Απορίες για την παρασκευή των κολλύβων

[vasilikirimp]

Η γιαγιά μου όταν έκανε κόλυβα έβαζε οπωσδήποτε ρόδι και μαιντανό
Διότι έλεγε να είναι ρόδινα εκεί που βρίσκεται και το μαιντανό ώστε να είναι σε τόπο χλοερό.

Θέλω να ρωτήσω υπάρχει πραγματικά αυτός ο συμβολισμός ή απλά είναι τοπικός ας πούμε τρόπος παρασκευής των κόλυβων;

[vasilikirimp]

Kανείς δε ξέρει να μου πεί κάτι;

[koga]

την συνταγη θελεις?

[spirosn]

Η γιαγιά μου όταν έκανε κόλυβα έβαζε οπωσδήποτε ρόδι και μαιντανό
Διότι έλεγε να είναι ρόδινα εκεί που βρίσκεται και το μαιντανό ώστε να είναι σε τόπο χλοερό.

Θέλω να ρωτήσω υπάρχει πραγματικά αυτός ο συμβολισμός ή απλά είναι τοπικός ας πούμε τρόπος παρασκευής των κόλυβων;

Και στην περιοχή μου έτσι φτιάχνουν τα κόλυβα.Βάζουν μέσα ρόδι και μαιντανό.

[vasilikirimp]

την συνταγη θελεις?

ρωτώ αν απλά γίνεται έτσι και αν αυτός ο συμβολισμός ευσταθεί - όπως και πως κάνουν τα κόλυβα σε άλλες περιοχές

[lazarr]

Και στη στερεά Ελλάδα (τουλάχιστον στη Βοιωτία) ισχύει αυτό Βασιλική, και βάζουν ρόδι και μαϊντανό και αυτά συμβολίζουν όπως είπες παραπάνω..νομίζω πως σε πολλές περιοχές έχουν αυτή την παράδοση.Επί της ουσίας το κόλυβο είναι σύμβολο της πίστης μας στην Ανάσταση, με βάση τα λόγια του Χριστού για το σπόρο του σταριού που αν δεν νεκρωθεί, δεν βλασταίνει και ούτε καρπίζει.Αλλιώς μένει μόνο ένας σπόρος...Όλα τα άλλα είναι "στολίδια" αυτού του συμβόλου, έτσι κι αλλιώς και σκέτο βραστό στάρι , κάνει τη δουλειά..

[eleimon]

Βασιλικη μου και εγω απ τη γιαγια μου ετσι το βρηκα με μαιντανο και ροδια τωρα γιατι τα βαζουν δε ξερω μπορει να ευσταθει κι αυτο που λες...

[nektarios]

