Αποσπάσματα από το βιβλίο «Υπαίθριο Αρχονταρίκι»

[ntinoula]

Αποσπάσματα από το βιβλίο «Υπαίθριο Αρχονταρίκι» (Καταγραφή διδαχών του π. Παϊσίου) του Πρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση.

Περί λογισμών

α. Σε μια απ’τις επισκέψεις μου στον Γέροντα τον ρώτησα για τους λογισμούς κι εκείνος μου είπε: «Να κάνεις πάντα καλούς λογισμούς. Για να καταλάβεις θα σου διηγηθώ δυο περιστατικά που μου συνέβησαν εδώ.

Είχε έρθει κάποτε ένα παιδί περίπου δεκαεφτά ετών και χτυπούσε να του ανοίξω. Ήταν κιόλας πρωί. Βγαίνω και πλησιάζω το σύρμα.
- Θέλω να δω τον π. Παϊσιο, μου λέει.
Εγώ για να δοκιμάσω λίγο το λογισμό του του λέω.
- Δεν είναι εδώ. Πήγε στις Καρυές να πάρει τσιγάρα.
- Καλά, θα τον περιμένω, μου απάντησε, έχοντας στο νου του πάντα καλο λογισμό.
- Φύγε, του λέω, Τι περιμένεις να τον δεις. Αυτός είναι…
- Όχι, Γέροντα, εγώ θέλω να τον δω, επέμενε.
Αυτό το παλικάρι είχε καλούς λογισμούς και δεν μπόρεσα να τους χαλάσω, παρόλο που τον παίδεψα πολλή ώρα. Δεν δεχόταν μέσα του κακό λογισμό. Ήταν καλή ψυχή.

Μια άλλη φορά ήρθε ένας πατέρας και μου ζήτησε να προσευχηθώ για το παιδί του που ήταν βαριά άρρωστο.
- Εγώ κάτι θα κάνω, του είπα, αλλά πρέπει και συ να βοηθήσεις. Βέβαια δε γνωρίζεις από προσευχή, νηστεία, μετάνοιες κ.λ.π. Να κόψεις όμως ένα ελάττωμά σου.
- Τι να κόψω Γέροντα;
- Να κόψεις το τσιγάρο, του είπα.
Με άκουσε με προσοχή και όταν του άνοιξα την εκκλησία να προσκυνήσει, χωρίς να το καταλάβω, άφησε σ’ένα στασίδι το πακέτο και τον αναπτήρα. Την ώρα εκείνη ήρθε κι ένας άλλος που μπήκε κι αυτός στην εκκλησία, έριξε μια ματιά από περιέργεια και βγήκε έξω. Πήγε και κάθισε σε τούτο το πεζούλι που είναι στον τοίχο της εκκλησίας, άναψε ένα τσιγάρο και κάπνιζε χωρίς δισταγμό. Βγήκα έξω και τον είδα.
- Μα εδώ καπνίζεις, ευλογημένε, που είναι η εκκλησία; Πήγαινε εκέι πέρα στα δένδρα και κάπνισε. Δεν κάνει εδώ, του είπα.
Αυτός όμως είχε κακούς και πονηρούς λογισμούς και μου είπε με προκλητικό ύφος.
- Γιατί πειράζει που καπνίζω; Εσύ καπνίζεις μέσα στην εκκλησία κι εγώ που καπνίζω απ’έξω κάνω κακό;

Του ξαναείπα να φύγει από εκεί, αλλ’αυτός επέμενε και μου έλεγε τα ίδια λόγια. Μα τι λέει, διερωτήθηκα. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι εννοούσε. Μπαίνω μέσα στην εκκλησία και βλέπω το πακέτο με τα τσιγάρα που είχε αφήσει ο πονεμένος πατέρας. Αμέσως κατάλαβα ότι με είχε παρεξηγήσει και νόμιζε ότι ήταν δικά μου τα τσιγάρα και κάπνιζα μέσα στην εκκλησία! Του εξήγησα πώς έχει το πράγμα, αλλ’αυτός είχε κακό λογισμό. Του έλειπε η διάθεση να ωφεληθεί. Έψαχνε κάτι κακό να βρει και να το κρατήσει μέσα του. Ενώ το παιδί που σου είπα πρωτύτερα είχε καλό λογισμό».

