«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι θαυμάσιοι καρποί της υπομονής του ησυχαστή»
135. Μακάριος είναι εκείνος ο ησυχαστής, που αξιώθηκε να ζήσει τις θαυμάσιες εμπειρίες και καταστάσεις της πνευματικής εν Χριστώ ζωής. Μακάριος είναι εκείνος, που μέρα και νύχτα μελετά τα θεία. Εάν στην αρχή του εγκλεισμού στο κελί του, και της ησυχαστικής του ζωής, ο μοναχός δεν αισθάνεται να ενεργεί μέσα του η δύναμη της μελέτης των θαυμασίων του Θεού, επειδή ο νους του ακόμη μετεωρίζεται και είναι ασταθής, ας μην αμελήσει από την πνευματική κούραση και αφήσει την ηρεμία της ησυχαστικής ζωής. Ας φέρω ένα παράδειγμα, για να το καταλάβουμε καλύτερα. Ο γεωργός, ενώ σπέρνει στο χωράφι του το σπόρο, δε βλέπει συγχρόνως και τον στάχυ. Μαζί με τη σπορά ακολουθεί αμηχανία, και κούραση, και πόνος στα μέλη του γεωργού, και ανορεξία, και προσωρινός χωρισμός από τους φίλους. Όμως, αφού υπομείνει όλα αυτά, έρχεται ο καιρός της συγκομιδής, και τότε ευχαριστιέται και σκιρτά και χαίρεται και ευφραίνεται ο γεωργός. Και ποιος είναι ο καιρός αυτός, για να μεταφέρουμε την παραβολή στη ζωή του μοναχού;
Ο καιρός αυτός είναι, όταν τρώει από τον πνευματικό άρτο που κέρδισε με τον ιδρώτα του, και μένει στην ησυχία μελετώντας τα θεία. Διότι η ησυχία και η υπομονητική μελέτη του λόγου και των ενεργημάτων του Θεού, φέρνει στην καρδιά πολλή και ατέλειωτη ηδονή, και οδηγεί το νου γρήγορα στην έκπληξη και στο θαυμασμό. Και μακάριος είναι εκείνος που υπομένει στην ησυχία της ερήμου, διότι μπροστά του θα ανοίξει η θεόβρυτη πηγή των θαυμασίων του Θεού, και θα πιει απ΄αυτή, και θα γλυκαθεί, και δε θα παύσει να πίνει απ΄αυτή συνέχεια, νύχτα και μέρα, μέχρι να φτάσει στο τέρμα αυτής της πρόσκαιρης ζωής του. (346)
Αποσπ.από το βιβλίο Ανθολόγιο από την ασκητική του Αγ.Ισαακ
Συντονιστές: ntinoula, Συντονιστές
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Κατάκρινε, για τις θλίψεις σου, τον εαυτό σου και μην απελπίζεσαι»
127. Να είσαι έτοιμος να δεχθείς κάθε περιφρόνηση και κάθε προσβολή, και χλευασμό και κατηγορία, από όλους, ακόμη και απ΄ αυτούς πού δε θα το περίμενες. Να θεωρήσεις τον εαυτό σου πραγματικά άξιο να τα πάθει, και να τα δεχθείς όλα με ευγνωμοσύνη και χαρά, και να υπομείνεις κάθε κόπο και θλίψη και κίνδυνο, που έρχεται από τους δαίμονες, διότι έπραξες τα θελήματά τους με ευχαρίστηση. Και να υποφέρεις με γενναιότητα κάθε στέρηση των αναγκαίων, και τα δυσάρεστα φυσικά φαινόμενα, και τις πίκρες της ζωής. Να υπομείνεις, έχοντας εμπιστοσύνη στο Θεό, ακόμη και τη στέρηση της αναγκαίας τροφής σου, που σε λίγες ώρες θα γίνει κοπριά. Και όλα αυτά να τα δεχθείς με τη θέλησή σου, έχοντας την ελπίδα σου στο Θεό και μη περιμένοντας από κανέναν άλλον τη λύτρωση ή την παρηγοριά, γιατί η όποια βοήθεια εκ μέρους των ανθρώπων δίνεται ύστερα από φώτιση και καθοδήγηση του Θεού. Άφησε λοιπόν τη φροντίδα σου στο Θεό, και σε όλες τις δυσκολίες σου κατάκρινε τον εαυτό σου, ότι εσύ ο ίδιος είσαι ο αίτιος για όλα, διότι έφαγες από τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου, και απέκτησες διάφορα πάθη. Δέξου τώρα με ευχαρίστηση τις πίκρες, για να σε ταράξουν λιγάκι από τη νωθρότητά σου, και ύστερα να γλυκαθείς με τη χάρη του Θεού. (305)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Κατάκρινε, για τις θλίψεις σου, τον εαυτό σου και μην απελπίζεσαι»
127. Να είσαι έτοιμος να δεχθείς κάθε περιφρόνηση και κάθε προσβολή, και χλευασμό και κατηγορία, από όλους, ακόμη και απ΄ αυτούς πού δε θα το περίμενες. Να θεωρήσεις τον εαυτό σου πραγματικά άξιο να τα πάθει, και να τα δεχθείς όλα με ευγνωμοσύνη και χαρά, και να υπομείνεις κάθε κόπο και θλίψη και κίνδυνο, που έρχεται από τους δαίμονες, διότι έπραξες τα θελήματά τους με ευχαρίστηση. Και να υποφέρεις με γενναιότητα κάθε στέρηση των αναγκαίων, και τα δυσάρεστα φυσικά φαινόμενα, και τις πίκρες της ζωής. Να υπομείνεις, έχοντας εμπιστοσύνη στο Θεό, ακόμη και τη στέρηση της αναγκαίας τροφής σου, που σε λίγες ώρες θα γίνει κοπριά. Και όλα αυτά να τα δεχθείς με τη θέλησή σου, έχοντας την ελπίδα σου στο Θεό και μη περιμένοντας από κανέναν άλλον τη λύτρωση ή την παρηγοριά, γιατί η όποια βοήθεια εκ μέρους των ανθρώπων δίνεται ύστερα από φώτιση και καθοδήγηση του Θεού. Άφησε λοιπόν τη φροντίδα σου στο Θεό, και σε όλες τις δυσκολίες σου κατάκρινε τον εαυτό σου, ότι εσύ ο ίδιος είσαι ο αίτιος για όλα, διότι έφαγες από τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου, και απέκτησες διάφορα πάθη. Δέξου τώρα με ευχαρίστηση τις πίκρες, για να σε ταράξουν λιγάκι από τη νωθρότητά σου, και ύστερα να γλυκαθείς με τη χάρη του Θεού. (305)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι ακατάπαυστες δεήσεις στους πειρασμούς»