«ΤΑ ΚΟΛΛΥΒΑ»
Ὑπό Ἀρχιεπισκόπου Αὐστραλίας Στυλιανοῦ
Ἡ Ὀρθόδοξη Λατρεία καί ζωή εἶναι γνωστό ὅτι διακρίνονται γιά τόν πλούσιο συμβολισμό τους. Αὐτό εἶναι ἴσως τό ἰσχυρότερο «θέλγητρο», ἀκόμη καί γιά τόν ἁπλό παρατηρητή. Ὁ συμβολισμός ὅμως τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας, πού ἀντανακλᾶται ἄμεσα καί σέ πλῆθος λαϊκά ἔθιμα, ξεπερνᾶ τό «θέλγητρο», πού λειτουργεῖ περίπου σάν «δόλωμα».
Ὁ συμβολισμός τῶν Ὀρθοδόξων γιά νά ἐκτιμηθεῖ σωστά, δηλ. στό «καθαρό φορτίο» του, δέν πρέπει νά μείνει στό ἐπίπεδο «τουριστικῆς» περιέργειας. Μιά τέτοια «περιέργεια» πού «δια−σκεδάζει», δηλ. «σκορπίζει» τήν ψυχή, δέν ἔχει νά κάνει τίποτε μέ τήν «νοσταλγία», πού τήν «περι−συλλέγει». Γι’ αὐτό, ἐκ τῶν πραγμάτων εἶναι ὑποχρεωμένη ἡ τουριστική περιέργεια νά βλέπει παντοῦ μόνο «φολκλόρ».
Σ’ αὐτό δυστυχῶς τό πρωτόγονο ἐπίπεδο κινδυνεύουν κάποτε νά μείνουν καθηλωμένοι, ἀκόμη καί πολλοί ἀπό τούς ἐκκλησιαζόμενους σήμερα πιστούς μας, ἄν δέν φροντίζουμε ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν, νά ἐπαναφέρωμε στήν μνήμη καί τήν προσοχή των πράγματα πού ἴσως θεωροῦν «τετριμμένα» ἤ αὐτονόητα.
Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού σκεφθήκαμε νά σχολιάσουμε σήμερα λίγο «τά Κόλλυβα», ἕνα ἐξόχως θεολογικό ἔθιμο τῆς Λατρείας μας, πού ὅπως θά δοῦμε συγκεντρώνει καί αἰσθητοποιεῖ τούς ἱερώτερους ψυχικούς συνειρμούς, κηρύττοντας συγχρόνως –χωρίς λόγια τοῦ ἀλφαβήτου− τίς κυριώτερες ἀλήθειες τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.
Ἕνας δίσκος ἤ ἕνα πιάτο «Κόλλυβα» μπροστά στίς Εἰκόνες τοῦ «Τέμπλου», ὅσο πλούσια καί ἄν εἶναι στολισμένος, κινδυνεύει, στήν πρώτη ματιά, νά σταλάξει στήν ψυχή μας μόνο θλίψη καί πένθος. Τόση τοὐλάχιστον θλίψη, ὅση καί τό τοιχοκολλημένο Νεκρώσιμο! Ἡ πρώτη αὐτή ἀντίδραση εἶναι ὁπωσδήποτε φυσιολογική. Γιατί θυμούμαστε ἀκαριαῖα μόνο τό πρόσωπο ἤ τά πρόσωπα πού μνημονεύονται, καί δέν εἶναι πιά μαζί μας.
Ἀλλά τά «Κόλλυβα» δέν εἶναι ἡ φωτογραφία τοῦ νεκροῦ! Αὐτή, μονοπολῶντας ἤ «μπλοκάροντας» γιά λίγο τήν θέα μας πρός τήν «ἄλλη ὄχθη», θά μποροῦσε νά γίνει ἐπικινδύνως μοιραία, ὅσο καί μιά «θρόμβωση» στό κυκλοφοριακό.
Γι’ αὐτό, ἀτενίζοντας πάνω στά «Κόλλυβα» τοῦ δίσκου τά διάφορα συστατικά (σιτάρι κυρίως, ἀμύγδαλο, καρύδι, ρόδι, δυόσμο, κανέλλα, καθώς καί ζάχαρη), καλούμαστε μυστικά σ’ ἕνα εἶδος πρωτοφανοῦς «πανδαισίας». Καί εἶναι ἡ πανδαισία αὐτή τόσο πιό «καινοφανής», ὅσο
2
αἰσθανόμαστε ὅτι «ἀναπαύει», κατά πρόγευση, ὅλες συγχρόνως τίς αἰσθήσεις τοῦ κόσμου τούτου, μέ ἀγαθά πού ἐνῶ εἶναι ἀπ’ εὐθείας γεννήματα τῆς γῆς, μιλοῦν ὁριστικά γιά ἀλήθειες τοῦ οὐρανοῦ!