[ntinoula]

Είπε ο Γέροντας: «Οι νεορθόδοξοι προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα λάθη της ζωής τους, με τα πατερικά κείμενα. Παρερμηνεύουν την Αγία Γραφή για να δικαιολογήσουν τον παλαιό άνθρωπο. Δικαιολογούν τις αμαρτίες τους μ’ένα χριστιανισμό νοθευμένο και προσαρμοσμένο στα μέτρα τους».

[ntinoula]

Ο ενάρετος άνθρωπος

ζ’. Από τη συζήτηση του π.Παϊσίου με ιεροσπουδαστές : «Γέροντα, σήμερα που όλα διέρχονται κρίση και η εποχή μας μαστίζεται από παντού, πες μας για τον πνευματικό αγώνα που πρέπει να καταβάλλουμε». Και ο γέροντας απάντησε : «Ακούστε, οι άνθρωποι που αγωνίζονται σήμερα, οι πνευματικοί άνθρωποι, έχουν να λάβουν πολύ μεγάλο μισθό. Στην εποχή μας, που σε όλα και παντού υπάρχει απλωμένη η αμαρτία και εγκωμιάζεται ως καλό και προβάλλεται απ’όλους, όποιος αγωνίζεται, μάθετε, ότι επαινείται περισσότερο ο αγώνας του και η προσπάθειά του απ’ότι σε άλλες εποχές. Και να ξέρετε αυτό, παιδιά μου. Όποιος είναι καλός και σωστός, αγωνίζεται και προσπαθεί να βρίσκεται στο δρόμο του Θεού, αυτός είναι και ο καλύτερος και ο πιο επιθυμητός απ’όλους τους άλλους. Όλοι τον θέλουν, κανείς δεν τον αποστρέφεται, όλοι θέλουν να τον έχουν στην παρέα τους. Για να φανεί ο λόγος μου θα σας πω ένα παράδειγμα. Οι κλέφτες πηγαίνουν και κλέβουν. Ύστερα, όταν κάθονται να μοιράσουν αυτά που έκλεψαν, ποιον νομίζετε ότι παίρνουν να κάνει τη μοιρασιά; Τον πιο κλέφτη ή αυτόν που είναι ο πιο δίκαιος; Ε, τον πιο δίκαιο παίρνουν και όχι τον χειρότερο κλέφτη και απατεώνα. Και βέβαια μπορεί όλοι οι κλέφτες να κάνουν μεταξύ τους παρέα και να συναναστρέφεται ο ένας τον άλλο, όμως εκτιμούν τον σωστό άνθρωπο, που δεν είναι σαν τους εαυτούς τους. Γι’αυτό αν κι έχουν κακές και άσχημες παρέες, όταν θέλουν να κάνουν κάτι, π.χ. να παντρέψουν τη κόρη τους, δε θα τη δώσουν στον πιο μπεκρή και αλήτη φίλο τους, αλλά, όσο το δυνατό, στον πιο καλό και σωστό άνθρωπο που μπορούν».

[ntinoula]

Άσκηση και πνευματική ζωή

κε’. Ο πνευματικός αγώνας για να δίνει καρπούς χρειάζεται μερικές προϋποθέσεις. Ο Γέροντας είπε σχετικά: «Εκείνος που αγωνίζεται πολύ καιρό και δεν βλέπει πνευματική πρόοδο έχει υπερηφάνεια και εγωισμό. Πνευματική πρόοδος υπάρχει εκεί που υπάρχει και πολλή ταπείνωση. Αυτή τ’αναπληρώνει όλα. Πνευματική πρόοδος υπάρχει στον άνθρωπο που συναισθάνεται ότι μέσα του όλα είναι σε άθλια κατάσταση, όλα είναι χάλια. Αγώνας με προσπάθεια και φιλότιμο, με αίσθηση ελεεινότητος κι ελπίδα, είναι οξυγόνο πνευματικό. Αυτά μας δίνουν σιγουριά στον πνευματικό αγώνα».