125. Όπως τα μικρά παιδιά τρομάζουν από τα φοβερά θεάματα, και τρέχουν και πιάνονται από τα φορέματα των γονέων τους, και ζητούν τη βοήθειά τους, έτσι και η ψυχή: όσο στενοχωριέται και θλίβεται από το φόβο των πειρασμών, προστρέχει και κολλάει στο Θεό, και τον παρακαλεί με ακατάπαυστες δεήσεις. Και όσο οι πειρασμοί πέφτουν επάνω της, ο ένας μετά τον άλλο, τόσο και παρακαλεί περισσότερο. Αλλά όταν σταματήσουν και ξαναβρεί την ανάπαυσή της, συνήθως χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα και απομακρύνεται από το Θεό. (279)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι ακατάπαυστες δεήσεις στους πειρασμούς»
125. Όπως τα μικρά παιδιά τρομάζουν από τα φοβερά θεάματα, και τρέχουν και πιάνονται από τα φορέματα των γονέων τους, και ζητούν τη βοήθειά τους, έτσι και η ψυχή: όσο στενοχωριέται και θλίβεται από το φόβο των πειρασμών, προστρέχει και κολλάει στο Θεό, και τον παρακαλεί με ακατάπαυστες δεήσεις. Και όσο οι πειρασμοί πέφτουν επάνω της, ο ένας μετά τον άλλο, τόσο και παρακαλεί περισσότερο. Αλλά όταν σταματήσουν και ξαναβρεί την ανάπαυσή της, συνήθως χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα και απομακρύνεται από το Θεό. (279)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί είναι πικρό φάρμακο.
Να το παίρνουμε με ταπείνωση και υπομονή»
124. Οι αγωνιστές, λοιπόν, πειράζονται για να αυξήσουν τον πνευματικό τους πλούτο, οι αμελείς, για να φυλαχτούν απʼ ό,τι τους βλάπτει, οι κοιμισμένοι, για να ξυπνήσουν, οι απομακρυσμένοι, για να πλησιάσουν στο Θεό, και οι φίλοι του Θεού, για να εισέλθουν στον άγιο οίκο του με παρρησία. Ένας γιος, άβγαλτος στη ζωή, δεν μπορεί να διαχειρισθεί τον πλούτο του πατέρα του και να βοηθηθεί απ΄αυτόν. Γι΄αυτό λοιπόν, στην αρχή στέλνει δυσκολίες και βάσανα ο Θεός στα παιδιά του και, μετά, τους φανερώνει τι τους χαρίζει. Δόξα τω Θεώ πού, με πικρά φάρμακα, μας χαρίζει την απόλαυση της πνευματικής υγείας.
Είναι κανείς πού δε στεναχωριέται και δεν κουράζεται, ενόσω γυμνάζεται; Και είναι κανείς, στον οποίο να μη φαίνεται πικρός ο καιρός, που πίνει το φαρμάκι των πειρασμών και των θλίψεων; Χωρίς, λοιπόν, να περάσει απ΄ αυτό το στάδιο δεν μπορεί να αποκτήσει ισχυρή κράση. Αλλά και η υπομονή στους πειρασμούς δεν είναι δική μας. Πώς μπορεί, αλήθεια, ο άνθρωπος, ένα πήλινο αγγείο, να βαστάζει μέσα του το νερό, αν δε το κάνει στέρεο η θεϊκή φωτιά; Αν σκύψουμε το κεφάλι, τότε ό,τι καλό και ωφέλιμο ζητήσουμε από το Θεό στην προσευχή μας με ταπείνωση, με διαρκή πόθο και με υπομονή, όλα θα μας τα δώσει. (198-9).
Όπως τα φάρμακα που παίρνουμε, καθαρίζουν το σώμα μας από τα νοσογόνα μικρόβια, έτσι οι σφοδρές θλίψεις καθαρίζουν την καρδιά μας από τις πονηρές ενθυμήσεις και πράξεις. (278)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί είναι πικρό φάρμακο.
Να το παίρνουμε με ταπείνωση και υπομονή»
124. Οι αγωνιστές, λοιπόν, πειράζονται για να αυξήσουν τον πνευματικό τους πλούτο, οι αμελείς, για να φυλαχτούν απʼ ό,τι τους βλάπτει, οι κοιμισμένοι, για να ξυπνήσουν, οι απομακρυσμένοι, για να πλησιάσουν στο Θεό, και οι φίλοι του Θεού, για να εισέλθουν στον άγιο οίκο του με παρρησία. Ένας γιος, άβγαλτος στη ζωή, δεν μπορεί να διαχειρισθεί τον πλούτο του πατέρα του και να βοηθηθεί απ΄αυτόν. Γι΄αυτό λοιπόν, στην αρχή στέλνει δυσκολίες και βάσανα ο Θεός στα παιδιά του και, μετά, τους φανερώνει τι τους χαρίζει. Δόξα τω Θεώ πού, με πικρά φάρμακα, μας χαρίζει την απόλαυση της πνευματικής υγείας.
Είναι κανείς πού δε στεναχωριέται και δεν κουράζεται, ενόσω γυμνάζεται; Και είναι κανείς, στον οποίο να μη φαίνεται πικρός ο καιρός, που πίνει το φαρμάκι των πειρασμών και των θλίψεων; Χωρίς, λοιπόν, να περάσει απ΄ αυτό το στάδιο δεν μπορεί να αποκτήσει ισχυρή κράση. Αλλά και η υπομονή στους πειρασμούς δεν είναι δική μας. Πώς μπορεί, αλήθεια, ο άνθρωπος, ένα πήλινο αγγείο, να βαστάζει μέσα του το νερό, αν δε το κάνει στέρεο η θεϊκή φωτιά; Αν σκύψουμε το κεφάλι, τότε ό,τι καλό και ωφέλιμο ζητήσουμε από το Θεό στην προσευχή μας με ταπείνωση, με διαρκή πόθο και με υπομονή, όλα θα μας τα δώσει. (198-9).