α) Τό σιτάρι, πού ὅπως εἴπαμε ἀποτελεῖ τό κύριο σῶμα τῶν «Κολλύβων», μᾶς παραπέμπει ἄμεσα, ὅπως καί οἱ ἄλλοι σπόροι καί καρποί, στήν βασικώτερη ἀλήθεια πού συνεχῶς μᾶς διδάσκει ἡ γύρω μας φύση, μέ τήν ἐναλλαγή τῶν ἐποχῶν. Πρόκειται γιά τήν θαυμαστή ἀνακύκλιση τῆς ζωῆς, πού «νεκρώνεται» γιά λίγο, καί ἐπανέρχεται ἀργότερα σ’ ἕνα καινούργιο «ξεφάντωμα», μετέχοντας ἔτσι σ’ ἕνα γενικώτερο «πανηγύρι».
Ἄν προσέξουμε μάλιστα καλύτερα καί ἀκριβέστερα, θά διαπιστώσουμε ὅτι ὁ σπόρος πού «πεθαίνει» καί «ξαναφυτρώνει» δέν εἶναι μιά μετάβαση «μηχανικῆς» ψυχρότητας. Δέν φεύγει δηλ. «ἕνας» καί νά ἐπιστρέφει ἀργότερα πάλι ὁ ἴδιος, ἕνας καί «ἀπαράλλακτος». Ἀντιθέτως, ἡ φάση τῆς «ὑπνώσεως» πού ὀνομάζουμε «θάνατο», εἶναι μιά διαδικασία «θαυματουργική».
Ἀπό τόν ἕνα σπόρο πού θά ἔμενε μόνος του −ἄν δέν ἔπεφτε στήν γῆ νά «διαλυθεῖ»− φυτρώνουν ἀπείρως περισσότεροι πολλαπλασιάζοντας ἔτσι καί «διαιωνίζοντας» τήν ζωή. Αὐτήν ἀκριβῶς τήν εἰκόνα διάλεξε καί ὁ Χριστός γιά νά μᾶς βεβαιώσει ὅτι ἡ ζωή μέσα ἀπό τόν θάνατο ὄχι ἁπλῶς δέν χάνεται, ἀλλά καταξιώνεται, δηλαδή δοξάζεται: «Ἀμήν ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν μή ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσών εἰς τήν γῆν ἀποθάνῃ, αὐτός μόνος μένει̇ ἐάν δέ ἀποθάνῃ, πολύν καρπόν φέρει» (Ἰω. 12,24).
Καί ὁ Ἀπ. Παῦλος, ὁ πρῶτος καί μεγαλοφυέστερος Θεολόγος τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ, σ’ αὐτήν ἀκριβῶς τήν βαθειά σχέση ζωῆς καί θανάτου, εἶδε τήν πορεία ἀπό τήν «σπορά» στήν «βλάστηση», γιά τήν ὁριστική «μεταμόρφωση» τοῦ ἀνθρώπου: «οὕτω καί ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν. σπείρεται ἐν φθορᾶ, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσίᾳ» (Α΄Κορ. 15,42).
Βλέπομε λοιπόν ὅτι τό σιτάρι πού εἶναι τό δυναμικώτερο σύμβολο τῆς ζωῆς, νικάει τόν θάνατο κατά τόν ἱερώτερο τρόπο: Καί ὅταν ἀκόμη ἀλέθεται δέν κονιορτοποιεῖται ἁπλῶς, ἀλλά γίνεται ὁ «ἄρτος», ὁ ὁποῖος πιά κατορθώνει κάτι πολύ περισσότερο καί μονιμότερο ἀπό τοῦ νά «στηρίζει καρδίαν ἀνθρώπου» (Ψαλμ.103,15). Γίνεται ὁ ἄρτος τῆς Θ. Εὐχαριστίας, ὅπως ὡμολόγησε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός: «Ἐγώ εἰμί ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς˙ ἐάν τις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου, ζήσεται εἰς τόν αἰῶνα» (Ἰω. 6,51).
β) Τό ρόδι, ὁ δυόσμος, ἡ κανέλλα.
3
Μέ τήν γενική παρατήρηση ὅτι ὅσα εἴπαμε γιά τούς «σπόρους» τοῦ σιταριοῦ ἰσχύουν, κατ’ ἀναλογίαν καί γιά τά ἀμύγδαλα, τά καρύδια, κ.ἄ., μποροῦμε τώρα νά σχολιάσουμε καί τά διάφορα «ἀρτύματα» (κοινῶς «μπαχαρικά») τά ὁποῖα ἀλληλοσυμπληρούμενα «τέρπουν» −χωρίς νά «χορταίνουν»− τίς πέντε αἰσθήσεις τοῦ ἀνθρώπου, προκειμένου νά ὑπογραμμισθεῖ ὁ ὁλοκληρωτικός θρίαμβος τῆς ζωῆς ἐπί τοῦ θανάτου.
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τά τρία κυριώτερα ἀρτύματα πού μνημονεύομε ἐδῶ (ρόδι, δυόσμος, κανέλλα) ἔχουν τόσο στό χρῶμα, ὅσο καί στήν γεύση, καθαρά μεταβατικό, δηλαδή «μέσο» χαρακτῆρα.