[ntinoula]

Οι σύγχρονοι χριστιανοί

β’. Είπε ο Γέροντας: «Η μεγαλύτερη αρρώστια στην εποχή μας είναι οι μάταιοι λογισμοί των κοσμικών ανθρώπων, που φέρνουν το άγχος. Τη θεραπεία τη δίνει ο Χριστός με την ψυχική γαλήνη, αρκεί να μετανοήσει ο άνθρωπος και να στραφεί στον Χριστό».

ε’. Το κοσμικό πνεύμα είναι η μεγάλη απειλή των ορθοδόξων. Ακόμη και ο μοναχισμός απειλείται. Η αντιμετώπισή του είναι μια δύσκολη υπόθεση και επιβάλλεται ο καθένας να αντισταθεί με πρακτικούς τρόπους. Ο Γέροντας ανησυχεί πολύ για το φαινόμενο και συχνά συμβουλεύει τους χριστιανούς του κόσμου, αλλά και μοναχούς, να προσέχουν αυτόν τον ύπουλο εχθρό. Ειδικότερα έγραψε τα εξής: «Το πολύ κοσμικό πνεύμα που επικρατεί στον σημερινό άνθρωπο, ο οποίος έχει στρέψει όλη την προσπάθεια στο πώς θα ζήσει καλύτερα, με μεγαλύτερη άνεση και λιγότερο κόπο, δυστυχώς έχει επιδράσει και τους περισσότερο πνευματικούς ανθρώπους, οι οποίοι προσπαθούν και αυτοί ν’αγιάσουν με λιγότερο κόπο, πράγμα που δεν γίνεται ποτέ, γιατί «οι Άγιοι έδιναν αίμα και ελάμβαναν πνεύμα». Και ενώ χαίρεται κανείς τώρα για τη μεγάλη αυτή στροφή προς τους Αγίους Πατέρες και το Μοναχισμό και θαυμάζει τους αξιόλογους νέους, που αφιερώνονται με ιδανικά, συγχρόνως όμως πονάει, γιατί βλέπει όλο αυτό το καλό υλικό να μη βρίσκει το ανάλογο πνευματικό προζύμι, και έτσι δεν ανεβαίνει η πνευματική αυτή ζύμη και καταλήγει να γίνεται σαν το λειψό ψωμί».

στ’. Οι «καλλιεργημένοι» χριστιανοί της εποχής μας δεν δέχονται τα θαύματα των Αγίων. Ό,τι προσκρούει στην τετράγωνη λογική τους το απορρίπτουν. Οι παλιοί δέχονταν τα θαύματα, γιατί ήταν ταπεινοί. Ο Γέροντας είπε σχετικά: «Στην εποχή μας που έχουν αυξηθεί οι γνώσεις, η λογική δυστυχώς κλόνισε την πίστη των ανθρώπων από τα θεμέλια και γέμισε τις ψυχές με ερωτηματικά και αμφιβολίες. Έτσι επόμενο είναι να στερούμεθα τα θαύματα, γιατί το θαύμα το ζεις και δεν εξηγείται με τη λογική».

[ntinoula]

Περί δοκιμασιών

γ’. Είπε ο Γέροντας: «Υπάρχει πολλή δυστυχία στον κόσμο που την αγνοούμε. Ο Θεός δεν επιτρέπει δοκιμασίες απ’τις οποίες δεν θα βγει κάτι καλό. Όταν ο ανάπηρος δεχθεί με χαρά τη δοκιμασία του, ο Θεός θα τον κατατάξει στους Ομολογητάς».

ε’. Είπε πάλι ο Γέροντας: «Ο Θεός επιτρέπει στον άνθρωπο διάφορες δοκιμασίες, ασθένειες, ζημιές και άλλα και απ’τους γύρω μας ανθρώπους συκοφαντίες, ύβρεις, αδικίες. Εμείς πρέπει να τις δεχόμαστε με υπομονή, χωρίς στενοχώρια, σαν ευλογία του Θεού. Όταν κάποιος μας αδικεί, πρέπει να χαιρόμαστε και να θεωρούμε αυτόν που μας αδικεί μεγάλο ευεργέτη, διότι γίνεται αιτία αποταμιεύσεώς μας στην άλλη ζωή. Με τις δοκιμασίες που επιτρέπει ο Θεός μας κάνει να ετοιμαζόμαστε για την ουράνια Βασιλεία Του, έχοντας στο χέρι το διαβατήριο των δοκιμασιών».