Όπως τα φάρμακα που παίρνουμε, καθαρίζουν το σώμα μας από τα νοσογόνα μικρόβια, έτσι οι σφοδρές θλίψεις καθαρίζουν την καρδιά μας από τις πονηρές ενθυμήσεις και πράξεις. (278)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Ο πειρασμός της μικροψυχίας»
122. Όταν ο Θεός θελήσει να φέρει τον άνθρωπο σε μεγάλη στενοχώρια, ώστε να μετανοήσει και να εκζητήσει το έλεός του, παραχωρεί να εμπέσει στη μικροψυχία. Και αυτή γεννά την ισχυρή δύναμη της αμέλειας, η οποία τον κάνει και γεύεται τον ψυχικό πνιγμό, που είναι μια γεύση της κόλασης. Απ΄αυτό, χτυπά τον άνθρωπο, μετά, το πνεύμα της φρενοβλαβείας, από το οποίο πηγάζουν ατέλειωτοι πειρασμοί, όπως η σύγχυση, ο θυμός, η βλασφημία, η γκρίνια και η μεμψιμοιρία, οι χαλασμένοι λογισμοί, η μετάβαση από τόπο σε τόπο, γιατί πουθενά δε βρίσκει ανάπαυση, και τα όμοια. Αν με ρωτήσεις ποια είναι η αιτία για όλα αυτά, σου απαντώ: Η αμέλειά σου, γιατί δε φρόντισες να βρεις τη γιατρειά τους. Η γιατρειά όλων αυτών είναι μία, και μʼ αυτή ο άνθρωπος βρίσκει αμέσως στην ψυχή του την παρηγοριά που ποθεί. Και ποια λοιπόν είναι η αυτή γιατρειά; Είναι η ταπεινοφροσύνη της καρδιάς. Χωρίς αυτήν είναι αδύνατο να χαλάσεις το φράχτη των πειρασμών, απεναντίας μάλιστα βρίσκεις ότι οι πειρασμοί είναι ισχυρότεροι και σε εξουθενώνουν.
Μη θυμώσεις μαζί μου, που σου λέω την αλήθεια. Ποτέ δε ζήτησες με όλη σου την ψυχή την ταπείνωση. Αν θέλεις, έλα στον τόπο της και θα δεις πως θα σε λυτρώσει από την κακία των πειρασμών σου, διότι κατά το μέτρο της ταπεινοφροσύνης, σου δίνει ο Θεός και τη δύναμη να υπομένεις τις συμφορές σου. Και κατά το μέτρο της υπομονής σου, το βάρος των θλίψεών σου γίνεται ελαφρό και, έτσι, παρηγοριέσαι. Και όσο παρηγοριέσαι, τόσο η αγάπη σου προς το Θεό αυξάνει. Και όσο αγαπάς το Θεό, τόσο μεγαλώνει η χαρά που σου χαρίζει το άγιο Πνεύμα. Ο εύσπλαχνος Πατέρας μας, θέλοντας να βγάλει σε καλό τους πειρασμούς των πραγματικών του παιδιών, δεν τους παίρνει, παρά τους δίνει τη δύναμη να τους υπομείνουν. Όλα αυτά τα αγαθά (την παρηγοριά, την αγάπη, τη χαρά) τη δέχονται οι αγωνιστές ως καρπό της υπομονής, για να φτάσουν οι ψυχές τους στην τελειότητα. Εύχομαι ο Χριστός και Θεός μας να μας αξιώσει με τη χάρη του να υπομένουμε την πίκρα των πειρασμών για την αγάπη του και με ευχαριστίες της καρδιάς μας. Αμήν. (195)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Ο πειρασμός της μικροψυχίας»
122. Όταν ο Θεός θελήσει να φέρει τον άνθρωπο σε μεγάλη στενοχώρια, ώστε να μετανοήσει και να εκζητήσει το έλεός του, παραχωρεί να εμπέσει στη μικροψυχία. Και αυτή γεννά την ισχυρή δύναμη της αμέλειας, η οποία τον κάνει και γεύεται τον ψυχικό πνιγμό, που είναι μια γεύση της κόλασης. Απ΄αυτό, χτυπά τον άνθρωπο, μετά, το πνεύμα της φρενοβλαβείας, από το οποίο πηγάζουν ατέλειωτοι πειρασμοί, όπως η σύγχυση, ο θυμός, η βλασφημία, η γκρίνια και η μεμψιμοιρία, οι χαλασμένοι λογισμοί, η μετάβαση από τόπο σε τόπο, γιατί πουθενά δε βρίσκει ανάπαυση, και τα όμοια. Αν με ρωτήσεις ποια είναι η αιτία για όλα αυτά, σου απαντώ: Η αμέλειά σου, γιατί δε φρόντισες να βρεις τη γιατρειά τους. Η γιατρειά όλων αυτών είναι μία, και μʼ αυτή ο άνθρωπος βρίσκει αμέσως στην ψυχή του την παρηγοριά που ποθεί. Και ποια λοιπόν είναι η αυτή γιατρειά; Είναι η ταπεινοφροσύνη της καρδιάς. Χωρίς αυτήν είναι αδύνατο να χαλάσεις το φράχτη των πειρασμών, απεναντίας μάλιστα βρίσκεις ότι οι πειρασμοί είναι ισχυρότεροι και σε εξουθενώνουν.