•
Τό ρόδι δέν εἶναι μήτε κόκκινο σάν αἷμα, μήτε γλυκύ ὡς ἡ ζάχαρη. Εἶναι λαμπερό καί χυμῶδες (χρώματος μᾶλλον ρόζ) ἡ δέ γεύση του, μεταξύ ξυνοῦ καί στιφοῦ, ἀποτελεῖ παρά ταῦτα σαφῆ μετάβαση πρός τό γλυκύ.
•
Ὁ δυόσμος ἔχει μέν τό πράσινο χρῶμα τῆς ἐλπίδας καί τῆς βλαστήσεως, ἀλλά σέ μιά ἀπόχρωση σχεδόν σκοτεινή, ἡ δέ ἀρωματική γεύση του δέν εἶναι ὁπωσδήποτε ἀκόμη τό γλυκύ. Σαφής λοιπόν καί ἐδῶ ὁ μεταβατικός χαρακτῆρας.
•
Ἡ κανέλλα μέ τό χρῶμα τό φαιό (καφετί) διατηρεῖ τήν σοβαρότητα τοῦ μυστηρίου, ἀλλά ὄχι τό μαῦρο τοῦ θανάτου. Παρ’ ὅλο πού τό γαιῶδες χρῶμα θυμίζει ἔντονα τό νωτισμένο χῶμα τῆς γῆς, πού κυοφορεῖ μυστικά τήν νέα βλάστηση, ἡ ἐλαφρῶς καυστική γεύση, σημειώνει τόν σταθερό βηματισμό πρός μία ἔντονη κορύφωση τῆς πνευματικῆς εὐωχίας.
γ) Ἡ ζάχαρη.
Ἡ κυρίαρχη λευκή κρούστα ἀπό ζάχαρη πού ὡς μικρογραφία «νεφέλης φωτεινῆς» ἤ «φωτεινοῦ χιτῶνα» καλύπτει προστατευτικά ὅλα τά προαναφερθέντα συστατικά τοῦ συνολικοῦ σώματος τῶν κολλύβων −ἀπό τό «σιτάρι» καί τούς λοιπούς «καρπούς» μέχρι τά «ἀρτύματα», τά ἄλλα ἀρωματικά στοιχεῖα, ἤ καί ἁπλῶς διακοσμητικά σχήματα μέ σταυροειδῆ ἀστέρια− ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς τόν ὕψιστο τόνο θριάμβου καί φωτοχυσίας πού ἐκπέμπει ὁ δίσκος τῶν κολλύβων.
Ἡ «λευκότητα» ἀφ’ ἑνός, καί ἡ εἰκαζόμενη «γλυκύτητα» ἀφ’ ἑτέρου, εἶναι τά σταθερά χαρακτηριστικά τοῦ «ἀλήκτου φωτός» καί τῆς «αἰωνίας μακαριότητος», τά ὁποῖα ἐπιφυλάσσει ὁ Θεός διά τούς ἀγαπῶντας αὐτόν (πρβλ. Α΄ Κορ.2,9).
Ἔτσι ὅμως ἀνάγεται ἀμέσως ὁ πιστός σέ συνειρμούς πού ἀνακαλοῦν ἐποπτικά εἰς τήν μνήμη δυό ἰδιαίτερες καί κορυφαῖες στιγμές τῆς
4
Λειτουργικῆς ἐμπειρίας: ἀπό τό ἕνα μέρος τό ἀτομικό «Βάπτισμα», κατά τό ὁποῖο ψάλλομε τό γνωστό «χιτῶνα μοι παράσχου φωτεινόν ὁ ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον». Ἀπό τό ἄλλο τήν θεία Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος ἐπί τοῦ ὄρους Θαβώρ, ὅταν «...ἔλαμψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, τά δέ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκά ὡς τό φῶς» (Ματθ. 17,2).
Ἡ ἀνακαίνιση τῆς «παλαιωθείσης φύσεως» διά τοῦ «λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας» (Βάπτισμα), σχετιζομένη, ἄμεσα τώρα καί ὄχι ἁπλῶς «συνειρμικά» μέ τό γεγονός τῆς θείας Μεταμορφώσεως, ἐκφράζει τήν βεβαιότητα πού τρέφει ὁ πιστός ὅτι, ἀκόμη καί μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία τοῦ φυσικοῦ θανάτου, δέν πρόκειται νά στερηθεῖ τήν ὕψιστη δωρεά τῆς θείας χάριτος, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τόν θεόθεν τελικό στόχο: «τό ἀρχαῖον κάλλος ἀναμορφώσασθαι».
Ἀπό «Φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας», Ίούλιος 2005
Ἐπίσημος Ἔκδοσις Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Αὐστραλίας