[gkdgr]

Κάτι που σίγουρα αξίζει είναι , αν μπορείς , να έρθεις σε επαφή με τον συγγραφέα (Πρεσβύτερο Διονύσιο Τάτση).Είναι ένας σπάνιος άνθρωπος, που σε κάποια στιγμή της ζωής μου είχαμε μια επαφή (μέσω ταχυδρομείου δυστυχώς γιατί η Κόνιτσα όπου μένει δεν είναι και εύκολος προορισμός) και με βοήθησε πολύ.

[ntinoula]

Περί λογισμών

β’. Είπε ο Γέροντας: «Ο σατανάς δεν θα πάψει να σπέρνει, μέχρι την τελευταία μας αναπνοή, στο νου μας πονηρούς μας λογισμούς. Να μην τους δίνουμε σημασία. Να τους αφήνουμε να περνάνε όπως τα πουλιά στον αέρα. Να φτιάξουμε ένα εργοστάσιο καλών λογισμών. Ό,τι ρίξουμε σ’αυτό, εκείνο θα πάρουμε. Σίδερο θα ρίξουμε, σίδερο θα πάρουμε. Ό,τι κακό βλέπουμε να το μετατρέπουμε πάντοτε σε καλό. Όλα να τα βλέπουμε με απλότητα. Ένας απλός στην καρδιά μοναχός είδε πάνω σ’ένα γιαπωνέζικο τρανζίστορ σταυρό και ξέρετε τι έκανε; Δεν κατηγόρησε τους Γιαπωνέζους που έβαλαν σταυρό πάνω στο τρανζίστορ, αλλά είπε: «Δόξα τω Θεώ που και οι Γιαπωνέζοι έγιναν χριστιανοί». Εάν σε κάποια συντροφιά που θα τύχετε δεν συζητούν πνευματικά, εσείς να σιωπήσετε και να μη δώσετε σημασία σ’αυτά που λένε, αλλά μυστικά να λέτε και την ευχή. Έτσι και προσευχή θα γίνεται γι’αυτούς που αργολογούν κι εσείς δεν θα έχετε βλάβη».

γ’. Είπε πάλι ο Γέροντας: «Να μη μείνει πολύ χρόνο μέσα μας ο κακός λογισμός, γιατί κάνει ζημιά. Μοιάζει με τη μύγα που κάθεται πάνω στο κρέας και γεννάει αυγά. Σε λίγο το κρέας σκουληκιάζει. Έτσι κι ο κακός λογισμός, όταν μείνει στο νου, κάνει μεγάλη ζημιά».

δ’. Σε κάποιο νέο που ήθελε να γίνει υποτακτικός του ο Γέροντας είπε: «Όταν δεν έχεις καλούς λογισμούς, τι να τον κάνεις τον Γέροντα; Αν για παράδειγμα κάνει, λόγω των αδυναμιών που έχει ως άνθρωπος, κάτι κακό, θα τον κατηγορείς γιατί το έκανε. Αν πάλι με τη βοήθεια της Θείας Χάριτος κάνει κάποιο θαυμαστό γεγονός, θα λες πως είναι μάγος και γι’αυτό το έκαμε. Έτσι σκέφτεται ο άνθρωπος που έχει κακούς λογισμούς».

[ntinoula]

Περι λογισμών

στ’. Δύο προσκυνητές ρώτησαν το Γέροντα αν έχουν ευθύνη για τους λογισμούς που προσβάλλουν το νου τους κι εκείνος απάντησε : «Εδώ που μένω από πάνω περνούν αεροπλάνα. Εγώ δεν μπορώ να εμποδίσω τα αεροπλάνα. Δεν ευθύνομαι γι’αυτό. Αν όμως άρχιζα να κατασκευάζω αεροδρόμιο, τότε θα είχα την ευθύνη».