Μη θυμώσεις μαζί μου, που σου λέω την αλήθεια. Ποτέ δε ζήτησες με όλη σου την ψυχή την ταπείνωση. Αν θέλεις, έλα στον τόπο της και θα δεις πως θα σε λυτρώσει από την κακία των πειρασμών σου, διότι κατά το μέτρο της ταπεινοφροσύνης, σου δίνει ο Θεός και τη δύναμη να υπομένεις τις συμφορές σου. Και κατά το μέτρο της υπομονής σου, το βάρος των θλίψεών σου γίνεται ελαφρό και, έτσι, παρηγοριέσαι. Και όσο παρηγοριέσαι, τόσο η αγάπη σου προς το Θεό αυξάνει. Και όσο αγαπάς το Θεό, τόσο μεγαλώνει η χαρά που σου χαρίζει το άγιο Πνεύμα. Ο εύσπλαχνος Πατέρας μας, θέλοντας να βγάλει σε καλό τους πειρασμούς των πραγματικών του παιδιών, δεν τους παίρνει, παρά τους δίνει τη δύναμη να τους υπομείνουν. Όλα αυτά τα αγαθά (την παρηγοριά, την αγάπη, τη χαρά) τη δέχονται οι αγωνιστές ως καρπό της υπομονής, για να φτάσουν οι ψυχές τους στην τελειότητα. Εύχομαι ο Χριστός και Θεός μας να μας αξιώσει με τη χάρη του να υπομένουμε την πίκρα των πειρασμών για την αγάπη του και με ευχαριστίες της καρδιάς μας. Αμήν. (195)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί των εχθρών του Θεού, που είναι οι υπερήφανοι»
121. Εδώ θα βρείτε τους πειρασμούς, που παραχωρεί ο Θεός στους αδιάντροπους και σε κείνους που υψηλοφρονούν και κρατούν άδικη στάση μπροστά στο Θεό. Αυτοί λοιπόν είναι οι φανεροί πειρασμοί των δαιμόνων, που ξεπερνούν την ψυχική τους αντοχή: η στέρηση της σοφίας που είχαν, η πολύ έντονη αίσθηση των λογισμών της πορνείας, πού παραχωρείται εναντίον τους, για να ταπεινωθεί η έπαρσή τους, ο οξύς θυμός, το να θέλουν να επιβάλλουν το δικό τους θέλημα, το να φιλονικούν ανταλλάσσοντας λόγια, το να ελέγχουν και να επιτιμούν τους άλλους, το να αγνοούν και να καταφρονούν τις κατά Θεόν επιθυμίες της καρδιάς τους, ο τελείως πλανεμένος νους, οι βλασφημίες κατά του ονόματος του Θεού, συλλογισμοί ανόητοι, άξιοι για γέλια – θα έλεγα καλύτερα, για κλάματα -, η καταφρόνηση από τους ανθρώπους και ο αφανισμός της κοινωνικής τους υπόληψης, το να ντροπιάζονται και να ονειδίζονται από τους δαίμονες με πολλούς τρόπους, κρυφά και φανερά, η επιθυμία να αναμειγνύονται και να συναναστρέφονται με τους κοσμικούς, το να μιλούν και να φλυαρούν σαν ανόητοι πάντοτε, το να εφευρίσκουν ανώφελες καινοτομίες και να επικαλούνται ψευδοπροφητείες, το να υπόσχονται πράγματα που ξεπερνούν τις δυνάμεις τους. Αυτά που ανέφερα είναι οι ψυχικοί πειρασμοί.
Οι σωματικοί πειρασμοί των υπερήφανων ανθρώπων είναι οι εξής: Συμβαίνουν σ΄αυτούς οδυνηρά περιστατικά, που παραμένουν πάντοτε μπλεγμένα, και είναι δύσκολο να απαλλαγούν απ΄αυτά, τους συναντούν πάντοτε κακοί και ασεβείς άνθρωποι, που τους προκαλούν θλίψεις, ταράζεται ξαφνικά και χωρίς λόγο η καρδιά τους από το φόβο του Θεού, πολλές φορές πέφτουν από ψηλούς βράχους και από ψηλά μέρη, και άλλες όμοιες κακώσεις του σώματος συμβαίνουν σ΄αυτούς, στέρηση της ελπίδας και της πίστης στο Θεό, και η στέρηση ανθρώπων που θα παρηγορήσουν την απελπισμένη τους καρδιά, πράγμα που οικονομείται έτσι από τη δύναμη του Θεού. Και με δυο λόγια, συμβαίνουν σ΄αυτούς όσα ξεπερνούν τη δύναμη και την αντοχή τους, εκτός από τα προσωπικά τους πάθη. Όλα όσα αναφέραμε και απαριθμήσαμε προέρχονται από τους διάφορους πειρασμούς της υπερηφάνειας.
Οι πειρασμοί αυτοί αρχίζουν φανερά στον άνθρωπο, όταν αρχίσει να θεωρεί τον εαυτό του σοφό. Έτσι πέφτει στον ένα πειρασμό μετά τον άλλο, ανάλογα με το πόσο αποδέχεται αυτούς τους υπερήφανους λογισμούς. Λοιπόν, από τα είδη του πειρασμού που σε προσβάλλουν να καταλαβαίνεις τα λεπτά μονοπάτια, στα οποία ξεστρατίζουν οι λογισμοί σου. Και αν δεις κάποιους απ΄αυτούς τους τελευταίους πειρασμούς συμπλεγμένους με τους φανερούς πειρασμούς των δαιμόνων, που προαναφέραμε, να ξέρεις ότι, ανάλογα με τους πειρασμούς που δέχεσαι, έχει εγκατασταθεί μέσα σου η υπερηφάνεια και σε κατατρώγει. (193-4)
* * *
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί των εχθρών του Θεού, που είναι οι υπερήφανοι»
121. Εδώ θα βρείτε τους πειρασμούς, που παραχωρεί ο Θεός στους αδιάντροπους και σε κείνους που υψηλοφρονούν και κρατούν άδικη στάση μπροστά στο Θεό. Αυτοί λοιπόν είναι οι φανεροί πειρασμοί των δαιμόνων, που ξεπερνούν την ψυχική τους αντοχή: η στέρηση της σοφίας που είχαν, η πολύ έντονη αίσθηση των λογισμών της πορνείας, πού παραχωρείται εναντίον τους, για να ταπεινωθεί η έπαρσή τους, ο οξύς θυμός, το να θέλουν να επιβάλλουν το δικό τους θέλημα, το να φιλονικούν ανταλλάσσοντας λόγια, το να ελέγχουν και να επιτιμούν τους άλλους, το να αγνοούν και να καταφρονούν τις κατά Θεόν επιθυμίες της καρδιάς τους, ο τελείως πλανεμένος νους, οι βλασφημίες κατά του ονόματος του Θεού, συλλογισμοί ανόητοι, άξιοι για γέλια – θα έλεγα καλύτερα, για κλάματα -, η καταφρόνηση από τους ανθρώπους και ο αφανισμός της κοινωνικής τους υπόληψης, το να ντροπιάζονται και να ονειδίζονται από τους δαίμονες με πολλούς τρόπους, κρυφά και φανερά, η επιθυμία να αναμειγνύονται και να συναναστρέφονται με τους κοσμικούς, το να μιλούν και να φλυαρούν σαν ανόητοι πάντοτε, το να εφευρίσκουν ανώφελες καινοτομίες και να επικαλούνται ψευδοπροφητείες, το να υπόσχονται πράγματα που ξεπερνούν τις δυνάμεις τους. Αυτά που ανέφερα είναι οι ψυχικοί πειρασμοί.
