επόμενο ότι δεν θα μπορούσε να μείνει στον τάφο και να την φθείρει ο θάνατος, γιατί την μετέστησε στην αιώνια ζωή και την μετέφερε στην ουρανό ο Υιός της. Εύλογα επεκράτησε λοιπόν ο τόνος του πανηγυρισμού, με τον οποίο εορτάζει η Εκκλησία την προς ουρανόν μετάσταση της Παναγίας. Και η γιρτή αυτή συγκινεί τις καρδιές όλων των ορθοδόξων, που τρέχουν να γεμίσουν τις εκκλησίες και να ζητήσουν την χάρη και την βοήθεια της Παναγίας μας. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να τιμήσουν Αυτήν που τίμησε το γένος μας, να την ευχαριστήσουν και να την παρακαλέσουν για σύντομη βοήθεια και κραταιή προστασία, γιατί όλοι την αισθάνονται σαν μάνα τους, που πονάει και ενδιαφέρεται άμεσα για το κάθε παιδί Της.
Και με το να γίνει η Παναγία μας Θεοτόκος αποτελεί τη γέφυρα που μας οδηγεί από τη γη στον ουρανό. Η «κλίμαξ» που ενώνει τη γη με τον ουρανό. Το Θεό με τον άνθρωπο. Γι΄ αυτό και το «ευαγγέλιο» του Αρχαγγέλου γεμίζει με χαρά τα σύμπαντα. Μια χαρά που όμοια δεν είχε ζήσει ο μεταπτωτικός άνθρωπος. «Όθεν άληκτος εστίν ευφημία παρά της κτίσεως εκατέρας αυτή και πάσα γλώσσα τα αυτής άδει μίαν ταύτην αφιείσα φωνήν και διηνεκείς ύμνων εργάται τη μητρί του Θεού πάντες μεν άνθρωποι, πάντες δε αγγέλων χοροί».
Ο ευλογημένος λαός του Θεού, λοιπόν, βλέπει στο πρόσωπο της Παναγίας την Νέα Εύα - Ζωή, την υπάκουη ανταπόκριση του ανθρώπου στη λυτρωτική απόφαση της θείας αγάπης. Την ζει ως αντιπρόσωπο όλο του ανθρωπίνου γένους, προς την οποία κατατείνει ολόκαιρη η κτίση, ως τον «καρπόν των κτισμάτων του Θεού». (Ν. Καβάσιλας) και ως «αιτία σωτηρίας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος» (Ειρηναίος).
Στη χάρη της, λοιπόν, προσπίπτει κάθε χριστιανός ιδιαίτερα τις ευλογημένες μέρες του Δεκαπενταυγούστου. Και γίνεται η Παναγία Παρθένος και Μητέρα οδηγός όλων των ορθοδόξων εις Χριστόν. Το παράδειγμά της, η απέραντη πίστη της, ο ουράνιος χαρακτήρας της και η αγιοσύνη της εμπνένουν, καθοδηγούν, κατευθύνουν τα βήματα των πιστών πιο πολύ προς τον Κύριο και Λυτρωτή Ιησού. Και ο Δεσπότης Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, που έγινε δια της Παναγίας άνθρωπος, υπερύψωσε και δόξασε την κατά σάρκα Μητέρα Του, όπως της άρμοζε. Αυτό μας διηγείται η εορτή της μακαρίας Κοιμήσεώς της.
Γι΄ αυτό κι εμείς οι πιστοί σκύβουμε ευλαβικά στην «ευκλεή και ιερά μνήμη» της. Και γι΄ αυτό δεν θέλουμε να μείνουμε μόνο σε μια παθητική κατάσταση τιμής και ευλάβειας, αλλά λαχταρούμε να ακολουθήσουμε πιστά τα ίχνη της, τη ζωή της, τον αγιασμό της, την αγάπη της, την αγνότητά της, την πίστη της και την ολόψυχη αφοσίωσή της στο Θεό και την κλήση της. Για να είμαστε αληθινά παιδιά της. Για να είναι πραγματικά Μητέρα μας εν Χριστώ Ιησού μέσα στην Εκκλησία Του.