η’. Πέντε αποφθέγματα του π. Παϊσίου για τους λογισμούς:
«Όταν δεν δέχεται ο άνθρωπος τους λογισμούς του διαβόλου, τότε λειτουργεί σωστά».
«Θα έχουμε καλούς λογισμούς, όταν τα βλέπουμε όλα καθαρά».
«Όση δύναμη έχει ο καλός λογισμός, δεν έχει καμία άσκηση».
«Καθαρή καρδιά, καθαροί – καλοί λογισμοί. Αυτά δημιουργούν ψυχική υγεία».
«Ο κακός λογισμός εμποδίζει τη θεία χάρη».

θ’. Έγραψε ο Γέροντας: «Στην αρχή της πνευματικής ζωής ο αγωνιζόμενος διώχνει τους κακούς λογισμούς με την πνευματική μελέτη, την αδιάλειπτη προσευχή και την φιλότιμη άσκηση. Μετά έρχονται πια όλο καλοί λογισμοί. Αργότερα σταματάνε και οι καλοί λογισμοί και νιώθει ένα άδειασμα, και μετά έρχεται ο θείος φωτισμός στον άνθρωπο».

[ntinoula]

Διάφορα

α’. Είπε ο Γέροντας: «Πολλές φορές ζητάμε από το Θεό το ένα και τ’άλλο κι Εκείνος δεν μας απαντάει. Για ν’απαντήσει στο αίτημά μας και να μας δώσει ό,τι του ζητάμε, πρέπει πρώτα απ’όλα να έχουμε ταπείνωση. Όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, έχουμε πολύ εγωισμό και δεν δεχόμαστε υπόδειξη και παρατήρηση. Όλα τα γνωρίζουμε, είμαστε όλοι σοφοί. Όταν μας κυριεύει ο εγωισμός, μικρό θέμα μεγάλος καυγάς. Ανοίγουμε την πόρτα στον σατανά, μπαίνει μέσα στην οικογένεια και την διαλύει. Ό,τι βλέπετε και ακούτε εκείνη τη στιγμή αφήστε το απαρατήρητο. Η συμβουλή σας δεν βοηθάει, ανάβει περισσότερο τη φωτιά. Μόνο κάνετε λίγη υπομονή, λίγη προσευχή κι όταν ηρεμήσει ο άλλος, θα υπάρξει συννενόηση. Ο ψαράς δεν βγαίνει να ψαρέψει με φουρτούνα, περιμένει να γαληνέψει η θάλασσα».

ιη’. Είπε ο Γέροντας: «Ποτέ να μην κατακρίνουμε. Όταν βλέπουμε κάποιον να πέφτει στην αμαρτία, να κλαίμε και να παρακαλούμε το Θεό να τον συγχωρέσει. Όταν κρίνουμε τα σφάλματα των άλλων, τότε η ψυχική μας όραση δεν έχει καθαρίσει. Εκείνος που βοηθάει τον πλησίον του παίρνει βοήθεια απ’το Θεό. Εκείνος που κατηγορεί τον συνάνθρωπό του με φθόνο και κακία έχει κατήγορό του το Θεό. Κανέναν να μην κατακρίνουμε. Όλους να τους θεωρούμε αγίους και μόνο τον εαυτό μας αμαρτωλό. Η κατάκριση δεν γίνεται μόνο με το λόγο, αλλά και με το νου και με την εσωτερική διάθεση της καρδιάς. Η εσωτερική διάθεση δίνει τον τόνο σ’αυτό που σκεφτόμαστε και εκφράζουμε. Οπωσδήποτε είναι συμφερότερο να είμαστε συγκρατημένοι στις κρίσεις για να μην πέφτουμε στην κατάκριση. Με άλλα λόγια ν’αποφέυγουμε να πλησιάσουμε τη φωτιά, γιατί ή θα καούμε ή θα καπνιστούμε. Το καλύτερο απ’όλα είναι να συνηθίσουμε στην κατάκριση του εαυτού μας και να πάψουμε να ασχολούμαστε με τους άλλους».