Οι σωματικοί πειρασμοί των υπερήφανων ανθρώπων είναι οι εξής: Συμβαίνουν σ΄αυτούς οδυνηρά περιστατικά, που παραμένουν πάντοτε μπλεγμένα, και είναι δύσκολο να απαλλαγούν απ΄αυτά, τους συναντούν πάντοτε κακοί και ασεβείς άνθρωποι, που τους προκαλούν θλίψεις, ταράζεται ξαφνικά και χωρίς λόγο η καρδιά τους από το φόβο του Θεού, πολλές φορές πέφτουν από ψηλούς βράχους και από ψηλά μέρη, και άλλες όμοιες κακώσεις του σώματος συμβαίνουν σ΄αυτούς, στέρηση της ελπίδας και της πίστης στο Θεό, και η στέρηση ανθρώπων που θα παρηγορήσουν την απελπισμένη τους καρδιά, πράγμα που οικονομείται έτσι από τη δύναμη του Θεού. Και με δυο λόγια, συμβαίνουν σ΄αυτούς όσα ξεπερνούν τη δύναμη και την αντοχή τους, εκτός από τα προσωπικά τους πάθη. Όλα όσα αναφέραμε και απαριθμήσαμε προέρχονται από τους διάφορους πειρασμούς της υπερηφάνειας.
Οι πειρασμοί αυτοί αρχίζουν φανερά στον άνθρωπο, όταν αρχίσει να θεωρεί τον εαυτό του σοφό. Έτσι πέφτει στον ένα πειρασμό μετά τον άλλο, ανάλογα με το πόσο αποδέχεται αυτούς τους υπερήφανους λογισμούς. Λοιπόν, από τα είδη του πειρασμού που σε προσβάλλουν να καταλαβαίνεις τα λεπτά μονοπάτια, στα οποία ξεστρατίζουν οι λογισμοί σου. Και αν δεις κάποιους απ΄αυτούς τους τελευταίους πειρασμούς συμπλεγμένους με τους φανερούς πειρασμούς των δαιμόνων, που προαναφέραμε, να ξέρεις ότι, ανάλογα με τους πειρασμούς που δέχεσαι, έχει εγκατασταθεί μέσα σου η υπερηφάνεια και σε κατατρώγει. (193-4)
* * *
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί των φίλων του Θεού, που είναι οι ταπεινόφρονες»
120. Εδώ θα αναφέρω τους πειρασμούς πού προέρχονται από το πνευματικό ραβδί του Θεού, για να προκόψει στην αρετή η ψυχή, καθώς γυμνάζεται με αυτούς και δοκιμάζεται και αγωνίζεται. Είναι λοιπόν η οκνηρία, το βάρος του σώματος, η παράλυση των μελών του σώματος, η αμέλεια (ακηδία), η σύγχυση του νου, η έμμονη ιδέα ότι έχουμε κάποια αρρώστια σωματική, η προσωρινή απελπισία, το σκοτάδι στους λογισμούς μας, η έλλειψη της ανθρώπινης βοήθειας, η στέρηση των αναγκαίων για το σώμα μας, και τα παρόμοια. Με αυτούς τους πειρασμούς αποκτά ο άνθρωπος μοναξιά και ανασφάλεια στην ψυχή του, και καρδιά νεκρή και ταπεινή. Με αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος δοκιμάζεται, ώστε να θελήσει και να ζητήσει τη χάρη του Δημιουργού του. Και αυτούς τους πειρασμούς η θεία πρόνοια τους οικονομεί ανάλογα με τη δύναμη αντοχής και την ανάγκη πού έχει ο καθένας. Σ΄αυτούς τους πειρασμούς θα βρεις συγκερασμένα την παρηγορία του Θεού και τη δυστυχία, το φως και το σκοτάδι, τους πολέμους και τη βοήθεια και, για να είμαι σύντομος, τη στενοχώρια και την άνεση. Αυτό λοιπόν είναι το σημάδι ότι ο άνθρωπος βοηθιέται από το Θεό και προκόβει. (193)
* * *
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Οι πειρασμοί των φίλων του Θεού, που είναι οι ταπεινόφρονες»
120. Εδώ θα αναφέρω τους πειρασμούς πού προέρχονται από το πνευματικό ραβδί του Θεού, για να προκόψει στην αρετή η ψυχή, καθώς γυμνάζεται με αυτούς και δοκιμάζεται και αγωνίζεται. Είναι λοιπόν η οκνηρία, το βάρος του σώματος, η παράλυση των μελών του σώματος, η αμέλεια (ακηδία), η σύγχυση του νου, η έμμονη ιδέα ότι έχουμε κάποια αρρώστια σωματική, η προσωρινή απελπισία, το σκοτάδι στους λογισμούς μας, η έλλειψη της ανθρώπινης βοήθειας, η στέρηση των αναγκαίων για το σώμα μας, και τα παρόμοια. Με αυτούς τους πειρασμούς αποκτά ο άνθρωπος μοναξιά και ανασφάλεια στην ψυχή του, και καρδιά νεκρή και ταπεινή. Με αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος δοκιμάζεται, ώστε να θελήσει και να ζητήσει τη χάρη του Δημιουργού του. Και αυτούς τους πειρασμούς η θεία πρόνοια τους οικονομεί ανάλογα με τη δύναμη αντοχής και την ανάγκη πού έχει ο καθένας. Σ΄αυτούς τους πειρασμούς θα βρεις συγκερασμένα την παρηγορία του Θεού και τη δυστυχία, το φως και το σκοτάδι, τους πολέμους και τη βοήθεια και, για να είμαι σύντομος, τη στενοχώρια και την άνεση. Αυτό λοιπόν είναι το σημάδι ότι ο άνθρωπος βοηθιέται από το Θεό και προκόβει. (193)
* * *
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»
117. Μην αποφεύγεις τις θλίψεις, διότι βοηθούμενος απ΄αυτές μαθαίνεις καλά την αλήθεια και την αγάπη του Θεού. Και μη φοβηθείς τους πειρασμούς, διότι μέσα από αυτούς βρίσκεις θησαυρό. Να προσεύχεσαι να μην εισέλθεις στους ψυχικούς πειρασμούς, όσο για τους σωματικούς, να ετοιμάζεσαι να τους αντιμετωπίσεις με όλη τη δύναμή σου, γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορείς να πλησιάσεις το Θεό. Μέσα σ΄αυτούς εμπεριέχεται η θεία ανάπαυση. Όποιος αποφεύγει τους σωματικούς πειρασμούς, αποφεύγει την αρετή.