Ας σκύψουμε, λοιπόν, γι΄ ακόμα μια φορά ευλαβικά στην «ευκλεή και ιερά μνήμη» Της, ας την προσκυνήσουμε τιμητικά και ας την παρακαλέσουμε: «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», δηλαδή γίνε η (πάντοτε εισακουόμενη) Μεσίτριά μας προς τον Υιό και Θεό σου.
Αγαπητοί αναγνώστες, ας είναι όλη η ζωή μας μια «έμπρακτη Παράκληση».
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΚΙΡΗ, θεολόγος
Και η ίδια πλημμυρισμένη από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος σε μια στιγμή ιερής έξαρσης προφητεύει· «εποίησε μοι μεγαλεία ο Δυνατός... ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί». Οι αιώνες που πέρασαν επιβεβαίωσαν τους προφητικούς αυτούς λόγους. Μυριάδες μυριάδων πιστοί δια μέσου των γενεών γονατίζουν ευλαβικά, έκθαμβοι και εκστατικοί μπροστά στην απαστράπτουσα αίγλη του σεβασμίου προσώπου της. Την μεγαλύνουν και την τιμούν με μια ψυχή και ένα στόμα. Η ζωή και το όνομα της Παναγίας γίνεται ένα με τη ζωή της Εκκλησίας και των πιστών ατομικά. Δεν υπάρχει ιερή ακολουθία, όπου δεν θα αναφερθεί το σεβάσμιο όνομά της. «Της Παναγίας αχράντου υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας» μνημονεύουμε κάθε φορά που προσφέρουμε δόξα και τιμή στον εν Τριάδι Θεό.
Γενικά ολόκληρη η ορθόδοξη πνευματικότητα όταν αναφέρεται στην Παναγία δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να φανερώνει και να ερμηνεύει το μυστήριο της ενανθρώπισης του Κυρίου. Οι θεολογικοί λόγοι και ύμνοι στην Κυρία Θεοτόκο σε τελευταία ανάλυση είναι δοξολογία στο λόγο του Θεού, που έγινε άνθρωπος για τη σωτηρία της ανθρωπότητος. Και όταν εικονίζεται η Παναγία, η επίσκεψη και η ελπίδα του κόσμου, πάντοτε κρατά, με τη μητρική στοργή της, τον Υιό και Λόγο του Θεού. Η αναφορά στην Παρθένο Μαρία υπενθυμίζει τη χαρά της λύτρωσης του ανθρώπου από το Χριστό, γιατί Εκείνη πιστά υπηρέτησε το μυστήριο της σωτηρίας μας. Γι΄ αυτό, ενώ γιορτάζουμε την Κοίμηση της Παναγίας, ο τόνος της υμνωδίας είναι εορταστικός και η εορτή προσλαμβάνει χαρακτήρα μεγάλου πανηγυριού.
Η Κοίμηση της Παναγίας δεν είναι κοίμηση ενός κοινού θνητού, γιατί Εκείνη, είναι η γεννήσασα τον Αρχηγό της ζωής· και επομένως ήταν πολύ φυσικό ότι Αυτήν «τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν, ως γαρ ζωής Μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν, ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον». Δηλαδή ήταν επόμενο ότι δεν θα μπορούσε να μείνει στον τάφο και να την φθείρει ο θάνατος, γιατί την μετέστησε στην αιώνια ζωή και την μετέφερε στην ουρανό ο Υιός της. Εύλογα επεκράτησε λοιπόν ο τόνος του πανηγυρισμού, με τον οποίο εορτάζει η Εκκλησία την προς ουρανόν μετάσταση της Παναγίας. Και η γιρτή αυτή συγκινεί τις καρδιές όλων των ορθοδόξων, που τρέχουν να γεμίσουν τις εκκλησίες και να ζητήσουν την χάρη και την βοήθεια της Παναγίας μας. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να τιμήσουν Αυτήν που τίμησε το γένος μας, να την ευχαριστήσουν και να την παρακαλέσουν για σύντομη βοήθεια και κραταιή προστασία, γιατί όλοι την αισθάνονται σαν μάνα τους, που πονάει και ενδιαφέρεται άμεσα για το κάθε παιδί Της.