[vasilikirimp]

Κωνσταντίνε σε ευχριστώ για το κέιμενο που μας παρέθεσες

[aposal]

Βασιλική δεν απαντάμε γιατί είναι ένα ειδικό θέμα και αρκετοί δεν έχουμε διαβάσει κάτι σχετικό. Αυτά που βρήκα εγώ στο αρχείο μου αφορούν μόνο στα κόλλυβα, αλλά τα παραθέτω για όσους ενδιαφέρονται :

«Η Εκκλησία για τα μνημόσυνα» - Aποσπάσματα από το ομώνυμο βιβλίο του † Αρχιμανδρίτου Χαράλαμπου Βασιλόπουλου

Κόλλυβα χρειάζονται στα Μνημόσυνα. Κόλλυβον είναι το βραστό σιτάρι που πηγαίνουμε στην Εκκλησία για το Μνημόσυνο. Το σιτάρι συμβολίζει την ανάσταση του νεκρού. Όπως δηλαδή αυτό, όταν θάβεται στη γη, σαπίζει και μετά από λίγο φυτρώνει και πάλι και γίνεται ωραιότερο, έτσι και ο νεκρός μας, θα διαλυθεί «εις τα εξ ων συνετέθη» και θα αναστηθεί πάλι με τη δύναμη του Θεού, κατά την κοινή Ανάσταση, με άφθαρτο πλέον σώμα.
Στο Μνημόσυνο είναι αρκετός ένας δίσκος με βρασμένο σιτάρι. Καμία ωφέλεια δεν προσφέρουν οι πολυτελείς δίσκοι με άφθονη ζάχαρη, όπου το σιτάρι δεν φαίνεται πουθενά. Όπως επίσης οι γλάστρες και λοιπές πρασινάδες και άνθη, τα οποία δεν βοηθούν τον νεκρό να εισέλθει «εν τόπω χλοερώ».
Στο τέλος του Μνημοσύνου λέγεται τρεις φορές το : «αιωνία η μνήμη, αιωνία η μνήμη, αιωνία αυτού/αυτής η μνήμη». Αυτό είναι η δέηση ώστε το Μνημόσυνο να πιαστεί αιώνια, διότι έπειτα από δεκάδες, εκατοντάδες, ή χιλιάδες χρόνια (μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία) ποιος θα βρεθεί για να τελέσει μνημόσυνα για τον νεκρό;

«ΚΟΛΛΥΒΑ» - Αποσπάσματα από έντυπο του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου)

Ο Απόστολος Παύλος παρομοιάζει (Α΄ Κορ. ιε΄ 35-52) το σώμα με το σπόρο του σιταριού. Όπως ο σπόρος αυτός, αφού θαφτεί στη γη, πεθαίνει (σαπίζει), για να φυτρώσει στη συνέχεια και να αποκτήσει κορμό, φύλλα και καρπό, γενόμενος πιο όμορφος απ’ ό,τι ήταν πριν (σαν απλώς κόκκος), έτσι και ο άνθρωπος αφού πεθάνει, θάβεται και όταν έλθει η ώρα, θα αναστηθεί έχοντας νέο σώμα και πιο όμορφο (γιατί θα είναι άφθαρτο και απαλλαγμένο από τις γήινες ανάγκες της τροφής, της πόσης, των σαρκικών επιθυμιών κλπ ). Το σιτάρι λοιπόν, συμβολίζει το θάνατο, την ταφή και την ανάσταση των σωμάτων. Μόνο όμως το σιτάρι και όχι οι άλλοι καρποί (κριθάρι, βρώμη κλπ). Τα κόλλυβα μπορούν να αναμιγνύονται με ξηρούς καρπούς, σύκα, σταφίδες κλπ. Λόγω άγνοιας, όταν γίνονται τα τριήμερα του νεκρού, υπάρχει η γνώμη ότι τα κόλλυβα δεν πρέπει να τρώγονται και τα ρίχνουν στο μνήμα, για να τα φάει η ψυχή. Αυτά είναι όλα λάθος. ΟΛΑ τα κόλλυβα τρώγονται από τους μετέχοντες, ενώ αντίθετα, οι ψυχές δεν τρώνε.