Ο Κύριος με όλη τη διδασκαλία του μας προτρέπει να εισέλθουμε στους πειρασμούς, διότι είπε: «Μέσα από πολλές θλίψεις πρέπει να περάσετε, για να εισέλθετε στη βασιλεία των ουρανών» (Ιω. 16,33), και «στον κόσμο που ζείτε θα έχετε θλίψη, και με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας» (Λκ, 21,19), και άλλα πολλά όμοια. Πώς λοιπόν μας λέγει: «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»; (Λκ. 22,40)
Ο Κύριος εδώ μας λέει να προσευχόμαστε να μην εισέλθουμε σε πειρασμούς απιστίας. Προσευχήσου, λέει, να μην εισέλθεις στους πειρασμούς της υψηλοφροσύνης, που οδηγεί στη δαιμονική βλασφημία κατά του Πνεύματος, και της υπερηφάνειας. Προσευχήσου να μην παραχωρήσει ο Θεός και πέσεις σε πειρασμό φανερού πολέμου με το διάβολο εξαιτίας των κακών ενθυμήσεων που τριγυρίζουν στο μυαλό σου. Προσευχήσου να μη φύγει από κοντά σου ο άγγελος της σωφροσύνης σου, για να μην ανοίξει εναντίον σου ο φλογερός πόλεμος της σαρκικής αμαρτίας και δεν αντέξεις και χάσεις τη χάρη του Θεού. Προσευχήσου να μην εισέλθεις σε πειρασμό και ανάψεις από οργή εναντίον κάποιου, ή σε πειρασμό διψυχίας και δισταγμού στο να κάνεις το θέλημα του Θεού, γιατί η ψυχή απ΄αυτούς τους πειρασμούς εισέρχεται διά της βίας σε μεγάλο αγώνα. Αυτό σημαίνει ο λόγος «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς». Όσο για τους πειρασμούς του σώματος, αυτούς να ετοιμάζεσαι να τους υποδεχθείς ολόψυχα, και να πλεύσεις μέσα στη θάλασσα αυτών των πειρασμών με όλες τις δυνάμεις σου, και γέμισε με δάκρυα πόνου και αγάπης τα μάτια σου, για να μη φύγει από κοντά σου η χάρη του Θεού, που σε φυλάει. Χωρίς πειρασμούς η πρόνοια του Θεού για τον άνθρωπο δε φανερώνεται, και είναι αδύνατο, χωρίς αυτούς, να αποκτήσεις παρρησία στο Θεό, και να μάθεις τη σοφία του αγίου Πνεύματος και, ακόμη, δε θα μπορέσει να στεριωθεί μέσα στην ψυχή σου ο θεϊκός πόθος. Προτού να έρθουν οι πειρασμοί, οι άνθρωπος προσεύχεται στο Θεό σαν ξένος. Από τότε όμως που θα εισέλθει σε πειρασμούς για την αγάπη του Θεού, και δεν αλλάξει γνώμη, έχει το Θεό, να πούμε, υποχρεωμένο απέναντί του, και ο Θεός τον λογαριάζει για γνήσιο φίλο του. Διότι πολέμησε και νίκησε τον εχθρό του, για να εκπληρώσει το θέλημα του Θεού. Και πάλι, προσευχήσου να μην εισέλθεις στον πειρασμό το φοβερό του διαβόλου, γιατί φοβάσαι μήπως πέσεις στην έπαρση και στην αλαζονεία, αλλά να δέχεσαι τις σωματικές θλίψεις, γιατί αγαπάς το Θεό και θέλεις να σε στηρίξει η δύναμή του και να νικήσει μέσα στην ψυχή σου τους εχθρούς του.
Προσευχήσου να μην εισέλθεις σ΄αυτούς τους, πνευματικούς πειρασμούς, για να μην υπερισχύσουν οι κακοί λογισμοί και οι κακές πράξεις σου, αλλά να περιμένεις τις σωματικές θλίψεις, για να δοκιμασθεί η αγάπη σου για το Θεό και να δοξασθεί η δύναμή του μέσα στην υπομονή σου.
Του Θεού είναι η δόξα και δύναμη εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. (186-7)
* * *
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
«Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»
117. Μην αποφεύγεις τις θλίψεις, διότι βοηθούμενος απ΄αυτές μαθαίνεις καλά την αλήθεια και την αγάπη του Θεού. Και μη φοβηθείς τους πειρασμούς, διότι μέσα από αυτούς βρίσκεις θησαυρό. Να προσεύχεσαι να μην εισέλθεις στους ψυχικούς πειρασμούς, όσο για τους σωματικούς, να ετοιμάζεσαι να τους αντιμετωπίσεις με όλη τη δύναμή σου, γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορείς να πλησιάσεις το Θεό. Μέσα σ΄αυτούς εμπεριέχεται η θεία ανάπαυση. Όποιος αποφεύγει τους σωματικούς πειρασμούς, αποφεύγει την αρετή.