Και με το να γίνει η Παναγία μας Θεοτόκος αποτελεί τη γέφυρα που μας οδηγεί από τη γη στον ουρανό. Η «κλίμαξ» που ενώνει τη γη με τον ουρανό. Το Θεό με τον άνθρωπο. Γι΄ αυτό και το «ευαγγέλιο» του Αρχαγγέλου γεμίζει με χαρά τα σύμπαντα. Μια χαρά που όμοια δεν είχε ζήσει ο μεταπτωτικός άνθρωπος. «Όθεν άληκτος εστίν ευφημία παρά της κτίσεως εκατέρας αυτή και πάσα γλώσσα τα αυτής άδει μίαν ταύτην αφιείσα φωνήν και διηνεκείς ύμνων εργάται τη μητρί του Θεού πάντες μεν άνθρωποι, πάντες δε αγγέλων χοροί».
Ο ευλογημένος λαός του Θεού, λοιπόν, βλέπει στο πρόσωπο της Παναγίας την Νέα Εύα - Ζωή, την υπάκουη ανταπόκριση του ανθρώπου στη λυτρωτική απόφαση της θείας αγάπης. Την ζει ως αντιπρόσωπο όλο του ανθρωπίνου γένους, προς την οποία κατατείνει ολόκαιρη η κτίση, ως τον «καρπόν των κτισμάτων του Θεού». (Ν. Καβάσιλας) και ως «αιτία σωτηρίας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος» (Ειρηναίος).
Στη χάρη της, λοιπόν, προσπίπτει κάθε χριστιανός ιδιαίτερα τις ευλογημένες μέρες του Δεκαπενταυγούστου. Και γίνεται η Παναγία Παρθένος και Μητέρα οδηγός όλων των ορθοδόξων εις Χριστόν. Το παράδειγμά της, η απέραντη πίστη της, ο ουράνιος χαρακτήρας της και η αγιοσύνη της εμπνένουν, καθοδηγούν, κατευθύνουν τα βήματα των πιστών πιο πολύ προς τον Κύριο και Λυτρωτή Ιησού. Και ο Δεσπότης Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, που έγινε δια της Παναγίας άνθρωπος, υπερύψωσε και δόξασε την κατά σάρκα Μητέρα Του, όπως της άρμοζε. Αυτό μας διηγείται η εορτή της μακαρίας Κοιμήσεώς της.
Γι΄ αυτό κι εμείς οι πιστοί σκύβουμε ευλαβικά στην «ευκλεή και ιερά μνήμη» της. Και γι΄ αυτό δεν θέλουμε να μείνουμε μόνο σε μια παθητική κατάσταση τιμής και ευλάβειας, αλλά λαχταρούμε να ακολουθήσουμε πιστά τα ίχνη της, τη ζωή της, τον αγιασμό της, την αγάπη της, την αγνότητά της, την πίστη της και την ολόψυχη αφοσίωσή της στο Θεό και την κλήση της. Για να είμαστε αληθινά παιδιά της. Για να είναι πραγματικά Μητέρα μας εν Χριστώ Ιησού μέσα στην Εκκλησία Του.
Ας σκύψουμε, λοιπόν, γι΄ ακόμα μια φορά ευλαβικά στην «ευκλεή και ιερά μνήμη» Της, ας την προσκυνήσουμε τιμητικά και ας την παρακαλέσουμε: «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», δηλαδή γίνε η (πάντοτε εισακουόμενη) Μεσίτριά μας προς τον Υιό και Θεό σου.
Αγαπητοί αναγνώστες, ας είναι όλη η ζωή μας μια «έμπρακτη Παράκληση».
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΚΙΡΗ, θεολόγος