Ο Κύριος με όλη τη διδασκαλία του μας προτρέπει να εισέλθουμε στους πειρασμούς, διότι είπε: «Μέσα από πολλές θλίψεις πρέπει να περάσετε, για να εισέλθετε στη βασιλεία των ουρανών» (Ιω. 16,33), και «στον κόσμο που ζείτε θα έχετε θλίψη, και με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας» (Λκ, 21,19), και άλλα πολλά όμοια. Πώς λοιπόν μας λέγει: «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»; (Λκ. 22,40)
Ο Κύριος εδώ μας λέει να προσευχόμαστε να μην εισέλθουμε σε πειρασμούς απιστίας. Προσευχήσου, λέει, να μην εισέλθεις στους πειρασμούς της υψηλοφροσύνης, που οδηγεί στη δαιμονική βλασφημία κατά του Πνεύματος, και της υπερηφάνειας. Προσευχήσου να μην παραχωρήσει ο Θεός και πέσεις σε πειρασμό φανερού πολέμου με το διάβολο εξαιτίας των κακών ενθυμήσεων που τριγυρίζουν στο μυαλό σου. Προσευχήσου να μη φύγει από κοντά σου ο άγγελος της σωφροσύνης σου, για να μην ανοίξει εναντίον σου ο φλογερός πόλεμος της σαρκικής αμαρτίας και δεν αντέξεις και χάσεις τη χάρη του Θεού. Προσευχήσου να μην εισέλθεις σε πειρασμό και ανάψεις από οργή εναντίον κάποιου, ή σε πειρασμό διψυχίας και δισταγμού στο να κάνεις το θέλημα του Θεού, γιατί η ψυχή απ΄αυτούς τους πειρασμούς εισέρχεται διά της βίας σε μεγάλο αγώνα. Αυτό σημαίνει ο λόγος «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς». Όσο για τους πειρασμούς του σώματος, αυτούς να ετοιμάζεσαι να τους υποδεχθείς ολόψυχα, και να πλεύσεις μέσα στη θάλασσα αυτών των πειρασμών με όλες τις δυνάμεις σου, και γέμισε με δάκρυα πόνου και αγάπης τα μάτια σου, για να μη φύγει από κοντά σου η χάρη του Θεού, που σε φυλάει. Χωρίς πειρασμούς η πρόνοια του Θεού για τον άνθρωπο δε φανερώνεται, και είναι αδύνατο, χωρίς αυτούς, να αποκτήσεις παρρησία στο Θεό, και να μάθεις τη σοφία του αγίου Πνεύματος και, ακόμη, δε θα μπορέσει να στεριωθεί μέσα στην ψυχή σου ο θεϊκός πόθος. Προτού να έρθουν οι πειρασμοί, οι άνθρωπος προσεύχεται στο Θεό σαν ξένος. Από τότε όμως που θα εισέλθει σε πειρασμούς για την αγάπη του Θεού, και δεν αλλάξει γνώμη, έχει το Θεό, να πούμε, υποχρεωμένο απέναντί του, και ο Θεός τον λογαριάζει για γνήσιο φίλο του. Διότι πολέμησε και νίκησε τον εχθρό του, για να εκπληρώσει το θέλημα του Θεού. Και πάλι, προσευχήσου να μην εισέλθεις στον πειρασμό το φοβερό του διαβόλου, γιατί φοβάσαι μήπως πέσεις στην έπαρση και στην αλαζονεία, αλλά να δέχεσαι τις σωματικές θλίψεις, γιατί αγαπάς το Θεό και θέλεις να σε στηρίξει η δύναμή του και να νικήσει μέσα στην ψυχή σου τους εχθρούς του.
Προσευχήσου να μην εισέλθεις σ΄αυτούς τους, πνευματικούς πειρασμούς, για να μην υπερισχύσουν οι κακοί λογισμοί και οι κακές πράξεις σου, αλλά να περιμένεις τις σωματικές θλίψεις, για να δοκιμασθεί η αγάπη σου για το Θεό και να δοξασθεί η δύναμή του μέσα στην υπομονή σου.
Του Θεού είναι η δόξα και δύναμη εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. (186-7)
* * *
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
Την ταπεινή κακοπάθεια ακολουθεί η χαρά
115. Οι πόνοι και οι κόποι που καταβάλλουμε στον παρόντα κόσμο για την αγάπη του Θεού, σε συγκρίνονται με την πνευματική τρυφή που ετοίμασε ο Θεός για όσους κακοπαθούν και στερούντα τα αγαθά. Όπως ακολουθούν τα δεμάτια της χαράς γι΄αυτούς που σπέρνουν με κόπο και ιδρώτα, έτσι ακολουθεί η χαρά την κακοπάθεια, που περνάμε για την αγάπη του Θεού. Το ψωμί που κερδίζεται με τον ιδρώτα, φαίνεται γλυκό για το γεωργό, και οι κόπου που καταβάλλονται για την αρετή φαίνονται κι αυτοί γλυκιοί στην καρδιά που γνώρισε το Χριστό. Να υπομείνεις τον εξευτελισμό και την ταπείνωση με ευχαρίστηση, για να έχεις παρρησία στο Θεό. Ο άνθρωπος που υπομένει σκληρά και λυπηρά λόγια ενσυνείδητα, χωρίς προηγουμένως να έχει βλάψει αυτόν που τον προσβάλλει, βάζει ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι του, και είναι μακάριος, διότι κατά τη μέλλουσα κρίση θα αμειφθεί με το στεφάνι της αφθαρσίας.
Να μην παινέψεις αυτόν που κακοπαθεί σωματικά, είναι όμως παράλυτος στις αισθήσεις, και εννοώ την ακοή, και το άφραχτο και ακράτητο στόμα και τους νωθρούς και αμαρτητικούς οφθαλμούς. (90-1)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
Την ταπεινή κακοπάθεια ακολουθεί η χαρά
115. Οι πόνοι και οι κόποι που καταβάλλουμε στον παρόντα κόσμο για την αγάπη του Θεού, σε συγκρίνονται με την πνευματική τρυφή που ετοίμασε ο Θεός για όσους κακοπαθούν και στερούντα τα αγαθά. Όπως ακολουθούν τα δεμάτια της χαράς γι΄αυτούς που σπέρνουν με κόπο και ιδρώτα, έτσι ακολουθεί η χαρά την κακοπάθεια, που περνάμε για την αγάπη του Θεού. Το ψωμί που κερδίζεται με τον ιδρώτα, φαίνεται γλυκό για το γεωργό, και οι κόπου που καταβάλλονται για την αρετή φαίνονται κι αυτοί γλυκιοί στην καρδιά που γνώρισε το Χριστό. Να υπομείνεις τον εξευτελισμό και την ταπείνωση με ευχαρίστηση, για να έχεις παρρησία στο Θεό. Ο άνθρωπος που υπομένει σκληρά και λυπηρά λόγια ενσυνείδητα, χωρίς προηγουμένως να έχει βλάψει αυτόν που τον προσβάλλει, βάζει ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι του, και είναι μακάριος, διότι κατά τη μέλλουσα κρίση θα αμειφθεί με το στεφάνι της αφθαρσίας.
Να μην παινέψεις αυτόν που κακοπαθεί σωματικά, είναι όμως παράλυτος στις αισθήσεις, και εννοώ την ακοή, και το άφραχτο και ακράτητο στόμα και τους νωθρούς και αμαρτητικούς οφθαλμούς. (90-1)
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ από την ασκητική εμπειρία του Αγίου ΙΣΑΑΚ του Σύρου»
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
Με πολύ πόνο και κόπο θα περάσουμε στη βασιλεία του Θεού
114. Πόσες φορές ο άνθρωπος, πού θέλει ν΄αρχίσει μια εργασία για την αγάπη του Κυρίου, δε ρωτάει λέγοντας: Άραγε υπάρχει ανάπαυση σ΄αυτή την εργασία; ή, πώς θα μπορέσω να περπατήσω σ΄αυτό το δρόμο της αρετής εύκολα, χωρίς να κοπιάσω; ή, μήπως υπάρχει τίποτε πού θα προκαλέσει θλίψη και κόπο στο σώμα μου; Για πρόσεξε πώς τα ψάχνουμε όλα ζητώντας την ανάπαυση! Μά τι λές, άνθρωπέ μου; Θέλεις ν΄ανεβείς στον ουρανό και να εισέλθεις στη βασιλεία του Θεού, και να έχεις κοινωνία μαζί του, και να χαρείς τη μακάρια ανάπαυση του κόσμου εκείνου και την κοινωνία με τους Αγγέλους και τη ζωή την αθάνατη, και ρωτάς αν αυτός ο δρόμος, πού οδηγεί στο Θεό, έχει δυσκολίες; Είναι να απορεί και να θαυμάζει κανείς! Κοιτάξτε τους ναυτικούς, που έχουν τον πόθο των πραγμάτων αυτού του ψεύτικου και μάταιου κόσμου, πώς πλέουν ενάντια στα φοβερά κύματα της θάλασσας. Δείτε και τους άλλους, τους στεριανούς, πώς τολμούν, με κίνδυνο της ζωής τους, να περνούν από δύσβατους και κακοτράχαλους δρόμους, και δε λένε ποτέ ότι ο δρόμος μας έχει δυσκολίες και πόνους! Αντίθετα, εμείς όπου και να βρισκόμαστε, μελετούμε την άνεση. Εάν όμως σκεφθούμε σε κάθε περίσταση το δρόμο του μαρτυρίου του Κυρίου, τότε θα καταλάβουμε ότι κανένας κόπος και καμία δυσκολία δεν είναι ανώτερη από το μαρτύριο του Χριστού μας.
Μήπως είναι κανείς πού δεν έχει πεισθεί εντελώς ότι τα πράγματα έχουν έτσι;
Είναι δηλαδή κανείς πού:
Νίκησε στον πόλεμο,
ή δέχθηκε στο κεφάλι του το φθαρτό στεφάνι της νίκης,
ή πέτυχε, γενικά, αυτό που ήθελε, και ας μην ήταν και τόσο αξιέπαινο,
ή έγινε υπηρέτης και κάτι το θεϊκό,
ή κατόρθωσε κάποια αξιοθαύμαστη αρετή,
αν πρωτύτερα δεν περιφρόνησε τον κόπο και τη θλίψη, κι αν δεν απομάκρυνε από μέσα του το ερεθιστικό φρόνημα της άνεσης, το οποίο γεννά την αμέλεια, την τεμπελιά και το φόβο; Αυτά δεν είναι που χαυνώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν ανίκανο για κάθε αξιόλογο έργο; (74-5)
Π Ε Ι Ρ Α Σ Μ Ο Ι – Θ Λ Ι Ψ Η – Π Ο Ν Ο Σ – Υ Π Ο Μ Ο Ν Η
Με πολύ πόνο και κόπο θα περάσουμε στη βασιλεία του Θεού
114. Πόσες φορές ο άνθρωπος, πού θέλει ν΄αρχίσει μια εργασία για την αγάπη του Κυρίου, δε ρωτάει λέγοντας: Άραγε υπάρχει ανάπαυση σ΄αυτή την εργασία; ή, πώς θα μπορέσω να περπατήσω σ΄αυτό το δρόμο της αρετής εύκολα, χωρίς να κοπιάσω; ή, μήπως υπάρχει τίποτε πού θα προκαλέσει θλίψη και κόπο στο σώμα μου; Για πρόσεξε πώς τα ψάχνουμε όλα ζητώντας την ανάπαυση! Μά τι λές, άνθρωπέ μου; Θέλεις ν΄ανεβείς στον ουρανό και να εισέλθεις στη βασιλεία του Θεού, και να έχεις κοινωνία μαζί του, και να χαρείς τη μακάρια ανάπαυση του κόσμου εκείνου και την κοινωνία με τους Αγγέλους και τη ζωή την αθάνατη, και ρωτάς αν αυτός ο δρόμος, πού οδηγεί στο Θεό, έχει δυσκολίες; Είναι να απορεί και να θαυμάζει κανείς! Κοιτάξτε τους ναυτικούς, που έχουν τον πόθο των πραγμάτων αυτού του ψεύτικου και μάταιου κόσμου, πώς πλέουν ενάντια στα φοβερά κύματα της θάλασσας. Δείτε και τους άλλους, τους στεριανούς, πώς τολμούν, με κίνδυνο της ζωής τους, να περνούν από δύσβατους και κακοτράχαλους δρόμους, και δε λένε ποτέ ότι ο δρόμος μας έχει δυσκολίες και πόνους! Αντίθετα, εμείς όπου και να βρισκόμαστε, μελετούμε την άνεση. Εάν όμως σκεφθούμε σε κάθε περίσταση το δρόμο του μαρτυρίου του Κυρίου, τότε θα καταλάβουμε ότι κανένας κόπος και καμία δυσκολία δεν είναι ανώτερη από το μαρτύριο του Χριστού μας.
Μήπως είναι κανείς πού δεν έχει πεισθεί εντελώς ότι τα πράγματα έχουν έτσι;
Είναι δηλαδή κανείς πού:
Νίκησε στον πόλεμο,
ή δέχθηκε στο κεφάλι του το φθαρτό στεφάνι της νίκης,
ή πέτυχε, γενικά, αυτό που ήθελε, και ας μην ήταν και τόσο αξιέπαινο,
ή έγινε υπηρέτης και κάτι το θεϊκό,
ή κατόρθωσε κάποια αξιοθαύμαστη αρετή,
αν πρωτύτερα δεν περιφρόνησε τον κόπο και τη θλίψη, κι αν δεν απομάκρυνε από μέσα του το ερεθιστικό φρόνημα της άνεσης, το οποίο γεννά την αμέλεια, την τεμπελιά και το φόβο; Αυτά δεν είναι που χαυνώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν ανίκανο για κάθε αξιόλογο έργο; (74-5)